Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
หน่วยที่ 9 การฟื้นฟูสภาพ และการเจ็บป่วยเรื้อรังในผู้สูงอายุ - Coggle…
หน่วยที่ 9 การฟื้นฟูสภาพ และการเจ็บป่วยเรื้อรังในผู้สูงอายุ
แนวคิดเกี่ยวกับการเจ็บป่วยเรื้อรังในผู้สูงอายุ
เป็นความบกพร่องหรือเบี่ยงเบนจากปกติ 1อย่าง/มากกว่า
มีการเปลี่ยนแปลงอย่างถาวร
มีความพิการหลงเหลืออยู่
พยาธิสภาพที่เกิดขึ้นไม่สามารถกลับคืนสู่ปกติ
ต้องการฟื้นฟูสภาพ
ต้องการการติดตามอาการ และให้การดูแลเป็นระยะเวลานาน
การเจ็บป่วยด้วยโรคที่เมื่อเป็นแล้วจะมีอาการ หรือต้องรักษาติดต่อกันนาน/ตลอดชีวิต
การเจ็บป่วยเรื้อรังในผู้สูงอายุ
สาเหตุ
อุบัติเหตุต่างๆ
เชื้อโรค
สารเคมี/ มลพิษ
สภาพจิดใจ
อาหาร
เสียงดัง แรงสั่นสะเทือน รังสีต่างๆ
กรรมพันธุ์
ปัจจัยเสริม
ลักษณะบุคลิกภาพ
ฐานะทางเศรษฐกิจ
พฤติกรรมสุขภาพที่ไม่เหมาะสม
ลักษณะอาชีพ
อายุ
เชื้อชาติ และชาติพันธุ์
วัฒนธรรม ค่านิยมทางสังคม
ผลกระทบของการเจ็บป่วยเรื้อรัง
ทางด้านจิตใจ
วิตกกังวล (Anxiety)
ซึมเศร้า (Depression)
ภาวะหมดหนทางช่วยเหลือ (Helplessness)
ภาวะไร้พลัง (Powerlessness)
เศรษฐกิจและสังคม
ทางด้านร่างกาย
ความสามารถในการภาวะโภชนาการผิดปกติ
ภูมิคุ้มกันบกพร่อง
การรับความรู้สึกและการตอบสนองผิดปกติ
การขับถ่ายผิดปกติ
พักผ่อนไม่เพียงพอ
มีข้อจำกัดในการมีเพศสัมพันธ์
ความสามารถในการรับรู้และการดูแลสุขภาพลดลง
ทำกิจกรรมลดลง
ครอบครัว
วิถีทางของการเจ็บป่วยเรื้อรัง
Acute phase
เกิดความรุนแรงและอาการแสดงที่ไม่สามารถบรรเทา/เกิดอาการแทรกซ้อนของโรค
Crisis phase
เกิดภาวะฉุกเฉินหรืออยู่ในสถานะชีวิตถูกคุกคามและต้องการการรักษาที่เร่งด่วน
Unstable phase
ระยะขาดความสามารถในการรักษา/ควบคุมอาการที่เกิดขึ้น
Comeback
เป็นการแสดงย้อนกลับของความเจ็บป่วยเรื้อรังกลับมาอย่างทีละนิดและยอมรับว่าเกิดการเจ็บป่วยและมีอาการแสดง
Stable phase
อาการแสดงความเจ็บป่วยอยู่ภายใต้การควบคุมและการจัดการ
Downward phase
เป็นลักษณะที่มีภาวะเพิ่มขึ้นของการถดถอย ความพิการเพิ่มขึ้นและอาการแสดงเพิ่มขึ้นรูปแบบวิถีทางความเจ็บป่วยจะจบลงระยะนี้
Trajectory phase
อาการและอาการแสดงของโรคปรากฏ มีการวินิจฉัยโรคเกิดขึ้น
Dying phase
ซึ่งมีการเพิ่มขึ้นทีละนิดหรือร่างกายหยุดการทำงานอย่างรวดเร็ว
Pretrajectory phase
ระยะป้องกัน ในระยะความเจ็บป่วยยังไม่เกิดขึ้น แต่มีปัจจัยทางพันธุกรรม พฤติกรรม การดำเนินชีวิต ที่เสี่ยงต่อภาวะเรื้อรังของโรค
การพยาบาล
เป้าหมาย
การส่งเสริมและคงไว้ซึ่งคุณภาพชีวิตที่ดีของผู้ป่วย และครอบครัว
การพยาบาล : ให้ความสำคัญในการแก้ไขความผิดปกติที่เกิดขึ้น ทั้งด้านร่างกาย จิตสังคม จิตวิญญาณ และวัฒนธรรม
บทบาทพยาบาล
สนับสนุนให้ผู้ป่วยและผู้ดูแลมีการเผชิญความเครียดได้ อย่างเหมาะสมกับสถานการณ์
เป็นผู้ชวยเหลือสนับสนุน ให้เกิดพฤติกรรมการดูแลตนเองอย่างมีประสิทธิภาพ
ให้ความรู้เพื่อให้ผู้ป่วยนำไปปฏิบัติ โดยต้องให้ผู้ป่วยมีการรับรู้สมรรถนะของตนเองในการปฏิบัติกิจกรรมนั้นด้วย
มีทัศนคติที่ดีกับผู้ป่วย
การพยาบาลเพื่อเพื่อคงไว้ซึ่งการดำเนินชีวิตอย่างผาสุก
ประเมินความสามารถในการปรับตัวของผู้ป่วยเรื้อรัง
ให้ผู้ป่วยมีส่วนร่วมในการตัดสินใจเกี่ยวกับการรักษา
เปิดโอกาสให้ผู้ป่วยเล่าระบายความรู้สึก
สนใจและให้เวลาแก่ผู้ป่วยอย่างสม่ำเสมอ
มีทัศนคติที่ดีกับผู้ป่วย
จัดกิจกรรมที่ส่งเสริมความมีค่าในตนเอง และเสริมสร้างพลังอำนาจในตนเองแก่ผู้ป่วย
จัดหาแหล่งสนับสนุนทางสังคม ให้ความช่วยเหลือชี้แนะทางด้านการเงิน โดยเฉพาะการสนับสนุนจากบุคคลในครอบครัว หรือคนใกล้ชิดผู้ป่วย
การพยาบาลเพื่อป้องกันอาการกำเริบรุนแรงซ้ำ
ให้ความรู้แก่ผู้ป่วยและครอบครัว เพื่อให้มีทักษะในการดูแลตนเอง
หากผู้ป่วยและครอบครัวไม่เห็นความสำคัญของการดูแลตนเองตามที่ให้คำแนะนำ ต้องประเมินหาสาเหตุ เพื่อนำมาปรับปรุง แก้ไขให้สอดคล้องกับผู้ป่วยแต่ละราย
ประเมินความสามารถในการดูแลตนเอง สาเหตุและอุปสรรคในการดูแลตนเอง ของผู้ป่วยและครอบครัว
การพยาบาลเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน
ให้ความรู้ และข้อมูลต่างๆ ในการฟื้นฟูแก่ผู้ป่วยและญาติอย่างเพียงพอ
ประเมินความพร้อมของผู้ป่วยและครอบครัวในการกลับไปพักฟื้นที่บ้าน
มีการแผนติดตามผู้ป่วยให้ปฏิบัติการฟื้นฟูสภาพอย่างเป็นระบบ
ประสานงานกับโรงพยาบาล และแนะนำแหล่งประโยชน์ในชุมชนที่สามารถช่วยเหลือฟื้นฟูสภาพต่อไป
วางแผนการพยาบาลเพื่อฟื้นฟูอย่างเหมาะสม
การพยาบาลเพื่อควบคุมอาการ
ให้ความรู้ คำแนะนำ และส่งเสริมความสามารถในการดูแลตนเอง
ดูแลโภชนาการ
ให้การพยาบาลแบบองค์รวมที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย เช่น กรณีผู้ป่วยอาการกำเริบรุนแรง
ดูแลให้ได้รับยสอย่างสม่ำเสมอ
ส่งเสริมการทำกิจกรรมเพื่อลดความวิตกกังวล
การฟื้นฟู
แนวทางการฟื้นฟูสภาพผู้สูงอายุ ต้องรักษาพยาธิสภาพให้การป้องกัน ฟื้นฟูสภาพสิ่งที่ผิดปกติ ช่วยในการปรับตัว ของทั้งผู้สูงอายุ ครอบครัว สังคม และสิ่งแวดล้อม
การฟื้นฟูผู้สูงอายุ มีจุดมุ่งหมายเพื่อคงไว้ซึ่งหน้าที่ของอวัยวะของร่างกาย ป้องกันความพิการ ภาวะแทรกซ้อน และสามารถช่วยเหลือดูแลตนเองได้
ลักษณะเฉพาะของผู้สูงอายุ
(RAMPS)
M - Multiple pathology
P - Polypharmacy
A - Atypical presentation
S - Social adversity
R- Reduce body reserve
การฟื้นฟูสภาพในผู้สูงอายุ
มีความแตกต่างจากผู้ป่วยวัยอื่น
คาวมแตกต่างทางร่างกาย
ความแตกต่างด้านจิตใจ
ความแตกต่างด้านสังคม สิ่งแวดล้อม
ความแตกต่างด้านการตั้งเป้าหมายการรักษา
อุปสรรคของการฟื้นฟูสภาพในผู้สูงอายุ
ความไม่พร้อมของทีมสุขภาพ
ความต้องการเตียงสูง
ผู้ป่วยมีหลายโรคและได้รับยาหลายชนิด
ความคาดหวังที่มีมากหรือน้อยเกินไปของผู้ป่วยและญาติ
ปัจจัยทางด้านเศรษฐานะ สังคม สภาพแวดล้อม
ความท้อแท้ของผู้ป่วยที่มักจะมีสาเหตุจากภาวะของโรคหรือโรคซึมเศร้า
ปัจจัยทางด้านจิตใจ ความเชื่อ การรู้คิดบกพร่อง การขาดแรงจูงใจ
การขาดความต่อเนื่องในการฟื้นฟูสภาพเมื่อผู้ป่วยกลับบ้าน
ปัจจัยทางด้านร่างกาย การนอนหลับ ภาวะทุพโภชนาการ ภาวะการควบคุมอุณหภูมิร่างกายบกพร่อง ภาวะ Postural hypotension
การฟื้นฟูสภาพในกลุ่มอาการผู้สูงอายุ Geriatric syndrome
การเดินไม่มั่นคง (Instability)
การเดินที่มั่นคงต้องอาศัย ระบบประสาทรับความรู้สึก
การฟื้นฟู
ค้นหาปัจจัยเสี่ยงต่อการหกล้ม
แก้ไขสาเหตุ
ฝึกการทรงตัว ในผู้ที่มีการทรงตัวบกพร่อง
ปรับสภาพแวดล้อมให้เหมาะสม
การเดินไม่มั่นคง เป็นสาเหตุการหกล้ม ทำให้ผู้สูงอายุบางรายกลัวการหกล้ม
การควบคุมการขับถ่ายผิดปกติ (Incontinence)
เพศหญิง กล้ามเนื้อปัสสาวะไวเกิน ร่วมกับกล้ามเนื้อฐานเชิงกรานบกพร่อง
การฟื้นฟู
plevic floor exercise + การถ่ายปัสสาวะเป็นเวลา
เพศชาย BPH ตรวจหาสาเหตุเพิ่มเติม
ปัญหาการควบคุมการขับถ่าย การเปลี่ยนแปลงตามวัย และมีปัญหามากขึ้นเมื่อมีการเจ็บป่วย
กลั้นอุจจาระไม่ได้ อาจเกิดจากท้องผูก อัดแน่น อุจจาระเล็ด
การฟื้นฟู
กระตุ้นลำไส้ รับประทานอาหารที่มีกากใย ดื่มน้ำ เปลี่ยนอริยาบทบ่อยๆ ยาระบาย นวดหน้าท้องตามแนวลำไส้ใหญ่
การไม่เคลื่อนไหว (Immobility)
กล้ามเนื้อลีบเล็กลง ข้อต่อหดรั้ง แผลกดทับ ลิ่มเลือดอุดกั้น หลอดเลือดดำส่วนเล็ก การติดเชื้อ
การฟื้นฟู
ระยะแรก ป้องกันภาวะแทรกซ้อน
ระยะหลัง เมื่อพ้นวิกฤต เพิ่มระดับความสามารถในการช่วยเหลือตัวเอง
การเปลี่ยนแปลงทางกล้ามเนื้อในผู้สูงอายุ ไม่มีผลต่อสมรรถภาพความสามารถในการเดิน/ยืน
ความบกพร่องทางสติปัญญา (Intellectual impairment)
ความบกพร่องทางสติปัญญาและสมรรถภาพสมอง เป็นอุปสรรคต่อการฟื้นฟู เนื่องจากไม่มีสมาธิ ไม่สามารถจดจำขั้นตอนการฝึก
ผู้สูงอายุที่มีสมองเสื่อมปานกลาง ถึงรุ่นแรงมากจะมีข้อจำกัดในการเรียนรู้สิ่งใหม่ และกระทบจ่อ IADL และเมื่อโรคดำเนินต่อไปจนในที่สุด ก็จะกระทบต่อ BADL
ต้องประเมิน mental status จากญาติ/ผู้ดูแลหลัก
การฟื้นฟู
ประเมินระดับความสามารถในการเรียนรู้
Intellectual impairment ในผู้สูงอายุ อาจมีสาเหตุจากปัญหาอื่นๆ
กลวิธีในการฟื้นฟูสภาพในผู้สูงอายุ
รักษาไว้ซึ่งศักดิ์ศรีของบุคคล ส่งเสริมความภาคภูมิในตน การยอมรับนับถือ และความเชื่อมั่น
ป้องกันความพิการ ส่งเสริมการทำกิจกรรมในขณะที่ผู้ป่วยมีความสามารถที่จำกัด เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากการไม่ได้เคลื่อนไหว
ส่งเสริมการช่วยเหลือตนเองให้มากที่สุด
สร้างบรรยากาศของการฟื้นฟูสภาพ โดยเพิ่มแรงจูงใจให้แก่ผู้ป่วยและบุคลากร
พัฒนาความสามารถในการทำหน้า ให้ความสำคัญกับจุดแกร่งหรือแข็งมากกว่าจุดที่เป็นปัญหา คงไว้ซึ่งตามสมดุลระหว่างการออกกำลังกายกับการพักผ่อน
เริ่มให้การฟื้นฟูทันทีที่ผู้ป่วยเข้ามารับการรักษาในโรงพยาบาล
ควบคุมความบกพร่องหรือโรคที่เป็นสาเหตุ แพทย์จะต้องรักษาโรคที่เป็นสาเหตุของความพิการ การหลงลืม