Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 4.2 การบริหารยาฉีด - Coggle Diagram

- - - - กระบอกฉีดยามีหลายขนาด ตั้งแต่ 0.5-50 m lประกอบด้วย 2 ส่วนคือ กระบอก (barrel) ซึ่งมีปลาย (tip) ที่มีขนาดสวมได้พอดีกับหัวเข็มฉีดยา ส่วนที่สองคือ ลูกสูบ (plunger) กระบอกฉีดยาจะมีทั้งชนิดที่ทำด้วยพลาสติกซึ่งใช้แล้วทิ้ง และสถานที่ทำด้วยแก้วกระบอกฉีดยาที่ทำด้วยแก้วเมื่อล้างสะอาดแล้วและทำให้แห้งจะห่อด้วยผ้า 2 ชั้น
    - - ขนาดของเข็มฉีดยา
        
        ฉีดยาเข้ำใต้ผิวหนัง 23 – 25 ½ - 5/8
        
        ฉีดยาเข้ำกล้ามเนื้อสำหรับผู้ใหญ่ 20 – 23 1 – 2 ½
        
        ฉีดยาเข้ำผิวหนัง 25 – 27 3/8 – ½
        
        ฉีดยาเข้ำกล้ามเนื้อสำหรับทารกและเด็กเล็ก 25 – 27 ½ - 1
        
        ดูดยา ละลายยา 18 – 20 1 – 1 ½
        
        ฉีดยาเข้ำหลอดเลือดดำ 18 – 23 1 ½
      - การเลือกเข็มและกระบอกฉีดยาเพื่อใช้ในการฉีดยา
        ขึ้นอยู่กับเกณฑ์
        
        ความหนืดของยา (viscosity of the solution)
        
        ปริมาณของยาที่จะฉีด
        
        ทางที่ให้ยาเข้ำสู่ร่างกาย (route of administration)
        
        ขนาดรูปร่างของผู้ป่วย
        
        ชนิดของยา เช่น ฉีดยำอินซูลิน
      - ส่วนบริเวณหัวเข็มสามารถจับต้องได้ขณะทำให้หัวเข็มและปลายหลอดฉีดยายึดติดกัน แต่ส่วนของตัวเข็มและปลายเข็มจับต้องไม่ได้ต้องรักษาสภาวะปราศจากเชื้อไว้
    - - ยาสำหรับฉีดจะบรรจุอยู่ในภาชนะบรรจุที่เป็นหลอด (ampule) และขวด (vial)
        
        ยาที่บรรจุในหลอดจะเป็นยาน้ำซึ่งใช้ฉีดครั้งเดียว (single dose) ถ้าใช้ไม่หมดต้องทิ้งไป เพราะเมื่อหลอดยาถูกหักแล้วจะไม่สามารถรักษาให้อยู่ในสภาพปกติจากเชื้อได้ หลอดยาที่มีวงสีรอบคอหลอดยาแสดงว่าหลอดยานั้นจะหักได้ง่ายไม่ต้องใช้เลื่อย
        
        ยาที่บรรจุในขวดจะมีทั้งชนิดที่เป็นผงและยาน้ำ มีทั้งแบบ single dose และ multiple dose ยาที่เป็นผงจะมีความคงตัวต่ำ จุกขวดจะเป็นยางและมีแผ่นโลหะยึดรอบริมของขอบจุกยางไว้กันปากขวดส่วนกลางของจุกยางจากบางเพื่อให้ง่ายต่อการแทงเข็มตรงกลางของจุกยางจะมีแผ่นโลหะหรือฝาพลาสติกปิดไว้อีกครั้งหนึ่งก่อนดูดยาออกจากขวดต้องเปิดแผ่นโลหะหรือพลาสติกออกก่อน
  - - - 5.ฉีกซองกระบอกฉีดยาโดยระวังมิให้เกิดการปนเปื้อน
      - 6.สวมหัวเข็มสำหรับดูดยาเข้ำกับปลายกระบอกฉีดยา บิดหัวเข็มให้แน่น พอประมาณ
      - 4.คลี่สำลีชุบalcoholหรือ gauze ที่ผ่านการฆ่าเชื้อโรคแล้วหุ้มรอบบริเวณคอหลอด ยาเพื่อป้องกันหลอดยาที่หักปลายแล้วบาดนิ้วมือ แล้วทำการหักหลอดยา วางหลอดยาที่หักปลายแล้วในบริเวณที่ไม่ถูกปนเปื้อน
      - 7.ถอดปลอกเข็มออก จับหลอดยาด้วยมือข้างที่ไม่ถนัด ถือกระบอกฉีดยาด้วยมือข้าง ที่ถนัด สอดเข็มเข้าหลอดยา ระวังมิให้เข็มสัมผัสกับด้านนอกและปากหลอดยา
      - 3.เช็ดรอบคอหลอดยาด้วยสำลีชุบ alcohol
      - 8.เอียงหลอดยาให้ปลายตัดเข็มจุ่มในน้ำยา ดูดยาตามจำนวนที่ต้องการ
      - 2.เลื่อยรอบคอหลอดยาพอเป็นรอย โดยคลี่สำลีชุบ alcohol รองหลังคอหลอดยา ถ้ามียาค้างอยู่เหนือคอหลอดยาต้องไล่ยาลงไปอยู่ส่วนใต้คอหลอดยา ถ้าหลอดยามีแถบสีที่คอหลอดยาไม่
      - 9.ตรวจสอบชื่อยาบนหลอดยาอีกครั้งหนึ่งก่อนทิ้งหลอดยา
      - ทำความสะอาดรอบคอหลอดยา และใบเลื่อยด้วยสำลีชุบalcohol70%
      - 10.เปลี่ยนเข็มใหม่ เลือกขนาด และความยาวที่เหมาะสมสำหรับการฉีดยานั้น ๆ
      - 11.ถ้าเตรียมยาสำหรับฉีดผู้ป่วยหลายคนหรือหลายชนิดพร้อมกัน
    - - 1.เขย่าขวดยาเบา ๆ ให้ยาเข้ำกัน
      - 2.ทำความสะอาดจุกขวดยาด้วยสำลีชุบ alcohol70% โดยวิธีหมุนจากจุดที่ แทงเข็มวนออกด้านนอกจนถึงคอขวดยา
      - 3.ฉีกซองห่อกระบอกฉีดยาโดยระวังมิให้เกิดการปนเปื้อน
      - 4.สวมหัวเข็มสำหรับดูดยาเข้ำกับปลายกระบอกฉีดยา บิดหัวเข็มให้แน่น พอประมาณ
      - 5.ถอดปลอกเข็มออก ดูดอากาศเข้ำกระบอกฉีดยาเท่าปริมาณยาที่ต้องการ
      - 6.แทงเข็มเข้าจุกยางใช้นิ้วหัวแม่มือดันลูกสูบให้อากาศเข้ำขวดยาจนหมด
      - 7.คว่ำขวดยาลง โดยให้นิ้วดันลูกสูบอยู่ ปรับให้ปลายตัดเข็มอยู่ในน้ำยา
      - 8.ค่อย ๆ ปล่อยนิ้วที่ดันลูกสูบออก น้ำยาจากขวดจะไหลเข้ามาในกระบอกฉีดยา เมื่อได้ยาครบตามปริมาณที่ต้องการ ถอนเข็มและกระบอกฉีดยาออกจากจุกขวดยา
      - 9.ตรวจสอบชื่อยาบนขวดยาอีกครั้งหนึ่ง
      - 10.เปลี่ยนเข็มใหม่ เลือกขนาด และความยาวที่เหมำะสมสำหรับการฉีดยานั้น ๆ
      - 11.หากเตรียมยาสำหรับฉีดผู้ป่วยหลายคน หรือหลายชนิดพร้อมกัน
    - - 4.คำนวณปริมำณยำฉีดที่ผู้ป่วยควรได้รับอย่ำงถูกต้อง
      - 5.ดูแลบริเวณสำหรับเตรียมยาให้สะอาด แห้ง มีแสงสว่างเพียงพอ
      - 3.ศึกษาเกี่ยวกับขนาด ฤทธิ์ข้างเคียง วิธีละลายยาในกรณีเป็นยาผง
      - 6.ตรวจดูความพร้อมของเครื่องมือเครื่องใช้
      - 2.อ่านและตรวจสอบรายละเอียดบนขวดยาหรือหลอดยาเกี่ยวกับชื่อยา วิถีทำงการให้ยา วันหมดอายุของยา (Exp.date)
      - 7.ล้างมือให้สะอาด เช็ดมือ
      - 1.ซักถามประวัติการแพ้ยาของผู้ป่วย
    - - 4.ถอนเข็ม และกระบอกฉีดยาออกจากขวดยา นำปลอกเข็มที่ถอดออกมาสวม ครอบเข็มไว้
      - 5.เขย่าขวดให้ตัวทำละลายละลายผงจนหมดเป็นเนื้อเดียวกัน
      - 3.ดูดตัวทำละลายตามปริมาณที่ต้องการ ด้วยวิธีเดียวกับการเตรียมยาฉีดจากยา น้ำบรรจุขวดเมื่อได้ตัวทำละลายแล้วให้ฉีดตัวทำละลายเข้ำในขวดยาผง โดยแทงเข็มเข้ำจุกขวดยาแล้วดัน ลูกสูบ ให้ตัวทำละลายเข้ำไปในขวดยาจนหมด หลังจากนั้นปล่อยนิ้วที่ดันลูกสูบออก อากาศที่ถูกแทนที่ ด้วยตัวทำละลายจะเข้ำมาในกระบอกฉีดยาจนหมด ความดันในขวดยาจะเท่ากับความดันในบรรยากาศ
      - 6.ทำความสะอาดจุกขวดยาอีกครั้งด้วยสำลีชุบalcoholปล่อยให้ alcohol แห้ง
      - 2.ทำความสะอาดจุกขวดตัวทำละลาย และจุกขวดยาด้วยสำลีชุบ alcohol70% จนถึงคอขวด ปล่อยให้ alcohol แห้ง
      - 7.ใช้กระบอกฉีดยาพร้อมเข็มชุดเดิม ดูดยาออกจากขวดตามปริมาณที่ต้องการ 8 ด้วยวิธีเดียวกับการเตรียมยาฉีดจากยาน้ำบรรจุขวด
      - 1.ตรวจดูตัวทำละลาย (น้ำกลั่นหรือน้ำเกลือ) ว่ามีฝุ่นผงหรือไม่ โดยคว่ำขวดยก ส่องดู หากมีฝุ่นผง ไม่ควรนำมาใช้
      - 8.หากยาที่ละลายแล้วใช้ไม่หมด และมีอายุที่จะเก็บไว้ใช้ได้ให้เขียนฉลากติดขวดไว้ เกี่ยวกับความเข้มข้นของยา วัน เดือน ปีที่ละลาย ผู้ละลาย และเก็บยาไว้ในที่ที่เหมาะสมตามสลากยาที่ แนบมากับยา
- - - - 1.วิธีหาตำแหน่งฉีดยาเข้ำกล้ำมเนื้อต้นแขน (Deltoid muscle) เป็นบริเวณที่ อยู่ต่ำกว่าขอบล่างของ acromion process 2 นิ้ว เป็นบริเวณที่มีกล้ามเนื้อมาก ควรฉีดบริเวณส่วนกลาง ของกล้ามเนื้อ ซึ่งมีขอบเขตเป็นรูปสามเหลี่ยม
      - 2.วิธีหาตำแหน่งฉีดยาเข้ำกล้ามเนื้อสะโพก (Glutens muscle) มี 3 วิธี
        
        วิธีที่ 2 แบ่งสะโพกออกเป็น 4 ส่วน
        
        ด้านล่าง มีขอบเขตตามแนวของก้นย้อย (glutealfold)
        
        ด้านใน (medial) มีขอบเขตตามแนวแบ่งครึ่งจากกระดูก Coccyx ขึ้นไปตาม แนวแบ่งครึ่งของกระดูก sacrum
        
        ด้านบน มีขอบเขตตามแนวของ iliac crest
        
        ด้านนอก (lateral) มีขอบเขตตามแนวด้านข้างของต้นขาและสะโพก
        
        วิธีที่ 3 ลากเส้นจาก posterior superior iliac spine ไปยังปุ่มกระดูกต้นขา (greater trochanter of the femur) เส้นนี้จะขนานกับ sciatic never ตำแหน่งที่ฉีด คือ ส่วนบนด้าน นอกของเส้น ต่ำจากขอบกระดูกเชิงกราน 2-3 นิ้วฟุต
        
        วิธีที่ 1 แบ่งสะโพกออกเป็น 3 ส่วนใช้ landmark 2 แห่ง คือ anterior superior iliac spine และ coccyx ลำกเส้นสมมุติระหว่าง 2 จุด แบ่งเส้นสมมุติออกเป็น 3 ส่วนเท่าๆ กัน ตำแหน่ง ที่ฉีดยาได้คือส่วนแรกนับจาก anterior superior iliac spine โดยฉีดต่ำกว่าระดับของ iliac crest ประมาณ 2-3 นิ้วมือ
      - 3.วิธีหาตำแหน่งฉีดยาเข้ำกล้ามเนื้อ Vastus lateralis (กล้ามเนื้อหน้าขา) ให้ แบ่งหน้าขาตามความยาว (จาก greater trochanter ไปยัง lateral femoral condyle)
  - - - 2.บริเวณส่วนกลางของหน้าขา
      - 3.บริเวณหน้าท้องที่อยู่ระหว่างแนวใต้ชายโครงกับแนวของ anterior superior iliac spine ยกเว้นบริเวณรอบสะดือ 1 นิ้ว เพราะมี pain receptor มาก
      - 1.บริเวณต้นแขนส่วนกลางด้านนอก
      - 4.บริเวณสะบัก