Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ปัญหาในระบบทางเดินอาหารที่พบบ่อย - Coggle Diagram
ปัญหาในระบบทางเดินอาหารที่พบบ่อย
การซักประวัติ
ลักษณะอาการ
visceral pain เกิดขึ้นจากภายในช่องท้อง ใช้เวลานาน ปวดแบบหน่วงๆ ไม่ชัดเจน ระบุตำแหน่งไม่ได้ มีอาการคลื่นไส้ อาเจียนร่วมด้วย เช่น ลำไส้อุดตัน ไส้ติ่ง
somatic pain เกิดขึ้นแบบเฉียบพลัน บอกตำแหน่งได้ชัดเจน เช่น ไส้ติ่งระยะลุกลาม
referred pain ปวดไกลจากพยาธิสภาพ ผลมาจากเส้นประสาทของอวัยช่องท้องและผิวหนังในระดับเดียวกันมาบรรจบที่ไขสันหลัง ทำให้สมองแปลผลสับสน เช่น การอักเสบจากถุงน้ำดีส่งผลให้เจ็บที่ไหล่ขวา
Onset เกิดขึ้นตอนไหน ทันทีหรือค่อยเป็นค่อยไป เฉียบพลัน
Location
ปวดแสบร้อนบริเวณลิ้นปี่ เช่น กระเพาะอาหารเป็นแผล กรดไหลย้อน
ปวดจุรอบสะดือ เช่น ท้องเดิน ไส้ติ่งอักเสบ ลำไส้อุดตัน
บริเวณท้องน้อย เช่นกระเพาะปัสสาวะอักเสบ ประจำเดือน แท้ง ไส้ติ่งอักเสบ นิ่วในท่อไต ท่อรังไข่อักเสบ
ปวดท้องร้าวไปที่อื่น
Duration ระยะเวลาที่เกิดและห่างกันของการปวดท้อง เช่นปวดบิดแล้วหายไป รุนแรงขึ้น
Severity ระดับความเจ็บปวด
Pattern
การเคลื่อนไหวของร่างกาย เช่น การเปลี่ยนอิริยาบถ การกระเทือนจะมีการระคายเคืองของเยื่อบุ หยุดนอนนิ่งๆแล้วหาย
ท่าทางอาจทำให้เกิดการอักเสบบางอวัยวะ
รับประทานอาหารแล้วปวดน้อยลงหรือมากขึ้น
การอาเจียนจะช่วยในผู้ป่วยลำไส้อุดตัน
Associated factors มีไข้ เบื่ออาหาร ขับถ่ายผิดปกติ
การตรวจร่างกาย
การดู ลักษณะทั่วท้อง การโป่งตึง เส้นเลือดโป่งพอง ท้องมานน้ำ ปลายมือปลายเท้าซีด
การฟัง ประเมินการเคลื่อนไหวของลำไส้
การเคาะ เพื่อดูการโป่งตึงของท้อง หากเคาะโปร่งอาจจะมีลม เคาะทึบ อาจจะมีน้ำหรืออาหาร
การคลำ คลำในบริเวณที่ไม่เจ็บก่อนป้องกันการเกร็งท้อง การกดเจ็บ กดปล่อยแล้วเจ็บ (rebound tenderness)
Murphy's sign พบในถุงน้ำดีอักเสบ
Rovsing's sign ไส้ติ่งอักเสบ
การตรวจทางห้องปฏิบัติการณ์
CBC
Liver function test
HBsAg, Anti-HBs
serum amylase
UA
Stool examination
Electrolyte
Beta-HCG
X-Ray : Plain abdomen
Ultrasonography
Chest X-ray
EGD
แนวทางการรักษาเบื้องต้น
ยาและสารน้ำ
การวินิจฉัยแยกโรคตามอาการ
กลุ่มอาการปวดท้อง
สาเหตุทางด้านศัลยกรรม
การอักเสบ เช่น appendicitis, pancreatitis
การอุดตัน เช่น intestinal obstruction
การทะลุ เช่น peptic alcer, AAA
สาเหตุทางด้านอายุรกรรม
ความผิดปกติของหัวใจ เช่น MI
ความผิดปกติในทางเดินอาหาร เช่น severe gastric, gastroenteritis
ความผิดปกติในทางเดินปัสสาวะ เช่น UTI
สาเหตุด้านนรีเวช
ectopic, PID
โรคที่พบบ่อยในผู้ที่มีอาการปวดท้อง
เกี่ยวกับหัวใจ
แน่นท้อง จุกลิ้นปี่ อาจเป็น MI
แผลในกระเพาะอาหาร
แน่นหน้าอก จุกลิ้นปี่ แสบร้อน ปวดเริ้อรัง
กระเพาะอาหารอักเสบ
ไส้ติ่งอักเสบ
ถุงน้ำดีอักเสบเฉียบพลัน
ตับอ่อนอักเสบ
เยื่อบุช่องท้องอักเสบ
กรดไหลย้อน
ลำไส้อุดตัน
การดูแลเบื้องต้น
ช็อค
พิจารณาให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ
ปวดเกร็ง ปวดท้องน้อยร้าวไปอัณฑะ ให้ยาลดการหดเกร็ง เช่น buscopan หากไม่ดีให้ส่งต่อ
ปวดท้องลิ้นปี่ร่วมกับจุกเสียด พิจารณา ranitidine 150 mg
เลือดออกในทางเดินอาหารส่วนต้น พิจารณาใส่สาย NG tube ส่งตรวจ CBC ให้ยากลุ่ม proton pump inhibitors
สลายนิ่ว
กลุ่มไม่สบายท้อง อาหารไม่ย่อย
Functional dyspepsia
จุกเสียดแน่นหลังมื้ออาหาร อิ่มเร็ว ปวดลิ้นปี่ แสบร้อนที่ลิ้นปี่
H. pylori-associated dyspepsia
แผลในกระเพาะอาหาร
มะเร็งในกระพาะอาหาร
กลุ่มอุจจาระร่วง ท้องผูก
การติดเชื้อไวรัส
ปวดท้อง อาเจียนก่อนแล้วถ่ายเหลว มีไข้สูง
ยาลดไข้ ORS
ลำไส้ไวต่อสิ่งเร้า
เครียดกังวล ถ่ายอุจจาระบ่อยทุกวัน มีถ่ายเหลวซ้ำหลังแต่ละมื้อ มีมูกปนไม่มีเลือด ไม่มีหนอง ท้องผูกสลับเสีย
loperamide antipasmodic ORS
อาหารเป็นพิษ
มีไข้ ปวดศีรษะ มวนท้อง คลื่นไส้ อาเจียน ถ่ายเป็นน้ำ มูกเลือดปน
para IV fluid Norfloxacin ORS
Shigellosis
มีไข้ ขาดน้ำ เหงื่อออก ตัวเย็น ความดันต่ำ คลำท้องเจ็บเล็กน้อย
cortrimoxazole amoxicillin norfloxacin ORS IVfluid
อะมีบา
ถ่ายเหลวมีเนื้อปน ปวดท้อง ปวดเบ่ง กลิ่นเหม็นเหมือนหัวกุ้งเน่า ถ่ายเป็นมูกเลือด
metronidazole tetracycline erytromycin
ท้องผูก
ฟัง bowel sound คลำการกดเจ็บ คลำหาก้อน ตรวจทางทวารหนัก ตรวจเลือดเพื่อหาสาเหตุ
กลุ่มอาการคลื่นไส้อาเจียน
การซักประวัติ
ระยะเวลาของอาเจียน
ลักษณะของอาเจียน
อาการที่มีความสัมพันธ์ เช่น ปวดท้องดีขึ้นหลังอาเจียน
อาการอื่นๆ เช่น ปวดท้อง ท้องผูก เบื่ออาหาร ปัสสาวะเปลี่ยน เวียนศีรษะ บ้านหุน
การตรวจร่างกาย
โรคระบบทางเดินอาหาร
โรคลำไส้อุดตัน เช่น ช่องระบายกระเพาะอาหารอุดตัน ลำไส้เล็กอุดตัน
การเคลื่อนไหวของระบบทางเดินอาหารผิดปกติ
โรคทางระบบประสาท เช่นความดันในโพรงสมองสูง เนื่องจากเนื้องอก เลือดออก ไมเกรน
เบาหวาน การตั้งครรภ์
กระเพาะและลำไส้อักเสบ
กลุ่มอาการดีซ่าน/ตัวเหลืองตาเหลือง
ซักประวัติ
hemolytic jaundice เหนื่อยง่ายจากโลหิตจาง ปัสสาวะสีผิดปกติ ตับหรือม้ามโต
Hepatocellular jaundice อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร อาเขียนเด่น ปัสสาวะสีเหลืองเข้มหรือมีฟอง
Cholestatic jaundice มีดีซ่าน คันตามตัว อาจมีอุจจาระสีซีดหรือขาว
การตรวจทางห้องปฏิบัติการณ์
CBC UA stool exam liver function test ultrasound abdomen