Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การบริหารยาฉีด - Coggle Diagram

- - - - คลี่สำลีชุบ alcohol รองหลังคอหลอดยา
      - ถ้ามียาค้างอยู่เหนือคอหลอดยาต้องไล่ยาลงไปอยู่ส่วนใต้คอหลอดยา
      - ถ้าหลอดยามีแถบสีที่คอหลอดยาไม่
        จำเป็นต้องเลื่อยคอหลอดยา
    - - หุ้มรอบบริเวณคอหลอดยา
        เพื่อป้องกันหลอดยาที่หักปลายแล้วบาดนิ้วมือ
      - ทำการหักหลอดยา วางหลอดยที่หักปลายแล้วใน
        บริเวณที่ไม่ถูกปนเปื้อน
  - - - ถ้ามีแผ่นโลหะปิดอยู่บนจุกยางให้ดึงออกแล้วทำความสะอาดอีกครั้งหนึ่ง
    - - เมื่อได้ยาครบตามปริมาณที่ต้องการ ถอนเข็มและกระบอกฉีดยาออกจากจุกขวดยา
    - - ควรกระบอกฉีดยา (ที่เตรียมยาแล้ว) บนถาดที่มีผ้าสะอาดปูรอง และแนบการ์ดยาไว้เพื่อป้องกันการนำยาผิดชนิดไปฉีดให้ผู้ป่วย
  - - - ได้ตัวทำละลายแล้วให้ฉีดตัวทำละลายเข้าในขวดยาผง โดยแทงเข็มเข้าจุกขวดยาแล้วดันลูกสูบ
        
        ให้ตัวทำละลายเข้าไปในขวดยาจนหมด
        
        ปล่อยนิ้วที่ดันลูกสูบออก
    - - ความเข้มข้นของยา วัน เดือน ปีที่ละลาย ผู้ละลาย
      - เก็บยาไว้ในที่ที่เหมาะสมตามสลากยาที่
        แนบมากับยา
- - - - เกิดผลเฉพาะที่
      - การวินิจฉัยโรค
      - ทดสอบยาหรือสารต่างๆ ยาหรือสารต่างๆ
    - - ไล่อากาศออกจากกระบอกฉีดยาจนหมดก่อนฉีดยา
      - ผิวหนังให้ตึง
      - แทงเข็มทำมุม 5-15 องศา กับผิวหนัง
        
        หงายปลายตัดเข็มขึ้น และแทงเข้าไป
        เพียงให้ปลายตัดเข็มเลยเข้าไปในผิวหนังเล็กน้อย
      - ไม่ต้องทดสอบว่าปลายตัดเข็มอยู่ในหลอดเลือดหรือไม่
      - สังเกตบริเวณที่ฉีดจะมีตุ่มนูนขึ้นมำ ถ้าไม่มีตุ่มนูน แสดงว่าฉีดลึกเข้ำไปในชั้นใต้ผิวหนัง
      - ไม่ต้องคลึงบริเวณที่ฉีดยา
      - ใช้ปากกาลูกลื่นหมึกสีน้ำเงินหรือดำเขียนรอบรอยนูนที่เกิดจากการฉีดยาและบอกผู้ป่วยไม่ให้ลบรอยหมึกที่เขียนไว้ จนกว่าจะอ่านผลเรียบร้อยแล้ว
  - - - บริเวณต้นแขนส่วนกลางด้านนอก
      - บริเวณส่วนกลางของหน้าขา
      - บริเวณหน้าท้องที่อยู่ระหว่างแนวใต้ช้ายโครงกับแนวของ anterior superior iliac spine ยกเว้นบริเวณรอบสะดือ 1 นิ้ว เพราะมี pain receptor มาก
      - บริเวณสะบัก
    - - แต่วิธีหลังนี้จะไม่ใช้ในการฉีด heparin
  - - - วิธีหาตำแหน่งฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อต้นแขน
        (Deltoid muscle)
        
        อยู่ต่ำกว่าขอบล่างของ acromion process 2 นิ้ว
        
        เป็นบริเวณที่มีกล้ามเนื้อมาก
        
        ควรฉีดบริเวณส่วนกลางของกล้ามเนื้อ
        ซึ่งมีขอบเขตเป็นรูปสามเหลี่ยม
      - วิธีหาตำแหน่งฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อสะโพก
        (Glutens muscle)
        
        แบ่งสะโพกออกเป็น 3 ส่วน
        
        ใช้ landmark 2 แห่ง
        
        anterior superior iliac spine
        
        coccyx
        
        ลากเส้นสมมุติระหว่าง 2 จุด
        
        เส้นสมมุติออกเป็น 3 ส่วนเท่าๆ กัน
        
        แบ่งสะโพกออกเป็น 4 ส่วน
        
        ด้านบน มีขอบเขตตามแนวของ iliac crest
        
        ด้านล่าง มีขอบเขตตำมแนวของก้นย้อย (glutealfold)
        
        ด้านใน (medial) มีขอบเขตตามแนวแบ่งครึ่งจากกระดูก Coccyx ขึ้นไปตามแนวแบ่งครึ่งของกระดูก sacrum
        
        ด้านนอก (lateral) มีขอบเขตตามแนวด้านข้างของต้นขาและสะโพก
        
        ลากเส้นจาก posterior superior iliac spine ไปยังปุ่มกระดูกต้นขา (greater trochanter of the femur)
        
        เส้นนี้จะขนานกับ sciatic never ตำแหน่งที่ฉีด
        
        ส่วนบนด้านนอกของเส้น
        ต่ำจากขอบกระดูกเชิงกราน 2-3 นิ้วฟุต
      - วิธีหาตำแหน่งฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อ Vastus lateralis (กล้ามเนื้อหน้าขา)
        
        แบ่งหน้าขาตามความยาว (จาก greater trochanter ไปยัง lateral femoral condyle)
        
        ออกเป็น 3ส่วน ส่วนกลางเป็นส่วนที่เหมำะสมสำหรับฉีดยา
    - - ทำความสะอาดผิวหนังบริเวณที่จะฉีดยาด้วยสำลีชุบ alcohol70% โดยหมุนออก จากจุดที่จะแทงเข็มให้เป็นวงกว้างประมาณ 2-3 นิ้ว ปล่อยให้ alcoholแห้ง
      - ถอดปลายเข็มออก จับกระบอกฉีดยาตั้งขึ้น ไล่อากาศ
      - ถือกระบอกฉีดยาด้วยมือข้างถนัด ส่วนมือข้างไม่ถนัดทำผิวหนังบริเวณฉีดยาให้ตึง โดยใช้นิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้กางออกขณะกดลงบนผิวหนัง
      - แทงเข็มด้วยความเร็วและมั่นคง แทงเข็มทำมุม 90 องศา
      - ยึดหัวเข็มและกระบอกฉีดยาให้มั่นคง (ไม่โยกไปมา และไม่เลื่อนขึ้นลง) ด้วยมือข้างที่ไม่ถนัด และใช้มือข้างถนัดดึงลูกสูบขึ้นเล็กน้อย
        
        เพื่อทดสอบว่าปลายเข็มอยู่ในหลอดเลือดหรือไม่ ถ้าไม่มีเลือดเข้ามาในกระบอกฉีดยา ให้ใช้นิ้วหัวแม่มือข้างถนัดดันลูกสูบเดินยาช้ำ ๆ
        
        ถ้ามีเลือดเข้ามาในกระบอกฉีดให้ยกเลิกการฉีดยานั้น และเตรียมยาฉีดใหม่
      - เมื่อยาหมดให้ใช้สำลีกดตำแหน่งแทงเข็ม
        ขณะที่ถอนเข็มออกด้วยความรวดเร็ว
      - คลึงบริเวณฉีดยาเบา ๆ เพื่อช่วยให้ยาดูดซึมได้เร็วขึ้นและลดอาการเจ็บปวดได้ ด้วย (ยกเว้นยาที่มีส่วนประกอบของโลหะหนัก)
      - ปลดเข็มออกจากกระบอกฉีดยา แยกเข็มฉีดยาทิ้งในชามรูปไต หรือภาชนะ สำหรับทิ้งเข็มโดยเฉพาะเพื่อนำเข็มไปทำลายต่อไป
      - จัดเสื้อผ้าผู้ป่วยให้เรียบร้อย และจัดให้อยู่ในท่าที่สบาย (ถ้ำเป็นผู้ป่วยนอก ควรให้ผู้ป่วยพักเพื่อสังเกตอาการประมาณ 15 นาที)
      - ล้างมือให้สะอาด
    - - เลือกเข็มเบอร์เล็กที่สุดที่เหมาะสมกับชนิดของยาและตำแหน่งที่จะฉีดยา
      - เข็มที่ใช้ฉีดยาจะต้องไม่มียาเคลือบอยู่ภายนอก เพราะยาจะระคายเคืองเนื้อเยื่อที่เข็มแทงผ่าน ทำให้ผู้ป่วยปวดและมีอันตรายต่อเนื้อเยื่อได้
      - ใช้ Z-track technique ในการฉีดยาเข้าชั้นกล้ามเนื้อ จะทำให้ผู้ป่วยเจ็บปวดน้อยลงกว่าวิธีฉีดเข้ากล้ามเนื้อแบบดั้งเดิม
      - จัดท่าให้ผู้ป่วยผ่อนคลายที่สุด จะช่วยบรรเทาความเจ็บปวดและไม่สุขสบายลงได้
      - อย่าฉีดยาบริเวณที่เนื้อเยื่อแข็งตัวหรือกดเจ็บ
      - แทงเข็มและดึงเข็มออกจากเนื้อเยื่ออย่างรวดเร็ว ในทิศทางเดียวกัน
      - จับกระบอกฉีดยาให้อยู่กับที่ขณะฉีด
      - เดินยาช้ำๆ เพื่อให้ยากระจายไปรอบๆ เนื้อเยื่อได้ดี กดบริเวณที่ฉีดเบาๆ หลังฉีดยา ยกเว้นมีข้อห้าม
- - - - ยาที่บรรจุในหลอดจะเป็นยำน้ำซึ่งใช้ฉีดครั้งเดียว (single dose)
        
        ใช้ไม่หมดต้องทิ้ง
        
        หลอดยาถูกหักแล้วจะไม่สามารถรักษาให้อยู่ในสภาพปราศจากเชื้อได้
        
        หลอดยาที่มีวงสีรอบคอหลอดยา แสดงว่าหลอดยานั้นจะหักได้ง่ายไม่ต้องใช้เลื่อย
      - ยาที่บรรจุในขวดจะมีทั้งชนิดที่เป็นผงและยาน้ำ
        
        single dose และ multiple dose
        
        ยาที่เป็นผงจะมีความคงตัวต่ำ
        
        จุกขวดจะเป็นยาง
        
        มีแผ่นโลหะยึดรอบริมของขอบจุกยางไว้กันปากขวด
        
        ส่วนกลางของจุกยางจะบางเพื่อให้ง่ายต่อการแทง
        
        บนหลอดยาหรือขวดยา
        
        ชื่อยา ปริมาณยา
        
        วิถีทางให้ยา
        
        วันหมดอายุของยา
        
        ยาฉีดบางชนิดที่เป็นผง
        
        บอกชื่อ
        
        ปริมาณของตัวทาละลายยาไว
    - - มีหลายขนาดตั้งแต่ 0.5-50 ml
      - กระบอก (barrel)
        
        มีปลาย (tip) ที่มีขนาดสวมได้พอดีกับหัวเข็มฉีดยา
      - ลูกสูบ (plunger)
    - - เป็นชนิดใช้ครั้งเดียว (disposable)
      - ส่วนมากทำจาก stainless steel
      - ประกอบด้วย 3 ส่วน
        
        หัวเข็ม (hub)
        
        ตัวเข็ม (shaft)
        
        ปลายเข็ม (bevel or slanted tip)
        
        ปลายเข็มและตัวเข็มจะมีปลอกพลำสติกครอบไว้
        
        หัวเข็มสามารถจับต้องได้
        ตัวเข็มและปลายเข็มจับต้องไม่ได้
      - การเลือกเข็มฉีดยา
        
        พิจารณาจากความลาดเอียง
        หรือความยาวของปลายปาด
        
        ความยาวของตัวเข็มฉีดยา
        
        เบอร์เข็ม มีตั้งแต่เบอร์ 18 ถึง 28
        
        เบอร์เข็มใหญ่ ขนาดของเส้นผ่าศูนย์กลาง
        ของตัวเข็มจะเล็ก
        
        เบอร์เข็มเล็กขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางจะใหญ่ขึ้น
        
        เกณฑ์การเลือกกระบอกฉีดยา
        
        ทางที่ให้ยาเข้าสู่ร่างกาย (route of administration)
        
        ฉีดยาเข้าชั้นกล้ามเนื้อใช้
        เข็มยาวกว่าฉีดเข้าชั้นใต้ผิวหนัง และชั้นผิวหนัง
        
        ความหนืดของยา (viscosity of the solution)
        
        ปริมาณของยาที่จะฉีด
        
        ขนาดรูปร่างของผู้ป่วย
        
        ชนิดของยา
        
        ฉีดยาอินซูลิน ต้องใช้กระบอกฉีดยาสำหรับฉีดอินซูลินโดยเฉพาะ