Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่6 ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบทางเดินอาหาร - Coggle Diagram

- - - - แบ่งเป็น 2 กลุ่ม
        
        1 ยาลดกรดที่ออกฤทธิ์โดยทั่วไป (Systemic Gastric Antacid)
        
        2 ยาลดกรดที่ออกฤทธิ์เฉพาะแห่ง (non-systemic gastric antacid)
      - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยาลดกรดส่วนใหญ่จะประกอบด้วยสารที่มีฤทธิ์เป็นด่างอ่อนจึงอาศัยความเป็นด่างทําปฏิกิริยากับกรดในกระเพาะอาหารทำให้ระดับ pH ในกระเพาะเพิ่มขึ้น 3- 4 ระดับทำให้ความเป็นกรดในกรระเพาะอาหารลดลงจึงส่งผลทำให้ pepsin ในกระเพาะอาหารทำงานได้น้อยลง (pepsin เป็นตัวกระตุ้นให้แผลในทางเดินอาหารแย่ลง) นอกจากนั้นยายังมีผลเพิ่มแรงดันในหรูดหลอดอาหารส่วนล่างและมีฤทธิ์สมานแผลเฉพาะที่
      - ประโยชน์ในการรักษาทางคลินิก
        
        peptic ulcer disease
        
        dyspepsia
        
        non-ulcer dyspepsia
        
        heart burn
        
        GERD การให้ยา antacid หลังอาหารทุก 1 และ 3 ชั่วโมงและก่อนนอน จะช่วยช่วยให้แผลทางเดินอาหารหายเร็วขึ้นและหากให้ติดต่อกันนานอย่างน้อย 4-6 สัปดาห์จึงจะให้ผลการรักษาที่ ดีต่อการรักษา
      - ผลทางเภสัชวิทยาของยาลดกรด
        
        1 ทำให้ pH ในกระเพาะอาหารสูงขึ้นมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับความสามารถในการลดกรดของยา
        
        2ขนาดที่ให้และสภาวะของกระเพาะอาหารว่ามีอาหารอยู่หรือไม่
        
        3 เริ่มยับยั้งการทำงานของ peptic เมื่อ pH ในกระเพาะอาหารมากกว่า 2
        
        4การเพิ่ม ph ในกระเพาะอาหารจะไปกระตุ้นการหลั่งกรดและ pepsin เพื่อเป็นการชดเชย
        
        5 การเพิ่ม pH ในทางเดินอาหารจะกระตุ้นหรือลดการเคลื่อนไหวของลำไส้ขึ้นอยู่กับชนิดของยา
      - ข้อควรระวัง
      - การพยาบาลผู้ป่วยที่ได้รับยาลดกรดโดยรวม
- - - - ยากลุ่มนี้นิยมใช้รักษาอาการท้องเสียมากกว่ายากลุ่มอื่นยาเป็นกลุ่มอนุพันธ์ของฝิ่นออกฤทธิ์จับกับ µ-receptor ที่ทางเดินอาหารทำให้ลดการเคลื่อนไหวของ ลำไส้ช่วยยึดเวลาที่อุจจาระอยู่ในลำไส้ ลดปริมาตรอุจจาระทำให้อุจจาระเป็นก้อนได้มากขึ้นและจับกับ ∞ Centor เพื่อลดการหลั่งของของเหลวจากล้าได้ limen เป็นยาซึ่งมีความแรงมากกว่า Diphenoxylate
      - คำเตือน
        
        ไม่ควรใช้ยาในขนาดสูงเกินไประวังการใช้ยาในผู้ป่วยที่มีอาการท้องเดินแบบติดเชื้อที่มีการอักเสบและแผลที่ลำไส้หากรับประทานยาแล้วภายใน 48 ชั่วโมงอาการไม่ดีขึ้นควรหยุดใช้ยา
    - - ออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการเคลื่อนไหวของลำไส้เหมือน Morphine แต่ไม่มีฤทธิ์ระงับความเจ็บปวด
      - การให้ยาในขนาดต่ำไม่มีผลต่อระบบประสาทหากใช้ยาติดต่อกันเป็นเวลานานอาจเกิดอาการติดยาได้มีการนำยา dphenoxylate มาผสมกับ atropine ได้เป็นยา lomotil เพื่อลดการบีบตัวในลำไส้ แต่ยานี้ประเทศไทยได้ยกเลิกการขึ้นทะเบียนเมื่อปลายปี 2557 แล้วเพราะมีสารที่จัดเป็นสารเสพติดให้โทษประมาทที่ 3
      - ผลข้างเคียง
        
        คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ผื่นแดง มึนงง เวียนศีรษะ ซึม กระสับกระส่าย ท้องอืด ปากแห้ง ตาพร่ามัว
    - - บรรเทาอาการท้องเดินโดยการออกฤทธิ์ที่ 4-receptor ที่บริเวณผิวเซลล์ของลำไส้เล็กโดยมีผลยับยั้งการบีบตัวของลำไส้ทำให้เพิ่มระยะเวลาในการที่อุจจาระอยู่ในลำไส้ทำให้น้ำมีโอกาสถูกดูดซึมกลับเข้าเยื่อบุลำไส้ได้อีก
  - - - เป็นแบคทีเรียในรูปแห้งและเข้มข้นสำหรับรับประทานใช้ในผู้ป่วยท้องเดินซึ่งเกิดจากการเปลี่ยนแปลงในลำไส้ acidophilus เป็นแบคทีเรียที่พบได้ในลำไส้สร้างกรด Lactic ยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียที่ก่อให้เกิดโรคจึงไม่ควรใช้ยานี้เกิน 2 วันติดต่อกัน
    - - ผงน้ำตาลเกลือแร่หรือโออาร์เอสใช้รักษาอาการท้องเสียเบื้องต้นเพื่อทดแทนน้ำและเกลือรี่ร่างกายสูญเสียไปจากอาการท้องเสียวิธีรับประทานคือให้จิบในปริมาณน้อย ๆ จิบไปเรื่อย ๆ จิบบ่อย ๆ และควรดื่มให้หมดภายใน 24 ชั่วโมงหลังการผสม
  - - - ออกฤทธิ์
        
        สามารถจับกับสารพิษที่สร้างจากเชื้ออหิวาห์และ E. coli ช่วยลดการอักเสบของลำไส้และการเคลื่อนไหวลำไส้ที่มากเกินไป
      - รักษา
        
        แก้ท้องเสียที่ไม่รุนแรงมากและใช้ป้องกันและรักษาต้องเสียเมื่อมีการเดินทาง
    - - ออกฤทธิ์
        
        เป็นถ่านชนิดพิเศษซึ่งกระตุ้นให้ผิวเซลล์สามารถดูดซับสารพิษได้เร็วใช้ในผู้ป่วยที่มีอาการท้องเดินเนื่องจากสามารถดูดซับสารพิษที่เป็นต้นเหตุของท้องเดินได้ดี
      - ผลข้างเคียง
        
        อุจจาระสีดำ
    - - ออกฤทธิ์
        
        คุณสมบัติเป็นประจุบวกสามารถรวมกับประจุลบของกรดน้ำดีและเปลี่ยนเป็น insotubule Complex และถูกขับออกทางอุจจาระทำให้ลดระดับ cholesterol
      - รักษา
        
        ใช้บรรเทาอาการท้องเดินซึ่งเกิดจากกรดในน้ำดีในลำไส้มากกว่าปกติ
      - ผลข้างเคียง
        
        ท้องอืดท้องผูกอุจจาระอุดตันในลำไส้ถ้าใช้นาน ๆ อาจเกิดภาวะขาดวิตามิน A D และกรด folic รสชาติยาไม่น่ารับประทานอาจผสมกับน้ำหวานหรือน้ำผลไม้และติดตามผลการตรวจหาระดับโคเลสเตอรอลและไตรกลีเซอร์ไรด์ในเลือดก่อนให้ยาและติดตามผลการตรวจเป็นระยะ ๆ ขณะให้ยา
    - - ออกฤทธิ์
        
        ยาจะไปเคลือบคลุมเยื่อเมือกในทางเดินอาหารช่วยป้องกันไม่ให้สัมผัสกับสิ่งระคายเคืองต่างๆนอกจากนี้ยังมีฤทธิ์ดูดซับแก็สและกรดด่างสารพิษต่างๆและแบคทีเรียทำให้อุจจาระจับตัวเป็นก้อน
      - ผลข้างเคียง
        
        อาเจียน ท้องผูก
  - - - ดูดน้ำเข้าหาตัว ทำให้อุจจาระพองตัวและจับกันเป็นก้อน
    - - บรรเทาอาการอุจจาระเหลวเป็นน้ำ
- - - - ดึงน้ำจากร่างกายเข้ามาในลำไส้ด้วยแรงดัน osmotic ทำให้รงดันในลำไส้เพิ่มขึ้นเกิดการกระตุ้นให้ลำไส้บีบตัวและขับถ่ายอุจจาระออกมา
  - - - ออกฤทธิ์
        
        กระตุ้นปลายประสาทในเยื่อมูกของลำไส้ใหญ่โดยตรงทำให้ลำไส้ใหญ่บีบตัวแรงและเร็วขึ้นและกระตุ้นเยื่อบุทางเดินอาหารให้หลั่ง PGE2
        
        หลั่งน้ำและเกลือแร่เพิ่มมากขึ้น
      - ยาที่อยู่ในรูปแบบเม็ดเคลือบห้ามบดหรือเคี้ยวยาเพื่อให้ยาแตกตัวในลำไส้ควรรับประทานยาทั้งเม็ดพร้อมอาหารหรือหลังอาหารทันทีและดื่มน้ำตามมาก ๆ ใช้แก้ท้องผูกแบบเฉียบพลันและเรื้อรัง 10 mg
    - - เป็นสารที่พบในใบมะขามแขก (senna) ว่านหางจรเข้ (Aloe) โกฏน้ำเต้า(rhubarb) ได้แก่ยา Senna (Senokot-s®, Peri-Colace
      - ออกฤทธิ์
        
        Anthraquinone glycosides สารที่พบในมะขามแขกจะถูกแบคทีเรียในลำไส้ย่อยให้กลายเป็นกลูโคสและ emodins ซึ่งมีฤทธิ์กระตุ้นปลายประสาทลำไส้ใหญ่ทำให้การเคลื่อนไหวลำไส้เพิ่มขึ้น
    - - เป็นน้ำมันที่สกัดได้จากเมล็ดละหุ่ง
      - ออกฤทธิ์
        
        เอนไซม์ lipase จากตับอ่อนได้กลีเซอรีนและกรดริซิโนเลอิค (ricinoleic acid) ทำให้มีการเพิ่มปริมาณในลำไส้เกิดเร่งการขับถ่ายขึ้นยา Castor oil
  - - - เกิดการพองตัวในลำไส้ทำให้เพิ่มปริมาณกากในอุจจาระทำให้เกิดการกระตุ้นที่ลำไส้เกิดการเคลื่อนไหวบีบตัวขับอุจจระออกมา
    - - อาการท้องผูกเรื้อรัง
    - - ยามีผลไปดูดซับยาตัวอื่นจึงห้ามให้พร้อมกับยาตัวอื่นห้ามใช้ในผู้ป่วยที่เป็นแผลเรื้อรังในลำไส้
      - เกิดลมในกระเพาะอาหารมากกว่าปกติได้
  - - - ลดความตึงผิวของก้อนอุจจาระทำให้น้ำและไขมันรวมตัวกันเป็นผลทำให้อุจจาระนุ่มลงใต้และขับถ่ายออกได้สะดวกมากขึ้น แต่ไม่มีผลต่อการเคลื่อนไหวของลำไส้
    - - ทำให้อุจจาระอ่อนนุ่มลงภายใน 24-48 ชั่วโมงใช้ในผู้ป่วยที่ไม่ต้องให้ออกแรงเบ่งเช่นผู้ป่วยไส้เลื่อนผู้ป่วยโรคหัวใจ