Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
หน่วยที่ 8 ปัญหาระบบประสาท ปัญหาด้านสุขภาพจิต ปัญหาเพศสัมพันธ์ในผู้สูงอา…
หน่วยที่ 8 ปัญหาระบบประสาท
ปัญหาด้านสุขภาพจิต
ปัญหาเพศสัมพันธ์ในผู้สูงอายุ
และการพยาบาล
ภาวะสมองเสื่อม Dementia
สาเหตุ
1.Primary dementia เกิดจากความผิดปกติหรือการเสื่อมลงของเซลล์สมอง ซึ่งยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด เช่น โรคอัลไซเมอร์
2.Secondary dementia เกิดจากโรคต่างๆที่ทราบสาเหตุ เป็นผลจากโรคทางกายอื่นๆ ส่งผลให้สมองเสื่อม เช่น โรคเกี่ยวกับหลอดเลือดสมอง โรคติดเชื้อต่างๆ
ปัจจัยเสี่ยง
1.โรคหลอดเลือดสมอง เช่น เคยเป็นอัมพฤกษ์หรืออัมพาตมาก่อน
หรือเคยมีอุบัติเหตุที่ศีรษะ
2.โรคประจำตัว ได้แก่ ความดันโลหิตสูง เบาหวาน ภาวะดื้อต่ออินซูลิน
3.ผู้หญิง มีระดับฮอร์โมนเพศหญิงต่ำมานาน
4.การสูบบุหรี่ ดื่มสุราหรือติดสารเสพติด
5.น้ำหนักตัวเกิน ขาดการออกกำลังกาย รับประทานอาหารที่มีไขมันอิ่มตัว และโคเลสเตอรอลสูง
6.สารพิษในสิ่งแวดล้อมรอบตัว
7.ระดับโฮโมซีสเตอีนในเลือดสูง
1 more item...
อาการและอาการแสดง
1.พร่องด้านความจำสิ่งใหม่
2.พร่องด้านการรับรู้หรือเรียนรู้สิ่งใหม่
3.บกพร่องในการประกอบกิจกรรมที่ซับซ้อนหลายขั้นตอน ทั้งที่เคยทำได้มาก่อน
4.บกพร่องในการตัดสินใจและแก้ปัญหา
5.หลงทาง
6.พร่องในการใช้ภาษา
7.บกพร่องในการประกอบกิจกรรมที่เคยทำได้มาก่อน
1 more item...
พยาธิสภาพ
ปริมาณและจำนวนเซลล์สมองที่ทำหน้าที่ในคนปกติ จะมีการลดจำนวนลงเรื่อยๆ เมื่ออายุเพิ่มขึ้น
มีปัญหาด้านความจำ การรับรู้ความคิด การตัดสินใจ อารมณ์ และบุคลิกภาพผิดไปจากเดิมอย่างมาก
อาจพบใยประสาทสมองมีความผิดปกติในด้านโครงสร้างด้วย
ในผู้ป่วยอัลไซเมอร์ พบว่ามีสารผิดปกติ คือ อมัยลอยด์ในสมองและมีระดับ dopamine ลดลงอย่างมาก ทำให้การทำงานของสมองเสื่อมลง
ระยะการดำเนินโรค
แบ่งตามอาการและความรุนแรง ได้ 3 ระยะ ซึ่งใช้เวลาประมาณ 4-10ปี โดยระยะปานกลางจะมีอาการ sundown syndrome
หลักการรักษา
1.รักษาต้นเหตุของภาวะสมองเสื่อม
ขึ้นอยู่กับสาเหตุที่แตกต่างกัน
2.รักษาตามอาการแบบประคับประคอง การให้คำแนะนำเกี่ยวกับการดูแลรักษาความสะอาดของร่างกาย การจัดที่อยู่อาศัย สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม เพื่อให้ญาติดูแลผู้ป่วยได้อย่างมีประสิทธิภาพ
3.รักษาโดยใช้ยา ยา 2 กลุ่ม 1)ยาขยายหลอดเลือดสมอง 2)ยาช่วยการทำงานของสมองทำให้เซลล์สมองทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ได้แก่ Ergoloid mesylste, Piracetam, Pyritinol เป็นต้น ทำให้บุคลิกภาพและความจำดีขึ้น
ภาวะสมองเสื่อมสามารถกลับคืนเป็นปกติได้ (Reversible dementia)
การพยาบาลที่สำคัญ
ส่งเสริมคุณภาพชีวิตและคงความสามารถของผู้ป่วยในการช่วยเหลือตนเองตามความสามารถให้นานที่สุด
ประเมินปัญหาและความต้องการของผู้ป่วยในการพยาบาลอย่างถูกต้อง
ให้ความรู้และคำแนะนำแก่ผู้ดูแล จนเกิดความเข้าใจวิธีการดูแลผู้ป่วย เพื่อให้ผู้ป่วยเกิดความสุขสบายและลดปัญหาในการดูแล
ภาวะซึมสับสนเฉียบพลัน
ภาวะซึมสับสันเฉียบพลัน เพ้อคลั่ง Delirium
การดำเนินโรค
เมื่อแก้ไขสาเหตุได้ Delirium มักจะดีขึ้นภายในเวลาเป็นวันหรือสัปดาห์ แต่มีเพียงร้อยละ 18 ที่ฟื้นกลับมาเป็นปกติสมบูรณ์
การรักษาและการพยาบาล
1.ค้นหาสาเหตุเพื่อให้การรักษาที่ถูกต้อง
2.การดูแลประคับประคองอาการ
พลิกตะแคงตัวทุก 2 ชม.
ให้สารน้ำ สารอาหารให้เพียงพอ
หลีกเลี่ยงการใช้อุปกรณ์ยึดตรึงผู้ป่วย จะทำให้ยิ่งวุ่นวายมากขึ้น
ดูแลทางเดินหายใจให้โล่ง
ดูแลเรื่องการขับถ่าย
3.ดูแลสภาพแวดล้อมให้เหมาะสม มีอากาศถ่ายเทสะดวก ลดสิ่งรบกวน
4.การให้ยา ควบคุมให้สงบ เช่น Haloperidol ออกฤทธิ์ภายใน 10-30 นาที จนผู้ป่วยสงบ
แบ่งได้ 3 ชนิด
1.Hyperactive อาการวุ่นวาย หลงวัน เวลา สถานที่ เห็นภาพหลอน
2.Hypoactive มีอาการเงียบ ซึม สับสน เฉยเมย นอนมาก
3.Mixed มีอาการสลับไปมาระหว่างชนิดที่ 1 กับ 2
เป็นภาวะที่ผู้ป่วยมีการเปลี่ยนแปลงของระดับความรู้สึกตัว มีสมาธิลดลงโดยมีอาการเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ภายในเวลาเป็นชั่วโมง หรือเป็นวัน
ปัจจัยกระตุ้น
1.ยา ยากล่อมประสาท หรือยานอนหลับกลุ่ม narcotics ยารักษาโรคจิตเภท ยารักษาโรคพาร์กินสัน
2.โรคที่เกิดร่วม : โรคติดเชื้อ เจ็บป่วยกระทันหัน พร่องออกซิเจน ช็อค โลหิตจาง
3.โรคระบบประสาท : โรคหลอดเลือดสมอง สมองอักเสบ
4.การผ่าตัด : การผ่าตัดหัวใจ ผ่าตัดทางออร์โธปิดิกส์
5.สิ่งแวดล้อม : เข้ารักษาในICU ใส่เครื่องช่วยหายใจต่างๆ ความเจ็บปวด ความเครียด
6.การอดนอนเป็นเวลานาน
อาการและอาการแสดง
1.มีอาการเฉียบพลัน มีการเปลี่ยนแปลงของระดับความรู้สึกตัว ความจำ การใช้ภาษา แย่ลง
2.ระยะนำ อาจมีอาการเพียงอ่อนเพลีย ไม่มีสมาธิ หงุดหงิด วิตกกังวล
3.การสูญเสียความจดจ่อ attention impairment
4.ความจำเสื่อม และมักสูญเสียความจำระยะสั้น หลงวัน เวลา สถานที่
5.กระวนกระวาย
6.เฉยเมย และแยกตัว
7.มักตื่นนอนตอนกลางคืน หลับตอนกลางวัน
1 more item...
โรคอัลไซเมอร์
Alzheimer's disease (AD)
อาการและอาการแสดง
1.ความผิดปกติของความจำ
ที่ temporal lobe
2.การใช้ภาษา ความผิดปกติที่ sylvian fissure ด้านซ้าย
3.การรับรู้ภาพ จากความผิดปกติที่ perietal lobe
การรักษาและการพยาบาล
ยังไม่มีการรักษาที่ช่วยชะลอหรือหยุดการดำเนินโรคอย่างแท้จริง
แนวทางที่เชื่อว่าจะช่วยป้องกันและจัดการโรคได้ คือ
การกระตุ้นทางจิตใจ
การออกกำลังกายและรับประทานอาหารครบทุกหมู่
สาเหตุ
2.การอับเสบ
3.กรรมพันธุ์
4.อายุ
5.โรคความดันโลหิตสูงเรื้อรัง
1.จากความผิดปกติในเนื้อสมอง 2 อย่าง คือ 1.1กลุ่มใยประสาทพันกัน ทำให้สารอาหาร
ไม่สามารถไปเลี้ยงสมอง
1.2 มีสาร Beta amyloid ในสมองทำให้ระดับ Acetylcholine ลดลง
เป็นโรคเรื้อรัง เกิดจาก
เซลล์สมองเสื่อมอย่างรุนแรง
Parkinson's disease
การรักษาพยาบาล
เป้าหมายการบริหารยา คือควบคุมอาการไม่ให้รุนแรงมากขึ้นและสนับสนุนการรักษาอื่นในการคงไว้ซึ่งการทำหน้าที่ของร่างกายให้ได้มากที่สุด
การรักษาด้วยการผ่าตัด ทำในบางรายเพื่อรักษาอาการสั่นและการแข็งเกร็งของกล้ามเนื้อ
แต่ไม่สามารถรักษาโรคได้
รักษาด้วยยา Levodopa (L-Dopa)
อาการและอาการแสดง
จะต่างกันในแต่ละคนขึ้นอยู่กับสาเหตุของการสั่น การสั่นของมือและเท้าเป็นอาการแรกๆของโรค
สั่นมากขณะพัก ถ้าตั้งใจจะหยิบอะไรการสั่นจะลดลง
กล้ามเนื้อแข็งตึง (Muscular rigidity)
การเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อที่อยู่ในอำนาจจิตใจทำได้ช้า เช่น การพูด การกลืนอาหาร
สูบเสียรีเฟล็กซ์การทรงตัว
เกิดการเปลี่ยนแปลงด้านจิตใจได้ เช่น การตัดสินใจ การควบคุมอารมณ์ วิกลจริต
ความจำเสื่อม
เกิดจากความเสื่อมของสมองส่วนที่ควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกาย
พบในชายมากกว่าหญิง ยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด
ภาวะสับสน Confusion
อาจเกิดขึ้นช้าๆเป็นอยู่นาน หรือเกิดขึ้นกะทันหันก็ได้ขึ้นกับสาเหตุที่ทำให้เกิด
พบมากในผู้สูงอายุ
อาการที่เกิดแบบทันที
ปวดหัว
หัวใจเต้นเร็ว
มีไข้
ตัวสั่น ควบคุมไม่ได้
ผิวเย็น ซีด
สาเหตุ
ไข้
พิษสุรา
พักผ่อนไม่เพียงพอ
น้ำตาลในเลือดต่ำ
ขาดสารอาหาร
การติดเชื้อ
สารน้ำและอิเล็กโทรไลต์ไม่สมดุล
การตรวจเพื่อวินิจฉัย
Cognitive teste
MRI of head
Blood and urine tests
EEG
การพยาบาล
ประเมินผู้ป่วย โดยถาม ชื่อ อายุ วัน เดือน ปี เกิด
ดูแลใกล้ชิดไม่ปล่อยให้อยู่ตามลำพัง
พูดคุยถึงสถานการณ์ปัจจุบันให้ฟัง
ดูแลให้ยา รักษาสาเหตุที่ทำให้เกิด
แนะนำให้ลด/เลิกดื่มสุรา
การฆ่าตัวตาย
เป็นภาวะเสี่ยงในบุคคลมีภาวะซึมเศร้า สถิติเพิ่มขึ้นตามอายุที่มากขึ้น
สาเหตุ
ภาวะซึมเศร้า
การเจ็บป่วยทางกาย
การสูญเสียคู่ชีวิต
การติดสารเสพติด
อาการและอาการแสดง
ไม่สนใจในการทานอาหาร
ทำในสิ่งที่เป็นการเสี่ยงตาย
ปฏิเสธการรักษา
การรักษาและการพยาบาล
ซักประวัติผู้ป่วย
รักษาสาเหตุ ดูแลใกล้ชิด
จัดสภาพแวดล้อมให้ปลอดภัย
ให้พูดระบายความเครียด
ไม่ปล่อยให้อยู่คนเดียว
ทำให้ผู้ป่วยมั่นใจว่าการฆ่าตัวตายไม่ใช่วิธีแก้ปัญหาที่ดี
ภาวะซึมเศร้า
เป็นปัญหาด้านจิตใจและอารมณ์ที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ มักไม่ได้รับความสนใจและบำบัดรักษา หากไม่ได้รับการแก้ไขจะเกิดผลกระทบต่อผู้สูงอายุ เช่น สุขภาพร่างกายเสื่อมโทรมเร็ว เกิดภาวะเจ็บป่วยเป็นโรค การฟื้นหายจากการเจ็บป่วยช้า หากเป็นรุนแรง จะเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตาย
อาการและอาการแสดง
1.อาการหลัก มีอารมณ์ซึมเศร้า ติดต่อกัน 2 อาทิตย์ขึ้นไป ไม่มีความสุข อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย
2.อาการอื่นๆ ได้แก่ ไม่มีความมั่นใจ คุณค่าในตนเองลดลง คิดถึงเรื่องความตาย
อยากฆ่าตัวตาย ไม่มีสมาธิ ตัดสินใจไม่ได้
การวินิจฉัย
ซักประวัติ ตรวจร่างกาย
ตรวจคัดกรอง : 2Q
เครื่องมือประเมิน : 9Q,GDS'TGDS
การรักษา
1.รักษาด้วยยา เพิ่มปริมาณสารสื่อประสาท คือ serotonin
2.ไฟฟ้ารักษา
3.จิตบำบัด เช่น CBT,IPT,PST
4.การช่วยเหลือทางสังคม
การพยาบาล
การป้องกันการเกิดภาวะซึมเศร้า
การค้นหาภาวะซึมเศร้าตั้งแต่ระยะแรก
การพยาบาลเพื่อลดความรุนแรงของภาวะซึมเศร้า
การป้องกันอันตรายอันเกิดจาก
ภาวะซึมเศ้รา
ปัญหาเพศสัมพันธ์
Sexual dysfunction
เพศสัมพันธ์ที่เหมาะสม
ส่งผลดีต่อผู้สูงอายุ
สารมารถจัดเป็นการออกกำลังกายอย่างหนึ่ง
ช่วยให้มีการทำงานของระบบต่างๆของร่างกายดีขึ้น
เกิดความเชื่อมั่นในตนเอง เกิดความพึงพอใจ
ส่งผลให้มีสุขภาพแข็งแรง อายุยืนยาวมากขึ้น
ปัจจัยที่ส่งผลต่อเพศสัมพันธ์ในผู้สูงอายุ
1.การเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกาย
เช่น การตอบสนองทางเพศลดลง
2.ปัญหาสุขภาพ เช่น ต่อมลูกหมากอักเสบ ไขสันหลังถูกกดจากโรคข้อเสื่อม เป็นต้น
3.การใช้ยาบางชนิด เช่นยารักษาความดันโลหิต ยาแก้แพ้
ปัญหาเกี่ยวกับความพร่อง
ในการทำหน้าที่ทางเพศ
Erectile Dysfunction (ED) การไร้หรือเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ หรือมะเขือเผา
Premature Ejaculation ล่มปากอ่าว นกกระจอกไม่ทันกินน้ำ
Frigidity เฉยชาทางเพศ เพศหญิงเฉยชา ขาดการตอบสนองทางเพศ
Dyspareunia เจ็บเวลามีเพศสัมพันธ์
บทบาทของพยาบาล
ในการช่วยเหลือ
1.ประเมินปัญหาโดยซักประวัติเกี่ยวกับเรื่องเพศ
2.ประเมินการใช้ยาในผู้สูงอายุโดยเฉพาะยาที่ใช้ทั่วไปในการรักษาโรคที่มีผลกระทบต่อการแสดงออกด้านเพศสัมพันธ์ เช่น กลุ่มยาต้านเศร้า ยาลดความดันโลหิต
3.ประเมินการดื่มแอลกอฮอล์ซึ่งส่งผลต่อการตอบสนองทางเพศ
4.ใช้ข้อมูลที่ได้จากการประเมินมาแก้ไขความเข้าใจผิดในเรื่องเพศ
5.ส่งเสริมให้มีอัตมโนทัศน์ที่ดี
6.ให้คำแนะนำ เป็นที่ปรึกษาและปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญที่เกี่ยวข้อง