Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

หน่วยที่ 8 ปัญหาสุขภาพอาการผิดปกติที่พบบ่อย และการจัดการอาการ…

- - - - กระวนกระวาย
      - เฉยเมย
      - ความจำเสื่อม ระยะสั้น เช่น ลืมวัน เวลา สถานที่ บุคคล
      - ปัญหาการนอนหลับ มันตื่นกลางดึก หลับตอนกลางวัน
      - การสูยเสียการจดจ่อ
      - อารมณ์แปรปวน
      - ระยะนำ อาจมีอาการเพียงออ่นเพลีย
      - ความผิดปกติในการรับรู้ อาจเห็นภาพหลอน
      - มีอาการเฉียบพลัน การเปลี่ยนแปลงของระดับความรู้สึกตัว ความจำ การใช้ภาษา
      - อาการทางประสาท เช่น ท่าเดิน ไม่มั่นคง กระตุก
    - - Hypoactive
      - Mixed
      - Hyperactive
    - - ยากล่อมประสาท ยานอนหลับ
      - โรคที่เกิดร่วม โรคติดเชื้อ
      - โรคระบบประสาท
      - การผ่าตัด ผ่าตัดออร์โธปิดิกส์ ผ่าตัดหัวใจ
      - สิ่งแวดล้อม
      - การอดนอนเป็นเวลานาน
    - - การอักเสบ และความเครียดเรื้อรังจากการเจ็บป่วย
      - ความผิดปกติของสารสื่อประสาท
        
        Dopamine สูง
        
        Cholinergic deficiency
    - - ดูแลให้ได้รับออกซิเจนอย่างเพียงพอ
      - ลดอาการเจ็บปวด
      - ดูแลการขับถ่าย
      - หยุดยาที่ไม่จำเป็น
      - ดูแลให้ได้รับอาหารที่เหมาะสม
      - การกระตุ้นให้มีการเคลื่อนไหว
      - การปรับสภาพแวดล้อม
  - - - 2) Secondary dementia
        
        เกิดจากโรคต่างๆที่ทราบสาเหตุ เป็นผลจากโรคทางกายอื่นๆ ที่มีผลกระทบทำให้เกิดอาการสมองเสื่อม เช่น โรคเกี่ยวกับหลอดเลือดสมอง โรคติดเชื้อต่างๆ โรคทางเมตาบอลิซึม โรคจากสารพิษและยา ประเภทนี้หากสามารถแก้ปัญหาที่เป็นเหตุได้อาการของสมองเสื่อมก็จะหายไปด้วย อาการและอาการแสดง
      - 1) Primary dementia
        
        เกิดจากความผิดปกติหรือการเสื่อมลงของเซลล์สมอง ซึ่งยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด เช่น โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer's disease) ซึ่งเป็นภาวะสมองเสื่อมที่พบบ่อยที่สุดประเภทนี้สมองจะเสื่อมลงเรื่อยๆ ทำให้อาการรุนแรงขึ้น
    - - น้ำหนักตัวเกิน ขาดการออกกำลังกาย รับประทานอาหารที่มีไขมันอิ่มตัว และโคเลสเตอรอลสูง
      - การสูบบุหรี่ ดื่มสุราหรือสิ่งเสพติด
      - สารพิษในสิ่งแวดล้อมรอบตัว
      - ผู้หญิงมีระดับฮอร์โมนเพศหญิงต่ำมานาน
      - โรคประจำตัว ได้แก่ ความดันสูง เบาหวาน และภาวะดื้ออินซูลิน โรคหลอดเลือดหัวใจหรือหัวเต้นผิดปกติ ภาวะไขมันในเลือดสูง โรคซึมเศร้า
      - โรคหลอดลเือดสมอง เช่น เคยเป็นอัมพฤกษ์หรืออัมพาตมาก่อน หรือเคยมีอุบัติเหตุที่ศีรษะ
      - ระดับโฮโมซีสเตอีนในเลือดสูง (Hyperhomocysteinemia)
      - กรรมพันธ์พบว่า คนที่มีพ่อหรือแม่มีภาวะนี้จะมีโอกาสเกิดมากกว่าคนที่มีพ่อแม่ปกติถึง 3 เท่า ถ้าพ่อแม่มีภาวะนี้จะมีโอกาสเป็นมากกว่าปกติถึง 5 เท่า
    - - ใยประสาทในสมองมีความผิดปกติในด้านโครงสร้างด้วย
      - มีปัญหาด้านความจำ การรับรู้ความคิด การตัดสินใจ อารมณ์ และบุคลิกภาพผิดไปจากเดิมอย่างมาก
      - ในผู้ป่วยอัลไซเมอร์ พบว่ามีสารผิดปกติ คือ อมัยลอยด์ ในสมอง และมีระดับของ dopamine ลดลงอย่างมากทำให้การทำงานของสมองเสื่อมลง จนกระทั่งส่งผลกระทบต่อการปฏิวัติกิจวัตรประจำวันของผู้ป่วย
      - ปริมาณและจำนวนเซลล์สมองที่ทำหน้าที่ในคนปกติ จะมีการลดจำนวนลงเรื่อยๆ เมื่ออายุเพิ่มขึ้น
    - - บกพร่องในการใช้ภาษา
      - หลงทาง
      - บกพร่องในการประกอบกิจกรรมที่เคยทำได้มาก่อน
      - บกพร่องในการตัดสินใจแก้ไขปัญหา
      - มีการประกอบกิจวัตรประจำวันด้วยตนเองบกพร่อง
      - บกพร่องในการประกอบกิจกรรมที่ซับซ้อนหลายขั้นตอน
      - อาการเลวลงเวลาพบค่ำ : Sundown syndrome
      - บกพร่องด้านการรับรู้หรือเรียนรู้สิ่งใหม่
      - พฤติกรรมแปลกๆ และมีบุคลิกภาพเปลี่ยนแปลง
      - บกพร่องด้านความจำสิ่งใหม่
    - - ระยะปานกลาง
        
        บุคลิกสติปัญญาเปลี่ยนแปลง
        
        ไม่รู้ว่าตนเองอยู่ที่ไหน จำคนหรือชื่อคนไม่ได้ เดินไปเดินมาไม่หยุด เดินหลง
        
        อารมณ์แปรปวน ก้าวร้าว
        
        ไม่รับรู้เวลา สถานที่ บุคคล
        
        ไม่สนใจสิ่งแวดล้อมการงาน หรือคนอื่น
        
        แสดงพฤติกรรมทางเพศไม่เหมาะสม
        
        ช่วยเหลือตนเองได้น้อยลง
        
        มีอาการของกลุ่มอาการ Sundown syndrome :warning:
        
        อาการสับสนมากขึ้นในเวลาเย็น เนื่องจากเผชิญสิ่งสับสนมากในเวลากลางวัน การปรับตัวต่อความเครียดลดลง วิตกกังวล กระสับกระส่าย เดินหลงหรือมีอาการประสาทหลอน
      - ระยะรุนแรง
        
        จำเหตุการณ์ไม่ได้ ทั้งอดีตและปัจจุบัน
        
        จำคนสนิทไม่ได้ อาจไม่รู้จักตนเอง
        
        พูดลิ้นรัว ขาดเป็นช่วงๆ ไม่เป็นภาษา ไม่สามารถพูดสื่อสารได้
        
        เบื่ออาหาร อาจลืมว่ารับประทานอาหารแล้ว
        
        มีอาการสับสน กระวนกระวายตื่นกลางคืน เดินไม่ได้
        
        เงียบและแยกตัว
        
        กลั้นอุจจาระปัสสาวะไม่ได้ ช่วยตนเองไม่ได้ ใช้เวลาเกือบทั้งหมดอยู่บนเตียง
        
        ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักเสียชีวิตจากโรคแทรกซ้อน เช่น ปอดบวม แผลกดทับ ติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะหรือหลอดเลือดในสมองอุดตัน :warning:
      - ระยะแรก
        
        วิตกกังวลสูง ซึมเศร้า
        
        อารมณ์ไม่เบิกบาน โกรธง่าย หงุดหงิด
        
        บุคลิกเฉื่อยชา ขาดความสนใจสิ่งแวดล้อม
        
        การรับรู้และสมาธิเสื่อมลง
        
        มีอาการหลงลืมไม่มาก พูดช้าลง นึกคำพูดไม่ได้
        
        สามารถช่วยเหลือตนเองได้ ทำกิจกรรมต่างๆช้าลง
    - - DSM-IV
      - เครื่องมือในการประเมินได้แก่
        
        เครื่องมือประเมินความสามารถในการทำกิจวัตรชนิดพื้นฐาน
        
        เครื่องมือประเมินความสามารถในการทำกิจวัตรชนิด
    - - รักษาต้นเหตุ
      - รักษาตามอาการ
      - การรักษาโดยใช้ยา
        
        ยาขยายหลอดเลือดสมอง ทำให้เลือดไปสู่สมองเพิ่มขึ้น
        
        ยาช่วยการทำงานของสมองทำให้เซลล์สมองทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ได้แก่ Ergoloid mesylste, Piracetam, Pyritinol, Lecithin, Rivastigmine
    - - รับประทานให้ครบหมู่
      - ควบคุมน้ำหนักตัวไม่ให้เกินเกณฑ์
      - ฝึกสมอง
      - ออกกำลังกายสม่ำเสมอสัปดาห์ละ 3-5 ครั้ง
      - การพูดคุยพบปะผู้อื่นบ่อยๆ
      - ตรวจสุขภาพประจำปี
      - ระมัดระวังเรื่องอุบัติเหตุต่อสมอง ระวังการหกล้ม
      - ปฏิบัติกิจกรรมอย่างมีสติ
      - หลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อ
  - - - ความผิดปกติในเนื้อสมอง
        
        มีสาร Beta amyloid
        
        กลุ่มใยประสาทพันกัน
      - การอักเสบ Inflammatory สาร amyloid
      - กรรมพันธุ์
      - อายุ
      - โรคความดันโลหิตสูงเรื้อรัง
    - - การใช้ภาษา
      - การรับรู้ภาพ
      - ความผิดปกติของความจำ
  - - - ไม่ทราบแน่ชัด แต่พบว่าภาวะ toxicity เช่น metallic poisoning, hypoxia หรือ encephalitis เป็นปัจจัยตั้งต้นให้เกิดได้
      - ปัจจัยอื่นๆ เช่น CVD, genetic, การได้รับยาบางชนิด เช่น cocaine, reserpine
    - - กล้ามเนื้ออ่อนแรง ตามี drooling หน้าเหมือนใส่หน้ากาก
      - สูญเสียรีเฟล็กซ์การทรงตัว
      - การเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อที่อยู่ในอำนาจจิตใจทำได้ช้า เช่น การพูด
      - อารมณ์เปลี่ยนแปลงง่าย
      - กล้ามเนื้อแข็งตึง
      - ท่าทางที่เดิน
      - การสั่นของมือและเท้า
      - น้ำลายออกมาก กลืนลำบาก
      - วิตกกังวล ความจำเสื่อม ซึมเศร้า
      - สาเหตุการตายที่สำคัญ คือ ภาวะแทรกซ้อน และอุบัติเหตุ
  - - - Headache
      - Slow or rapid breathing
      - Fast pulse
      - Uncontrolled shivering
      - Dizziness or feeling faint
      - Cold or clammy skin
    - - MRI of the head
      - Blood and urine tests
      - Cognitive
      - EEG
      - Brain and nervous system (neurologic) test
    - - จัดสภาพโดยรอบให้สงบ เรียบร้อย และรู้สึกอบอุ่น
      - ดูแลให้ยา รักษาสาเหตุที่ทำให้เกิด
      - พูดคุยถึงสถานการณ์ปัจจุบันให้ฟัง และบอกแผนหรือสิ่งที่ต้องทำของแต่ละวันให้ทราบ
      - แนะนำให้ลด/เลิกดื่มสุรา
      - วางปฎิทิน นาฬิกา ไว้ใกล้ๆ
      - ให้รับประทานอาหารที่มีวิตามินและเกลือแร่สูง
      - ถ้าพบว่าเป็น Confused person ต้องดูแลใกล้ชิด ไม่ปล่อยตามลำพัง
      - ดูแลให้นอนหลับผักผ่อนได้เพียงพอ
      - การประเมินโดยถามชื่อ อายุ วันเดือนปี
      - ลด/เลิกบุหรี่
  - - - ภาวะซึมเศร้า
      - การเจ็บป่วยทางกายหรือการเจ็บป่วยทางจิต
      - การสูญเสียคู่ชีวิต
      - กาติดสารเสพติด
    - - อาการไม่สนใจในการรับประทานอาหาร ปฏิเสธการับประทานยา ปฏิเสธการรักษา ทำในสิ่งที่เป็นการเสี่ยงตาย เหล่านี้บ่งบอกว่าอยากตาย
- - - - สาเหตุ
        
        การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายตามวัย
        
        ทางจิตใจ อารมณื ความเครียด วิตกกังวล ซึมเศร้า
        
        ทัศนคติทางเพศ
      - อาการ
        
        เพศหญิงเฉยชา ขาดการตอบสนองทางเพศ
    - - สาเหตุ
        
        ทางจิตใจ ความเครียด วิตกกังวล
      - อาการ
        
        ฝ่ายชายถึงจุดสุดยอดเร็วจนไม่สามารถทำให้ฝ่ายหญิงเกิดความพอใจได้
    - - สาเหตุ
        
        ทางร่างกาย มีการเปลี่ยนแปลงไปตามวัย
        
        ทางจิตใจ ขาดความรู้สึก ความต้องการทางเพศ ขาดการตอบสนองทางเพศ
      - อาการ
        
        ฝ่ายหญิงเจ็บเวลามีเพศสัมพันธ์ เนื่องจากเจ็บอวัยวะเพศ ขาดการหล่อลื่นทำให้เกิดอาการเสียดสีจนบาดเจ็บ
    - - สาเหตุ
        
        ทางกาย การเปลี่ยนแปลงของหลอดเลือดในอวัยวะเพศ
        
        ทางจิต เกิดจากความเครียด วิตกกังวล
      - อาการ
        
        อวัยวะเพศชายไม่แข็งตัว/อ่อนตัวเร็ว จนไม่สามารถมีเพศสัมพันธ์ได้
- - - - ภาวะซึมเศร้าเป็นกลุ่มอาการที่ประกอบด้วยอาการแสดงของความผิดปกติด้านอารมณ์ การคิดรู้ และการทำหน้าที่ด้านร่างกาย
    - - ปัจจัยทางสังคมและประชากร
        
        เพศหญิงเสี่ยงมากกว่าเพศชาย 2-3 เท่า ผู้ที่ไม่ได้สมรส อยู่ตามลำพัง
      - ปัจจัยทางด้านจิตใจ
        
        การเบี่ยงเบนด้านคิดรู้ การสูญเสีย
      - ปัจจัยเสี่ยง
        
        ผู้สูงอายุหญิง มีประวัติบุคคลในครอบครัวเป็นซึมเศร้า เศรษฐกิจตกต่ำ
      - ปัจจัยทางชีวภาพ
        
        ความไม่สมดุลของสารสื่อประสาท
    - - อาการอื่นๆ
        
        ไม่มีความมั่นใจ คุณค่าในตัวเองลดน้อยลง รู้สึกผิดหรือบาปอย่างไม่สมเหตุผล คิดถึงเรื่องความตาย
      - อาการหลัก
        
        มีอารมณ์ซึมเศร้า มีอาการเกิดขึ้นตลอด เวลาทั้งวันติดต่อกันเป็นเวลา 2 อาทิตย์ขึ้นไป ไม่มีความสุข ไม่สนใจในสิ่งต่างๆที่ปกติเคยสนใจ
    - - ตรวจคัดกรอง 2Q
      - เครื่องมือประเมิน 9Q, GDS, TGDS
      - ซักประวัติ ตรวจร่างกาย
    - - C - ลืมง่าย
      - E - ออ่นเพลียง่าย
      - A - เบื่อาหาร ผอมลง
      - G - รู้สึกผิด
      - P เฉื่อยชา กระวนกระวาย
      - I - ไม่อยากสนใจอะไร
      - S - คิดอยากตาย
      - S - นอนไม่หลับ
    - - จิตบำบัด
      - ไฟฟ้ารักษา
      - การช่วยเหลือทางสังคม
      - รักษาด้วยยา
    - - การป้องกันการเกิดภาวะซึมเศร้า
      - การค้นหาภาวะซึมเศร้าตั้งแต่แรก
      - การพยาบาลเพื่อลดความรุนแรงของภาวะซึมเศร้า
      - การป้องกันอันตรายอันเกิดจากภาวะซึมเศร้า