Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การใช้ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาท - Coggle Diagram
การใช้ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาท
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทอัตโนมัติ
ระบบประสาทอัตโนมัติแบ่งออกเป็น 2 ระบบย่อยคือ
ระบบประสาทซิมพาเธติค(Sympathetic) หรือ Adrenergic system
ระบบประสาทพาราซิมพาเธติค (Parasympathetic) หรือ Cholinergic system
สารที่มีผลต่อระบบ Parasympathetic ทางเภสัชนิยมเรียกว่า cholinergic agents
สารที่มีผลต่อระบบ Sympatheticเรียกว่า adrenergic agents
Sympathetic(กระตุ้น) adrenergic agents
Parasympathetic(ยับยั้ง) cholinergic agents
Neurotransmitter(NT)
Sympathetic(กระตุ้น) adrenergic agents
adrenergic neuron norepinephrine (NE)
adrenal medulla epinephrine (EPI)
Parasympathetic(ยับยั้ง) cholinergic agents
cholinergic neuron acetylcholine (Ach)
ผลต่อร่างกายและประโยชน์ทางยา
ทำให้เส้นเลือดขยายตัว ทำให้ความดันโลหิตตกลดอัตราการเต้นของหัวใจ
ทำให้กระเพาะปัสสาวะหดตัวช่วยให้ปัสสาวะได้ง่ายขึ้น
เช่น bethanecol (Uricoline® , Ucorine ® )
Cholinergic drug
2.1 Nicotinic Cholinergic Agents
ทำให้ เกิด euphoria เคลิ้มฝัน ความดันโลหิตสูงขึ้น ถ้าให้น้อยกระตุ้นการหายใจ ถ้าให้มากจะกดการหายใจ
2.2 Muscarinic cholinergic Agents
Acetylcholine มีผลต่อ Muscarinic ที่แรงกว่าnicotinic มาก
3.Muscarinic Receptor Antagonist หรือ Anticholinegic Drugs ผลต่อร่างกายและประโยชน์ทางยาของ Atropine สามารถ block muscarinic receptors เท่านั้น มีผลต่อ receptors อื่นน้อย
4.Adrenergic Agents
ส่วน Adrenomimetic agents เป็นยาหรือสารที่มีฤทธิ์กระตุ้น ระบบประสาทsympathetic เหมือนที่เกิดจากสารสื่อประสาทepinephrine
Adrenergic receptorsประกอบด้วย
α-receptor ได้แก่ alpha1 (α1), alpha2(α2), และβ-receptor ได้แก่ beta1(β1), beta2 (β2) , beta3(β3)จะมีมากน้อยขึ้นกับอวัยวะแต่ละชนิด และการออกฤทธิ์ของสารแต่ละชนิดก็แตกต่างกัน
ยาตัวอื่นที่ใช้ในปัจจุบัน ได้แก่
Dobutamine เป็นสารสังเคราะห์ โครงสร้างคล้าย dopamine ออกฤทธิ์ต่อ β1receptors ใช้ระหว่างการผ่าตัดหัวใจ
Amphetamine หรือยาบ้า ออกฤทธิ์กระตุ้นประสาทsympathetic และระบบประสาทส่วนกลางอย่างแรง
5.Adrenergic Antagonistα
-adrenergic antagonist เป็นสารที่จับกับ α-receptors ขัดขวางการออกฤทธิ์ของ sympathetic ที่ α-receptors
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง
สารสื่อประสาทที่สำคัญ
ยาที่ทำให้สงบและยานอนหลับSedative and hypnotics
Sedative drugs เป็นยาที่มีฤทธิ์ทำให้สงบลง ลดความตื่นเต้น อาการกระวนกระวาย Hypnotic drugs เป็นยามีฤทธิ์ทำให้ง่วงซึม ช่วยให้หลับง่ายขึ้น
ควรลดอาการวิตกกังวลและทำให้สงบโดยมีผลน้อยที่สุดหรือไม่มีผลเลยต่อการเคลื่อนไหว (motor functions) หรือความรู้สึกนึกคิดและจิตใจ (mental functions)
Benzodiazepines และ Barbiturates
อาการไม่พึงประสงค์
กดการหายใจ แก้ชัก อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ตาพร่า วิงเวียน ปากแห้ง ลิ้นขม คลื่นไส้ อาเจียน อึดอัดบริเวณลิ้นปี่ ท้องเสีย Hangover การดื้อยา เสพติด
ยารักษาโรคจิต
(Antipsychotic Drugs)
ยาต้านอาการโรคจิต (Antipsychotic drugs)
ยารักษาอารมณ์ซึมเศร้า (Antidepressant drugs)
ยาคลายกังวล (Antianxiety drugs)
กลุ่มอาการเป้าหมาย
ใช้ควบคุมอาการทางจิตที่สำคัญ ได้แก่ อาการหลงผิด อาการประสาทหลอน
ใช้ในผู้ป่วยที่มีอาการสับสน วุ่นวาย เอะอะ อาละวาดหรือมีพฤติกรรมรุนแรงต่างๆ
Atypical antipsychotic drugs
ฤทธิ์ข้างเคียงและพิษของยา
กระตุ้นระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้เกิดอาการกระวนกระวาย วิตกกังวล ประสาทหลอน
Orthostatic hypotension ออกฤทธิ์ลดความดันโลหิตเนื่องจากหลอดเลือดขยายตัว
การใช้ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาท
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทอัตโนมัติ
Cholinergic & anticholinergic agents
Adrenergic & adreagentsnergic blocking
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง
Sedative and hypnotics
Psychotherapeutic agents
ยาในระบบประสาทอัตโนมัติ เป็นยาที่ออกฤทธิ์ต่อกล้ามเนื้อเรียบ กล้ามเนื้อหัวใจและต่อมต่างๆ และรวมถึง neurotransmitters ที่หลั่งจากปลายประสาทอัตโนมัติ
