Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยารักษาโรคมะเร็งและยากดภูมิคุ้มกัน - Coggle Diagram
ยารักษาโรคมะเร็งและยากดภูมิคุ้มกัน
ยาต้านโรคมะเร็ง
มะเร็ง
เกิดจาก
ความผิดปกติของรหัสสารพันธุกรรม
Cancer cell ขาดกลไกการหยุดแบ่งตัว
Cancer cell แบ่งตัวตลอดเวลา
การเติบโตของcancer cell จำนวนcancer cell มากกว่าปกติ
กลายเป็น
Malignant tumor -Metastasis
ทุกข์ทรมานจากอาการของโรค เกิดอันตรายถึงชีวิตได้
วัฏจักรเซลล์
G 0phase : ระยะพักcell แบ่งตัวสมบูรณ์แล้ว หากได้สัญญาณการแบ่งตัว ก็จะ เปลี่ยนเข้าสู่G1phase
G1phase : ระยะการแบ่งตัวcell เริ่มสร้าง โปรตีน+ เอนไซม์เพื่อใช้สร้าง DNA และRNA
S phase : Cellสร้างและสังเคราะห์DNA ที่ เหมือนกัน อีก 1 ชุด
G2phase : Cell สร้างองค์ประกอบต่างๆ และแบ่งเป็น2 เซลล์
M phase : -Cell แบ่งตัวแบบmitosis -แยกโครโมโซมออกเป็น2 Cell (มีองค์ประกอบเหมือนกัน+ขนาด เท่ากัน)
ประเภทยา แบ่งตามการออกฤทธิ์ใน cell cycle
Cell cycle-specific drugs (CCS)
ออกฤทธิ์ต่อcancer cell ในระยะใดระยะหนึ่ง
ไม่มีผลต่อcancer cell ระยะอื่น
ได้ผลดีในมะเร็งที่แบ่งตัวรวดเร็วต่อเนื่อง
Cell cycle-nonspecific drugs (CCNS)
ออกฤทธิ์ได้กับcancer cell ทุกระยะ
ได้ผลดีในมะเร็งที่มีอัตราการโตของ ก่อนมะเร็ง ทั้งในระดับต่ำและสูง
ยากลุ่ม Alkylating agents
Cyclophosphamide
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาถูกเปลี่ยน โดย CYP450 กลายเป็นPhosphoramide mustard
Cross linkingรบกวนการสร้าง DNA ของ cancer cell Cancer cell ตาย
ยา ไปเติมหมู่ alkyl ที่เบส guanine บนสาย DNAของ cancer cell
การนำไปใช้ทางคลีนิก
รักษากลุ่มมะเร็ง : รังไข่, เต้านม, เม็ดเลือดขาวทุกชนิด, ต่อมน้ำเหลือง(ชนิด Hodgkin’s, Non-Hodgkin lymphoma)และมะเร็งในเด็ก
กดภูมิคุ้มกัน: ผู้ป่วยปลูกถ่ายอวัยวะหรือ autoimmune diseases เช่น RA และ nephritic syndrome
Ifosfamide
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
คล้ายกับ Cyclophosphamide
การนำไปใช้ทางคลีนิก
รักษากลุ่มมะเร็ง : ต่อมน้ำเหลือง, อัณฑะ, มะเร็ง เนื้อเยื่ออ่อน เป็นต้น
Chlorambucil
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
แทรกการเชื่อมจับสาย DNA ของcancer cellแบบ cross-linking
การนำไปใช้ทางคลีนิก
เป็นยามาตรฐานในการรักษา มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด CLL และมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด follicular
Carmustine
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
เกิด หมู่ alkyl ไปจับกับสายของ DNAของcancer cell DNA (cancer cell): Strand break
การนำไปใช้ทางคลีนิก
มะเร็งสมอง
Dacarbazine
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาถูกเปลี่ยนโดย CYP450เป็นสารที่มีพิษต่อการสร้าง DNA, RNA ของcancer cell
การนำไปใช้ทางคลีนิก
รักษากลุ่มมะเร็ง ต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin’s lymphoma มะเร็งผิวหนัง (ใช้ร่วมกับยา Adriamycin, Bleomycin, Vinblastine, Dacarbazine)
Cisplatin, Carboplatin
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
แทรกการเชื่อมจับสาย DNAของcancer cell ยับยั้งDNA replicationและ DNA transcriptionของcancer cell
การนำไปใช้ทางคลีนิก
รักษากลุ่มมะเร็ง : อัณฑะ, รังไข่,กระเพาะปสสาวะ, ปอด, ทางเดินอาหาร
Busulfan
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
คล้ายกับ Cisplatin
การนำไปใช้ทางคลีนิก
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด CML ให้ก่อนการปลูกถ่ายไขกระดูก (ร่วมกับยาเคมีบำบัดอื่นเช่น cyclophosphamide)
Mechlorethamine
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
คล้ายกับ Cisplatin
การนำไปใช้ทางคลีนิก
เดิมรักษารักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin’s lymphoma ปัจจุบันใช้น้อยลง, เปลี่ยนไปใช้ cyclophosphamide และยาอื่น ๆ แทน
Antimetabolites/ Antineoplastic agents
Methotrexate
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
เป็นยาต้านโฟเลต ที่ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ ที่เปลี่ยน dihydrofolate ที่เป็น cofactor สำคัญที่นำไปใช้สร้างสารตั้งต้นของDNA,RNA และโปรตีน
การนำไปใช้ทางคลีนิก
รักษากลุ่มมะเร็ง : มะเร็งรก, ศีรษะและคอ, ปอด, เม็ดเลือดขาวชนิด ALL, ต่อม น้ำเหลืองชนิด non-Hodgkin lymphoma,กระดูก และเต้านม
Pemetrexed
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาถูก metaboliteสารที่มีฤทธิ์ยับยั้ง การสังเคราะห์+ สร้างสารตั้งต้นของ DNA,RNA, โปรตีนCancer cell ไม่สามารถสร้าง/ แบ่งตัวได้
การนำไปใช้ทางคลีนิก
รักษามะเร็ง ปอดและตับอ่อน
Purine analogs
6-mercaptopurine (6-MP)
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาเข้าสู่ กระแสเลือดจะเปลี่ยนเป็นRibonucleotideยับยั้งpurine สังเคราะห์Nucleic acid สังเคราะห์ + สร้างDNA,RNAได้
การนำไปใช้ทางคลีนิก
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด ALL, AML, ANLL
6-thioguanine (6-TG)
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
คล้ายกับ 6-MP
การนำไปใช้ทางคลีนิก
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด ANLL, AML (ใช้ร่วมกับยา Daunorubicin และ Cytarabine)
Fludarabine
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
แทรกการเชื่อมจับสาย DNAยับยั้งการสร้างDNA ของ Cancer cell
การนำไปใช้ทางคลีนิก
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดCLL, มะเร็งตBอมน้ำเหลืองที่ไม่รุนแรง
Pyrimidine analogs
5-fluorouracil (5-FU)
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยับยั้งการทำงานของ thymidylate cancer ไม่สารมารถสังเคราะห์ + สร้างDNA,RNA cancer ไม่สามารถสร้าง/แบ่งตัวได้
การนำไปใช้ทางคลีนิก
ฉีดทางIVใช>รักษากลุ่มมะเร็งเต้านม, กระเพาะอาหาร, ตับอ่อน, ลำไส้ใหญ่ - ชนิดทา ใช้รักษา : มะเร็งผิวหนังชนิด basal cell carcinoma
Capectibine
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
คล้ายกับ 5-FU
การนำไปใช้ทางคลีนิก
ใช้รักษามะเร็งเต้านมที่แพร่กระจาย(แบบpalliative treatment) ใช้รักษามะเร็งลำไส้ใหญ่ที่แพร่กระจาย(ใช้ร่วมกับยา Oxaliplatin)
Cytarabine
กลไกการออกฤทธิ์
ยาไปเติม phosphateเข้าแทรกกระบวนการเชื่อมต่อ สาย DNAของ cancer cellยับยั้ง การสร้าง DNA ของ cancer cellCancer cell ไม่สามารถ สร้าง/แบ่งตัวได้
การนำไปใช้ทางคลีนิก
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด AML
Gemcitabine
กลไกการออกฤทธิ์
คล้ายกับ Cytarabine
การนำไปใช้ทางคลีนิก
รักษากลุ่มมะเร็ง:ตับอ่อนที่แพร่กระจาย,ปอด, รังไข่,กระเพาะปสสาวะ, กระเพาะอาหาร, ศีรษะและคอ
Anticancer antibiotics
Dactinomycin
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
แทรกเข้าไปในสาย DNA ของ cancer cellสาย single-strandของ DNA ของ cancer cellแตกหักCancer cell ไม่สามารถสร้าง/ แบ่งตัวไดR
การนำไปใช้ทางคลีนิก
ใช้รักษา Wilms’ tumor และมะเร็งเนื้อเยื่อเกี่ยวพันในเด็กใช้ร่วมกับยา Vincristine - มะเร็งเยื่อรก (choriocarcinama) ใช้ร่วมกับยา Methotrexate - มะเร็งในกระดูกEwing’s tumor และ มะเร็งผิวหนัง Kaposi’s sarcoma
Mitomycin C
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาเปลี่ยน แปลงใน cell เป็น cellAlkylating agentsยับยั้งการสังเคราะห์+ สร้าง DNA ของ Cancer cell Cancer cell ไม่สามารถสร้าง/แบ่งตัวได้
การนำไปใช้ทางคลีนิก
ใช้รักษามะเร็งปากมดลูกมะเร็งปอด มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งลำไส้ใหญ่ (ใช้ร่วมกับ 5-FU, cisplatin / doxorubicin)
Doxorubicin
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยับยั้งtopoisomerase2แทรกไปอยู่ระหว่าง DNA base pairsในสายDNA ปิดกั้นการสังเคราะห์DNAและRNA รบกวนการทำงานของเยื่อหุ้มเซลล์ และสร้างอนุมูลอิสระ
การนำไปใช้ทางคลีนิก
รักษากลุ่มมะเร็ง:เม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน,ต่อม น้ำเหลือง,พลาสมาเซลล์, เต้านม, เยื่อบุโพรงมดลูก, รังไข่,ไทรอยด์ และปอด
Bleomycin
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาจับกับธาตุFe2+ได>สารประกอบเชิงซ้อน ไปทำปฏิกิริยากับO2 Free radicalแทรกในสาย DNA ของcancer cell
DNA ของcancer cellDNA (cancer cell) : Strand breakCancer cell ไม่สามารถ สังเคราะห์ + สร้างDNA,RNA (ในระยะ G2) ได้
Cancer cell ไม่ สามารถสร้าง/แบ่งตัวได้
การนำไปใช้ทางคลีนิก
รักษากลุ่มมะเร็ง:อัณฑะ,ผิวหนัง,ต่อมน้ำเหลือง ชนิด Hodgkin’s และNon-hodgkin lymphoma
ยากลุ่มสารสกัดจากพืชธรรมชาติ
ยากลุ่ม vinca alkaloids
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาจับกับโปรตีน Tubulin ยับยั้งการประกอบตัวของ microtubules, mitotic spindle Cancer cell หยุดเจริญเติบโต ในระยะ M phaseCancer cell ไม่สามารถ สร้าง/แบ่งตัวได้
Vincristine
การนำไปใช้ทางคลีนิก
รักษากลุ่มมะเร็ง: เม็ดเลือดขาวชนิดALL, ต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin’s และNon-hodgkin lymphoma
รักษามะเร็งในเด็ก: Wilms’ tumor และ Ewing’s sarcoma
Vinorelbine
การนำไปใช้ทางคลีนิก
Non-small cell lung cancer และ มะเร็งเต้านม
ยากลุ่มtaxanes
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
คล้ายกับยากลุ่ม vinca alkaloids
การนำไปใช้ทางคลีนิก
รักษากลุ่มมะเร็ง: เต้านม, ปอด,รังไข่, ศีรษะและคอ
ยากลุ่มฮอร์โมน
Glucocorticoids
Prednisolone, Prednisone,Hydrocortisone
การนำไปใช้ทางคลีนิก
รักษากลุ่มมะเร็ง:ต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin’s และ Non-hodgkin lymphoma,เม็ดเลือดขาวชนิด ALL
ผลข้างเคียง
มีโอกาสติดเชื้อง่าย
กระดูกพรุน
กลูโคสในเลือดสูง
แผลในกระเพาะอาหารและลำไส้
Antiestrogens
Tamoxifen, Toremifene, Raloxifene
การนำไปใช้ทางคลีนิก
Tamoxifen: ตัวเลือกแรกใช้รักษามะเร็งเต้านม
Toremifene: มะเร็งเต้านม
Raloxifene: ป้องกันการเกิดมะเร็งกระดูกพรุน
ผลข้างเคียง
ร้อนวูบวาบ คลื่นไส้ อาเจียน
มีเลือดประจำเดือนผิดปกติ
ใช้ระยะยาวเสี่ยงเกิด thromboembolic diseases
Androgen (anti androgens)
Goserelin, Leuprolide, Abarelix
การนำไปใช้ทางคลีนิก
Goserelin , Leuprolide : มะเร็งต่อมลูกหมาก, มะเร็งเต้านมที่แพร่กระจาย, Endometriosis Abarelix: บรรเทาอาการผู้ปวยมะเร็งต่อมลูกหมากระยะสุดท้าย
ผลข้างเคียง
ร้อนวูบวาบ, เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ ระยะแรกcancer cell จะเติบโตไวมาก (ผลมาจาก การหลั่งFSH และ LH)
Progestins
Megestrol acetate
การนำไปใช้ทางคลีนิก
Endometrial carcinoma, มะเร็งเต้านม, มะเร็งไต
ผลข้างเคียง
Progestins เพิ่มอุบัติการณ์ การเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน
ยามะเร็งมุ้งเป้า
ยาโมโนโคลนอลแอนติบอดี
Transtuzumab
Herceptin
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาจับกับ HER-2 receptorHER-2 receptorส่งสัญญาณไปกระตุ้น การเจริญเติบโตของcancer cell ไม่ได้Cancer cell ไม่ สามารถสร้าง/แบ่งตัวได้
การนำไปใช้ทางคลีนิก
มะเร็งเต้านมที่แพร่กระจาย
ผลข้างเคียง
อาจเกิดภาวะหัวใจล้มเหลว (CHF), คลื่นไส้, อาเจียน, ปวดท้อง
Rituximab
Rituxan®
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาจับกับ CD20 ที่ผิว B cellกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน มากำจัด cancer cell Cancer cell ตาย
การนำไปใช้ทางคลีนิก
มะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด B-cell lymphoma
ผลข้างเคียง
Infusion reaction (เป็นอันตรายถึงชีวิต)เช่น BP drop, หลอดลมบีบเกร็ง, angioedema - กดไขกระดูก
Cetuximab
Erbitux®
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาจับ EGFRไม่สามารถรับสัญญาณที่กระตุ้นการ เจริญเติบโตของcancer cell ได้ Cancer cell ไม่สามารถ สร้าง/แบ่งตัวได้
การนำไปใช้ทางคลีนิก
มะเร็งศีรษะ, ลำคอ, มะเร็งลำไส้ส่วนล่าง
ผลข้างเคียง
ในระยะแรก อาจพบBP dropและหายใจลำบาก
Alemtuzumab
Campath®
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาจับกับ CD52 กระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกันมา กำจัดcancer cellBCLL: B-cell chronic lymphocytic leukemiaCancer cell ตาย
การนำไปใช้ทางคลีนิก
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด BCLL
ผลข้างเคียง
คล้ายกับ Rituximab
ยาโมเลกุลขนาดเล็ก
Imatinib
Gleevec®
การนำไปใช้ทางคลีนิก
Gastrointestinal stromal tumor, มะเร็งเม็ดเลือดขาว
Dasatinib
Sprycel®
การนำไปใช้ทางคลีนิก
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด CML และ ALL, มะเร็งที่ดื้อต่อยา Imatinib
Nilotinib
Tasigna®
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด CML และ ALL, มะเร็งที่ดื้อต่อยา Imatinib