Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 7 การนอนหลับในผู้สูงอายุ - Coggle Diagram
บทที่ 7
การนอนหลับในผู้สูงอายุ
:explode:•หมายถึง การพักผ่อนที่ดีที่สุด เป็นกิจกรรมจำเป็นในการดำรงชีวิต เช่นเดียวกับ การหายใจ การรับประทานอาหาร การขับถ่าย
•ขณะนอนหลับสมองมีการหยุดพัก และพร้อมจะกลับมาคืนสู่การรู้สติตามเดิมถ้ามีการกระตุ้นที่เหมาะสม
•ต่างจากโคม่า คือ ในระยะโคม่าจะไม่สามารถกระตุ้นให้ตื่นได้
:explode:การนอนหลับและคลื่นไฟฟ้าสมอง
-คลื่นไฟฟ้าสมองขณะตื่นและนอนหลับมีความแตกต่างกัน
-คลื่นไฟฟ้าสมองความถี่ 8-13 รอบต่อนาที เป็นคลื่นไฟฟ้าสมองในขณะตื่นแต่หลับตา
-คลื่นนี้จะลงเล็กน้อยเมื่อมีอายุมากกว่า 65 ปี
-คลื่อเบต้า เป็นคลื่นไฟฟ้าสมองขณะง่วงนอนหรือการนอนหลับระยะแรก คลื่นเบต้าสามารถเปลี่ยนแปลงได้เมื่อรับ บาบิทูเรต และเบนโซไดอะซิพีน
:explode:วงจรการนอนหลับ
-โดยปกติเริ่มจากระยะการนอนหลับที่ไม่มีการกลอกตาอย่างรวดเร็ว แล้วจึงเข้าสู่การกลอกตาไปมาอย่างรวดเร็ว
-การตื่นนอนนาน 16 ชม. มีการเปลี่ยนแปลงการทำหน้าที่ของระบบประสาท ฮอร์โมน และอุณหภูมิของร่างกาย ทำให้เกิดความง่วง
-เมื่อนอนหลับจะเข้าสู่ระยะการนอนหลับที่ไม่มีการกลอกตาอย่างรวดเร็ว แบ่งเป็นระยะย่อยๆอีก 4 ระยะ เมื่อสิ้นสุดระยะที่ 4 NREM จึงเข้าสู่ระยะ REM
-การนอนหลับในแต่ละคืนแบ่งออกเป็น 2 ระยะ คือ NREM and REM
:explode:ระยะการนอนหลับที่ไม่มีการกลอกตาอย่างรวดเร็ว มี 4 ระยะ
🥀ระยะที่ 1 (Stage 1 NREM : light sleep)
-หลับตื้น แบบเคลิ้มหลับ กล้ามเนื้อเริ่มผ่อนคลาย อัตราากรหายใจช้าลง บางครั้งอาจพบว่าหายใจไม่สม่ำเสมอ
-ปกติระยะนี้ใช้เวลา 1-7 นาที
-เมื่ออายุมากขึ้นระยะนี้จะเพิ่มขึ้น8-15 ทำให้หลับยาก
-ถูกกระตุ้นได้ง่าย ทำให้ตื่นบ่อย และเมื่อตื่นขึ้นจะรู้สึกนอนไม่หลับ ไม่สดชื่น
🥀ระยะที่ 2 (Stage 2 NREM)
-ร่างกายจะผ่อนคลายมากขึ้น ระยะนี้ไม่มีการกลอกตาหรือมีน้อยมาก
-อัตราการเผาผลาญร่างกายและอุณหภูมิจะลดต่ำลง
-จะสะดุ้งตื่นได้ ถ้าถูกกระตุ้นอย่างแรง
-ระยะนี้ใช้เวลา 10-15 นาที
-สำหรับผู้สูงอายุระยะนี้ไม่มีการเปลี่ยนแปลง
🥀ระยะที่ 3 (Stage 3 NREM)
-เป็นระยะที่เริ่มหลับสนิท เกิดหลังจากตื่นนอนประมาณ 30-45 นาที
-ปลุกตื่นได้ยาก
-กล้ามเนื้อคลายตัวมาขึ้น ระบบพาราซิมพาเธติก จะทำให้อัตราการหายใจและระดับความดันโลหิตลดลง
-อัตราการเผาผลาญอยู่ในระดับต่ำ
🥀ระยะที่ 4 (Stage 4 NREM)
-ระยะนี้หลับสนิทที่สุด เกิดหลังจากระยะที่ 1 ประมาณ 40 นาที
-ระยะนี้จะหลั่งโกรทฮอร์โมน และอื่นๆ ส่งเสริมการเจริญเติบโตของกล้ามเนื้อและกระดูก ซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอของร่างกาย
-มีการเพิ่มขนาดของเซลล์ และสะสมพลังงาน
-ปัสสาวะรดที่นอน การกรน การฝันเปียก และเมื่อตื่นสามารถจำความฝันได้ร้อยละ 20
-จะบ่งบอกถึงคุณภาพการนอนหลับในคืนนั้น
-การนอนหลับระยะที่ 3,4 NREM ของผู้สูงอายุจะลดร้อยละ 15-20
:explode:ระยะที่มีการกลอกตาไปมาอย่างรวดเร็ว
(Rapid eye movement sleep :REM)
-การกระตุ้นการทำงานของสมองบางส่วนถูกยับยั้งไว้ในขณะที่ร่างกายนอนหลับสนิท
-ระยะนี้เกิดขึ้นเมื่อเริ่มต้นการนอนหลับประมาณ 90-100 นาที
-ปลุกได้ยากกว่าระยะอื่นๆ กล้ามเนื้อคลายตัวอย่างเต็มที่และไมีมีปฏิกิริยาตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้น
-จะมีการหลั่งอะดรีนาลินเพิ่มเป็น 2 เท่า ทำให้ร่างกายต้องกายออกซิเจนเพิ่มมากขึ้น
-มีการหลั่งเหงื่อและมีการกลอกตา
-เมื่อตื่นนอนจะจำความฝันได้ร้อยละ 80
-อาจมีอาการแสดงออกทางใบหน้า เช่น หัวเราะ ร้องไห้
-การนอนหลับในระยะนี้มีประโยชน์ ในการส่งเสริมความคิด ความจำ และการรับรู้
-ในผู้สูงอายุระยะนี้จะลดลง 20-25%
:explode:การนอนหลับในผู้สูงอายุ
-มีการนอนหลับระยะ 1 เพิ่มขึ้น และระย 3,4,REM ลดลง
-จะถูกปลุกง่ายและบ่อยกว่าวัยอื่นๆ
-คุณภาพการนอนหลับลดลง
-ตื่นนอนตอนเช้าจึงไม่สดชื่นเท่าที่ควร รู้สึกนอนหลับไม่สนิท
:explode:
ผลกระทบ
-มีผลกระทบด้านร่างกาย จิตใจ สังคม คุณภาพชีวิตลดลง
-ง่วงซึม อ่อนเพลีย
-ลดความทรงจำ โดยเฉพาะระยะสั้น
-เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ
-ระบบภูมิคุ้มกันลดลง ติดเชื้อง่าย
-นอนหลับน้อยกว่า 4 ชม.ทำให้มีความดันโลหิตสูงกว่าการนอนมากกว่า 4 ชม.
-ผู้สูงอายุที่มี sleep apnea ทำให้ต้องนานมากกว่า 10 ชม.เสี่ยงต่อการเกิด MI สูงกว่าที่นอนหลับปกติ
-ความสามารถในการทำกิจกรรมลดลง
:explode:ปัจจัยรบกวนการนอนหลับ
•ด้านร่างกาย
•ด้านจิดและอารมณ์
•ด้านสิ่งแวดล้อม
•ความสูงอายุ
•ความเจ็บปวด
•ความไม่สุขสบาย และการถ่ายปัสสาวะ
•การหายใจลำบาก
•อาการไอ
•การกระตุกแขนขาขณะนอนหลับ
•ยา
•คาเฟอีน
•บุหรี่
•แอลกอฮอล์
:explode:ปัญหาการนอนไม่หลับในผู้สูงอายุ
•การนอนหลับไม่เพียงพอ (insomnia)
-ปริมาณการนอนหลับลดลง ไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย
-แย่งออกเป็น 3 ประเภท คือ นอนหลับยากหรือนอนไม่หลับ (intital insomnia) , นอนหลับไม่ต่อเนื่อง คือ นอนหลับแล้วตื่นขึ้นมากลางดึก (intermittent insomnia) , ตื่นนอนเช้ามาก (terminal insomnia)
•การพยาบาล
-หาสาเหตุการนอนหลับไม่เพียงพอ
-จัดให้ผู้สูงอายุเข้านอนด้วยเครื่องนอนที่นำมาจากบ้าน
-จัดหาหม้อนอนหรือกระบอกถ่ายปัสสาวะให้สามารถใช้งานได้สะดวก
-แนะนำให้ผู้สูงอายุเข้านอนและตื่นนอนตรงเวลาทุกวัน
-งดเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนและแอลกอฮอร์
•ลดช่วงงีบหลับเวลานอนกลางวัน การงีบหลับเกิน 30 นาที อาจรบกวนเวลานอนหลับปกติ
•การนนอหลับมากกว่าปกติ (Hypersomnia)
-อาการง่วงมากจนไม่สามารถปฏิบัติกิจวัตรประจำวันหรือกิจกรรมสังคมที่เหมาะสมกับวัยได้
•สาเหตุ
-ความเสื่อมตามวัย
-โรคหรือความผิดปกติทางรางกายและจิตใจที่พบบ่อย
-พฤติกรรมอนามัยที่ไม่เหมาะสม
•การพยาบาล
-ให้ข้อมูลเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงลักษณะการนอนหลับที่ถูกต้องให้ทราบ
-หลีกเลี้ยงการออกกำลังกายหนักๆในช่วงใกล้เข้านอน
-จัดสิ่งแวดล้อมเพื่อป้องกันอุบัติเหตุในผู้สูงอายุ
-ดูแลให้เข้านอนและตื่นตรงเวลาทุกวัน