Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 5 การใช้ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาท, image, image, image, image,…
บทที่ 5 การใช้ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาท
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง
สารสื่อประสาทที่สำคัญ
ยาที่ทำให้สงบและยานอนหลับ Sedative and hypnotics
ยาทำให้สงบ (sedative drugs หรือ anxiolytic drugs)
Benzodizepines = Diazepam, Lorazepam, Clorazepate, Alprazolamและ Midazolam
Barbiturates = Phenobarbital
ยาอื่น ๆ = Chloral hydrate , Melatonin
ยานอนหลับ (Hypnotic drugs)
ทุกตัวไม่มีฤทธิ์รักษาอาการซึมเศร้า ยกเว้น Alprazolam
เช่น Phenobarbital
Flurazepam ใช้เป็นยานอนหลับเท่านั้น
อาการไม่พึงประสงค์
กดการหายใจ อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ตาพร่า วิงเวียน ปากแห้ง ลิ้นขม คลื่นไส้ อาเจียน อึดอัดบริเวณลิ้นปี่
ท้องเสีย แก้ชัก การดื้อยา เสพติด เมื่อใช้ในหญิงตั้งครรภ์ ความผิดปกติของทารกแรกเกิด
Nonbenzodiazepine hypnotics รักษาอาการนอนไม่หลับ และทำให้ดื้อยา เกิดอาการนอนไม่หลับย้อนกลับคืน เช่น Zolpidem
การพยาบาล
ให้ยาก่อนนอน
ฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อ ให้เลือกกล้ามเนื้อมัดใหญ่และ
ให้ลึกเพียงพอเพราะฉีดจะปวดและระคายเคือง
สังเกตอาการข้างเคียง
ให้ผู้ป่วยหลีกเลี่ยงการรับประทานเครื่องดื่มที่มีสารกระตุ้นต่างๆ
ให้ผู้ป่วยหลีกเลี่ยงการทำงานกับเครื่องจักรกล
ภายหลังรับประทานยาเพราะจะทำให้ง่วง
Caution
ยาที่มีผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง
Sedative and hypnotics
Psychotherapeutic agents
: Antipsychotic agents
: Antianxiety
: Antidepressant
ยารักษาโรคจิต
(Antipsychotic Drugs)
ยาต้านอาการโรคจิต (Antipsychotic drugs)
Dopamine antagonist
Serotonin-dopamine antagonists (SDAs)
มีประสิทธิภาพสูง ผลข้างเคียงน้อย
ยาได้เเก่ Clozapine Risperidone Olanzapine Seroquel
กลุ่มอาการเป้าหมาย อาการหลงผิด อาการประสาทหลอน ผู้ป่วยที่มีอาการสับสน วุ่นวาย เอะอะ อาละวาดหรือมีพฤติกรรมรุนแรงต่างๆ ใช้ช้ร่วมกับยารักษาอารมณ์เศร้า
Classical or typical antipsychotic drugs ได้เเก่
Phenothiazines ได้แก่ยา Chlorpromazine
Butyrophenone ได้แก่ยา Haloperidol
Benzisoxazole
ผลข้างเคียง ได้แก่ ง่วงนอน เวียนศีรษะ มึนงง คลื่นไส้ อาเจียน ท้องผูก ปากแห้ หัวใจเต้นผิดจังหวะ มีผื่น ผิวแห้ง ไวต่อแสง น้ำหนักเพิ่มขาดประจำเดือน และไม่หลั่งน้ำอสุจิ
รักษาอาการด้านบวกและอาการด้านลบได้ดี
Extrapyramidal Side Effects (EPS)
- Acute dystonias
เป็นการหดเกร็งของกล้ามเนื้อต่างๆบริเวณใบหน้าและลำคอ
มีอาการหน้าตาบูดเบี้ยว คอบิด และตาเหลือก
Parkinsonism Like Syndrome
เคลื่อนไหวช้า bradykinesia หน้าตาไม่แสดงอารมณ์ การขยับแขนลดลง ลำตัวและแขนขาแข็ง
แขนและมือสั่นในขณะอยู่นิ่ง
- Akathisia
อาการกระสับกระส่าย กระวนกระวาย รู้สึกอึดอัด (distress) และไม่สบายกาย (discomfort)
ผู้ป่วยอาจมีการตบเท้าตลอดเวลา
akathisiaจะคล้ายกับภาวะกายใจไม่สงบ (agitation)
- Tardive dyskinesia
ใบหน้าคล้ายมีอาการกระตุกหนังตากระตุกหรือกระพริบตาบ่อยๆ ปากจะมีลักษณะเหมือนเคี้ยวอยู่ตลอดเวลา มีการแลบลิ้นและตวัดลิ้น
Antidepressants
Antidepressants
ยาระงับอาการซึมเศร้าแบ่งได้เป็น 3 กลุ่ม
ยาระงับอาการเศร้ากลุ่มดั้งเดิม (Conventional antidepressants)
MAOIs เช่น Phenelzine, Isocaroxazid
TCA เช่น Amitriptyline, Imipramine, Desipramine
ยาระงับอาการเศร้ารุ่นที่ 2 (Secondary generation antidepressant, Atypical antidepressants)
SSRIs ตัวอย่างยาต้านซึมเศร้าในกลุ่มนี้ได้แก่
Fluoxetine(Prozac) , Sertraline(Zoloft), Paroxetine(Seroxat), และ Fluvoxamine(Faverin)
กลุ่มเป้าหมาย ใช้รักษาผู้ป่วยอารมณ์ซึมเศร้า เช่น major depression ใช้ในผู้ป่วยซึมเศร้าที่เกิดจากการเจ็บป่วยทางกาย ใช้ในผู้ป่วย Bipolar disorders ใช้ในผู้ป่วยอื่นๆ เช่น chronic pain
ฤทธิ์ข้างเคียง ทำให้เกิดอาการกระวนกระวาย วิตกกังวล ประสาทหลอน,Orthostatic hypotension ลดความดันโหิต
Tricyclic antidepressant (TCA)
ออกฤทธิ์ยับยั้งการกลับคืนของ serotonin และ
norepinephrine เข้าปลายประสาท ,มีระยะครึ่งชีวิตยาว
ผลข้างเคียงของยา
Orthostatic hypotension เป็นผลมาจากการขัดขวาง
α-adrenergic receptor
Cardio toxicityทำให้การนำกระแสไฟฟ้าช้าลง
ห้ามใช้ในผู้ป่วยอารมณ์ซึมเศร้าที่มีอาการกระวน
กระวายมากๆ
Withdrawal symptoms ป่วยจะมีอาการวิตกกังวล กระวน
กระวาย นอนไม่หลับ การลดยาต้องค่อยๆ ลดขนาดลง
Selective Serotonin Reuptake Inhibitor (SSRIs)
ออกฤทธิ์ยับยั้งการกลับคืนเฉพาะserotonin (5–HT)
(Selective serotonin reuptake inhibitors)
Indications
General anxiety disorder: GAD
Panic disorder
Social phobia
Situational anxiety
Insomnia
Anticonvulsants, Muscle relaxants
Delirium treatment
Withdrawal symptom
Action
ยากลุ่ม Benzodiazepines กดประสาทส่วนกลาง
ยับยั้งและปิดกั้น GABA (Gamma Amino Butyric
acid) บริเวณ limbic system และ subcortical
