Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ระบบทางเดินปัสสาวะและระบบสืบพันธุ์ - Coggle Diagram
ระบบทางเดินปัสสาวะและระบบสืบพันธุ์
ปัสสาวะผิดปกติ(Abnormal urination)/ปัสสาวะลำบาก (Dysuria)
กระเพาะปัสสาวะอักเสบ (Cystitis)
ปัสสาวะบ่อย (Frequent urination)
ปัสสาวะบ่อยร่วมกับปริมาณปัสสาวะปกติมีลักษณะกะปริดกะปรอย สาเหตุมักเกิดจากความผิดปกติของทางเดินปัสสาวะ เช่น โรคของกล้ามเนื้อหูรูดกระเพาะปัสสาวะไว กระเพาะปัสสาวะอักเสบ
ปัสสาวะบ่อยร่วมกบปริมาณปัสสาวะมากกว่าปกติโดยเฉพาะเกิน 3 ลิตรต่อวันหรือ polyuria พบในโรคเบาหวาน เบาจืดและการดื่มน้ำมากเกินไป
กลั้นปัสสาวะไม่ได้ (Urinary incontinence)
ปัสสาวะลําบาก (Dysuria, Painful urination)
Inflammation
Non-infectious diseases
การตรวจร่างกาย
ตรวจว่ามีไข้หรือมีอาการอื่นที่บ่งชี้บ่งบอกถึงการติดเชื้อหรือไม่
กดบริเวณหัวหน่าว
เคาะบริเวณ CVA
ตรวจท่อปัสสาวะมีสารคัดหลั่งไหลออกมาหรือไม่
ตรวจต่อมลูกหมาก โดยใช้นิ้วสอดเข้าทางทวารหนักและกดนวดบริเวณต่อมลูกหมาก
ตรวจ Lab
ตรวจ UA พบเม็ดเลือดขาวมากกว่าปกติ พบ bacteria ต้องไม่พบ squamous epithelium <5/HPF,พบ RBC ในปัสสาวะหรือไม่พบก็ได้
การรักษา ให้ยาปฏิชีวนะและดื่มน้ำมากๆ
กรวยไตอักเสบ (pyelonephritis)
Acute pyelonephritis
สาเหตุ
ติดเชื้อที่กรวยไต เชื้อกระจายตามท่อปัสสาวะ
อาการ
ปวเสีข้างฉับพลัน ร้าวลงขาหนีบพร้อมมีไข้สูง หนาวสั่น ขัดเบา ปัสสาวะขุ่น
สิ่งที่ตรวจพบ
ไข้สูง 39-40 องศาเซลเซียส
ปวดที่ CVA
ท้องเกร็งแข็ง
WBC มากกว่า 10,000 cell/cu.mm
การรักษา
1.อาการไม่รุนแรงให้ paracetamol
2.ให้ยาปฏิชีวนะ Norfloxacin,amoxycillin
Chronic pyelonephritis
สาเหตุ
ติดเชื้อแบคทีเรียที่กรวยไต อาจมีการอุดกั้น
2.ปัสสาวะน้อยหรือไม่ออก
ปัสสาวะไม่ออก (Acute Urinary Retention:AUR) คือมีปัสสาวะออกน้อยกว่า 100cc/d ตรวจพั full bladder
สาเหตุ Benign prostatic hyperplasia (BPH), recurrent BPH,stricture urethra
Pre renal cause : แก้ภาวะ hypovolemia ให้ nss iv
Renal cause มีบวม ปัสสาวะเป็นฟอง เลือด ไข่เจ็บคอ ภาวะเสียเลือดเสียน้ำ
Post renal : กรณีมี full bladder ให้ใส่สายสวนปัสสาวะและแก้ไขสาเหตุการอุดกั้น
3.ปัสสาวะเป็นเลือด (Hematuria)
gross hematuria ปัสสาวะมีเบือดเห็นด้วยตาเปล่า
microscopic hematuria เห็นเลือดในผล Lab
สาเหตุ อุบัติเหตุ หน่วยไตอักเสบเฉียบพลัน ต่อมลูกหมากโต
หน่วยไตอักเสบ AGN : acute glomerulonephritis
ปัสสาวะสีเหมือนน้ำล้างเนื้อ ปัสสาวะน้อย
ตรวจพบ ไข้ หน้าบวม เท้าบวมกดบุ๋ม มีความดันสูงร่วม
การรักษา : พักผ่อน งดอาหารรสจัด รสเค็ม ให้ยาขับปัสสาวะ ยาลดความดันโลหิต
4.บวม
บวมเฉพาะที่ (Localized edema) เกิดจากหลอดเลือดดำอุดตัน
บวมทั้งตัว (Generilzed edema) บวมมากกว่า 1 แห่ง
สาเหตุ มีการคั่งของน้ำและเกลือ เพิ่มแรงดันของหลอเลือดดำ แรงดัน oncotic ลดลง ท่อน้ำเหลืองอุดตัน increase capillary wall permability
Nephrotic syndrome
การกรองผิดปกติ ทำให้สูญเสียโปรตีนทางปัสสาวะ
อาการ บวมทั้งหน้า ปัสสาวะสีปกติแต่ออกน้อยกว่าปกติ
สิ่งที่พบ หน้าบวม เท้าบวมกดบุ๋ม พบโปรตีนในปัสสาวะ 3+-4+ ฟังปอดมีเสียง crepitation
การรักษา ให้ยา abo งดยาที่แพ้
Renal failure
Acute renal failure
อาการ ปัสสาวะน้อยกว่า 400 cc ใน 24 hr หรือไม่มีปัสสาวะออกเลย เบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียน
Chronic renal failure
ตรวจจาก CBC มีอาการชัดเมื่อเนื้อไตถูกทำลายสองช้าง มัก ซีด ความดันโลหิตสูง ผิวแห้ง ผิวมีสีคล้ำ
5.ปวดสีข้าง ปวดหลังเอว
Kidney stone
อาการ : ปวดเอว ปวดหลังข้างใดข้างนึง ปวดเสียด บิดเป็นพักๆ ปัสสาวะอาจขุ่นหรือแดง
การรักษาให้ Hyoscine ถ้าไม่ทุเลาภายใน 6 hr ควรส่งรพ.
Bladder stone
อาการ : ขัดเบา ปัสสาวะกระปริดกะปรอย ปวดเบ่ง คล้ายปัสสาวะไม่สุด
การรักษา : ส่งตรวจ x-ray U/S
ปัญญหาระบบสืบพันธุ์
ซักประวัติ : 1.อาการปัจจุบัน 2.รอบเดือน 3.past history 4.family history 5.แบบแผนสุขภาพ
1.ตกขาว (Leukorrhea)
ตกขาวปกติ คล้ายแป้งเปียก ไม่มาก ไม่เหม็น ไม่คัน
ตกขาวผิดปกติ (pathological leukorrhea) ปริมาณมาก มีกลิ่น มีหนอง
ช่องคลอดอักเสบติดเชื้อ
ปากมดลูกอักเสบ
ภาวะรูรั่ว
การตรวจร่างกาย 1.ตรวจทั่วไป ตรวจภายใน ดูลักษณะตกขาว ตรวจอุ้งเชิงกราน
การตรวจ Lab ตรวจ pH,wet smear,whiff test,KOH test, ย้อม gram stain
Bacteria vaginosis (BV)
อาการ มีอาการคัน ตกขาวเหม็นเหมือนคาวปลาหลังมีเพศสัมพันธ์ ปัสสาวะแสบขัด เจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์
วินิจฉัย : ตกขาวมีกลักษณะเป็นเนื้อเดียวกัน , pH > 4.5, +whiff test,20% clue cells on wet mount
Trichomoniasis vaginalis (TV)
อาการ ตกขาวคล้ายหนอง มีกลิ่นเหม็น ปวดแสบปวดร้อนคันบริเวณปากช่องคลอด ตกขาวเขียวมีฟองและกลิ่นเหม็น
รักษา ให้ยา metronidazole 500 mg
Vulvovaginal candidiasis (VVC)
อาการ คันบริเวณปากช่องคลอด แสบร้อนช่อคลอดขณะมีเพศสัมพันธ์ ตรวจภายในมีบวมแดงที่ปากช่องคลอด ตกขาวเหมือนแป้งเปียก
รักษา : ใช้ยา clotrimazole 100 mg ยารับประทาน fluconazole 150 mg
ภาวะเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด
ทารกแรกเกิด ขาด estrogen
วัยเด็กและวัยเพิ่งมีระดู เกิดการบาดเจ็บ มีหูด
วัยเจริญพันธุ์ การอักเสบของช่องคลอด
วัยทอง ภาวะไข่ไ่ตก มะเร็ง
วัยหมดระดู ภาวะฝ่อ เสื่อมสภาพ
Pelvic pain
ปวดเฉียบพลัน
cyclic pain
dysmenorrhea
ปวดเรื้อรัง
ต่อมลูกหมากโต
อาการ ปัสสาวะลำบาก ต้องเบ่ง ปัสสาวะพุ่งไม่แรง ส่งรพ.ใช้มือตรวจทางทวารหนัก ส่องกล้อง
dysfunction uterine bleeding : DUB
มีเลือดออกคล้ายปจด.
Gonorrhea
เพศชาย : แสบลำกล้องปัสสาวะ ปัสสาวะขัด มีหนอง
เพศหญิง : ตกขาวสีเหลือง กลิ่นเหม็น ไม่คัน ขัดเบา
หนองในเทียม
เพศชาย : อาการแสบท่อปัสสาวะ
เพศหญิง : ไม่แสดงอาการ มีเพียงตกขาว
Syphilis
ระยะที่ 1 primary มีตุ่มเล็กๆ เท่าเข็มหมุด ต่อมาแตกเป็นแผลกว้าง
ระยะที่ 2 secondary ผื่นขึ้นท้งตัว แผลช่องปาก หูดรอบอวัยวะ
ระยะที่ 2 secondary เชื้อเข้าต่อมน้ำเหลือง กระขายทั่วร่างกาย มีไข้ต่ำๆ ปวดศีรษะ
ระยะที่ 3 Latent phase ตรวจเลือด VDRL /RPR ยืนยันด้วย TPHA
ระยะที่ 4 tertiary syphilis แผลเรื้อนรังที่ผิวหนัง เกิด aortic aneurysm
ท้องนอกมดลูก
ประจำเดือนขาด กรปริดกระปรอย ปวดท้องรุนแรงเฉียบพลัน
สาเหตุ
จากระบบสืบพันธุ์ ตั้งครรภ์ผิดปกติ,cyst,การบิดขั้วของปีกมดลูก,ปีกมดลูกอักเสบ,myoma,endometriosis
จากทางเดินอาหาร Appendicitis , intestinal obstruction
จากระบบทางเดินปัสสาวะ ปวดจากนิ่วรุนแรง ปวดร้าว CVA ไปขาหนีบ
ปวดประจำเดือน
Primary dysmenorrhea ปวดก่อนเป็นประจำเดือนหรือตอนเป็น ปวดร้าวไปหลัง รักษา NSIADs
secondary dysmenorrhea ปวด 1-2wk ก่อนเป็นปจด นานจนปจดหมดไป 2-3 วัน