Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 3 การตรวจประเมินร่างกายทุกระบบ - Coggle Diagram
บทที่ 3
การตรวจประเมินร่างกายทุกระบบ
การตรวจร่างกาย
เป็นการประเมินโครงสร้างและหน้าที่หรือลักษณะทางกายภาพ และหน้าที่ของร่างกาย โดยใช้เทคนิคการดู คลำ เคาะ ฟัง ในการตรวจร่างกาย
เทคนิคการตรวจร่างกาย
การดู (Inspection)
เป็นการสังเกตโดยใช้สายตาสังเกตภาวะสุขภาพสำรวจอวัยวะต่างๆ
ของร่างกายว่าผิดปกติหรือไม่เริ่มตรวจตั้งแต่ผู้ป่วยเดินเข้ามาว่าเป็นอย่างไร
มีใครช่วยพยุงมาหรือไม่รวมทั้งดูลักษณะ และอากัปกิริยาของผู้ป่วยตั้งแต่
ศีรษะจรดปลายเท้า สีหน้า ท่าทาง ผิวพรรณอาการแสดงต่างๆทั้งที่ปกติ
และผิดปกติ เช่น การอักเสบเป็นฝี บริเวณที่เป็นจะมีลักษณะบวม แดง
ร้อน หรือมีหนอง
วิธีการดู.....
ดูให้ทั่ว และดูให้เป็นระบบจากด้านหน้า ด้านข้าง ด้านหลังโดยดู
เปรียบเทียบกันทั้งสองข้าง
ผู้ตรวจต้องทราบด้วยว่าอวัยวะที่ดีปกติเป็นอย่างไรจึงจะสามารถ
แยกสิ่งที่ผิดปกติออกจากสิ่งที่ปกติได้
ดูลักษณะที่สัมพันธ์กับโรค เช่น เหลือง ให้นึกถึง ดีซ่าน
การคลำ (Palpation)
หลักการคล้า....
คลำบนร่างกายของผู้ป่วยที่ปราศจากเสื้อผ้า ผู้ตรวจต้องอธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจถึงวิธีการตรวจอย่างชัดเจน และมีการจัดการตรวจโดยการคลำที่มิชิด ไม่ควรเปิดเผย
ให้ผู้ป่วยนั่งหรือนอนในท่าที่สะดวกต่อการคลำ และอยู่ในท่าที่สบาย
ผู้ตรวจจะใช้ฝ่ามือหรือนิ้วมือข้างที่ถนัดคลำ มือต้องอุ่นขณะตรวจผู้ป่วย
ขณะคลำให้ผู้ตรวจสังเกตสีหน้าท่าทางผู้ป่วยตลอดเวลาด้วย เพื่อจะได้
ประเมินอาการได้แม่นยำ
การคลำจะคลำเบารอบอวัยวะที่ตรวจก่อน โดยคลำทั่วๆเพื่อหาบริเวณ
ที่เจ็บหรือมีก้อน
การคลำลึกๆเป็นการคลำสองมือ เพื่อแยกอวัยวะต่างๆในช่องท้องหรือ
ช่องเนื้อเยื่อต่างๆออกจากการตรวจ
คลำบริเวณเจ็บหลังสุด เพื่อตรวจขอบเขตที่แท้จริงของบริเวณที่
ผิดปกติ หรือมีพยาธิสภาพ
วิธีการคลำ....
1) การคล้ามือเดียว (UNIMANUAL PALPATION) ใช้นิ้วมือ ฝ่ามือ ข้างใดขางหนึ่งที่ถนัดคลำตรงตำแหน่งที่ต้องการจะตรวจ
2) การคล้าสองมือ (BIMANUAL PALPATION)ใช้มือทั้งสองข้าง ช่วยการคลำพร้อมกัน
การเคาะ (Percussion)
เป็นการใช้ปลายนิ้ว ฝ่ามือ สันมือหรือกำปั้นทุบ เพื่อตรวจดูว่ามีความเจ็บปวดหรือไม่และฟังเสียงของการเคาะ เพื่อจะหาตำแหน่ง ขนาด และความหนาแน่นท าให้เกิดการสั่นสะเทือนของเสียงไปกระทบอวัยวะเกิดเสียงสะท้อนกลับคืนมา คือ เสียงโปร่ง (Resonance)โปร่งมาก (Hyperresonance) เสียงกังวาน (Tympany) เสียงทึบ (Dullness) หรือ เสียงทึบมาก (Flatness)
หลักการเคาะ....
1) การเคาะ ควรใช้การเคลื่อนที่ของข้อมือข้างที่ถนัด ไม่ใช้นิ้วมือหรือข้อศอก
2)การเคาะเพื่อฟังเสียงทึบ ต้องเคาะแรง เรียก Sonorous Percussion ถ้าเคาะหาขอบเขตของอวัยวะ ควรค่อยๆเคาะลงแล้วเคาะไล่ไปตามบริเวณต่างๆ เรียก Definitive Percussion
3) การเคาะอวัยวะที่มี 2 ด้าน ให้เคาะตำแหน่งเดียวกันสลับซ้ายขวา
4) ขณะท าการเคาะควรสังเกตการเปลี่ยนแปลงของเสียง
วิธีการเคาะ....
1) การเคาะโดยตรงใช้ปลายนิ้วมือทั้งสองถึงสามนิ้วคือนิ้วชี้นิ้วกลางและนิ้วนาง
งอเล็กน้อยหรือใช้ฝ่ามือ สันมือหรือกำปั้นข้างที่ถนัดเคาะ
2) การเคาะผ่านที่รองรับคือการครอบพานลงบนที่รองรับโดยใช้ฝ่ามือข้าง
ไม่ถนัดวางลงบนอวัยวะที่จะเคาะข้อนิ้วกลางถ้าบนตำแหน่งที่ต้องการ
ตรวจให้แนบสนิทเคาะให้กระดกข้อมือขึ้น 2 จังหวะ1 2 1 2 และควรขอแค่
2-3 ครั้ง
การฟัง (Auscultation)
เป็นการตรวจโดยอาศัยการได้ยิน ซึ่งโดยทั่วไปแล้ว จะมีเครื่องช่วยฟัง เพื่อให้ชัดเจนขึ้นเรียกว่า หูฟัง (Stethoscope)เป็นการตรวจแยกโรคในระบบหัวใจ หลอดเลือด ระบบหายใจ และระบบทางเดินอาหาร
หลักการฟัง....
1) ห้องตรวจต้องเงียบ ไม่มีเสียงรบกวนภายนอก
2) การฟัง การฟังจากบนลงล่าง หรือซ้ายไปขวา เพื่อเปรียบเทียบสียงที่ได้ในระดับเดียวกัน
3) ระวังการกระทบกันของท่อสายยาง และนิ้วของผู้ตรวจไปเสียดสี
กับท่อสายยาง หรือหูฟัง
4) การใช้หูฟังส่วนนอก ด้านแบน หรือด้านตลับ (Diaphragm) จะช่วยเสียงที่มีความถี่ต่ำให้ค่อยลง ทำให้ได้ยินเสียงที่มีความถี่สูงเพิ่มขึ้น
5) การใช้หูฟังส่วนนอกด้านกรวย หรือด้านระฆัง (Bell) จะใช้ฟังเสียงที่มีความถี่สูงและต่ำ
6) การใช้หูฟังในต่ำเหน่งที่ต้องการจะตรวจ ไม่ควรมีสิ่งที่ปกปิด หรือ
บังผ่านเสื้อผ้า เพราะอาจทำให้เสียงที่ได้ยินผิดพลาด
วิธีการฟัง....
1) การฟังโดยตรง (Direct Auscultation) หมายถึง การฟังด้วยหูฟังโดยตรง ไม่ผ่านตัวกลางหรือเครื่องมือ
2) การฟังโดยใช้เครื่องมือ (Indirect Auscultation) หมายถึง การฟังโดยตัวกลาง
เพื่อให้ได้ยินชัดเจนขึ้น ปัจจุบันนิยมใช้ Stethoscope
เครื่องมือในการตรวจร่างกาย
เครื่องชั่งน้ำหนัก
ที่วัดส่วนสูง
ปรอทวัดอุณหภูมิร่างกาย (Thermometer)
เครื่องวัดความดันโลหิต
หูฟัง (Stethoscope)
นาฬิกา
เทปวัดขนาดหรือ ความยาว
ไฟฉาย
ไม้กดลิ้น
เข็มปลายทู่หรือปลายแหลม
สำลี
แผ่นทดสอบสายตา (Snellen’s Chard)
ผ้าคลุมตัวผู้ป่วย
ถุงมือสะอาดและสิ่งหล่อลื่น
เครื่องส่องดูลูกตา (Ophthalmoscope)
ส้อมเสียง
เครื่องส่องดูภายในรูหู (Otoscope)
ไม้เคาะเข่า
ชามรูปไต หรือถุงพลาสติก
เครื่องถ่างรูจมูก (Nasal Speculum)