Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ปัญหาสุขภาพ อาการผิดปกติที่พบบ่อย การจัดการอาการและการใช้แพทย์ทางเลือก -…

- - - - . secondary dementia เกิดจากโรคต่าง ๆ ที่ทราบสาเหตุที่มีผลกระทบทำให้เกิดอาการสมองเสื่อม เช่น โรคเกี่ยวกับหลอดเลือดสมอง โรคติดเชื้อต่าง ๆ หากสามารถแก้ปัญหาที่เป็นเหตุได้อาการของสมองเสื่อมก็จะหายไปด้วย
      - . primary dementia เกิดจากความผิดปกติหรือการเสื่อมลงของเซลล์สมอง ซึ่งยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด เช่น โรคอัลไซเมอร์
    - - ผู้หญิง มีระดับฮอร์โมนเพศหญิงต่ำมานาน
      - การสูบบุหรี่ ดื่มสุราหรือสิ่งเสพติด
      - โรคประจำตัว ได้แก่ ความดันโลหิตสูง เบาหวานและภาวะดื้อต่ออินซูลิน
      - น้ำหนักตัวเกิน ขาดการออกกำลังกาย
      - โรคหลอดเลือดสมอง เช่น เคยเป็นอัมพฤกษ์หรืออัมพาตมาก่อน หรือเคยมีอุบัติเหตุที่ศีรษะ
      - ระดับโฮโมซีสเตอีนในเลือดสูง
    - - เซลล์สมองที่ทำหน้าที่ในคนปกติ จะมีการลดจำนวนลง ในผู้ป่วยภาวะสมองเสื่อมจะพบว่า จำนวนเซลล์ของสมองที่ทำงานลดลงอย่างมาก ทำให้มีปัญหาด้านความจำ การรับรู้ความคิด การตัดสินใจ อารมณ์ และบุคลิกภาพผิดไปจากเดิมนอกจากนี้อาจพบว่าใยของประสาทในสมองมีความผิดปกติในด้านโครงสร้าง
    - - หลงทาง
      - บกพร่องในการใช้ภาษา พูดไม่ค่อยเป็นประโยค พูดตะกุกตะกัก หรือพูดเพี้ยน เพราะนึกชื่อสิ่งของที่เรียกไม่ได้
      - บกพร่องในการตัดสินใจแก้ไขปัญหา เช่น ไม่กล้าตัดสินใจหรือตัดสินใจผิดพลาด ในหน้าที่การงานแม้ในเรื่องเล็กน้อย
      - บกพร่องในการประกอบกิจกรรมที่เคยทำได้มาก่อน เช่น เคยเปิดโทรทัศน์ได้ ก็ไม่สามารถหาวิธีเปิดช่องที่ต้องการได้
      - บกพร่องในการประกอบกิจกรรมที่ซับซ้อนหลายขั้นตอน เช่น การคิดเงิน จ่ายกับข้าว
      - มีการประกอบกิจวัตรประจำวันด้วยตนเองบกพร่อง
      - บกพร่องด้านการรับรู้หรือเรียนรู้สิ่งใหม่
      - อาการเลวลงเวลาพลบค่ำ เรียกว่า sundown syndrome เพราะเป็นช่วงเวลาที่ความสว่างลดลง ผู้ป่วยมองเห็นได้น้อยลง ทำให้แปลสิ่งที่เห็นผิดไป จึงเกิดอาการต่อต้านและก้าวร้าวโวยวาย
      - บกพร่องด้านความจำสิ่งใหม่ ทำให้พูดทวนเรื่องเก่า ถามซ้ำในคำถามเดิมบ่อยๆ
    - - ระยะแรก
        
        มีอาการหลงลืมไม่มาก การรับรู้และสมาธิเสื่อมลง
        
        คลิกภาพเฉื่อยชา ขาดความสนใจสิ่งแวดล้อมและสุขอนามัย อาบน้ำไม่สะอาด
        
        สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ ทำกิจกรรมต่างๆ ช้าลง
      - ระยะปานกลาง หลงลืมมากขึ้น
        
        -ไม่สนใจสิ่งแวดล้อม ไม่รู้ว่าตนเองอยู่ที่ไหนจำคนหรือชื่อคนไม่ได้เดินไปมาไม่หยุด
        
        -บุคลิกภาพและสติปัญญาเปลี่ยนแปลง อารมณ์แปรปรวน ก้าวร้าว แสดงพฤติกรรมทางเพศไม่เหมาะสม
        
        -ช่วยเหลือตนเองได้น้อยลง ปฏิบัติกิจกรรมประจำวันที่เคยปฏิบัติไม่ได้
        
        -มีอาการของกลุ่มอาการ sundown syndrome อาการสับสนมากขึ้นในเวลาเย็น เนื่องจากเผชิญสิ่งสับสนมากในเวลากลางวัน
      - ระยะรุนแรงหรือระยะสุดท้าย
        
        พูดลิ้นรัว ขาดเป็นช่วงๆ ไม่เป็นภาษา
        
        เบื่ออาหาร อาจลืมว่ารับประทานอาหารแล้ว
        
        จำเหตุการณ์ไม่ได้ ทั้งอดีตและปัจจุบัน
        
        กลั้นอุจาระและปัสสาวะไม่ได้ ช่วยตัวเองไม่ได้ ใช้เวลาเกือบทั้งหมดอยู่บนเตียง
    - - ตรวจคัดกรองเบื้องต้นว่ามีอาการซึมเศร้า หรือไม่ เพื่อประเมินสภาวะทางจิตโดยใช้ Geriatric Depression Scale (GDS)
      - ทดสอบความจำและประเมินความสามารถด้านสติปัญญาโดยใช้ MMSE-Thai,ประเมินภาวะสับสนเฉียบพลันหรือภาวะสมองเสื่อม
      - ซักประวัติและตรวจร่างกาย โดยทั่วไปผู้ป่วยมักให้ประวัติไม่ได้ต่อเนื่องจากอาการหลงลืม จึงควรมีมีญาติมาด้วย
      - การตรวจร่างกาย เพื่อค้นหาสาเหตุ จากโรคที่รักษาหาย
    - - 3.ความผิดปกติในข้อ 1 และ 2 มีมากจนส่งผลกระทบต่อความสามารถทางสังคม และอาชีพ
      - 4.ความผิดปกติที่เกิดขึ้นไม่ได้เกิดในช่วงที่มีภาวะซึมสับสน (delirium)
      - 2.มีความผิดปกติอย่างน้อย 1 ข้อในต่อไปนี้
      - 5.ความผิดปกติที่เกิดขึ้นไม่สามารถอธิบายได้ด้วยสาเหตุอื่น
      - 1.มีความผิดปกติของความจำ (memory impairment)
    - - รักษาตามอาการแบบประคับประคอง
      - การรักษาโดยใช้ยา ยา 2 กลุ่มที่นิยมใช้ยาขยายหลอดเลือดสมองทำให้เลือดไปสู่สมองเพิ่มขึ้น และ ยาช่วยการทำงานของสมองทำให้เซลล์สมองทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
      - รักษาต้นเหตุของภาวะสมองเสื่อม
    - - อธิบายเป็นขั้นๆ ทีละขั้นตอน
      - การป้องกันภาวะแทรกซ้อน
      - การสื่อสารและการใช้ภาษา
        
        อธิบายเป็นขั้นๆ ทีละขั้นตอน
        
        พูดช้าๆ อธิบายสั้นๆ เพียงเรื่องเดียว
      - การรักษาหน้าที่ของสมองให้คงอยู่มากที่สุด
      - การส่งเสริมให้ผู้ป่วยทำกิจวัตรประจำวันได้นานที่สุด
      - การส่งเสริมสภาวะทางด้านจิตสังคมและลดอาการซึมเศร้า
- - - - การสูญเสียความจดจ่อ (attention impairment)
      - ความจำเสื่อม (memory impairment) กระวนกระวาย (agitation) เฉยเมย (apathy) และ แยกตัว (withdrawal)
      - ระยะนำ อาจมีอาการเพียงอ่อนเพลีย ไม่มีสมาธิ หงุดหงิด วิตกกังวล ไวต่อสิ่งเร้า
      - ปัญหาการนอน มักตื่นตอนกลางคืน และหลับตอนกลางวัน
      - มีอาการเฉียบพลัน มีการเปลี่ยนแปลงของระดับความรู้สึกตัว ความจำ การใช้ภาษา และการคิดอย่างเป็นระบบ
    - - ชนิด hypoactive จะมีอาการเงียบ ซึมสับสน เฉยเมย นอนมาก
      - ชนิด mixed ผู้ป่วยจะมีอาการสลับไปมาระหว่างชนิด hyperactive และ hypoactive
      - ชนิด hyperactive จะมีอาการวุ่นวาย หลงวัน เวลา สถานที่ และบุคคล เห็นภาพหลอน
    - - โรคระบบประสาท
      - การผ่าตัด ทางออร์โธปิดิกส์
      - โรคที่เกิดร่วม
      - การอดนอนเป็นเวลานาน
      - ยา กลุ่มกล่อมประสาท narcotics การหยุดยาหรือสุรากะทันหัน
    - - ความผิดปกติของสารสื่อประสาท (neurotransmitter)
        
        Dopamine ที่สูง จะควบคุมการหลั่ง acetylcholine
        
        cholinergic deficiency
      - การอักเสบ และความเครียดเรื้อรังจากการเจ็บป่วย
        
        จะมีการกระตุ้น sympathetic และ hypothalamic ทำให้มีระดับ cytokine สูงขึ้น และมี hypercortisolism ส่งผลทำให้ซึมสับสนเฉียบพลันได้
    - - ดูแลให้ได้รับอาหารที่เหมาะสม
      - การกระตุ้นให้มีการเคลื่อนไหวตั้งแต่ระยะแรก
      - ดูแลให้ได้รับ ออกซิเจนอย่างเพียงพอ
    - - การดูแลประคับประคองอาการ
      - ดูแลสภาพแวดล้อม การปรับให้โล่งแยกออกจากผู้ป่วยอื่น
      - ค้นหาสาเหตุเพื่อให้การรักษาที่ถูกต้อง
      - การให้ยา ให้เพื่อควบคุมให้สงบ เช่น haloperidol
  - - - กรรมพันธุ์
      - อายุ
      - การอักเสบ inflammatory สาร amyloidทำให้เกิดการอักเสบของเซลสมอง
      - โรคความดันโลหิตสูงเรื้อรัง
      - จากความผิดปกติในเนื้อสมอง 2 อย่าง
        
        กลุ่มใยประสาทพันกัน neurofibrillary tangles ทำให้สารอาหารไม่สามารถไปเลี้ยงสมอง
        
        มีสาร beta amyloid ในสมองทำให้ระดับ acetylcholine ซึ่งมีส่วนเรื่องการเรียนรู้และความจำในสมองลดลง
    - - ระยะกลาง เริ่มมีปัญหาในการทำกิจวัตรประจำวันพื้นฐาน
      - ระยะสุดท้าย สื่อสารได้ลดลง มีพฤติกรรมซ้ำๆ มีปัญหาการทรงตัว จำญาติใกล้ชิดไม่ได้ หรือลืมชื่อตนเอง ต้องดูแลตลอด 24 ชม.
      - ระยะแรก มีปัญหาเรื่องความจำ การเรียนรู้สิ่งใหม่ และลืมเหตุการณ์ที่เพิ่งเกิดขึ้น
    - - แนวทางที่เชื่อว่าจะช่วยป้องกันและจัดการโรคได้นั้นคือการกระตุ้นทางจิตใจและการออกกำลังกาย และรับประทานอาหารครบทุกหมู่
      - ยังไม่มีการรักษาที่ช่วยชะลอหรือหยุดการดำเนินโรคอย่างแท้จริง
  - - - นอกจากนี้อาจพบปัจจัยอื่นๆที่เกี่ยวข้องอีกเช่นCVD,genetic,การได้รับยาบางชนิด
      - ยังไม่ทราบแน่ชัด แต่พบว่าภาวะ toxicityเช่น metallic poisoning,hypoxia
    - - เกิดการเปลี่ยนแปลงทางด้านจิตใจได้ เช่นความสามารถในการตัดสินใจ และการควบคุมอารมณ์
      - สาเหตุการตายที่สำคัญของผู้ป่วย Parkinson’s Disease คือ ภาวะแทรกซ้อน
      - จะแตกต่างกั้นในแต่ละคน ขึ้นกับสาเหตุของการสั่น (tremors) ผลคือทำให้ dopamine ลดลงทำให้เกิดอาการขึ้นการสั่นของมือและเท้าจึงอาจเป็นอาการแรกๆของ Parkinson’s Disease
    - - การรักษาด้วยยา
        
        ยาที่ใช้ในการควบคุมอาการของโรค คือ Levodopa (L-Dopa)เป็น precursor ของ Dopamine เป็นยารับประทาน เมื่อเข้าไปที่สมองจะเปลี่ยนเป็น Dopamine ใน basal ganglia
        
        Dopamine จะไม่ให้โดยการรับประทาน เพราะจะถูกเผาผลาญก่อนถึงสมอง
      - การรักษาด้วยการผ่าตัด
    - - อาหาร ซุปข้นหรืออาหารทางสายยางในผู้ป่วยที่กลืนลำบาก ควรเป็นชนิดไขมันต่ำ วิตามิน เอ และ อี สูง กากใยสูง
      - กิจกรรม ควรให้มีกิจกรรมการเคลื่อนไหว
      - เทคโนโลยีใหม่ๆที่นำมาใช้ควบคุมอาการของโรคเช่นPULSE GENERATORS มีหลักการทำงานคือส่ง electrical impulses ไป block สัญญาณประสาทที่เป็นสาเหตุของการสั่น
  - - - Cognitive tests
      - MRI of the head
      - Brain and nervous system (neurologic) tests
    - - พูดคุยถึงสถานการณ์ปัจจุบันให้ฟัง และบอกแผนหรือสิ่งที่จะต้องทำของแต่ละวันให้ทราบ
      - จัดสภาพโดยรอบให้สงบ เงียบ และรู้สึกอบอุ่น
      - ประเมินผู้ป่วยโดยถามชื่อ อายุ วันเดือน ปี
      - ดูแลให้นอนหลับพักผ่อนได้เพียงพอ
  - - - อาการไม่สนใจในการรับประทานอาหาร ปฏิเสธการรับประทานยา ปฏิเสธการรักษา ทำในสิ่งที่เป็นการเสี่ยงตาย เหล่านี้เป็นอาการบ่งบอกว่าอยากตาย
    - - จัดสภาพแวดล้อมให้ปลอดภัย
      - ผู้สูงอายุที่พยายามฆ่าตัวตาย ต้องได้รับการป้องกัน และดูแลอย่างใกล้ชิด และรีบรักษาสาเหตุ
      - การซักประวัติผู้ป่วยหากเป็นไปได้ควรทำในที่เป็นส่วนตัว
      - ให้พูดระบายความเครียด
- - - - ปัจจัยทางด้านจิตใจ การเบี่ยงเบนด้านการคิดรู้ เหตุการณ์ชีวิตที่ก่อให้เกิดความเครียด
      - ปัจจัยทางสังคมและประชากร เพศหญิงเสี่ยงมากกว่าชาย 2-3 เท่า การขาดแหล่งให้การสนับสนุนทางสังคม
      - ปัจจัยทางชีวภาพ ความไม่สมดุลของสารสื่อประสาท สูญเสียการทำหน้าที่ของระบบต่อมไร้ท่อ
      - ปัจจัยเสี่ยง มีประวัติบุคคลในครอบครัวเป็นซึมเศร้า สถานะทางเศรษฐกิจสังคมต่ำ
    - - อาการอื่นๆ ได้แก่ ไม่มีความมั่นใจ คุณค่าในตนเองลดน้อยลง รู้สึกผิดหรือบาปอย่างไม่สมเหตุผล
      - อาการหลัก ได้แก่ มีอารมณ์ซึมเศร้า มีอาการเกิดขึ้นตลอดเวลาทั้งวันติดต่อกันเป็นเวลา 2 อาทิตย์ขึ้นไป
    - - ตรวจคัดกรอง2Q
      - เครื่องมือประเมิน 9Q, GDS, TGDS
      - ซักประวัติ ตรวจร่างกาย
    - - ไฟฟ้ารักษา (electroconvulsive therapy)
      - จิตบำบัด เช่น Cognitive Behavioral Therapy (CBT)
      - รักษาด้วยยา เพิ่มปริมาณสารสื่อประสาทที่บริเวณปลายประสาท โดยการเพิ่มปริมาณ serotonin ที่ปลายประสาท
      - การช่วยเหลือทางสังคม
    - - การส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุด้านจิตใจ
        
        พยายามปรับตัวให้เข้ากับการเปลี่ยนแปลงต่างๆ ที่เกิดขึ้นในวัยสูงอายุไม่ว่าจะเป็นโรคทางกาย ความสามารถและบทบาทที่เปลี่ยนแปลงไป
        
        ทำกิจกรรมหรืองานอดิเรกที่ชอบ
        
        ทำกิจกรรมร่วมกับผู้อื่น
      - การค้นหาภาวะซึมเศร้าตั้งแต่ระยะแรก
      - การพยาบาลเพื่อป้องกันการเกิดภาวะซึมเศร้า
        
        ให้การดูแลด้านจิตสังคมอย่างสม่ำเสมอ
        
        เฝ้าระวังยาที่ใช้รักษาโรคทางกายแต่อาจทำให้เกิดอารมณ์ซึมเศร้า
        
        ลดปัจจัยเสี่ยงหรือปัจจัยกระตุ้นที่ทำให้เกิดภาวะซึมเศร้า
      - การพยาบาลผู้สูงอายุที่มีภาวะซึมเศร้าทุกระดับ
        
        ประเมินและควบคุมยาและความเจ็บป่วยทางกาย
        
        ส่งเสริมให้มีกิจกรรมด้านร่างกาย สังคม
        
        ดูแลความปลอดภัยเพื่อป้องกันการฆ่าตัวตาย
        
        ประเมินติดตามภาวะซึมเศร้าอย่างต่อเนื่อง
        
        จัดให้ได้รับการบำบัดหรือจัดการภาวะซึมเศร้าตามแนวทางการรักษา
  - - - ปัญหาสุขภาพ เช่น ต่อมลูกหมากอักเสบ ไขสันหลังถูกกด
      - การใช้ยาบางชนิด
      - การเปลี่ยนแปลงทางร่างกาย เช่น การตอบสนองทางเพศลดลง ความถี่ของจุดสุดยอดลดลง ผู้ชายไม่แข็งตัว ผู้หญิงเจ็บเมื่อมีเพศสัมพันธ์
    - - Erectile Dysfunction (ED) การไร้หรือเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ หรือมะเขือเผา
        
        สาเหตุ
        
        ทางจิตใจ เกิดจากความเครียด วิตกกังวล ทัศนคติและความเชื่อในเรื่องทางเพศ
        
        ทางร่างกายมีการเปลี่ยนแปลงของหลอดเลือดในอวัยวะเพศ
        
        อาการ อวัยวะเพศชายไม่แข็งตัว หรืออ่อนตัวเร็ว
      - Premature Ejaculation (ล่มปากอ่าว, นกกระจอกไม่ทัน กินน้ำ)
        
        สาเหตุ ความเครียด วิตกกังวล
        
        อาการ ฝ่ายชายถึงจุดสุดยอดเร็วจนไม่สามารถทำให้ฝ่ายหญิงเกิดความพอใจได้
      - Frigidity (เฉยชาทางเพศ)
        
        สาเหตุ
        
        อารมณ์ ความเครียด วิตกกังวล ซึมเศร้า
        
        ทัศนคติทางเพศ
        
        การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายตามวัย
        
        อาการ เพศหญิงเฉยชา ขาดการตอบสนองทางเพศ
      - Dyspareunia (เจ็บเวลามีเพศสัมพันธ์)
        
        อาการ ฝ่ายหญิงเจ็บเวลามีเพศสัมพันธ์ เนื่องจากอวัยวะเพศขาดการหล่อลื่นทำให้เกิดการเสียดสีจนบาดเจ็บ
        
        สาเหตุ
        
        ร่างกาย มีการเปลี่ยนแปลงไปตามวัย
        
        จิตใจ ขาดความรู้สึก ความต้องการทางเพศ ขาดการตอบสนองทางเพศ