Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การบริหารยา (การบริหารยากินและยาเฉพาะที่) - Coggle Diagram

- - - - อาการปวด
      - อาการคลื่นไส้อาเจียน
    - - ยาฆ่าเชื้อในผู้ป่วยที่มีภาวะติดเชื้อ
    - - ผู้ป่วยเป็นโลหิตจาง
        
        ขาดธาตุเหล็ก
        
        ได้รับ เฟอรัส ซัลเฟต
    - - หัวใจเต้นเร็วเกินไป อาจได้รับยาดิจิทาลิส
  - - - เอ็กซเรย์เพื่อตรวจดูสภาพของกระเพาะอาหาร
        และลําไส้
    - - เพื่อถ่ายภาพเอ็กซเรย์ดูการเคลื่อนขับสารทึบรังสีที่ออกจากไตแต่ละข้าง
- - - - ได้รับยาจะมีผลต่อการแสดงออกของฤทธิ์
        ยาต่างจากคนปกติ
  - - - ยาจึงออกฤทธิ์ตามที่ต้องการ
    - - บางชนิดต้องให้ก่อนอาหาร จึงจะดูดซึมได้ดี
- - - - 20 เกรน (grain) = 1 สครูเปิล (scruple)
      - 3 สครูเปิล (scruple) = 1 แดรม (dram)
      - 8 แดรม (dram) = 1 ออนซ์ (ounce)
      - 12 ออนซ์ (ounce) = 1 ปอนด์ (pound)
  - - - 1 ลิตร = 1000 มิลลิลิตร (ซี.ซี.)
      - 1 กิโลกรัม * = 1000 กรัม (gm)
      - 1 กรัม * = 1000 มิลลิกรัม (mg)
      - 1 มิลลิกรัม * = 1000 ไมโครกรัม (mcg)
      - 1 กรัม = 1 มิลลิลิตร (ซี.ซี.)
- - - - สั่งครั้งเดียวและใช้ได้ตลอดไปจนกว่าจะมีคําสั่งระงับ (discontinue)
      - บางครั่งแพทย์อาจระบุวันที่ระงับ ยาไว้
        
        การให้ยาปฏิชีวนะ
    - - เป็นคําสั่งที่ใช้ได้ใน 1 วัน
      - เมื่อได้ให้ยาไปแล้วเมื่อครบก็ระงับไปได้เลย
    - - เป็นคําสั่งการให้ยาครั้งเดียวและต้องให้ทันที
    - - เป็นคําสั่งที่กําหนดไว้ให้ปฏิบัติเมื่อ
        ผู้ป่วยมีอาการ บางอย่างเกิดขึ้น
        
        มีไข้ ปวดแผล ชัก
      - พยาบาลจะต้องใช้ดุลยพินิจในการตัดสินใจ
  - - - ต้องเขียนทั้งชื่อและนามสกุลของผู้ป่วย
      - ห้ามเขียนแต่ชื่อเพียงอย่างเดียว
  - - - รูปแบบเดียวกัน คือ ชื่อยา - ขนาด จํานวน – ทางที่ให้ - ความถี่
      - พยาบาลต้องมีความรู้เกี่ยวกับ วิถีทางการให้ยา (route)
    - - ทางปาก (oral)
        
        ยาที่ให้ผู้ป่วยรับประทานทางปาก
        
        โดยยาจะดูดซึมทางระบบทางเดิน อาหารและลําไส้
        
        ชนิดของการปรุงยา
        
        ยาเม็ด (tablet)
        
        ยาแคปซูล (capsule)
        
        ยาน้ำเชื่อม (Syrup)
        
        อีลิกเซอร์ (elixir)
        
        อีมัลชั่น (emulsion)
      - ทางสูดดม (inhalation)
        
        ยาที่ใช้พ่นให้ผู้ป่วยสูดดมทางปากหรือจมูก
        
        ดูดซึมทางระบบ ทางเดินหายใจ
        
        ชนิดของการปรุงยา
        
        ชนิดสเปรย์ (spray)
        
        พ่นทางสายให้ ออกซิเจน (nebulae)
      - ทางเยื่อบุ (mucous)
        
        ยาที่ใช้สอดใส่หรือหยอดทางอวัยวะต่างๆ ของผู้ป่วย
        
        ดูดซึมเข้าทางเยื่อบุสู่ระบบไหลเวียนของเลือดบริเวณอวัยวะนั้น
        
        ชนิดของการปรุงยา
        
        ชนิดเม็ด (tablet)
        
        ใช้สอด (Suppository) ทางช่องคลอด/ทวารหนัก
        
        อมใต้ลิ้น (Sublingual)
        
        ยาที่ละลายในน้ำ (aqueous solution)
        
        ใช้หยอด (instillate)
        
        ใช้ล้าง (irrigate)
      - ทางผิวหนัง (skin)
        
        ใช้ทาบริเวณผิวหนังของผู้ป่วย
        
        ดูดซึมเข้าร่างกายทางผิวหนัง
        
        ชนิดของการปรุงยา
        
        ชนิดโลชั่น (Lotion)
        
        ครีม (Cream)
        
        ยาขี้ผึ้ง (ointment)
        
        ยาเปียก (paste)
        
        ยาถูนวด (inunction) ยาผงใช้โรย (powder)
      - ทางกล้ามเนื้อ (intramuscular)
        
        ใช้ฉีดเข้าทางกล้ามเนื้อของผู้ป่วย
        
        ดูดซึมเข้าร่างกายทางระบบไหลเวียนเลือดที่ชั้นกล้ามเนื้อ
        
        ชนิดของการปรุงยา
        
        ลักษณะยาที่ละลายในน้ำ (aqueous solution) เท่านั้น
      - ทางชั้นผิวหนัง (intradermal)
        
        ใช้ฉีดเข้าทางชั้นผิวหนังของผู้ป่วย
        
        ดูดซึมเข้าร่างกายทางระบบไหลเวียนเลือดที่ชั้นผิวหนัง
        
        ชนิดของการปรุงยา
        
        ยาที่ละลายในน้ำ (Aqueous solution)
      - ทางหลอดเลือดดํา (intravenous)
        
        ใช้ฉีดเข้าทางหลอดเลือดดําของผู้ป่วย
        
        เข้าสู่ระบบไหลเวียนเลือดโดยตรง
        
        ชนิดของการปรุง
        
        ยาที่ละลายในน้ำ (aqueous solution) เท่านั้น
      - ทางใต้ผิวหนัง (Subcutaneous / hypodermal)
        
        ใช้ฉีดเข้าที่ใต้ผิวหนังของผู้ป่วย
        
        ดูดซึมเข้าระบบไหลเวียนเลือดที่ชั้นใต้ผิวหนัง
        
        ชนิดของการปรุงยา
        
        เป็นลักษณะสารละลาย (Aqueous solution) เท่านั้น
  - - - ความเข้มข้นของยา (ในแต่ละส่วน) = ขนาดความเข้มข้นของยาที่มี/ปริมาณยาที่มี
- - - - ให้ยาถูกคน หรือถูกตัวผู้ป่วย
      - เช็คชื่อผู้ป่วยทุกครั้งก่อนให้ยาหรือก่อนฉีดยา
        
        เทียบกับใบ Medication administration record
    - - ให้ยาถูกชนิด
      - อ่านชื่อยาอย่างน้อย 3 ครั้ง
        
        ก่อนหยิบภาชนะใส่ยาออกจากที่เก็บ
        
        ก่อนเอายาออกจากภาชนะใส่ยา
        
        ก่อนเก็บภาชนะใส่ยาเข้าที่หรือก่อนทิ้งภาชนะใส่ยา
    - - ให้ยาถูกขนาด
      - การจัดยาหรือคํานวณยาให้มีขนาดและความเข้มข้นของยาตามคําสั่งการให้ยา
    - - ให้ยาถูกหรือตรงเวลา
      - ให้ยาตรงตามเวลาหรือความถี่ตามคําสั่งการให้ยา
        
        การให้ยาก่อนอาหาร
        
        เพื่อไม่ต้องการให้ยาได้สัมผัสกับอาหาร
        
        ให้ยาก่อนอาหารอย่างน้อย 1-2 ชั่วโมง
        
        การให้ยาหลังอาหาร
        
        ให้หลังอาหารทันทีจนถึง 2 ชั่วโมงหลังอาหาร
        
        การให้ยาช่วงใดก็ได้
        
        ไม่มีผลต่อการดูดซึม
        
        การให้แบบกําหนดเวลาหรือ
        ให้เฉพาะกับอาหารที่เฉพาะ
        
        ให้พร้อมกับอาหารคําแรก
        
        ห้ามรับประทานพร้อมนม
    - - ให้ยาถูกทาง
      - ให้ยาแก่ผู้ป่วยตามที่แพทย์สั่งการรักษา
    - - ให้ยาถูกตามวิธีการ
      - ใช้เทคนิคที่เหมาะสม
        
        ยึดหลักการปลอดเชื้อ
    - - บันทึกการให้ยาที่ถูกต้อง
      - พยาบาลลง นามในเวลาเดียวกับที่ให้ยากับผู้ป่วย
    - - ตรวจสอบให้แน่ใจว่าได้รับความยินยอม
        จากผู้ป่วยในการจัดการยา
      - ผู้ป่วยมีสิทธิที่จะปฏิเสธการใช้ยา
    - - การซักประวัติ และการประเมินอาการก่อน-หลังให้ยา
      - โดยการสอบถามข้อมูล/ ตรวจสอบประวัติการแพ้ยาของผู้ป่วยทุกครั้งก่อนการให้ยา
    - - การที่จะต้องให้ยาร่วมกัน จะต้อง ดูก่อนว่ายานั้นสามารถให้ร่วมกันได้ไหม
    - - ก่อนที่พยาบาลจะให้ยาผู้ป่วยทุกครั้งต้องแจ้ง
        ชื่อยาที่จะให้
      - ทางที่จะให้ยา ผลการรักษา ผลข้างเคียงของยาที่อาจจะเกิด
      - อาการที่ต้องเฝ้าระวัง
- - - - ยาที่ระคายเคืองทางเดินอาหารให้กินหลังอาหารหรือนม
        
        ยกเว้นยาพวก Tetracycline ไม่ ควรให้ผู้ป่วยรับประทานพร้อมนม
      - ให้ยาเม็ดในเวลาเดียวกัน
      - ยาชนิดผงให้ใช้ช้อนตวงปาดแล้วเทใส่แก้วยา
      - ยาจิบแก้ไอควรให้ภายหลังรับประทานยาเม็ด
      - ยาลดกรดในกระเพาะอาหารควรให้อันดับสุดท้าย
      - ยาอมใต้ลิ้น ควรให้หลังจากรับประทานยาทุกชนิด
    - - ถ้วยยา หรือ Syringe
      - ถาดหรือรถใส่ยา
      - แบบบันทึกการให้ยา
      - น้ำเปล่า หรือ น้ำส้ม
    - - ดูเบอร์เตียง ชื่อ นามสกุล ผู้ป่วยใน MAR ให้ตรงกัน
      - ดูชื่อยา ขนาดยา เวลาที่ให้ใน MAR ของผู้ป่วยแต่ละราย
      - เตรียมยาให้ตรงกับ MAR ของผู้ป่วยแต่ละราย
      - อ่านฉลากยาให้ตรงกับ MAR ของผู้ป่วยแต่ละราย ดูวันที่หมดอายุของยา
      - เทยาหรือรินยาให้ได้ตรงตามจํานวนกับขนาดของยาใน MAR ของผู้ป่วยแต่ละราย
  - - - การสูดดม (Inhalation)
      - การให้ยาทางตา (Eye instillation)
      - การให้ยาทางหู (Ear instillation)
      - การหยอดยาจมูก (Nose instillation)
      - การเหน็บยา
- - - - ที่หอผู้ป่วย
        
        พยาบาลลอกคําสั่งแพทย์หรืออ่านคําสั่งแพทย์
        ไม่ถูกต้อง
        
        ไม่ตรง ตามแพทย์สั่ง
      - ที่ศูนย์คอมพิวเตอร์
        
        ข้อมูลยาในคอมพิวเตอร์ไม่ครอบคลุม
        
        คัดกรองข้อมูลผิดพลาด
      - ที่เภสัชกรรม
        
        จ้าหน้าที่ห้องยา/เภสัชกร อ่านคําสั่งแพทย์ ไม่ถูกต้อง ไม่ตรง ตามแพทย์สั่ง
  - - - การให้ยาไม่ครบ
      - การให้ยาผิดชนิด
      - การให้ยาซึ่งผู้สั่งใช้ยาไม่ได้สั่ง
      - การให้ยาซึ่งผู้สั่งใช้ยาไม่ได้สัง
      - การให้ยาผู้ป่วยผิดคน
      - การให้ยาผิดขนาด
      - การให้ยาผิดวิถีทาง
      - การให้ยาผิดเวลา
      - การให้ยามากกว่าจํานวนครั้งที่สั่ง
      - การให้ยาในอัตราเร็วที่ผิด
      - การให้ยาผิดเทคนิค
      - การให้ยาผิดรูปแบบยา
- - - - การกลืนเป็นอย่างไร
      - อาการ คลื่นไส้ อาเจียน