Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
:warning: PHARMACOLOGY :warning:, 47 เมธาวดี ลาสอน บทที่ 1.1 - Coggle…
:warning:
PHARMACOLOGY
:warning:
:warning:
Sources of drug
-Natural preparations or Galenicals
-Synthetic compounds
-Semisynthetic compounds
:warning:
ความหมายของเภสัชวิทยา
โดยปัจจุบันเภสัชวิทยาจะมุ่งเน้นการศึกษากลไกการออกฤทธิ์ของยาใน
ระดับโมเลกุล (molecular mechanisms) และการตอบสนองของยา
:warning:
ความหมายของยา
ยา (Drugs, Medication)
หมายถึง วัตถุใช้ในการบรรเทา บำบัด รักษา ป้องกัน และวินิจฉัยโรค ซึ่ง
อาจจะเป็นผลิตภัณฑ์ทางธรรมชาติ สารเคมี หรือเภสัชภัณฑ์
:warning:
Pharmaceutical Preparations & Products
-ยารักษาโรคซึ่งถูกปรุงแต่งขึ้นในรูปแบบต่างๆ เพื่อให้
เหมาะสมในการใช้สะดวก
-ยาเตรียมประกอบด้วยส่วนที่สำคัญ 2 ส่วนคือ
ตัวยาออกฤท
ธิ์ คือ สารในการบำบัดรักษาโรค
สารปรุงแต่งยา
เป็นสารที่ไม่มีส่วนในกสรบำบัดรักษาโรค
:warning:
pharmacodynamics
Mechanism of drug action
-การออกฤทธิ์โดยจับกับ Receptor
receptor จะมี
คุณสมบัติจดจำ (recognize) และจับกับสารดังกล่าวที่มีโครงสร้างเฉพาะเจาะจง เมื่อจับกับโมเลกุลที่เหมาะสมแล้วจะก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการทำงานของเซลล์หรือ เอนไซม์
-การออกฤทธิ์โดยไม่จับกับ Receptor
การออกฤทธิ์โดยไม่ผ่าน receptor จะออกฤทธิ์โดยการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมทางเคมี
และกายภาพของเซลล์หรืออวัยวะนั้น ๆ
Regulation of receptors
-Agonist
Partial agonist
Antagonist
การเปลี่ยนแปลงของการตอบสนองต่อยา
tolerance
หมายถึง การตอบสนองต่อยาที่ค่อยๆ ลดลงเมื่อใช้ยาติดจ่อกันเป็นเวลานาน
drug resistance
หมายถึง การดื้อยา มักใช้กับยาต้านจุลชีพ (antimicrobial drugs) และยาต้านมะเร็ง (antitumor drugs) หมายยถึง การที่ยาไม่สามารถฆ่า หรือยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อ
ระยะเวลาและปริมาณการออกฤทธิ์ของยา
-Onset of action
หมายถึง ช่วงระยะเวลาตั้งแต่ที่ร่างกายได้รับยาจนถึงเวลาที่ยาเริ่มออกฤทธิ์
-Duration of action
คือ ระยะเวลาที่ยาออกฤทธิ์อยู่ในร่างกาย
Therapeutic index
Therapeutic index (TI) ของยาตัวหนึ่ง คืออัตราส่วนระหว่างขนาดยา
ที่ให้เกิดพิษและขนาดยาที่ท าให้เกิดผลในการรักษา Therapeutic index = LD50 / EC50
:warning:
ตามพระราชบัญญัติ พ.ศ. 2510
ความหมายของยาประเภทต่างๆ ในเชิงกฎหมาย
ยาแผนปัจจุบัน
ยาที่ใช้ในการประกอบวิชาชีพเวชกรรม ยาสามัญประจ าบ้าน หมายความว่า
ยาแผนปัจจุบัน
หรือ ยาแผนโบราณ
ยาแผนโบราณ
ยาใช้ในการประกอบโรคศิลปะแผนโบราณ
ยาอันตราย
ยาแผนปัจจุบัน หรือยาแผน
โบราณที่รัฐมนตรีประกาศเป็นยาอันตราย
ยาควบคุมพิเศษ
หมายความว่า “ยาแผนปัจจุบัน หรือยาแผนโบราณที่รัฐมนตรีประกาศเป็นยาควบคุมพิเศษ เช่น ยามะเร็ง
ยาบรรจุเสร็จ
ดีคอลเจน ทิฟฟี่
ยาสมุนไพร
ยาที่ได้จากพฤกษชาติ สัตว์
หรือแร่ ซึ่งมิได้ผสม ปรุง หรือแปรสภาพ
:warning:
Pharmacokinetics
drug absorption
ยาจะถูกดูดซึมผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ได้ดี จะต้องอยู่ในรูปที่ไม่แตกตัว
(unionized form) และละลายในไขมันได้ด
Distribution of drug
กระจายไปยังอวัยวะที่มีเลือดไปเลี้ยงมากก่อน ถ้ายาสามารถจับกับโปรตีนในพลาสมาได้มาก เมื่อยา
สามารถจับกับโปรตีนได้ดี ท าให้ยาในรูปอิสระ (free drug) ลดลงการจับกันของยากับโปรตีนจะเป็นแบบไม่เฉพาะเจาะจงเกิดสภาวะ การ
แข่งขันกัน
biotransformation หรือ metabolism
Enzyme inhibition ---> Increas
Enzyme induction ---> Decreas
excretion of drug
-ขจัดยาออกทางไต (Renal excretion)
-ขจัดยาออกทางน้ำดี และอุจจาระ (bile and feces excretion)
พยาธิสภาพของร่างกายที่มีผลต่อการขจัดยา ผู้ป่วยที่มีการทางานของไตลดลง
อาจส่งผลให้การขจัดยาลดลง เกิดพิษของยาขึ้นได้
:warning:
Variables that affect drug actions
Age
Pregnancy
Body weight
Gender-hormonal effects
Pathologic conditions
:warning:
Drug Names
Chemical name หรือ ชื่อทางเคมี เช่นNacetyl-p-aminophenol
-Generic name หรือ ชื่อสามัญ เช่น paracetamol
-Trade name, Brand name, Registered name หรือ ชื่อการค้า เช่น Tylenol®, Paracet®, Paracap® การมีเครื่องหมาย ®
Official name หรือ ชื่อทางการ เช่น Acetaminophen USP
:warning:
Pregnancy Categories
Cat. A
studies in pregnant women failed to show risk to the fetus
Cat. B
animal studies have failed to show a risk to the fetus but thereare no adequate studies in women
Cat. C
animal studies have shown an adverse effect on the fetus, no adequate human studies, benefits may outweigh risks
**Pregnancy Categories cont.
Cat. D**
positive evidence of human fetal risk
Cat. X
animal or human studies have shown fetal abnormalities or
toxicity
47 เมธาวดี ลาสอน บทที่ 1.1