Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
หน่วยที่ 7 การสร้างเสริมสุขภาพสำหรับผู้สูงอายุ - Coggle Diagram
หน่วยที่ 7
การสร้างเสริมสุขภาพสำหรับผู้สูงอายุ
การส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ
การออกกำลังกาย
คือการเคลื่อนไหวโดยตั้งใจหรือไม่ตั้งใจ อย่างน้อย 150 นาที/สัปดาห์
ประโยชน์
สามารถป้องกันโรคชะลอความเสื่อมถ้าไม่ออกจะสูญเสียมวลกล้ามเนื้อเร็ว
ลดความเสี่ยงของการเกิดโรคเรื้อรังได้เช่น โรคหัวใจ เบาหวาน ความดันโลหิตสูง
เพิ่มความสามารถของระบบสั่งการต่างๆของร่างกาย กล้ามเนื้อ
การประเมินความพร้อมทางด้านร่างกาย
ความเสี่ยงต่อการออกกำลังกาย มากหรือน้อย เช่นการจับชีพจร
การรับประทานอาหารให้เพียงพอ
ประวัหารได้รับยา เช่น ไม่แนะนำให้ออกกำลังกายหนักหลังได้รับอินซูลิน ป้องกันภาวะน้ำตาลต่ำ หน้ามืด เป็นลม
การเตรียมร่างกายก่อนออกกำลังกาย การ warm up
ชนิดการออกกำลังกาย
Aerobic activities (หัวใจ)การทำอย่างต่อเนื่องโดยใช้กล้ามเนื้อมัดใหญ่ เดินเร็ว ว่ายน้ำ ออกหนักความดันสูงได้ monitor bp180/110 ควรพักก่อน
Resistance activities ต้องการเพิ่มมวลกล้ามเนื้อให้มากขึ้น เช่น ยกน้ำหนัก
Balance activities ลดความเสี่ยงในการหกล้ม เช่น รำมวยจีน(ไทเก๊ก)
Flexibility activities ความยืดหยุ่น เคลื่อนไหวได้ดี เช่นโยคะ ทำงานบ้าน
Dimensions of physical activity
ความแรงหรือความหนักในการออกกำลังกาย เพิ่มทีละน้อย
ความถี่ควรเป็นวันละ 3-4 ครั้งขึ้นกับความแรงของร่างกายด้วย
ระยะเวลาประมาณ 30 นาทีในแต่ละวันความหนักเบาขึ้นกับแต่ละคน
ความเครียดและการจัดการความเครียดของผู้สูงอายุ
ภาวะทางชีวภาพ(อาการเฉพาะ)ที่ตอบสนองของร่างกายต่อสิ่งรบกวน สัมพันธ์ระหว่างบุคคลกับสิ่งแวดล้อม รู้สึกไม่มั้นคง ถูกคุมคาม
อาการ
นอนไม่หลับ ฝันร้าย กินข้าวไม่อร่อย ปัสสาวะบ่อย
ปวดกล้ามเนื้อ วิตกกังวล อ่อนล้า สมาธิสั้น cortisol เพิ่มขึ้น
ปัจจัยก่อให้เครียด
การเปลี่ยนแปลงตามวัย คุณค่าในตนเอง, ADL ลดลง
การเกษียณอายุราชการ ปรับเปลี่ยนบทบาท
การที่ต้องรับภาระในการดูแลบุตรหลาน กิจกรรมค่อนข้างหนัก
การดูแลคู่สมรสหรือบุคคลใกล้ชิดที่เจ็บป่วยเรื้อรัง, เสียคู่สมรส
สถานภาพทางสังคมลดลง
การจัดการความเครียด
การเผชิญปัญหา
การเผชิญปัญหาที่มุ่งแก้ปัญหา(โดยตรง)
เผชิญหน้ากับปัญหา(โดยตรง)ไม่หลีกหนี ถอยหนี,การวางแผนแก้ปัญหา(ทำแบบเป็นขั้นตอน) มีวิธีการต่างๆมากกว่า 1 วิธี
การเผชิญปัญหาแบบมุ่งปรับอารมณ์
ประเมินสถานการณ์ใหม่ทางบวก(ขึ้นอยู่กับการมอง ทัศนคติ)
แสดงความรับผิดชอบต่อปัญหา(มีความรับผิดชอบต่อปัญหา)
ควบคุมตนเอง
แสวงหาการเกื้อหนุนทางสังคม
ถอยห่าง (มองปัญหาได้ครอบคลุม)
หลีกเลี่ยงปัญหา(มีสติมากๆ)
ค้นหาสาเหตุของความเครียด วิธีการผ่อนคลาย และสนับสนุนให้มีการเข้าร่วมกิจกรรม มองโลกในแง่ดี ขอคำปรึกษาจากผู้เชี่ยวชาญ
การนอนหลับในผู้สูงอายุ
การพักผ่อนที่ดีที่สุด เป็นกิจกรรมจำเป็นในการดำเนินชีวิต สัมพันธ์กับมืดและสว่าง มีคลื่นเบต้าเกิดการเปลี่ยนแปลงเมื่อได้รับยา
วงจรการนอนหลับ
NREM(ไม่มีการกลอกตาอย่างรวดเร็ว)
ระยะ 1 หลับตื้น กระตุ้นได้ง่าย
ระยะ 2 ร่างกายผ่อนคลายมากขึ้น กระตุ้นมากขึ้น
ระยะ 3 หลับสนิทปลุกตื่นยาก กล้ามเนื้อคลายตัว
ระยะ 4
ระยะหลับสนิทที่สุด
หลั่ง growth hormone ร่างกายซ่อมแซม
REM(มีการกลอกตาไปมาอย่างรวดเร็ว)
เหงื่อออก ระยะที่มีการฝัน อาจมีการแสดงออกของใบหน้า ช่วยส่งเสริมความคิด ความจำ
ผลกระทบจากการนอนไม่หลับ
Stage1 NREM มากขึ้น 3,4 NREM,REM ลดลง
หลับยากตื่นง่าย
ง่วงซึม ลดความทรงจำ หกล้ม ติดเชื้อง่ายเพราะอ่อนเพลีย
Sleep apnea(นอนนานมากกว่าปกติ) เสี่ยงต่อ MI
ความสามารในการทำกิจกรรมลดลง
ปัจจัยรบกวนการนอนหลับ
ด้านร่างกาย
ความสูงอายุ (หลับยากตื่นง่าย)
ความเจ็บปวด เฉียบพลัน,เรื้อรัง (การผ่าตัด,ข้ออักเสบ)
ความไม่สุขสบายและการขับถ่ายปัสสาวะ
หายใจลำบาก,ไอ
การกระตุกของแขนขาขณะนอนหลับ, ยาและชนิดของยา
คาเฟอีน,บุหรี่,แอลกอฮอล์
ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อมเช่น เสียงอุณหภูมิ แสง กลิ่น
ปัญหาการนอนหลับ
การนอนหลับไม่เพียงพอ(insomnia)
3 ประเภทคือหลับยากหรือไม่หลับ,นอนหลับไม่ต่อเนื่อง,ตื่นเช้ามาก
การพยาบาล
คือสังเกตการนอนหลับ ตรวจการนอนหลับ จัดเครื่องนอนจากที่บ้าน งดเครื่องดื่มคาเฟอีน น้ำอัดลม
การนอนหลับมากกว่าปกติ(hypersomnia)
เกิดจากความเสื่อมตามวัย ความผิดปกติทางร่างกายหรือจิตใจ
การพยาบาล
ให้บ้อมูลเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงลักษณะการนอน ให้เข้านอนและตื่นตรงเวลา
โภชนาการสำหรับผู้สูงอายุ
ความต้องการสารอาหารในผู้สูงอายุ
มีความต้องการพลังงานลดลง (ขึ้นอยู่กับกิจกรรมที่ทำ)
โปรตีน
1 กระมต่อน้ำหนัก 1 กิโลกรัม ไข่ ดื่มนมเนื้อสัตว์ย่อยง่าย
ไขมัน
แหล่งพลังงานสูง การลดไขมันอิ่มตัวและคอเลสเตอรอล
คาร์โบไฮเดรต
ทนต่อกลูโคสลดลง ดื่มนมเปรี้ยว โยเกิร์ต
วิตามิน
A,D,E,K,C,B1,B2,B3,B6,B12
เกลือแร่
โฟเลท,แคลเซียม,เหล็ก,สังกะสี
ภาวะทุพโภชนาการ (การได้รับสารอาหารเกินหรือต่ำกว่ามาตรฐาน)
ดัชนีมวลกายน้อยกว่า 18.5 kg/m2, น้ำหนักลดเองมากกว่า10%ภายใน3-6เดือน
ผลกระทบของภาวะโภชนาการ
ความเสี่ยงในการติดเชื้อเพิ่มขึ้น
แผลหายช้า
ระบบหายใจบกพร่องเพราะกล้ามเนื้ออ่อนแรง
ซึมเศร้า หดหู่
ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะโภชนาการ
การเปลี่ยนแปลงในวัย เศรษฐกิจและสังคม
จิตใจ ภาวะโภชนาการเดิม บริโภคนิสัย
ความรู้ด้านโภชนาการ สุขภาพและโรคประจำตัว
การเปลี่ยนแปลงด้านร่างกาย
ตามองไม่เห็น การบีบตัวของลำไส้
การรับรู้รสชาดเสื่อม การหลั่งน้ำย่อยจากตัวอ่อนลดลง
หลักการจัดอาหารสำหรับผู้สูงอายุ
ลดปริมาณอาหารที่ให้พลังงานสูง
ไม่รับประทานน้ำตาลทรายมากเกินไป ควรรับประทานข้าวหรือแป้งเชิงซ้อนแทน เช้น ข้าวกล้อง
โปรตีน รับประทานไข่วันละ 1 ฟอง
ทานไข่ขาว
ใยอาหารครบวันละ 20-35 กรัม ผักและผลไม้ ตำลึง ผักบุ้ง มะละกอสุก
ดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ 1,500 มิลลิลิตร
นันทนาการเพื่อผู้สูงอายุ
กิจกรรมที่ทำในยามว่าง มีอิสระเกิดอารมณ์ผ่อนคลาย สนุกสนาน
ประเภทและลักษณะนันทนาการที่เหมาะสม
การออกกำลังกายและกีฬา
ชะลอความเสื่อม ป้องกันความพิการ เพิ่มการไหลเวียนเลือด การใช้ยางยืด ไทเก๊ก หมากรุก เปตอง
เกมส์
เลือกให้เหมาะสม ส่งเสริมการเคลื่อนไหว เกมส์ส่งของ เกมส์คอมพิวเตอร์ ช่วยชะลอภาวะสมองเสื่อม
การปลูกต้นไม้ , การท่องเที่ยว
งานศิลปะและหัตถกรรม
การเย็บปักถักร้อย วาดรูป การจักสาน
การสะสม
ความช่างสังเกต ความจำ เช่น แสตมป์ พระเครื่อง
การทำอาหาร, กิจกรรมศาสนา, งานประเพณีและวัฒนธรรม
การร้องเพลง เล่นดนตรี เต้นรำ การแสดง การเขียน อ่าน สนทนา โต้วาที
กิจกรรมนันทนาการที่มีประโยชน์
ด้านร่างกาย
ความแข็งแรง ทนทาน (ว่ายน้ำ),ระบบประสาทสัมผัส(เกม),ความสัมพันธ์ของร่างกาย(เปตอง),การทรงตัว(ไทเก๊ก),ความอ่อนตัว(ลีลาศ),ผ่อนคลาย
ด้านจิตใจ อารมณ์ การรับรู้
ความพึงใจสนุกสนาน,รับรู้สถานที่ เวลา,ความจำและภาคภูมิใจ,เสริมความมั่นใจ,ระบายคับข้องใจ,ส่งเสริมสมาธิความสงบทางจิตใจ
ด้านสังคม
การกล้าแสดงออกทางสังคม, การมีปฏิสัมพันธ์ในสังคม,ส่งเสริมความรู้และประสบการณ์,ทักษะการสื่อความหมาย ,แก้ปัญหาเฉพาะหน้า
แนวคิดการนำนันทนาการมาใช้ในการพยาบาลผู้สูงอายุ
การนอนหลับ 6-8 ชม ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุทำกิจกรรมต่างๆอยู่เสมอ
ลดความรู้สึกโดดเดี่ยว เพิ่มทักษะการปรับตัว มีความสุขและเพลิดเพลิน รู้สึกมีคุณค่า
ประเมิน
ก่อนจัดกิจกรรม เลือกความถนัด สนใจ สุขภาพ ระดับ ADL
ไม่หกล้มทำกิจวัตรประจำวันได้
(โยคะ ไทเก็ก)
ไม่เกิดความคับข้องใจขาดทีกษะสื่อสาร
(เกมแสดงบทบาทสมมติ)
ไม่เกิดภาวะปอดอักเสบ
(การโต้วาทีเรื่อง กินดีกว่าพูด)
ไม่เกิดภาวะโดดเดี่ยว
ดูการแสดงแล้วเริ่มปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อม
ไม่เครียด ระดับความเครียดลดลง
การร้องเพลง
การเตรียมสถานที่
สภาพเหมาะสมกับผู้สูงอายุ ลักษณะ ขนาด สี
ความปลอดภัย การตรวจอุปกรณ์ก่อนนำไปใช้ โดยเฉพาะอุปกรณ์ไฟฟ้า พื้นที่ราบ มองเห็นชัด
ประหยัด คุณภาพเหมาะสมกับราคา และหาได้ง่าย
ความสะดวก มีทางลาด ประตูกว้าง ห้องน้ำอยู่ใกล้
ความเหมาะสม สถานที่เหมาะสมกับกิจกรรม
การจัดเตรียมทีมจัดกิจกรรมนันทนาการ
มีการประชุมก่อนจัดกิจกรรม
แบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบ
ประชุมหลังจัดกิจกรรม
การดำเนินกิจกรรมนันทนาการ
ควรสร้างความสนุกสนาน เพลิดเพลิน
การเริ่มต้น ควรมีการทีกทาย เพื่อให้รู้จักกัน
การดำเนินกิจกรรม ตามแผนที่วางไว้ พร้อมสังเกตการปฏิบัติกิจกรรมของผู้สูงอายุ