Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบทางเดินอาหาร Drugs used in Gastrointestinal tract -…

- - - - H2-receptor antagonist
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยามีลักษณะโครงสร้างคล้ายกับ histamine จึงทำการแย่งจับ H2-receptors ทำให้ histamine ออกฤทธิ์ได้ลดลง และป้องกันไม่ให้ Ach และ gastrin กระตุ้นการหลั่งกรดได้
        
        เภสัชจลศาสตร์
        
        ยาออกฤทธิ์นาน 6-9 ชั่วโมง ประสิทธิภาพลดการหลั่งกรดอยู่ที่ 70% ยาจับกับโปรตีนในเลือดได้น้อย และถูกทำลายที่ตับ ขับออกที่ไตในรูปแบบของของเสีย
        
        ประโยชน์ทางคลินิค
        
        รักษาแผลในทางเดินอาหาร รักษาโรคกรดไหลย้อน และสภาวะหลั่งกรดมากว่าปกติ
        
        ป้องกันภาวะเลือดออกจากทางเดินอาหารในผู้ป่วยวิฤกต โดยฉีดเข้าเส้นเลือดดำ
        
        ผลข้างเคียง
        
        ท้องเสีย ท้องผูก อาเจียน ง่วงซึม ปวดศีรษะ อ่อนเพลีย
        
        หากใช้ในปริมาณสูงจะทำให้ในผู้หญิงไม่มีน้ำนมในบุตร ส่วนผู้ชายจะทำให้จำนวนสเปิร์มลดลง เป็นหมันและสูญเสียความรู้สึกทางเพศ
      - Proton pump inhibitors:PPls
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยานี้มีคุณสมบัติเป็นด่างอ่อน ยับยั้งการทำงานของ proton pump ทำให้สามารถยับยั้งการหลั่งจาก parietal cells ของกระเพาะอาหารอย่างถาวร จึงเป็นยาลดกรดที่ออกฤทธิ์แรงที่สุด
        
        เภสัชจลศาสตร์
        
        ตัวยาดูดซึมได้อย่างรวดเร็วในทางเดินอาหาร มีค่าครึ่งชีวิตสั้น 0.5-2 ชั่วโมง แต่ออกฤทธิ์นานมากกว่า 24 ชั่วโมง ลดการหลั่งกรดได้ถึง 80-90% ใช้ยาเพียงวันละครั้งเท่านั้น
        
        ประโยชน์ทางคลินิค
        
        เป็นยาตัวเลือกอันดับแรกในการนำไปรักษาฌรคที่เกี่ยงข้องกับการหลั่งกรดจากกระเพาะอาหาร เช่น โรคกรดไหลย้อน ป้องกันการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร แต่ห้ามนำมาใช้กับหญิงตั้งครรภ์
        
        ผลข้างเคียง
        
        มีผลข้างเคียงต่ำ แต่ยังคงทำให้เกิดอาการปวดศีรษะ มึนงง ท้องเสีย ท้องผูก และหากใช้ยาเป็นเวลานาน ยาจะทำให้การดูดซึมวิตามิน บี 12 ลดลง
  - - - ประโยชน์ทางคลินิค
        
        รักษาแผลทั้งในกระเพาะอาหารและลำไส้ และสามารถฆ่าเชื้อ H.pylori เพื่อรักษาแผลในลำไส้เล็กส่วนต้นได้ ต้องใช้ร่วมกับยาปฏิชีวนะเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ
      - ผลข้างเคียง
        
        ทำให้ปาก ลิ้น และอุจจาระดำ คลื่นไส้อาเจียน และอาจทำให้เกิดอาการปวดศรีษะ สับสนและชักได้
      - กลไกการออกฤทธิ์
        
        จับกับแผลในกระเพาะอาหาร ป้องกันการระคายเคือง และการทำลายของกรด
        ทำงานได้ดีในสภาวะเป็นกรด
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        เป็นสารสะกัดจากพืชจำพวกชะเอม มีฤทธิ์ในการสมานแผลทั้งในกระเพาะอาหารและลำไส้ แต่ทำให้เกิดการคั่งของโซเดียมและน้ำได้ ควรระวังในผู้ป่วยความดันโลหิตสูง
      - ผลข้างเคียง
        
        เกิดการบวมน้ำ ความดันโลหิตสูง หากใช้กับผู้ป่วยโรคหัวใจจะทำให้เกิดการคั่งของโซเดียมอาจเกิดหัวใจวายได้
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        จับกับกรดในกระเพาะอาหาร ได้สารที่มีลักษณะเหนียวข้น ทำหน้าที่ในการเคลือบแผล และป้องกันการเกิดแผลจากกรดในกระเพาะ และมีผลให้การดูดซับน้ำได้ดี
      - ประโยชน์ทางคลินิค
        
        ป้องกันการเกิดแผลที่เกิดจากความเครียดและบรรเทาอาการเยื่อบุช่องปากอักเสบ
      - ผลข้างเคียง
        
        เกิดอาการท้องผูก คลื่นไส้อาเจียน
    - - ขนาดยาที่ใช้และการบริหารยา
        
        ยามีค่าครึ่งชีวิตสั้น 20-40 นาที ควรรับประทาน 3-4 ครั้งต่อวัน เพื่อให้ได้ประสิทธิภาพ
      - ประโยชน์ทางคลินิค
        
        ป้องกันการเกิดแผลในทางเดินอาหารจากการใช้ยา NSAIDs ในกลุ่มผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูง
      - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ควบคุมการสร้างเยื่อเมือกในทางเดินอาหารและมีฤทธิ์ยับยั้งการหลังกรดจาก parietal cells ในกระเพาะอาหารได้
      - ผลข้างเคียง
        
        ยาจะเพิ่มการหลั่งสารคัดหลั่งในทางเดินอาหารมากขึ้น ทำให้ท้องเสียและปวดท้อง
        และมีผลทำให้มดลูกบีบตัว อาจจะทำให้แท้งบุตรได้
  - - - เป็นสารประกอบอนินทรีย์ที่เป็นด่างอ่อน สามารถทำปฏิกิริยากับกรดในกระเพาะอาหาร เพื่อลดความเป็รกรดในกระเพาะอาหารลง
        Papsin ในกระเพาอาหารทำงานได้ลดลง และมีการออกฤทธิ์สมานแผลเฉพาะที่
    - - รักษาอาการแสบท้อง แผลในทางเดินอาหาร ลดอาการแสบยอดอก และภาวะกรดไหลย้อน
    - - Systemic Gastric Antacid
        
        เมื่อรับประทานเข้าไปแล้ว จะดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือด ทำให้ร่างกายมีภาวะเป็นด่างแต่ยาชนิดนี้ออกฤทธิ์สั้น และหากรับเกินขนาดจะเสี่ยงต่อภาวะด่างรุนแรงและภาวะหัวใจล้มเหลวได้
      - Non-systemic Gastric Antacid
        
        Magnesium hydroxide (Mg(OH)2)
        
        ทำปฏิกิริยากับกรดเกลือในกระเพาะอาหาร และมีการดูดซึมที่ระบบทางเดินอาหารเล็กน้อย
        เกิดกระบวนการ Osmotic pressure ทำให้น้ำใน stool มากขึ้น จึงเรียกยานี้ว่าเป็นยาระบาย
        
        ผลข้างเคียง
        
        หากใช้ในผู้ป่วยโรคไตจะเกิด hypermagnesemia
        จนเกิดการอัตมพาตของกล้ามเนื้อได้
        
        Calcium carbonate (CaCO3)
        
        ออกฤทธิ์ลดกรดได้ดี ยาถูกดูดซึมประมาณ 15%
        
        ผลข้างเคียง
        
        ท้องผูก อุจจาระแข็ง ทำให้ถ่ายลำบาก
        
        หากได้รับยามาเป็นเวลานานแล้วหยุด จะทำให้เกิดการหลังกรอที่มากเกินไป
        
        เกิดโรคที่ชื่อ milk alkali syndrome จากการที่เร่งการดูดซึม Ca มากเกินไป มีอาการทางประสาท เกิดภาวะสับสน
        
        Aluminium hydroxide (Al(OH)3)
        
        เป็นยาลดกรดที่มีฤทธิ์อ่อนที่สุด ยาจะไม่ดูดซึมในระบบทางเดินอาหาร ทำปฏิกิริยากับกรดเกลือในกระเพาะอาหาร
        
        ฺผลข้างเคียง
        
        ลดการเคลื่อนไหวของทางเดินอาหาร เกิดอาการท้องผูก
        
        หากใช้ยานานเข้า ฟอสเฟตในเลือดจะต่ำ ทำให้ร่างกายอ่อนเพลีย และเกิดภาวะกระดูกพรุน
    - - การใช้ยาลดกรดมานาน จะทำให้กรดเกลือเกิดการหลั่งมากขึ้น และทำให้อาการโรครุนแรงขึ้น
      - ยาลดกรดอาจมีผลต่อการดูดซึมของตัวยาอื่น ดังนั้นควรทานยาตัวอื่นก่อนทานยาลดกรด 1 ชั่วโมง
      - Al(OH)3 ควรรับประทานอาหารที่มีฟอสเฟตสูง เช่น เนื้อสัตว์ ไข่แดง เพื่อป้องกันภาวะขาดฟอตเฟส
      - Mg(OH)2 ควรติดตามอาการ hypermagnesemia และระวังการใช้ยานี้ในผู้ป่วยดรคไต เพราะจะทำให้เกิดไตวายได้
      - Al(OH)3 และCaCO3 จะทำให้เกิดอาการท้องผูก ส่วนMg(OH)2 จะทำให้เกิดท้องเดิน ควรสังเกตอาการหากเกิดขึ้นควรรายงานแพทย์เพื่อเปลี่ยนชนิดยา
    - - ทำให้ PH ในกระเพาะมีค่าสูงขึ้น
      - ยับยั้งการทำงานของ Pepsin เมื่อ pH ในกระเพาะมากกว่า 2
      - เมื่อเพิ่ม pH ในทางเดินอาหารจะกระตุ้นหรือลดการเคลื่อนไหวของลำไส้ขึ้นอยู่กับชนิดของยา
- - - - ทำให้เกิดการเคลื่อนไหวของลำไส้ที่เหมาะในเด็กในสตรีมีครรภ์และหญิงให้นมบุตร
    - - ดึงน้ำจากร่างกายเข้ามาในลำไส้ด้วยแรงดัน osmotic ทำให้แรงดันในลำไส้เพิ่มขึ้น เกิดการกระตุ้นให้ลำไส้บีบตัวและขับอุจจาระออกมา
  - - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        สารที่พบในมะขามแขกจะถูกแบคทีเรียในลำไส้ย่อยเป็นกลูโคสและ emodins
        ซึ่งกระตุ้นให้ปลายประสาทลำไส้ใหญ่ เกิดการเคลื่อนไหวมากขึ้น
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ลดการดูดกลับของน้ำและเกลือแร่จึงทำให้มีการเพิ่มปริมาณในลำไส้ เร่งให้เกิดการขับถ่าย
      - การรับประทานยา
        
        ควรรับประทานยาพร้อมกับน้ำหวานหรือน้ำผลไม้และควรทานตอนท้องว่าง
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        กระตุ้นปลายประสาทในเยื่อมูกของลำไส้ใหญ่โดยตรง ทำให้ลำไส้ใหญ่บีบตัวแรงและเร็วขึ้น กระตุ้นเยื่อบุทางเดินอาหารให้หลั่ง PGE2 ทำให้มีการหลั่งน้ำและเกลือแร่เพิ่มขึ้น
      - ประโยชน์ทางคลินิค
        
        แก้ท้องผูกแบบเฉียบพลัน โดยทานยาทั้งเม็ดพร้อมอาหารทันทีหรือหลังอาหารแล้วดื่มน้ำตามมากๆ
  - - - เป็นยาระบายที่ปลอดภัยที่สุด เป็นตัวเลือกแรกในการรักษาอาการท้องผูกเรื้อรัง
        แต่ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่เป็นแผลเรื้อรังในลำไส้
    - - เกิดลมในกระเพาะอาหารมากกว่าปกติ
    - - หลังรับประทานเข้าไปแล้วจะเกิดการพองตัวในลำไส้ ทำให้เกิดการเพิ่มปริมาณกากในอุจจาระ เกิดการเคลื่อนไหวบีบตัวขับเอาอุจจาระออกมา
  - - - ลดการตึงผิวของก้อนอุจจาระทำให้น้ำและไขมันรวมตัวกัน
        ส่งผลให้อุจจาระอ่อนนุ่มและขับถ่ายได้สะดวกมากขึ้น
- - - - ออกฤทธิ์ปิดกั้น 5HT3-receptor ระงับอาการคลื่นไส้อาเจียนจากยาเคมีบำบัด หรือหลังผ่าตัด
    - - บรรเทาหรือระงับอาการอาเจียนได้
    - - ปวดศีรษะ ท้องผูก หลอดลมหดเกร็ง
  - - - Domperidone
        
        ระงับการอาเจียน มีผลข้างเคียงน้อย แต่ต้องระวังเพราะอาจนำไปสู่ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะได้
      - Haloperidol
        
        ระงับการอาเจียนที่เกิดจาก gastroenteritis มะเร็งและยา
        
        มีผลข้างเคียง คือ ง่วงนอน ความดันต่ำ
      - Metochlopramide
        
        ดูดซึมในตับได้ดี และระงับบอาการอาเจียนเมื่อได้รับยาเคมีบำบัด
      - Chlorpromazine
        
        ระงับการอาเจียนหลังจากผ่าตัดหรือแพ้รังสี หรืออาเจียนจากภาวะไตวาย และใช้รักษาโรคจิต
  - - - ป้องกันการอาเจียนจากการเมารถ หรือ เมาเรือ ควรทานก่อนเดินทาง 30 นาที
    - - ปากแห้ง คอแห้ง
    - - ลดการนำกระแสประสาทเข้าสู่ CTZ และยับยั้งการกระตุ้นศูนย์ควบคุมการอาเจียนที่ระบบประสาท cholinergic
  - - - ออกฤทธิ์ต้านการอาเจียนโดยการออกฤทธิ์กระตุ้นตัวรับ cannabinoid ที่ศูนย์อาเจียน
    - - ป้องกันการคลื่นไส้อาเจียนจากการใช้ยาเคมีบำบัด
    - - หัวใจเต้นเร็ว ประสาทหลอน นอนไม่หลับ กระสับกระส่าย ความดันเลือดลดต่ำ เคลิบเคลิ้ม และเกิดการติดยาได้
  - - - ระงับอาการคลื่นไส้อาเจียนจากการเคลื่อนไหว ป้องกันการเมารถ เมาเรือ แก้อาการแพ้ท้อง
    - - ง่วงซึม ปวดศีรษะ ปากแห้ง
    - - แย่งจับ H1receptor ที่หูและสมอง
  - - - กระตุ้นการเคลื่อนไหวของทางเดินอาหาร และมีฤทธิ์กระตุ้นระบบประสาท cholinergic ทางอ้อม จึงนำมาใช้กับผู้ป่วยที่พึ่งผ่าตัดกระเพาะหรือกระเพาะอาหารเป็นอัมพาต
    - - มีฤทธิ์ระงับการคลื่นไส้อาเจียนจากการรับยาเคมีบำบัด ลดความวิตกกังวลและคลายเครียด
- - - - ออกฤทธิ์คลุมเยื่อเมือกในทางเดินอาหาร ป้องกันไม่สัมผัสกับสิ่งระคายเคืองต่างๆ
        ทำให้อุจจาระเป็นก้อน แต่จะทำให้เกิดท้องผูกได้
    - - เป็นถ่านที่กระตุ้นผิวเซลล์สามารถดูดซับสารพิษได้เร็ว ใช้ในผู้ป่วยที่มีอาการท้องเดิน
        ผลข้างเคียงทำให้อุจจาระเป็นสีดำ
    - - ช่วยลดการอักเสบที่ลำไส้ และลดการเคลื่อนไหวของลำไส้มากเกินไป
        ใช้ป้องกันการท้องเสียระหว่างเดินทาง
    - - บรรเทาอาการท้องเดินซึ่งเกิดจากกรดในน้ำดีในลำไส้มากกว่าปกติ
      - ผลข้างเคียง
        
        ท้องอืด ท้องผูก อุจจาระอุดตันในลำไส้ ใช้นานเข้าจะขาด วิตามิน A D และกรด folic
  - - - เป็นยาที่ให้ผลดีที่สุดในการบรรเทาอาการท้องเดิน มีผลยับยั้งการบีบตัวของลำไส้
        ทำให้น้ำมีการดูดซึมกลับเยื่อบุลำไส้ได้อีก
    - - นิยมใช้ยากลุ่มนี้ในการรักษาอาการท้องเดินมากกว่ากลุ่มยาอื่น
        ลดการเคลื่อนไหวของลำไส้ ทำให้อุจจาระเป็นก้อน
    - - ยับยั้งการเคลื่อนไหวของลำไส้ แต่ไม่มีฤทธิ์ในการระงับความเจ็บปวด หากใช้ยาติดต่อกันเป็นเวลานานจะทำให้เกิดการติดยาได้
      - ผลข้างเคียง
        
        คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ผื่นแดง มึนงง เวียนศีรษะ ซึม
        กระสับกระส่าย ท้องอืด ปากแห้ง ตาพร่ามัว
  - - - สร้างกรด Lactic ยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียที่ก่อให้เกิดโรค
        จึงไม่ควรใช้ยาติดต่อกันเกิน 2 วัน
    - - รักษาอาการท้องเสียเบื้องต้น เพื่อทดแทนน้ำและเกลือแร่ที่สูญเสียไป
      - รับประทานแบบค่อยๆจิบไปเรื่อยๆ จิบบ่อยๆ และควรดื่มให้หมดภายใน 24 ชั่วโมงหลังชง