Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่5 การใช้ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาท, เลี่ยงยา, 132044, carbamazepine-2…
บทที่5 การใช้ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาท
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทอัตโนมัติ
1.ทบทวนกายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาทอัตโนมัต
Neurotransmitter(NT)
สารสื่อประสาทที่เชื่อมต่อการส่งสัญญาณหรือกระแสประสาทระหว่างเซลล์ประสาท
Receptors เป็นตัวรับที่จับกับ neurotransmitter
Cholinoceptor
1.1 muscarinic receptor ตัวรับชนิดนี้พบได้ในอวัยวะทั่วไปที่
ปลายประสาทอัตโนมัติมีการคัดหลั่ง Ach
1.2 nicotinic receptor ตัวรับชนิดนี้พบได้ที่
postganglionic neuronและ adrenal medulla
Cholinergic drug
2.1 Nicotinic Cholinergic Agents
ทำให้ เกิด euphoria เคลิ้มฝัน ความดันโลหิตสูงขึ้น ถ้าให้น้อยกระตุ้นการหายใจ
ความรุนแรงขึ้นกับขนาดที่ได้รับ กรณีได้รับในขนาดสูง
2.2 Muscarinic cholinergic Agents
แบ่งง่ายๆเป็น 2 กลุ่มคือ acetylcholine และอนุพันธ์ และสารที่ให้ผล
แบบเดียวกัน เช่น pilocarpine
สารหรือยาแต่ละตัวจำเพาะ และมีความแรงต่อreceptorไม่เท่ากัน
ผลต่อร่างกายและประโยชน์ทางยา
ทำให้เส้นเลือดขยายตัว ทำให้ความดันโลหิตตก
ทำให้กระเพาะปัสสาวะหดตัวช่วยให้ปัสสาวะได้ง่ายขึ้น
ทำให้รูม่านตาหด (miosis) ทำให้ความดันในลูกตาลดลงในโรคต้อหิน
3.Muscarinic Receptor Antagonist
หรือ Anticholinegic Drugs
ผลต่อหัวใจและหลอดเลือด atropine
ผลต่อตา
ผลต่อระบบทางเดินหายใจ
ผลต่อกล้ามเนื้อเรียบ
ต่อมเหงื่อ
ใช้แก้พิษจากเห็ด และแก้พิษยาฆ่าแมลง
4.Adrenergic Agents
Adrenergic Agents เป็นสารที่มีผลต่อระบบประสาท
sympathetic
ส่วน Adrenomimetic agents เป็นยาหรือสารที่มีฤทธิ์กระตุ้นระบบประสาทsympathetic เหมือนที่เกิดจากสารสื่อประสาท
epinephrine หรือ norepinephine
5.Adrenergic Antagonist
α-adrenergic antagonist เป็นสารที่จับกับ α-receptors ขัดขวางการออกฤทธิ์ของ sympathetic ที่ α-receptors
ยาที่ใช้ได้แก่ Prazosin, Doxazosin
เป็น α-adrenergic antagonist เนื่องจากออกฤทธิ์ต้านadrenergic โดยเฉพาะ α จึงใช้เป็นยาลดความดัน
ลักษณะเด่น ซึ่งแสดงถึงความเป็นautonomic nervous system ก็คือ มี
การลดความดันลงอย่างรวดเร็ว จึงต้องระมัดระวัง โดยค่อยๆเพิ่มขนาดขึ้นทีละน้อย
ดื้อยาอย่างรวดเร็ว เหมาะกับการใช้แบบชั่วคราว ถ้าใช้เป็นประจำ ร่างกายจะปรับตัว ทำให้ยาไม่ค่อยได้ผล โดยเฉพาะ Doxazosin ใช้ในการขยายทางเดินปัสสาวะในโรคต่อมลูกหมากโต
ยาที่มีผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง
ยาที่ทำให้สงบและยานอนหลับ
Sedative and hypnotics
ยาทำให้สงบ
ยานอนหลับ
อาการไม่พึงประสงค์
Oversedation
กดการหายใจ
แก้ชัก
อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ตาพร่า วิงเวียน ปากแห้ง ลิ้นขม คลื่นไส้ อาเจียน อึดอัดบริเวณลิ้นปี่
ท้องเสีย
เมื่อใช้ในหญิงตั้งครรภ์ ความผิดปกติของทารกแรกเกิด
การพยาบาล
หลังให้ยาติดตามผลว่าเป็นไปตามเป้าหมายที่ต้องการหรือไม่
สังเกตอาการข้างเคียง
แนะนำให้ผู้ป่วยหลีกเลี่ยงการรับประทานเครื่องดื่มที่มีสารกระตุ้นต่างๆ
แนะนำให้ผู้ป่วยหลีกเลี่ยงการทำงานกับเครื่องจักรกลภายหลังรับประทานยาเนื่องจาก
ยาทำให้ง่วง
ยารักษาโรคจิต
(Antipsychotic Drugs)
ใช้ควบคุมอาการทางจิตที่สำคัญ ได้แก่ อาการหลงผิด อาการประสาทหลอน
ใช้ในผู้ป่วยที่มีอาการสับสน วุ่นวาย เอะอะ อาละวาดหรือมีพฤติกรรมรุนแรงต่างๆ
ใช้ร่วมกับยารักษาอารมณ์เศร้า ในผู้ป่วยโรคจิตอารมณ์แปรปรวน
ยาระงับอาการเศร้ากลุ่มดั้งเดิม (Conventional
antidepressants)
-Monoamine oxidase inhibitors (MAOIs เช่น
Phenelzine, Isocaroxazid
-Tricyclic antidepressant (TCA) เช่น
Amitriptyline, Imipramine, Desipramine
การพยาบาล
รวบรวมข้อมูล เกี่ยวกับระดับของอารมณ์ซึมเศร้า และความคิดถึงการฆ่าตัวตายของผู้ป่วย
บันทึกอาการข้างเคียงต่างๆที่อาจเกิดขึ้น โดยเฉพาะผู้ที่ได้ยาปริมาณสูงและผู้สูงอาย
สังเกตผลของการรักษาตามอาการเป้าหมาย และเมื่อได้ยาไป 2-3 สัปดาห์ ผู้ป่วยควรได้ตรวจ
ระดับยาในกระแสเลือดก่อน
