Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
หน่วยการเรียนรู้ที่ 11 การพยาบาลอนามัยสิ่งแวดล้อม - Coggle Diagram
หน่วยการเรียนรู้ที่ 11
การพยาบาลอนามัยสิ่งแวดล้อม
การบำบัดน้ำเสียและการควบคุมมลพิษทางน้ำ
น้ำเสีย (Sewage) หมายถึง สิ่งปฏิกูลในรูปของเหลวที่เกิดจากการใช้น้ำในกิจกรรมต่างๆ ประเภทของน้ำเสียมี 3 ประเภท ได้แก่
2.น้ำเสียจากโรงงานอุตสาหกรรม (Industrial sewage)
3.น้ำฝน (Strom sewage)
1.น้ำเสียจากชุมชนที่พักอาศัย (Domestic Sewage)
การบำบัดน้ำเสีย จำแนกตามกลไกที่ใช้ในการบำบัด ดังนี้
1.การบำบัดทางกายภาพ (Physical treatment)
2.การบำบัดทางเคมี (Chemical treatment)
3.การบำบัดทางชีวภาพ (Biological treatment)
การกำจัดสิ่งปฏิกูล
สิ่งปฏิกูล (Human Waste หรือ Human Excreta) หมายถึง ของเสียที่ปล่อยหรือขับถ่ายออกจากร่างกายมนุษย์ ที่สำคัญได้แก่ อุจจาระ (Feces) และปัสสาวะ (Urine)
หลักในการกำจัดสิ่งปฏฺกูล
ต้องไม่ให้อุจจาระปนเปื้อนลงสู่แหล่งน้ำใต้ดิน
ต้องไม่ให้แมลงและสัตว์เขาถึงอุจจาระได้
ต้องไม่ให้อุจจาระปนเปื้อนลงสู่แหล่งน้ำผิวดิน
ต้องไม่มีการขนอุจจาระสด หากจำเป็นให้ทำน้อยที่สุด
ต้องไม่ให้อุจจาระปนเปื้อนผิวดิน
ต้องปราศจากกลิ่น และสภาพที่รังเกียจ
สุขาภิบาลอาหาร
หมายถึง กระบวนการจัดการและควบคุมอาหาร ภาชนะ อุปกรณ์ ผู้สัมผัสอาหาร และสภาพแวดล้อมที่เกี่ยวข้องในทุกกิจกรรมตั้งแต่ การเตรียม วัตถุดิบ การขนส่ง การปรุง การเก็บรักษา การถนอมอาหาร และการจำหน่ายอาหารเพื่อให้อาหารสะอาด ปลอดเชื้อโรค พยาธิ และสารเคมี ซึ่งเป็นอันตรายต่อสุขภาพอนามัยและการดำรงชีวิตของผู้บริโภค
บทบาทหน้าที่ของพยาบาลชุมชนในด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม
งานอนามัยสิ่งแวดล้อมเป็นงานที่เกี่ยวข้องกับการส่งเสริม ป้องกันและควบคุมโรคโดยการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงหรือส่งเสริมให้สภาพแวดล้อมเอื้อต่อภาวะสุขภาพของประชาชน พยาบาลชุมชนจะเกี่ยวข้องกับงานอนามัยสิ่งแวดล้อมทั้งทางตรงและทางอ้อม สามารถสรุปบทบาทของพยาบาลชุมชนในการพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อม ดังนี้
เป็นผู้ประสานงาน (Coordinator) การแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมบางประเภทจำเป็นต้องดำเนินงานร่วมกับบุคลากรหลายฝ่าย พยาบาลชุมชนมีหน้าที่ในการประสานงานหรือแจ้งข้อมูลกับหน่วยงานหรือเจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบเพื่อจะได้วางแผนดำเนินการอย่างเหมาะสมต่อไป พยาบาลชุมชนยังเป็นตัวกลางในการประสานงานระหว่างชุมชนกับหน่วยงานต่างๆด้านอนามัยสิ่งแวดล้อมที่จะเข้าร่วมดำเนินการในชุมชน
เป็นผู้บริหารจัดการ (Manager) พยาบาลชุมชนที่ปฏิบัติงานในตำแหน่งหัวหน้างานในระดับต่างๆหรือเป็นคณะกรรมการอนามัยสิ่งแวดล้อมในชุมชน สามารถเข้าร่วมในการกำหนดนโยบายและวางแผนดำเนินงานด้านอนามัยสิ่งแวดล้อมร่วมกับเจ้าหน้าที่อื่น
เป็นผู้ให้คำปรึกษา (Counselor) โดยให้คำปรึกษาเมื่อผู้รับบริการมีปัญหาสุขภาพ ซึ่งมีสาเหตุจากสิ่งแวดล้อม หรือวิธีการปรับปรุงสิ่งแวดล้อมให้ถูกสุขลักษณะ พยาบาลชุมชนต้องมีความรู้และให้คำปรึกษาได้อย่างถูกต้อง เหมาะสมกับสภาพปัญหา หากบางปัญหาเกินขีดความสามารถก็ควรแนะนำแหล่งข้อมูล แหล่งประโยชน์ หรือช่วยประสานงานกับเจ้าหน้าที่หรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
เป็นผู้ดำเนินการวิจัย (Researcher) การที่ได้ปฏิบัติงานอย่างใกล้ชิดกับผู้รับบริการ ทำให้ทราบข้อมูลเกี่ยวกับปัญหาสุขภาพประชาชนที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อมและพฤติกรรมสุขภาพประชาชน พยาบาลชุมชนจึงสามารถทำวิจัยในเรื่องพฤติกรรมสุขภาพอนามัยเกี่ยวข้องกับอนามัยสิ่งแวดล้อม หรือสิ่งแวดล้อมพื้นฐานในชีวิตประจำวันของประชาชน เช่น การใช้ส้วม การกำจัดขยะ การรับประทานอาหารการใช้น้ำในการอุปโภคบริโภค เพื่อนำผลการวิจัยมาปรับปรุงและพัฒนาการดำเนินงานด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม
เป็นผู้ให้ความรู้และคำแนะนำ (Educator) บทบาทนี้เป็นบทบาทหลักของพยาบาลในการดำเนินงานอนามัยสิ่งแวดล้อม โดยหากการประเมินปัญหาของผู้รับบริการพบว่ามีสาเหตุเกี่ยวข้องกับอนามัยสิ่งแวดล้อม ก็สามารถแนะนำผู้รับบริการหรือญาติในการปรับปรุง แก้ไขพฤติกรรม และจัดสภาพแวดล้อมในบ้านให้ถูกสุขลักษณะได้
เป็นผู้นำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง (Leader of change agent) พยาบาลชุมชนควรเป็น
แบบอย่างที่ดีแก่ประชาชนและผู้รับบริการ โดยการมีพฤติกรรมสุขภาพที่ถูกต้องมีการจัดสภาพแวดล้อมและสถานที่ทำงานให้ถูกสุขลักษณะ ขณะออกให้บริการตามบ้านหรือสถานที่ต่างๆควรติดตามและกระตุ้นให้ประชาชนเกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมสุขภาพที่ดี รวมถึงการปรับปรุงสภาพแวดล้อมให้ถูกสุขลักษณะเอื้อต่อการมีสุขภาพที่ดี
การควบคุมแมลงกัดแทะและพาหะนำโรค
แมลงและสัตว์นำโรคมาสู่มนุษย์ได้ 2 ลักษณะ คือ
1.นำโรคโดยตรง เกิดขึ้นเมื่อถูกกัดหรือต่อยจะมีการถ่ายเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกาย
2.การนำโรคโดยการเป็นสื่อสัมผัส เนื่องจากแมลงมีขนเมื่อหากินในที่สกปรกจึงเป็นสื่อนำเชื้อโรคไปปะปนกับอาหารและเครื่องดื่มทำให้แพร่โรคได้
แมลงและสัตว์นำโรคที่ต้องควบคุมและป้องกัน มีดังนี้ ยุง แมลงวัน แมลงสาบ หนู
การกำจัดขยะมูลฝอย
คือ สิ่งของที่เสื่อมคุณภาพ ชำรุด หรือหมดสภาพการใช้งาน แบ่งเป็น 3 ประเภท ได้แก่
2.ขยะมูลฝอยแห้ง
3.ขยะมูลฝอยอันตราย
1.ขยะมูลฝอยเปียก
ถังรองรับขยะมูลฝอยควรแยกตามประเภทของขยะ ดังนี้
3.ถังสีแดง ใช้สำหรับรองรับขยะมูลฝอยที่มีอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตและสิ่งแวดล้อม เช่น หลอดฟลูออเรสเซนต์ ขวดยา ถ่านไฟฉาย กระป๋องสีสเปรย์ กระป๋องยาฆ่าแมลง
4.ถังสีฟ้า ใช้รองรับขยะมูลฝอยที่ย่อยสลายได้ ไม่เป็นพิษ และไม่คุ้มค่าในการรีไซเคิล เช่น พลาสติกห่อลูกอม ซองบะหมี่สำเร็จรูป ถุงพลาสติก โฟมและฟอล์ยที่ใส่อาหาร
2.ถังสีเหลือง ใช้สำหรับรองรับขยะมูลฝอยที่สามารถนำมารีไซเคิลหรือขายได้ เช่น แก้ว กระดาษ พลาสติก
1.ถังสีเขียว ใช้สำหรับรองรับขยะมูลฝอยที่เน่าเสียและย่อยสลายได้เร็ว สามารถนำไปทำปุ๋ยได้ เช่น ผัก ผลไม้ เศษอาหาร ใบไม้
สุขาภิบาลที่พักอาศัย
ที่พักอาศัยจัดเป็นปัจจัยสี่ที่มีความจำเป็นต่อชีวิตมนุษย์ หลักการสำคัญของการสุขาภิบาลที่อยู่อาศัยต้องคำนึงถึงสิ่งต่อไปนี้
2.ความต้องการพื้นฐานทางด้านจิตใจและสังคม
การทำให้ผู้อยู่อาศัยปลอดภัย
มีพื้นที่ว่างพอที่จะใช้อยู่อาศัย
ความเป็นส่วนตัว
การตั้งบ้านเรือนอยู่ห่างไกลจากบริเวณที่มีสภาพแวดล้อมไม่เหมาะสม
การมีที่อยู่อาศัยที่สามารถทำความสะอาดได้ง่าย
3.การป้องกันโรคติดต่อ โดยการจัดที่อยู่อาศัยให้มีสิ่งแวดล้อมสะอาดเหมาะสม เพื่อป้องกันไม่ให้ผู้อาศัยสัมผัสกับตัวการที่ก่อให้เกิดโรคต่างๆ
1.ความต้องการพื้นฐานทางด้านร่างกาย
เสียงรบกวน เสียงในที่พักอาศัยไม่ควรเกิน 40-50 เดซิเบล เสียงสนทนาไม่ควรดังเกิน 60 เดซิเบล เสียงในบ้านขระนอนหลับไม่ควรเกิน 30 เดซิเบล
แสงสว่าง หากเป็นแสงสว่างจากธรรมชาติควรมีพื้นที่รับแสงสว่างอย่างเพียงพอ หากเป็นแสงสว่างจากไฟฟ้าควรจัดให้มีความสว่างสม่ำเสมอทั่วพื้นที่
การระบายอากาศ สถานที่มีการระบายอากาศดีจะทำให้มีความชื้นที่เหมาะสม อากาสเย็นพอเหมาะตามความต้องการของร่างกาย
4.การป้องกันอุบัติเหตุ แบ่งประเภทได้ดังนี้
อุบัติเหตุจากอัคคีภัย ป้องกันได้โดยเลือกใช้วัสดุอุปกรณ์ในที่พักอาศัยที่มีความเหมาะสม ไม่ติดไฟง่าย
อุบัติเหตุจากไฟฟ้า ป้องกันโดยใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าและการเดินสายไฟที่มีความปลอดภัย
อุบัติเหตุจากการพลัดตกหกล้ม ควรจัดให้มีแสงสว่างตรงทางขึ้นลงหรือทางเดินภายในบ้านอย่างเพียงพอ
สรุป : สิ่งแวดล้อมเป็นปัจจัยสำคัญต่อการดำรงชีวิตมนุษย์ สิ่งแวดล้อมที่เปลี่ยนไปทำให้เกิดโรคในมนุษย์ได้ การเพิ่มของประชากรทำให้มีความต้องการด้านทรัพยากรมากขึ้น การใช้เทคโนโลยี สารเคมีต่างๆรวมถึงการดำเนินชีวิตประจำวันของมนุษย์เป็นสาเหตุของการเกิดมลพิษในสิ่งแวดล้อมได้ งานอนามัยสิ่งแวดล้อมเป็นงานที่มุ่งเน้นการป้องกันโรคที่เกิดจากสิ่งแวดล้อม โดยพยาบาลชุมชนต้องเข้ามามีส่วนร่วมในการดำเนินงานด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม ซึ่งเป้าหมายสำคัญคือเพื่อการควบคุมและป้องกันโรคภัยไข้เจ็บต่างๆรวมทั้งการปรับปรุงสภาพแวดล้อมให้อยู่ในระดับที่เหมาะสมต่อการประกอบอาชีพ ให้เป็นสังคมที่น่าอยู่และทำให้ผู้อาศัยในสังคมนั้นเป็นผู้ที่มีสุขภาพอนามัยสมบูรณ์
จัดทำโดย นางสาวศิญาพร เถาวัลย์ราช รหัสนักศึกษา 611410009-8 นักศึกษาคณะพยาบาลศาสตร์ชั้นปีที่ 3