Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
สหวิทยาการที่มาจากความรู้ของสุนทรภู่ (ความรู้ด้านวรรณคดี) - Coggle Diagram
สหวิทยาการที่มาจากความรู้ของสุนทรภู่
(ความรู้ด้านวรรณคดี)
ความรู้ด้านวรรณคดีไทย
นำถ้อยคำสำนวนในวรรณคดีเรื่องต่างๆมาไว้ในผลงาน
นำถ้อยคำสำนวนในกาพย์เห่เรือมาไว้ในเรื่องสิงหไกรและนิราศอิเหนา
-โดยสุนทรภู่ได้แต่งบทชมปลาที่ตรงกันทั้งสองเรื่องคือ
"ปลาเนื้ออ่อนกายขึ้นว่ายเกลื่อน ไม่อ่อนเหมือนเนื้อน้องประคองสงวน"
-สุนทรภู่ได้สำนวนมาจากกาพย์เห่เรือ คือ
"เนื้ออ่อนอ่อนแต่ชื่อเนื้อน้องหรืออ่อนทั้งกาย"
นำถ้อยคำสำนวนในบทละครเรื่องอิเหนาไว้ในเรื่องพระอภัยมณีและอภัยนุราช
ในเรื่องพระอภัยมณีมีข้อความว่า
"เขาย่อมเปรียบเทียบความว่ายามรัก แต่น้ำผักต้มขมชมว่าหวาน"
ในเรื่องอภัยนุราชมีข้อความว่า
"เหมือนเขาเปรียบเทียบความว่ายามรัก น้ำผักต้มขมก็ชมหวาน"
สำนวนที่มาจากบทละครเรื่องอิเหนาว่า
"เหมือนเขาเปรียบเทียบความว่ายามรัก แต่น้ำผักต้มขมก็ชมหวาน"
นำถ้อยคำสำนวนในละครนอกเรื่องไชยเชษฐ์มาไว้ในพระอภัยมณี
สุนทรภู่แต่งโดยใช้สำนวน"พลเมืองเลื่องลือ"จากละครนอกไชยเชษฐ์
บทกลอนที่แต่งคือ
ถ้าพบประพระบิตุเรศเจ้า เธอว่าเปล่าแม่มีได้ความอายหรือ
ประชาชนพลเมืองจะเลื่องลือ เหมือนยิ่งดื้อด้านหน้าเป็นราคี
นำเนื้อหารายละเอียดในวรรณคดีเรื่องต่างๆมาไว้ในผลงาน
นำเรื่องไตรภูมิพระร่วงมาแต่งในพระอภัยมณีดังนี้
อันเกาะแก้วพิสดารสถานนี้
โภชนาสาลีก็มีถม
แต่คราวหลังครั้งสมุทรโคดม
มาสร้างสมสิกขาสมาทาน
เธอทำไร่ไว้ที่ริมภูเขาหลวง
ครั้นแตกรวงออกมาเล่าเป็นข้าวสาร
นำวรรณคดีหลายเรื่องมากล่าวไว้ในสิงหไกรภพ
ซึ่งจะกล่าวในตอนที่สิงหไกรภพกลับมายังนครและถูกแต่งตั้งเป็นอุปราชโดย มีการแสดงโขนเรื่องรามเกียรติ์ตอนพระรามและทศกัณฐ์ประจันหน้าและพูดท้าทายไทยกัน , มีการแสดงหุ่นเรื่องอุณรุฑ ตอน ศุภลักษณ์อุ้มสม , มีการแสดงละครรำเรื่องสุวรรณหงส์ ตอนสุวรรณหงส์ถูกหอก
นำเรื่องอิเหนามากล่าวในพระอภัยมณีและนิราศอิเหนา
แต่งในพระอภัยมณีคือ
ยิ่งนึกรักซักกระดาษที่วาดรูป มากอดจูบจิตปลงด้วยหลงใหล
เอารูปเล่นเคล้นเคล้าเปล่าเปล่าไป ยิ้มละไมหมายว่าองค์อนงค์นวล
มาจากบทละครอิเหนาคือ
แต่เวียนคลี่กระดาษวาดรูปนาง ดูพลางพินิจพิศวง
ทำไฉนจะได้นางโฉมยง เหมือนดังใจจงจำนงคิดฯ
นำมาแต่งในนิราศอิเหนา
นิราศร้างห่างเหเสน่หา
ปางอิเหนาเศร้าสุดถึงบุษบา พระพายพาพัดน้องเที่ยวล่องลอย
มาจากบทละครอิเหนาคือ
เมื่อนั้น องค์อัสสันแดหวาศักดาหาญ
สำแดงเป็นพายุพัดพาน พารถเยาวมาลย์ปลิวไป
เฉวียนฉวัดลัดนิ้วมือเดียว บัดเดี๋ยวพ้นเขตเขาใหญ่
ถึงแดนประมอตันทันใด ก็เวียนวงลงในพนาวัน
นำเรื่องพระอินทร์ที่ปลอมเป็นอสูรแก่ไปในพิธีเลือกคู่ของนางสุชาดา
ธิดาของไพจิตราสูรมาไว้ในเรื่องรำพันพิราป
โอ้อกเอ๋ยเชยอื่นไม่ชื่นแช่ม เชยที่แย้มยิ้มพรายไม่หายหอม
แต่หัสนัยน์ตรัยตรึงส์ท่านถึงจอม ยังแปลงปลอมเปลื้องปลิดไพจิตรา
ได้บุตรีที่รักยักษ์อสูร สืบประยูรอยู่ถึงดาวดึงสา
เราเป็นมนุษย์สุดรักต้องลกพา เหมือนอินทราตรึงส์ตรัยเป็นไรมี
นำเรื่องอุ้มสมในเรื่องอนิรุทธ์มาไว้ในนิราศเมืองเพชร
ในนิราศเมืองเพชรเมื่อสุนทรภู่เดินทางถึงวัดไทรและขอให้พระไทรเทพารักษ์อุ้มตนไปสมหญิงคนรักเหมือนที่เคยอุ้มอนิรุธไปสมนางอุษามาแล้ว
ดังคำกลอน
ถึงวัดไทรไทรใหญ่ใบชอุ่ม เป็นเซิงซุ้มสาขาพฤกษาศาล
ขอเดชะพระไทรซึ่งชัยชาญ ช่วยอุ้มฉานไปเช่นพระอนิรุธ
ได้ร่วมเตียงเตียงนอนแนบหมอนหนุน เพราะอุ่นอุ่นแล้วก็ดีเป็นที่สุด
สังเวยหมูแนมแก้มมนุษย์ เทพบุตรจะได้ชื่นทุกคืนวัน
นำวรรณคดีหลายเรื่องมากล่าวไว้ในนิราศพระบาท
สุนทรภู่กล่าวถึงภาพเล่าเรื่องบนบานประตูประดับมุกของพระมนฑปพระพุทธบาทว่ามีรูปครุฑยุดนาค รูปชมพูพานและสุครีพซึ่งมีปรากฏอยู่ในเรื่องรามเกียรติ์นั่นเอง นอกจากนี้สุนทรภู่ยังกล่าวถึงความทุกข์โศกเพราะร้างรักของคู่พระนางหลายคู่ในวรรณคดีไทย เช่น อิเหนากับจินตหราในเรื่องอิเหนาพระสุธนกับนางมโนห์ราในเรื่องพระสุธนมโนห์ราพระรามกับนางสีดาในเรื่องรามเกียรติ์ พระอินทร์กับนางสุจิตราในเรื่องอุณรุท ว่ามีน้อยกว่าความทุกข์โศกเศร้าของสุนทรภู่ที่ต้องจากคนรักในครั้งนี้
ความรู้ด้านวรรณคดีต่างชาติ
วรรณคดีของชาติอื่นๆ
เรื่องเมืองจมในวรรณคดีอินเดีย
ซึ่งสุนทรภู่น่าจะได้เรื่องเมืองจมนี้มาจากเมืองทวารกาหรือทวารวดีของพระกฤษณะในมหาภารตะพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเล่าเรื่องเมืองทวารกาของพระกฤษณะที่จมลงในทะเลในภาคผนวกของเรื่องศกุนตลาว่าหลังจากพระกฤษณะกลับจากไปร่วมพิธีอัศวเมธของพระยุธิษเฐียรในนครหัสดินแล้วก็กลับนครทวารกาพบว่าชาวเมืองเมาสุรากันมากจึงประกาศห้ามชาวเมืองดื่มสุราชาวเมืองไม่พอใจทำให้มีเหตุไม่สงบต่างๆพระกฤษณะตั้งการบวงสรวงใหญ่และอนุญาตให้ชาวเมืองดื่มสุราได้วันหนึ่งจึงพากันดื่มสุราอย่างเมามายแล้ววิวาทตีกันตายในหมู่กษัตริย์ยาเทพพระกฤษณะและพระอรชุนซึ่งพระกฤษณะเชิญไปช่วยระงับ
เหตุว่ากล่าวให้ปรองดองกันอย่างไรก็ไม่สำเร็จพระพลเทพซึ่งหนีออกมาได้ก็ไปตายใต้ต้นไม้ต้นหนึ่งแม้พระกฤษณะที่หนีเข้าป่าก็ถูกนายพรานยิงตายหลังจากนั้น ๗ วันเมืองทวารลาก็จมลงไปในทะเล
เรื่องนาคหนีครุฑในวรรณคดีอินเดีย
สุนทรภู่คงรู้เรื่องนาคหนีครุฑที่มีในปุราณะของพวกพราหมณ์ซึ่งเล่าเรื่องครุฑกับนาเป็นศัตรูกันเพราะมารดาของทั้ง ๒ ฝ่ายพนันกันเรื่องสีม้าของพระอาทิตย์แม่ของนาคใช้กลอุบายพ่นพิษใส่ม้า ทำให้ม้าสีขาวกลายเป็นม้าสีดำแม่ของครุฑจึงต้องตกเป็นทาสแม่ของนาคครุฑนำน้ำอมฤตมาแลกกับอิสรภาพของมารดาจนต่อสู้กับพระนารายณ์แต่ไม่มีใครแพ้หรือชนะครุฑยอมเป็นพาหนะของพระนารายณ์ส่วนพระนารายณ์อนุญาตให้ครุฑจับนาคกินเป็นอาหารได้
ดังกลอนที่สุนทรภู่แต่งต่อไปนี้
ฝ่ายปู่เจ้าหาวเรอเผยอหน้า นั่งหลับตาเซื่อมซึมดื้ออาหนี
แล้วว่ากูปู่เจ้าเขาคีรี ทะเลนี้มิใช่แคว้นแดนมนุษย์
ปรอทแร่แม่เหล็กก็มีมาก ชื่อว่านาควารินสินธุ์สมุทร
ฝูงนาคมาอาศัยด้วยไกลครุฑ ถ้ายั้งหยุดที่นี่จะมีภัย
จงตัดคลื่นฝืนไปทิศอีสาน จะพบพานผู้วิเศษข้างเพทไสย
จึงซักถามตามประสงค์จำนงใจ จงรีบไปเถอะออเจ้าเราจะลา
เรื่องนิกายทิคัมพรของอินเดีย
ในเรื่องพระอภัยมณีสุนทรภู่กล่าวถึงชีเปลือยว่า“ ไม่นุ่งผ้าคากรองครองหนังเสือ ประหลาดเหลือโล่งโต้งโม่งโค่งขัน” น้อยเลปาจารย์ กล่าวว่าชีเปลือยนี้มีอยู่ในอินเดียจริงเป็นลัทธิศาสนาเชนหรือชินศาสดาปาชวานาถเป็นผู้ตั้งขึ้นภายหลังต่อมามหาวีระหรือขึ้นวรรธมานได้ดัดแปลงแก้ไขให้คล้ายพระพุทธศาสนาแบ่งเป็น ๒ นิกาย ได้แก่ นิกายเศวตามพร (พวกนุ่งห่มด้วยผ้าขาว) และนิกายทิคัมพร ได้แก่ ไม่นุ่งผ้าเป็นชีเปลือยเพราะต้องการตัดกิเลสต่างๆให้หลุดพ้นโดยเร็ว
ความรู้ด้านวรรรคดีจีน
เรื่องสามก๊ก
ในเรื่องพระอภัยมณีเมื่อสุดสาครได้รับพระราชทานเครื่องแต่งกายชุดใหม่จากเจ้าเมืองการะเวกก็สวมไว้ด้านนอกคือสวมทับชุดหนังเสือของพระฤาษีสุนทรภู่น่าจะได้เรื่องนี้มาจากพฤติกรรมของกวนอูแม้จะสวมเสื้อใหม่ไว้ด้านในไม่ตรงกับสุดสาครที่สวมเสื้อใหม่ไว้ด้านนอกก็ตามทั้งยังกล่าวเป็นสํานวนตรงกันว่าได้ใหม่ลืมเก่าอีกด้วยในเรื่องสามก๊กเมื่อโจโฉได้กวนอูไปรับราชการก็ให้เสื้อใหม่แก่กวนอู กวนอูรับไว้แต่สวมไว้ด้านในและยังคงสวมชุดเดิมที่ได้จากเล่าปี่ไว้ด้านนอก ดั่งกลอนที่สุนทรภู่แต่ง
ว่าหม่อมฉันวันจะจากพระอาจารย์ ได้ตั้งสัตย์อธิษฐานต่อเทวดา
ได้กลับอภิวาทบาทดาบส ก็ไม่ปลดปลิดเปลื้องเครื่องสิกขา
ซึ่งสององค์ทรงพระกรุณา จะเมตตาแต่งหม่อมฉันประการใด
ประดับทับนอกหนังเสือเหลือง ให้ประเทืองมิได้ขัดอัชฌาสัย
จะส่งเครื่องเปลื้องหนังเสียทั้งไตร เหมือนได้ใหม่ลืมเก่าดังเผ่าพาล
เรื่องห้องสิน
ในเรื่องพระอภัยนุราชนางทิพมาลีทำร้ายนางศรีสาหงทำให้นางศรีสาหงแกล้งทำเป็นตาบอดและขอให้พระอภัยนุราชสั่งควักตาของนางทิพมาลีมาใส่ตาของนางเพื่อให้นางมองเห็นได้ดังเดิมในเรื่องอภัยนุราชนอกจากให้ ควักตานางทิพมาลีแล้วพระอภัยนุราชยังสั่งให้ถอดยศนางทิพมาลีลงเป็นโขลนรับใช้ในวังฝ่ายพระโอรสและธิดาก็ร้องให้เมื่อเห็นมารดาถูกควักตาทั้งสองข้าง สุนทรภู่ได้เรื่องนี้มาจากเรื่องห้องสินตอนเกียงฮองเฮาผู้เป็นมเหสีเตือนพระเจ้าติวอ๋องเมื่อทราบว่าพระองค์สั่งให้ฆ่าขุนนางผู้ซื่อสัตย์ตามคำของนางขันกีทำให้นางขันกีไม่พอใจและต่อมาใส่ความว่านางเกียงของเฮาสมคบกับเกียงยวนจะสังหารพระเจ้าติวอ๋องเพื่อชิงสมบัติให้บิดาของนาง นางขันกีก็ยุให้พระเจ้าติวอ๋องลงโทษนางเกียงฮองเฮาด้วยการสั่งควักตาข้างหนึ่งพระโอรสและธิดาของนางเกียงฮองเฮาเห็นมารดาถูกควักตาก็ร้องไห้ นางเกียงฮองเฮา เจ็บปวดจากการถูกควักตาเรียกโอรสและธิดาสั่งให้ช่วยแก้แค้นให้นางแล้วสิ้นใจ
เรื่องไซฮั่น
ในเรื่องพระอภัยมณีหากเปรียบเทียบเนื้อความเพลงในปี่ของพระอภัยมณีที่เป่าปี่ให้ค่าสึกท้อใจคิดถึงบ้านและญาติพี่น้องจนไม่มีกำลังใจรบต่อไปนั้นพบว่าคล้ายกับเนื้อความในเพลงปี่ของเตียวเหลียงในเรื่องไซฮั่นอย่างมากจึงเชื่อได้ว่าสุนทรภู่ได้ที่มาจากเรื่องไซฮั่นเป็นแน่