Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

4.1 การบริหารยา - Coggle Diagram

- - - - คุณชื่ออะไรคะ
        หรืออาจตรวจที่ป้ายชื่อข้อมือ
  - - - ครั้งแรก
        
        ก่อนหยิบภาชนะใส่ยาออกจากที่เก็บ
      - ครั้งที่สอง
        
        ก่อนเอายาออกจากภาชนะใส่ยา
      - ครั้งที่สาม
        
        ก่อนเก็บภาชนะใส่ยาเข้าที่หรือก่อนทิ้งภาชนะใส่ยา
  - - - การให้ยาก่อนอาหาร
        
        เพื่อไม่ต้องการให้ยาได้สัมผัสกับอาหาร
        ½ ชั่วโมงหรือหลังอาหารไปแล้ว 2 ชั่วโมงหรือรับประทานยาตอนท้องว่าง
      - การให้ยาหลังอาหารเป้าหมายเพื่อให้ยาได้สัมผัสกับาหารเพื่อช่วยเรื่องการดูดซึม
        
        ให้ยาต้องให้หลังอาหารทันทีจนถึง 2 ชั่วโมงหลังอาหาร หรือให้ในกรณีที่ยามีผลระคายเคืองกระเพาะอาหาร
      - การให้ยาช่วงใดก็ได้
        
        คืออาหารไม่มีผลต่อการดูดซึม
      - การให้แบบกำหนดเวลาหรือให้เฉพาะกับอาหารที่เฉพาะ
        
        ห้าม รับประทานพร้อมนม การให้ขณะนั่งหัวสูงเป็นเวลา 30 นาที
- - - - คำสั่งครั้งเดียวใช้ได้ตลอด
        
        เป็นคำสั่งที่สั่งครั้งเดียวและใช้ได้ตลอดไปจนกว่าจะมีคำสั่งระงับ
      - คำสั่งใช้ภายในวันเดียว
        
        เป็นคำสอนที่ใช้ได้ในหนึ่งวันเมื่อได้ให้ยาไปแล้วเมื่อครบก็ให้ระงับไปเลย
      - คำสั่งที่ต้องให้ทันที
        
        เป็นคำสั่งการให้ยาครั้งเดียวและต้องให้ทันที
      - คำสั่งที่ให้เมื่อจำเป็น
        
        เป็นคำสั่งที่กำหนดไว้ให้ปฏิบัติเมื่อผู้ป่วยมีอาการบางอย่างเกิดขึ้น
  - - - ยาเม็ด
      - ยาแคปซูล
      - ยาน้ำเชื่อม
      - อีลิกเซอร์
      - อีมัลชั่น
      - ยาผง
      - ยาน้ำผสม
      - ยาอม
  - - - สเปรย์
      - พ่นทางสายให้ออกซิเจน
  - - - เม็ด ใช้สอด ทางช่องคลอดหรือทวารหนักหรืออมใต้ลิ้น
  - - - โลชั่น
      - ครีม
      - ยาขี้ผึ้ง
      - ยาเปียก
      - ยาถูนวด
      - อยากผงใช้โรย
- - - - ทำให้ยามีปฏิกิริยามากขึ้นขนาดของยาที่จะให้จึงต้องน้อยกว่าคนปกติ
  - - - เกิดจากพันธุกรรม
  - - - ผู้ป่วยมะเร็งปากมดลูกที่ได้รับยาเคมีบำบัดบางรายมีอาการคลื่นไส้ อาเจียนมาก โดยมีสาเหตุมาจากจิตใจเป็นการตอบสนองแบบมีเงื่อนไขจากการเรียนรู้และจดจำประสบการณ์ที่ไม่ดีจากการได้รับยาเคมีบำบัดครั้งก่อน
  - - - ยาปฏิชีวนะบางชนิดต้องให้ก่อนอาหารจึงจะดูดซึมได้ดี
- - - - ช่วยให้ได้รับประทานยา....... ให้ครบตามแผนการรักษา
      - ดูแลให้ได้รับยา..... ตามแผนการรักษา
- - - - หมายถึงแพทย์สั่งใช้ยาที่มีขนาดมากเกินหรือสั่งยาที่มีขนาดที่ไม่เหมาะสมกับผู้ป่วย
    - - หมายถึงเขียนใบสั่งยาสั่งยาคนละชนิดกับที่ควรจะเป็น
    - - หมายถึงเขียนใบสั่งยาสั่งใช้ยาผิดวิถีทางทำให้ใช้ยาไม่ถูกวิธี
    - - หมายถึงเขียนใบสั่งยาวิธีรับประทานผิดหรือระบุวิธีรับประทานที่ไม่เหมาะสมกับผู้ป่วยคนนั้น
  - - - หมายถึงพยาบาล ลอกคำสั่งแพทย์หรือเขียนคำสั่งแพทย์ไม่ถูกต้องไม่ตรงตามแพทย์สั่ง
    - - หมายถึงเจ้าหน้าที่ศูนย์คอมพิวเตอร์ทำหน้าที่คัดกรองการลงข้อมูลยาในคอมพิวเตอร์ไม่ครอบคลุมหรือคัดลอกข้อมูลผิดพลาด
    - - หมายถึงเจ้าหน้าที่ห้องยาหรือเภสัชกรอ่านคำสั่งแพทย์ไม่ถูกต้องไม่ตรงตามแพทย์สั่ง
- - - - ยาที่ระคายเคืองทางเดินอาหารให้กินหลังอาหารหรือนม
      - การให้ยาเม็ดในเวลาเดียวกัน สามารถรวมกันได้
      - ยาชนิดผงให้ใช้ช้อนตวงปาดแล้วเทใส่แก้วยา
      - ยาจิบแก้ไอควรให้ภายหลังรับประทานยาเม็ด
      - ยาลดกรดในกระเพาะอาหารควรให้อันดับสุดท้าย
      - ยาอมใต้ลิ้น
    - - อุปกรณ์ในยาทางปาก
        
        ถ้วยยาหรือ Syringe
        
        น้ำเปล่าหรือน้ำส้มหรือน้ำหวานแทนน้ำ
        
        ถาดหรือรถใส่ยา
        
        แบบบันทึกการให้ยา
      - การพยาบาลเพื่อให้ยาได้ถูกหลักการ
        
        ดูเบอร์เตียง ชื่อ นามสกุล ผู้ป่วยใน MAR ให้ตรงกัน
        
        ดูชื่อยา ขนาดยา เวลาที่ให้ใน MAR ของผู้ป่วยแต่ละราย
        
        เตรียมยาให้ตรงกับMAR ของผู้ป่วยแต่ละราย
        
        อ่านฉลากยาให้ตรงกับ MAR ของผู้ป่วยแต่ละราย ดูวันที่หมดอายุของยา
        
        เทยาหรือรินยาให้ได้ตรงตามจำนวนกับขนาดของยาใน MARของผู้ป่วยแต่ละราย
      - การเตรียมยาตามขั้นตอน
        
        ยาชนิด Unit dose
        
        เป็นแบบวันต่อวัน
        
        หยิบยาใส่ถ้วยยาจำนวนตามที่แพทย์สั่ง
        
        ยาที่หุ้มมาด้วย Foil ให้แกะที่เตียงผู้ป่วยเลย
        
        ยาชนิด Multidose
        
        ค่อยๆเทยาจากซองยาหรือขวดที่บรรจุยาที่Foil
        
        ยาน้ำ
        
        ให้หั่นป้ายยาหรือฉลากยาเข้าหาฝ่ามือ
        
        เพื่อป้องกันยาหกเปื้อนป้ายยาหรือฉลากยา
        
        ดูชื่อ ขนาดยา ให้ตรงกับในMAR อีกครั้งก่อนเก็บยาเข้าที่
        
        ให้ผู้ป่วยรับประทานยาตรงตามเวลาในใบ MAR
        
        ดูเบอร์เตียง ถามชื่อ- สกุลให้ตรงกับใบMAR
        
        เพื่อป้องกันความคลาดเคลื่อนในกรณีป้ายชื่อที่ข้อมือผู้ป่วยไม่ชัดเจนหรือป้ายข้อมือสูญหาย
        
        แจกยาให้ผู้ป่วยรับประทานภายในเวลาที่กำหนด
        
        ประเมินสัญญาณชีพผู้ป่วยก่อนให้ยา
        
        ให้ผู้ป่วยรับประทานยาต่อหน้าพยาบาล อยู่กับผู้ป่วยจนกลืนยาเรียบร้อย
        
        สังเกตการเปลี่ยนแปลงหลังรับประทานยา
        
        บันทึกในแผนการพยาบาลและในใบ MAR ทุกครั้งหลังให้ยา
  - - - Inhalation
        
        เป็นการให้ยาในรูปของก๊าซ ไอระเหย หรือละออง
        
        ยาออกฤทธิ์แบบเฉพาะที่หรือแบบทั่วร่างกาย
        
        ให้ยาดูดซึมในส่วนลึกของระบบทางเดินหายใจที่มีเส้นเลือดขนาดเล็กอยู่มาก
      - การให้ยาทางตา
        
        วิธีใช้ยาหยอดตา
        
        ถามชื่อ - สกุลผู้ป่วย ให้ตรงกับ MAR
        
        อุ่นยาให้มีอุณหภูมิเท่าอุณหภูมิกาย
        
        โดยหมุนขวดหรือหลอดยาไปมาระหว่างอุ้งมือทั้ง 2 ข้างนาน 2 นาที หากเก็บไว้ในที่เย็น
        
        ล้างมือให้สะอาดและทำความสะอาดตาด้วยสำลีชุบ NSS
        
        ให้ผู้ป่วยนอนหรือนั่งแหงนหน้ามองขึ้นข้างบนแล้วพยาบาลดึงเปลือกตาล่าง
        
        หยอดยาตาตามจำนวนหยดไปบริเวณ Conjunctiona sac ห่างประมาณ1-2 นิ้ว
        
        หลับตาพร้อมทั้งใช้มือกดเบาๆที่ข้างจมูกประมาณ 1-2 นาที
        
        ซับส่วนที่เกินออก
        
        หากต้องหยดยาหลายชนิดให้เว้นระยะเวลา 5 นาที
        
        วิธีใช้ยาป้ายตา
        
        ถามชื่อ - สกุลผู้ป่วย ให้ตรงกับ MAR
        
        ล้างมือให้สะอาด
        
        ให้ผู้ป่วยนอนหรือนั้งแหงนหน้ามองขึ้นข้างบนและพยาบาลดึงเปลือกตาล่างลงให้เป็นกระพุ้ง
        
        บีบยาลงในกระพุ้งตา โดยเริ่มจากหัวตา
        
        หลับตา กลอกตาไปมาหรือใช้นิ้วคลึงเบาๆ
        
        ถ้าต้องใช้ทำป้ายตาร่วมกับยาหยอดตาให้หยอดตาก่อนป้ายตาประมาณ 5 นาที
      - วิธีใช้ยาล้างตา
        
        ถามชื่อ-สกุลผู้ป่วยตรวจให้ตรง MAR
        
        ล้างมือ ล้างหน้าให้สะอาด
        
        ล้างถ้วยล้างตาด้วยน้ำสบู่ เช็ดให้แห้งหรือใช้น้ำร้อนลวก
        
        ตรวจดูเสียก่อนว่าน้ำยาล้างตาใสหรือขุ่น ถ้าขุ่นให้ทิ้ง
        
        รินน้ำยาล้างตาเติมถ้วย ก้มศีรษะเอาตาจุ่มลงถ้วยนั้นใช้มือกดถ้วยให้แน่น
        เงยหน้าขึ้นโดยไม่ให้น้ำยาหก
        
        ลืมตาในน้ำยาล้างตา กรอกไปมาสักพัก
        ก้มศีรษะลงยกถ้วยออก
      - การให้ยาทางหู
        
        มีวิธีการดังนี้
        
        ถามชื่อ - สกุลผู้ป่วยให้ตรงกับใบ MAR
        
        อุ่นยาให้มีอุณหภูมิเท่ากับกายโดยหมุนขวดไปมาระหว่างอุ้งมือทั้ง 2 ข้าง นาน 2 นาที หากเก็บไว้ในที่เย็น
        
        ล้างมือและทำความสะอาดใบหูด้วยผ้าชุบน้ำ เช็ดให้แห้ง
        
        เอียงหูหรือนอนตะแคง ให้หูบ้างที่จะหยอดอยู่ด้านบน
        
        ดูดขาและหยอดยาตามจำนวนหยด ดึงใบหูขึ้นไปข้างหลัง
        
        แต่ถ้าเป็นเด็กต่ำกว่า 3 ปีให้ดึงใบหูลงข้างล่างและไปข้างหลังเพื่อให้ยาไหลลงหูได้สะดวก
        
        เอียงหูข้างนั้นไว้ 2-3 นาทีหรือใช้สำลีอุดหูไว้ 5 นาที
        
        หากต้องการหยอดหูทั้ง 2 ข้างให้ทำซ้ำเหมือนเดิม
      - การหยอดยาจมูก
        ให้ผู้ป่วยเงยหน้าขึ้นและพยาบาลยกปีกจมูกผู้ป่วยข้างที่จะหยอดยาขึ้นเบาๆแล้วหยอดยาผ่านทางรูจมูกห่างประมาณ1-2 นิ้ว จากนั้นให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าเดิม5-10 นาที
      - การเหน็บยา
        
        วิธีการเหน็บขาทางทวารหนัก
        
        ให้ผู้ป่วยนอนตะแคงข้างซ้ายและพยาบาลใส่ถุงมือสะอาดยกแก้มกันผู้ป่วยขึ้นจนเห็นรูทวารหนักชัดเจน จึงสอดใส่เม็ดยาเข้าไปแล้วใช้นิ้วชี้ดันยาพร้อมเขี่ยเม็ดยาให้กระดกขึ้นเพื่อชิดผนังทวารหนัก
        ยาลึกประมาณ3-4 นิ้วหรือเข้าไปสุดนิ้วชี้
        
        วิธีการเหน็บทางช่องคลอด
        
        ทำหลังทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกแล้ว ให้ผู้ป่วยนอนหงายและพยาบาลใส่ถุงมือปราศจากเชื้อแล้วสอดใส่เม็ดยาหรือแท่งเข้าไปในช่องคลอดแล้วใช้นิ้วชี้ดันเข้าไปลึกประมาณ2-3 นิ้วหรือจนเกือบสุดนิ้วชี้
- - - - เป็นการให้ยาและรักษาตามสาเหตุของโรคหรือช่วยให้ผู้ป่วยบรรเทาทุเลาและหายจากอาการหรือโรคที่เป็นอยู่
      - รักษาตามอาการ
        
        เช่น
        
        อาการปวดให้ได้รับยาบรรเทาอาการปวด
      - รักษาเฉพาะโรค
        
        เช่น
        
        ยาฆ่าเชื้อในผู้ป่วยที่มีภาวะติดเชื้อ
      - ทดแทนสิ่งที่ร่างกายขาด
        
        เช่น
        
        ผู้ป่วยเป็นโลหิตจางเพราะ ขาดธาตุเหล็กจึงให้เฟอรัส ซัลเฟต
      - ให้ร่างกายปฎิบัติหน้าที่ตามปกติ
        
        เช่น
        
        หัวใจเต้นเร็วเกินไปอาจได้รับยา ดิจิทาลิสต์
    - - เช่น
        
        ฉีดวัคซีน BCG เพื่อป้องกันวัณโรค
    - - เช่น
        
        ให้เอาคืนแป้งเบเรียม ซัลเฟต แล้วเอกซเรย์ดูสภาพของกระเพาะอาหารและลำไส้ การฉีดไอโอดีนทึบรังสีเข้าทางหลอดเลือดดำเพื่อถ่ายภาพเอกซเรย์ดูการเคลื่อน ขับสารทึบรังสีที่ออกจากไปแต่ละข้าง