Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บท 5 ยาที่มีผลต่อระบบ PSNS Drugs acting on parasympathetic nervous system…
บท 5 ยาที่มีผลต่อระบบ PSNS
Drugs acting on parasympathetic nervous system
🔺🔺
ยาเพิ่มการทำงานของ PSNS
(parasympathomimetic drugs/ cholinomimetic drugs )
Direct-acting drugs
ยาที่ยุ่งเกี่ยวกับ receptor โดยตรง
1. Muscarinic agonists/cholinergic agonists
กลไกการออกฤทธิ์ (mechanism of action)
กระตุ้น muscarinic receptor
ออกฤทธิ์คล้ายกับ ACh
ออกฤทธิ์คล้ายกับการทำงานของ PSNS ⏩ Parasympathetic ทำงานเด่น 🎖
(Pharmacologicalproperties)
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
รูม่านตาเล็ก 👁🐜 (miosis)
❤️ เต้นช้า (bradycardia)🐢, hypotension
หลอดลมตีบตัว 〰️ ,secretion 🔺🔺
Peristalsis 🔺🔺 ⏩ น้ําย่อยหลั่ง🔺🔺
M. เรียบของทางเดินปัสสาวะหดตัวได้ดีขึ้น 💯✅ (หลอดไต, กระเพาะปัสสาวะ) ⏩ ถ่ายปัสสาวะง่ายขึ้น🚩✅
ข้อบ่งใช้ (Therapeutic uses)
มีอาการ Postoperative abdominal distension
(ท้องอืดภายหลังการผ่าตัด)
Gastric atony or gastroparesis
(กระเพาะอาหารไม่มีแรงตึงตัว/ทำงาน❌)
Postoperative urinary retention
(ปัสสาวะคั่งภายหลังการผ่าตัด )🔪🔪
Postpartum urinary retention
(ปัสสาวะคั่งภายหลังคลอด) 🧚🏼♀️🧚🏼♀️
ข้อห้ามใช้ (Contraindications)
ในผป. Bronchial asthma
(โรคหืด)
ลักษณะหลอดลมจะตีบ บวม มีสารคัดหลั่ง 🔺🔺
หากไปกระตุ้น ⏩ หลอดลมหดตัว ⏩ อาการกำเริบ & รุนแรง
ในผป. Peptic ulcer
ที่มีแผลในกระเพาะ
⏩ หลั่งน้ำย่อย 🔺🔺
Coronary insufficiency
ภาวะหลอดเลือดมาเลี้ยง M. ❤️ ไม่พอ
ลักษณะของโรคหลอดเลือด ❤️ อุดตัน มี Plague ⏩ เลือดเลี้ยง ❤️ ❌ พอ
หากไปกระตุ้นการทำงาน parasym ⏩ HR🔻 , BP🔻 ⏩ เลือดเลี้ยง ❤️ ❌ พอ
ตัวที่เป็น ACh & several synthetic choline ester
ได้แก่ ACh, carbachol, bethanechol
Cholinomimetic
natural alkaloids
& synthetic analogs
ได้แก่ Muscarine, pilocarpine, arecoline
เป็นสารที่พบในเห็ด 🍄🍄
Amanita muscaria
Amanita phalloides
เห็ดระโงกหิน
พบในหมาก คือ Areca catechu Linn. อยู่ในตัว Betel nut ⏩ มีสารกระตุ้นการทำงานของ parasym
ตัวอย่างยา
muscarine, bethanechol, pilocarpine
Nicotinic agonists
ตัวอย่างยา nicotine
Mixed muscarinic and nicotinic agonists
ตัวอย่างยา acetylcholine, carbachol
Indirect-acting drugs
ยุ่งเกี่ยวกับสารสื่อประสาท
Anticholinesterase agents/ Acetylcholinesterase inhibitors
กลไกการออกฤทธิ์ (mechanism of action)
ยับยั้ง ez. cholinesterase
⏩ ACh คั่งปิดกั้นท่ี muscarinic receptor
⏩ Acetylcholine ❌ ถูกทําลาย
เกิดการคั่งของ Acetylcholine
กระตุ้น muscarinic และ nicotinic receptor 🔺🔺 มากขึ้น & นานขึ้น
กล่มุยา มี 2 ชนิด
เป็นพวกกลุ่มยา & สารเคมีกำจัดแมลง
Reversible anticholinesterase agents (carbamate)
เป็นปฏิกิริยาที่ย้อนกลับได้
ยับยั้ง cholinesterase agents แต่ต้องใช้เวลา
⏩ เกิดปฏิกิริยา hydrolysis ⏩ มีการปล่อย EZ. อิสระ
⏩Ez. กลับมาทำงานได้เหมือนเดิม 💯✅
ตัวอย่างยา
🍔Neostigmine, physostigmine
🧆 Carbaryl
Irreversible anticholinesterase agents (organophosphate compounds)
ตัวอย่างยา
🌿Malathion 🔥Parathion
กลุ่มที่จับกับยาแล้ว ❌ ปล่อย
ดังนั้น จำเป็นต้องให้ยาต้านพิษหากได้รับยาในกลุ่มนี้
ส่วนใหญ่ กลุ่มนี้เป็นยากำจัดแมลง 🐜🦟🔪🔪
เป็นยาต้านพิษที่ดึงสารพิษ ออกจาก EZ. ⏩ EZ. ทำงานได้ตามปกติ ✅💯
(Pharmacological properties)
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
Miosis รูม่านตาหดตัว, spasm of accommodation (การปรับภาพหดเกร็ง)
❤️ เต้นช้าลง , hypotension
หลอดลมหดตัว
Secretion ต่างๆ หลั่ง 🔺🔺
เพิ่ม peristalsis,น้ําย่อย ,
ปวดท้อง ,อาเจียน
M.ลายหดตัว
, fasciculation,
high dose
M. ลายอ่อนเปลี้ย , ชัก , กดการหายใจ
ความเป็นพิษ (Toxicity)
เกิดได้ 3 ลักษณะ
อาจทำให้เสียชีวิตได้
Accidental intoxication
เกิดอุบัติเหตุ ⚠️🚫 จากการรับสาร
Organophosphate compound
เด็กเอาขวดสารเคมีไปดื่ม
Occupational exposure
รับสัมผัสจากการทำงาน (ใช้สารเคมี) เช่น เกษตกร 🌿🌿🥙
ไดรับผ่าน Skin, respiratory tract
Nonoccupational poisoning
⏩ ใช้เพื่อการฆ่าตัวตาย 🔪🔪🔥
Oral : suicidal purpose
Treatment การรักษา
กําจัดสารพิษ
เปื้อนเสื้อผ้า & ร่างกาย 👚👕: ชําระล้าง , เปลี่ยนเสื้อ
มีการกิน ⏩ ล้างท้อง
ช่วยการหายใจ
ถ้ามี secretion มาก: tracheostomy (ต้องเจาะคอ)
หยดุหสยใจ : respirator ช่วยหายใจ
ยาต้านพิษ (Antidote)
Symptomatic antidote
ใช้ยา atropine
(anticholinergic,antimuscarinicdrug,muscarinicantagonist)⏩ ยาต้านพิษที่แก้ไขตามความต้องการ
ใช้แก้ไขความเป็นพิษจาก carbamateและ organophosphate
Specific antidote
ใช้ยา pralidoxime (2-PAM)
เรียกว่า (cholinesterase reactivator) ยาต้านพิษที่ออกฤทธิ์ จำเพาะ
ใช้แก้ไขความเป็นพิษออกจาก organophosphate แบบเฉียบพลัน
ความเป็น⏩ รักษาได้โดย
ได้รับพิษจาก Organophosphate poisoning
ได้รับพิษจาก Carbamate poisoning
Therapeutic uses ใช้รักษาอาการ
Glaucoma(โรคต้อหิน) เนื่องจากมีความดันในลูกตาสูง
ใช้ยา
pilocarpine ใช้เมื่อฉุกเฉิน ,carbachol ใช้ตอน ❌ ฉุกเฉิน
⏩ เพิ่ม🔺การทำงาน PSNS
ท้องอืด,กระเพราะปัสสาวะอ่อนแรง
ใช้ยา bethanichol ⏩ เพิ่มการหลั่งน้ำย่อย
Myastheniagravis
ใช้ยา edrophonium
Diagnosis ใช้เพื่อวินิจฉัย
โรค M. อ่อนแรงชนิดร้ายแรง
myasthenia gravis
ถ้าผู้ป่วยมีอาการดีขึ้น ⏩ เป็นโรค myasthenia gravis
Side effects
Muscarinic effects
ปวดท้อง,คลื่นไส้อาเจียน
, สิ่งคัดหลั่งเพิ่มขึ้น ⬆️⬆️
Nicotinic effects
กล้ามเน้ือกระตุก
,กล้ามเน้ืออ่อนเปลี้ย,
fasciculation
🔻🔻
ยาลด/ต้านการทำงานของ PSNS
(parasympatholytic drugs /anticholinergic drugs)
Indirect-acting drugs
ยุ่งเกี่ยวกับสารสื่อประสาท
Pralidoxime (2-PAM), botulinum toxin A
(ฉีดลดริ้วรอย Botox)
Direct-acting drugs
ยาที่ยุ่งเกี่ยวกับ receptor โดยตรง
1. Muscarinic antagonists
🥛
กลไกการออกฤทธิ์
ปิดกั้นที่ muscarinic receptor
Competitive antagonism
แย่งที่กับ ACh ในการจับกับ muscarinic receptor
ลดการทำ
งานของ parasym
(Pharmacologicalproperties)
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
CVS
⏩
❤️ เต้นเร็มขึ้น
🔺🔺
ประโยชน์
ใช้รักษาผป. ที่มีโรค ❤️ เต้นช้าผิดปกติ
Eye👁👁
ใช้รักษาโรค Cycloplegia , Mydriasis
(ก.ขยายรูม่านตา M. คลาย)
ประโยชน์
ใช้ในการตรวจตา ช่วยลดการแพร่ของ M. ตา
ห้ามใช้ในผป. โรคต้อหิน
Respiratory tract
หลอดลมคลายตัว สิ่งคัดหลุ่งลดลง 🔻ขณะผ่าตัดทางเดินหายใจ
ประโยชน์
ป้องกัน ก. หดตัวแกร่งของทางเดินหายใจ
GI tract
ลด peristalsis
Urinary tract & smooth muscle
คลายตัว
กดแกร่งของกระเพาะปัสสาวะ
มีภาวะกระเพาะปัสสาวะอักเสบ ⏩ เพื่อคลายตัว
CNS
มีผลกระตุ้นระบบประสาทวส่วนกลาง
Contraindications (ข้อห้ามใช้)
ห้ามใช้ใน ผป. Prostate hypertrophy (ต่อมลกูหมากโต)
ห้ามใช้ยากลุ่มนี้กับ Closed angle glaucoma (ต้อหิน ชนิดมุมปิด) 🌿🔪⚠️ พบว่าความเันลูกตาสูง 🔺
ตัวอย่างยา
atropine
scopolamine
Homatropine
Synthetic antimuscarinic drugs
Glycopyrolate
Ipratropium
Propantheline
Nicotinic antagonists
Therapeutic uses ใช้เพื่อการรักษา
Peptic ulcer, diarrhea (ขยายรูม่านตา)
Mydriasis
Antidote ของกลุ่ม Anticholinesterase agents ⏩⏩ ให้ก่อนการดมยาสลบ ⏩ M. ของทางเดินหายใจคลายตัว เพื่อใส่หลอดในทางเดินหายใจ
Preanesthetic medication
Antiparkinson
❌ ห้ามใช้ในผู้ป่วยโรคต้อหิน
Side effects
เป็นผลทที่เกิดจากการปิดกั้น muscarinic receptor
ปากแห้ง 👄 คอแห้ง กระหายน้ำ 🥛🥛 ใจสั่น ❤️ ผิวหนังร้อนแดง
เป็น antidotes ⏩ ม่านตาขยายรักษาม่านตาอักเสบ