Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การใช้ยาที่ฤทธิ์ต่อระบบประสาท - Coggle Diagram
การใช้ยาที่ฤทธิ์ต่อระบบประสาท
ยาท่ีออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทอตัโนมตัิ
Cholinergic drug
Muscarinic cholinergic Agents
แบ่งง่ายๆเป็น 2 กลุ่มคือ acetylcholine และอนุพันธ ์และสารท่ีให้ผล แบบเดียวกนั เช่น pilocarpine
Nicotinic Cholinergic Agents
ทำ ให้เกิด euphoria เคลิ้มฝัน ความดันโลหิตสูงขึ้น ถ้าให้น้อยกระตุ้นการหายใจ ถ้าให้มาก จะกดการหายใจ
ทบทวนกายวิภาคและสรีรวทิยาระบบประสาทอัตโนมัติ
Sympathetic(กระตุ้น) - adrenergic agents
Parasympathetic(ยับยั้ง) - cholinergic agents
Neurotransmitter(NT)
Parasympathetic(ยับยั้ง) - cholinergic agents cholinergic neuron - acetylcholine (Ach)
Sympathetic(กระตุ้น) - adrenergic agents adrenergic neuron - norepinephrine (NE) adrenal medulla - epinephrine (EPI)
Receptors
Sympathetic(กระตุ้น) - adrenergic agents adrenergic neuron - norepinephrine (NE)
adrenal medulla - epinephrine (EPI)
adrenergic receptor //adrenoceptor
Parasympathetic(ยับยั้ง) - cholinergic agents cholinergic neuron - acetylcholine (Ach) Cholinergic Receptor// cholinoceptor
รากฐานคำศัพท์
mimetic ต่อท้าย - มฤีทธิ์เป็นการกระตุ้น
lytic ต่อท้าย หรือ blocking - การขดัขวางฤทธิ์ใน ระบบนนี้
Muscarinic Receptor Antagonist หรือ Anticholinegic Drugs
ผลต่อหัวใจและหลอดเลือด atropine ้วามดนัโลหิตและอตัราการเตน้ของหวัใจสูงขึ้น ใชเ้ป็น ยาช่วยชีวิต ผลต่อตา Mydriatics ผลต่อระบบทางเดนิหายใจ ยบัยั้ง secretion ใชข้ยายหลอดลม ผลต่อกล้ามเนื้อเรียบ ลดการบีบตวัของกระเพาะอาหาร ลด secretion ต่อมเหงื่อ อุณหภูมิกายสูงขึ้น ลดการขบัเหงื่อ หนา้แดง ใช้แก้พษิจากเห็ด และแก้พษิยาฆ่าแมลง ใช้ในการระงบัความรู้สึก ลดการหลั่ง secretion และใชร้่วมกับ Neostigmine
Atropine 1 ampมีปริมาณ 1 cc.มีตัวยา0.6 mg
Adrenergic Agents
receptors ประกอบด้วย α-receptor ได้แก่ alpha1 (α1), alpha2(α2), และβ-receptor ได้แก่ beta1(β1), beta2 (β2), beta3(β3)จะมีมากน้อยขึ้นกับอวัยวะแต่ละชนิด และ การออกฤทธิ์ของสารแต่ละชนิดก็แตกต่างกัน
Norepinephrine (LevophedR) Post ganglionicadrenergic nerves และ Adrenal medulla ส่วนใหญ่มีฤทธิ์กระตุน้ α-receptor มีฤทธิ์ กระตุน้นอ้ยกว่า epinephrine
monitor และการพยาบาล สงัเกตผวิหนงับรเิวณมอืและเทา้, รมิฝีปาก, ใบหู เพอ่ืดู sign ของ vasoconstriction
Adrenergic Antagonist
ดื้อยาอย่างรวดเรว็ เหมาะกับการใช้แบบชั่วคราว ถ้าใช้เป็นประจำ ร่างกายจะปรับตัว ทำใหย้าไม่ ค่อยได้ผล โดยเฉพาะ Doxazosinใช้ในการขยายทางเดินปัสสาวะในโรคต่อมลูกหมากโต
β1 selective adrenergic blockerไดแ้ก่ metoprolol, atenolol จำเพาะกับ β1 ข้อดีคือ ให้ผลจา เพาะมากกวา่ ข้อเสียคือ ปญัหาของการทนต่อยา และวิธีการบริหารยาต้องค่อยๆให้
ยาท่ีออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง
Sedative-Hypnotic Drugs
sedative drugs ลดอาการวติกกงัวลและทา ให้สงบโดยมผีลน้อยทสีุ่ดหรือไม่มีผลเลยต่อ การเคลื่อนไหวความรู้สึกนึกคดิและจิตใจ
Hypnotic drugs จะทำให้เกิดอาการง่วงนอนและทำใหเ้กิดการหลับได้ใกล้เคียงกับรูปแบบการหลับปกติ
Benzodiazepines และ Barbiturates ออกฤทธิ์โดยจับกับ GABAA receptor ทำให้chloride channels ถูกเปิด BZ1 receptors จะเกี่ยวข้องกับการควบคุมการหลับและตื่นและการทำให้ สงบ BZ2 receptors จะเกี่ยวขอ้งกับความจำและการเรียนรู้และการควบคุมการ ทำงานของกล้ามเนื้อ
อาการไม่พ่ึงประสงค์ Oversedation กดการหายใจ แก้ชัก อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ตาพร่า วิงเวียน ปากแหง้ ลิ้นขม คลื่นไส้อาเจยีน อึดอัดบริเวณล้นิป่ี ท้องเสีย Hangover การดื้อยา เสพติด เมื่อใช้ในหญิงตั้งครรภ์ความผิดปกติของทารกแรกเกิด
Antipsychotic Drugs
ยาในกลุ่มนี้ คือ มีประสิทธิภาพสูง และมีผลข้างเคียงน้อย ยาในกลุ่มนี้ ไดแ้ก่Clozapine RisperidoneOlanzapine Seroquel ยากลุ่มอื่นๆ เช่น Partial Dopamine agonist ได้แก่aripripazole
เป้าหมาย ใช้ควบคุมอาการทางจิตสำคัญ ได้แก่ อาการหลงผิด อาการประสาทหลอน ใช้ในผู้ป่วยทม่ีอาการสับสน วุ่นวาย เอะอะ อาละวาดหรือมพีฤตกิรรมรุนแรงต่างๆ ใชร้่วมกับยารกัษาอารมณเ์ศร้า ในผู้ป่วยโรคจิตอารมณแ์ปรปรวน
Extrapyramidal Side Effects (EPS)
Parkinsonism Like Syndrome เคลื่อนไหวช้า (bradykinesia) หน้าตาไม่แสดงอารมณณ์(mask face) มีการขยับแขนลดลง ลำตัวและแขนขาแข็ง (rigidity) แขนและมือสั่นในขณะอยู่นิ่ง(tremor at rest)
Atypical antipsychotic drugs
Clozapine , Risperidone อาการทร่ีุนแรง คอื Agranolocytosis
Antidepressants
ยาระงับอาการเศร้ากลุ่มดั้งเดิม (Conventional antidepressants) -Monoamine oxidase inhibitors (MAOIs เช่น Phenelzine, Isocaroxazid
Monoamine oxidase inhibitors (MAOIs) มีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์MAOที่ใช้เผาผลาญ amine neurotransmitters ที่ปลายประสาท
ยาระงับอาการเศรารุ่นที่2 (Secondary g้eneration antidepressant ไีดแ้ก่ Fluoxetine(Prozac) , Sertraline(Zoloft)
กลุ่มเป้าหมาย ใช้รักษาผู้ป่วยอารมณซึมเศร้า เช่น major depression โดยเฉพาะที่แสดงอาการ ทาง vegetative signs ได้แก่ นอนไม่หลับ
Action
ยากลมุ่ Benzodiazepines จะไปออกฤทธิ์กดประสาทส่วนกลาง
ยับยังและปิดกั้น GABA (Gamma Amino Butyric acid) บรเิวณ limbic system และ subcortical ทำให้ สมองส่วนที่รับความรู้สึกถูกกด การเคลื่อนไหวช้าลง ง่วงนอน ยาจึงทำ ให้ระดับความวติกกังลลดลง ทำให้ผู้ป่วยสงบระงับ และช่วยใหหลับได้
