Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 3 การประเมินการตรวจร่างกาย (4) - Coggle Diagram
บทที่ 3 การประเมินการตรวจร่างกาย (4)
การตรวจช่องท้อง
เทคนิคในการตรวจท้องคือ การดู การฟัง การออก และการคลำ
การจัดท่าการตรวจช่องท้องนิยมให้ผู้รับบริการนอนหงาย
อุปกรณ์ที่ใช้การตรวจส่วนท้อง หูฟัง (stethoscope) ถุงมือสะอาด สายวัด ผ้าคลุม
การดู
รูปร่างลักษณะว่าปกติสมมาตรกันหรือไม่ดูผิวหนังหน้าท้องสีผิวรอยแผลผ่าตัดผนังหน้าท้องเคลื่อนไหวเป็นปกติตามการหายใจลักษณะสะดือสังเกตบริเวณขาหนีบทั้งสองข้าง
ภาวะปกติท้องจะสมมาตรกันท้องอัดโตได้กรณีอ้วนมากหรือตั้งครรภ์อาจพบแผลเป็นและรายที่ผนังหน้าท้องในผู้ที่เคยผ่าตัดและเกิดตั้งครรภ์ไม่พบหลอดเลือดดำขยายหรือโป่งพองไม่มีรอยเลือด เส้นสีดำกลางท้องเกิดขึ้นตอนตั้งครรภ์หรือ Linea Nigra
ภาวะผิดปกติ ในขณะที่ท้องโตจากการมีก้อนในท้องและมีน้ำจะรู้สึกอึดอัดหน้าท้องมีแผลอักเสบติดเชื้อหรือแผลไม่ติดเชื้อมีการขยายของหลอดเลือดดำชัดเจน
Ascites ท้องมานหรือท้องบวมน้ำ
การเคาะ
ภาวะปกติจะได้ยินเสียงตรงหรือ tympany
ภาวะผิดปกติได้ยินเสียง hypertympanyในกรณีมีอากาศมากถ้าหากมีสารน้ำหรือก่อนเคาะเสียงโปร่งน้อยลง hypertympanyหรือทึบการแยกว่าเป็นสารน้ำหรือก้อนใช้การตรวจหาสารน้ำในช่องท้อง
3.1 การเคาะท้องต้องสังเกตดูว่าเสียงเพราะปกติโปร่งหรือทึบผิดปกติ
3.2 การเคาะตับ การเคาะเพื่อหาขอบเขตของตับ การเคาะเพื่อหาขอบร่างของตับ ภาวะปกติได้ยินเสียงทึบของตับตามแนวระหว่างช่องซี่โครงที่ 6 ถึงใต้ชายโครงประมาณ 1 นิ้วภาวะผิดปกติได้บริเวณตับเล็กกว่าปกติซึ่งอาจพบในภาวะถุงลมปอดโป่งพองมากมีก๊าซใต้กระบังลม
3.3การเคาะม้ามภาวะปกติพบเสียงทึบของน้าม (Splenic dullness)ได้ที่ช่องซี่โครงที่ 9-10 หรือ mid axillary lineส่วนช่องซี่โครงที่ 11 จะโปร่ง ภาวะผิดปกติพบเสียงทึบของมามากกว่าปกติเช่นทึบในแนวanterior axillary lineจนถึงช่องซี่โครงที่ต่ำสุดในช่วงหายใจเข้าอาจจะว่ามีม้ามโตหรือการตรวจได้splenic percussion ผลบวก
3.4 การเคาะไต (Costrovertebral angle tenderness,CVA) ภาวะปกติจะไม่มีอาการเจ็บเมื่อเคาะถูกภาวะผิดปกติคือมีอาการเจ็บหรือปวด
การฟัง
ภาวะปกติจะได้ยินเสียงการเคลื่อนไหวเป็นการได้ยินเสียงการเคลื่อนไหวเป็นเสียงกร๊อกกร๊อกขายเทน้ำออกจากขวดได้ยินทุก 2 ถึง 10 วินาทีเสียงดังพอสมควร
ภาวะผิดปกติเสียงการเคลื่อนไหวหรือการบีบตัวของลำไส้จะดังและบ่อยมากขึ้นซึ่งบางรายมีการอักเสบอุดตันเสียงกรุ้งกริ้งเป็นเสียงน้ำฝนอากาศ
Bell ใช้เพื่อตรวจสอบสินต่ำเช่นจังหวัดอะไรที่ผิดปกติและเสียงbruit กดเบาๆให้หูฟังบนส่วนของร่างกายที่ต้องการฟังมากที่สุด
Diaphragm ใช้เพื่อตรวจสอบสิ่งสูงเช่นเสียงหายใจเสียงหัวใจปกติและเสียงลำไส้โดยการกดหูฟังลงบนส่วนของร่างกายที่ต้องการฟังให้แนบแน่นไม่ให้ข้างใดเผยอเพราะจะทำให้ได้ยินเสียงผิดปกติ
การตรวจอวัยวะสืบพันธุ์เเละทวารหนัก
การตรวจอวัยวะสืบพันธุ์จะตรวจเมื่อมีปัญหาหรือคาดว่าจะมีพยาธิสภาพที่ส่วนนั้นเทคนิคที่ใช้ก็คือการดูและการคลำ
การตรวจอวัยวะสืบพันธุ์เพศชาย
สังเกตบริเวณหัวเหน่าตรวจกาชาดหนังหุ้มปลายรูเปิดท่อปัสสาวะลูกอัณฑะคำว่าอัณฑะอยู่ในถุงทั้ง 2 ข้างหรือไม่และขนาดปกติหรือไม่คำหาก้อนที่ผิดปกติหรือบริเวณกดเจ็บ
ภาวะปกติผิวหนังไม่มีรอยโรคการกระจายของคนปกติไม่มีแผลและการอักเสบลูกอัณฑะอยู่ในถุงขนาดประมาณ 4-5 cm ไม่มีก้อนไม่มี hernia
ภาวะผิดปกติผิวหนังมีรอยโรคมีแผลก้อนสิ่งคัดหลั่งที่ผิดปกติและมีการอักเสบซึ่งต้องตรวจโดยละเอียด
การตรวจอวัยวะสืบพันธุ์เพศหญิง
ให้ผู้รับบริการถ่ายปัสสาวะก่อนจะได้ให้นอนหงายงอสะโพกและเข่าหนูผิวหนังlabia maiora ช่องคลอดและสีเย็บและรูเปิดท่อปัสสาวะว่ามีการอักเสบมีสิ่งคัดหลั่งหรือไม่สังเกตก้อนแผลหรือรอยโรคต่างๆ
าวะปกติผิวหนังไม่มีรอยโรคการกระจายของคนปกติไม่มีแผลก็และการอักเสบไม่มีสิ่งคัดหลั่งไม่มีอวัยวะอื่นโผล่ไม่มีก้อนและไม่มี hernia
ภาวะผิดปกติผิวหนังมีรอยโรคมีการอักเสบแผลมีสิ่งคัดหลั่งผิดปกติมีก็ก้อนหรือมีการโทรของอวัยวะอื่นออกมาทางช่องคลอดเช่นhernia
การตรวจทวารหนัก
การตรวจทวารหนักใช้เทคนิคการดูและการคลำอุปกรณ์วาสลีน K-Y jelly ถุงมือ
สถานที่ตรวจมิดชิดปิดม่านควรมีบุคคลที่ 3 อยู่ด้วยเสมอ
จัดท่านอนคว่ำเข่างอชิดอกหรือนอนตะแคงซ้ายเข่าและหลังงอ
การคลำต้องทำด้วยความระมัดระวังสวมถุงมือและหล่อลื่นนิ้วด้วยวาสลีนก่อนคลำ สังเกตว่าความตึงตัวของกล้ามเนื้อหูรูดโดยบอกให้ผู้รับบริการลองขมิบก้นจากนั้นคำบริเวณผนังลำไส้ตรงรอบๆเพื่อหาความผิดปกติ
การคลำต่อมลูกหมาก
ภาวะปกติไม่มีรอยแผลรอยเก่ารอยอักเสบรอยโรคก้อนถุงน้ำกล้ามเนื้อมีความตึงตัวต่อมลูกหมากปกติลักษณะนุ่มไม่โตไม่เจ็บ
ภาวะผิดปกติมีแผลรอยกาวเลยอักเสบมีการฉีกขาดเป็นร่องมีริดสีดวงทวารและสีถุงน้ำดีสีมีก้อนมีอวัยวะยื่นโผล่กล้ามเนื้อหูรูดทองต่อมลูกหมากโตและมีความผิดปกติ
การคลำ
การคลำตีนการคลำเบา (light palpable หรือ superficial palpable
ให้บริเวณที่ไกลจากสวนที่ผู้รับบริการให้ประวัติว่าเจ็บมากที่สุด
สังเกตบริเวณที่กดเจ็บ(tenderness) การเกร็ง (spasm) การเจ็บเมื่อกดแรงแล้วปล่อยมือออก rebound tenderness การแข็งเกร็งของกล้ามเนื้อหน้าท้อง (rigidity)
การคลำลึกหรือคำสองมือ (deep palpable หรือ bimanual palpable)
ภาวะปกติท้องนุ่มไม่มีตำแหน่งกดเจ็บไม่มีท้องตึงแข็ง (guarding abdomen)ไม่มีกดเจ็บ (tenderness abdomen)ทำไม่พบก้อนคำไม่พบการขยายโตของอวัยวะเช่นตับม้ามและอวัยวะที่ควรทำได้มีขนาดปกติคลำพบขอบตับหรือขอบไตขวาล่างได้ขณะหายใจลึกทำกระเพาะปัสสาวะได้
ภาวะผิดปกติท้องตึงแข็ง (guarding abdomen)กดเจ็บ (tenderness abdomen) พบก้อนในช่องท้องคลำพบอวัยวะในช่องท้องขนาดผิดปกติ
การคลำตับ
ภาวะปกติจะทำขอบตับไม่พบหรือประมาณ 1-2 เซนติเมตรจากใต้ชายโครงขวาขอบตัดที่ทำได้ผิวจะเรียบขอบเรียบบางนุ่มไม่ขรุขระและกดไม่ติด
ภาวะผิดปกติตับมีขนาดโตเกินขอบชายคงมากแน่นตับแข็งมากเหมือนหินผิวขรุขระและกดเจ็บ
การคลำม้าม
ภาวะปกติครับไม่พบขอบม้าม
ภาวะผิดปกติคลำพบขอบน้ำซึ่งต้องโตประมาณ 2 ถึง 3 เท่าของขนาดปกติจึงจะทำได้
การคลำไต
ภาวะปกติคลำได้ขอบล่างของไตขวาระหว่างมือทั้งสองระหว่างหายใจเข้าขอบเรียบแข็งและไม่เจ็บไตซ้ายทำไม่ได้
ภาวะผิดปกติคำได้ไตหรือก้อนขนาดใหญ่หรือได้ลักษณะผิดปกติระหว่างมือทั้งสองข้างขอบไม่เรียบแข็งมากหรือกดเจ็บ
การคลำขาหนีบ
ภาวะปกติคลําชีพจรขาหนีบได้คลำไม่พบต่อมน้ำเหลืองหรือก้อนโอนผิดปกติ
ภาวะผิดปกติคลำชีพจรที่ขาหนีบเบาลงต่อมน้ำเหลืองโตอักเสบเป็นสีหรือโดนขึ้นผิดปกติซึ่งอาจเป็นไส้เลื่อนและต้องการตรวจอย่างละเอียดต่อไป