ยาต้านโรคมะเร็ง
ยากลุ่ม Alkelating agents
ยากลุ่มAntimetabolites/
Antineoplastic agents
มะเร็ง(cancer)
กลุ่มโรคที่เกิดจากความผิดปกติของรหัสสารพันธุกรรม ส่งผลให้การเจริญเติบโตหรือการเพิ่มจำนวนเซลล์เป็น
ไปอย่างรวดเร็วมากกว่าปกติไม่สามารถควบคุมได้และเกิดเป็นเนื้อเยื่อที่ผิดปกติ
การแบ่งตัวในวัฏฐจักรของเซลล์ประกอบด้วย5ระยะ
S phase เป็นระยะที่เซลล์ทำการสร้างและสังเคราะห์DNAให้เพิ่มขึ้นเท่าตัว
G2 phase เป็นระยะที่เซลล์ทำการสร้างองค์ประกอบต่างๆ
G1 phase เป็นระยะแรกที่เซลล์เริ่มเข้าสู่การแบ่งตัว
M phase เป็นระยะที่โคโมโซมหนาาตัวขึ้นและเซลล์มีการแบ่งตัวแบบ mitosis
G0 phase เป็นระยะพักของเซลล์
หลังจากที่เซลล์แบ่งตัวเสร็จสมบูรณ์
ประเภทยาตามวัฏจักรเซลล์มะเร็ง แบ่งได้2ประเภท
Cell cycle-specific drugs(CCS)
Cell cycle-nonspecific drugs(CCNS)
Dacarbazine(DTIC)
Cisplatin,carboplatin
Carmustine
Busulfan(Myleran)
Chlorambucil
Mechlorethamine (Mustargen,Mustine)
Ifosfamide
(Holoxan;IFYUOS)
ผลข้างเคียง
Cyclophosphamide
กลไกการออกฤทธิ์ : เมื่อยาเข้าสู่ร่างกายจะถูกเปลี่ยนแปลงโดยCYP450ให้กลายเป็นphosphoramide mustard
การนำไปใช้รักษาในคลินิก : ยามีทั้งรูปแบบฉีดและรับประทานใช้รักษามะเร็งรังไข่ มะเร็งเต้านม มะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งเม็ดเลือดขาวทุกชนิด และมะเร็งหลายชนิดในเด็ก
กลไกการออกฤทธิ์ :กลไกเหมือนCyclophosphamide
การนำไปใช้รักษาในคลินิก : ยามีทั้งรูปแบบฉีดและรับประทานใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งอัณฑะ มะเร็งของเนื้อเยื่ออ่อน
กลไกการออกฤทธิ์ :เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสายDNAแบบcross-linking ส่งผลให้เซลล์มะเร็งไม่สามารถสร้างหรือเเบ่งตัวได้ และทำให้เซลล์ตาย
การนำไปใช้รักษาในคลินิก : เป็นยามาตรฐานในการรักษา มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเรื้อรัง และมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดfollicular
กลไกการออกฤทธิ์ :ทำให้เกิด หมู่Alkyl ไปจับกับสายDNA ส่งผลให้ DNAทำให้เซลล์มะเร็งแบ่งตัวไม่ได้
การนำไปใช้รักษาในคลินิก : รักษามะเร็งสมอง
กลไกการออกฤทธิ์ :เมื่อยาเข้าสู่ร่างกายจะถูกเปลี่ยนแปลงโดยCYP450 ให้กลายเป็นสารที่มีพิษต่อการสร้างDNA และRNA ของเซลล์มะเร็ง
การนำไปใช้รักษาในคลินิก : เป็นยาฉีดเข้าหลอดเลือดดำ ใช้ร่วมกับยา Adriamycin,Bleomycin, vinblastine หรือ Dacarbazineในการรักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดHodgkin's lymphorma และมะเร็งผิวหนัง
กลไกการออกฤทธิ์ :เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสายDNAทำให้เกิดการยับยั้งกระบวนการDNA replicationและDNA transcription
การนำไปใช้รักษาในคลินิก : เป็นยาฉีดเข้าหลอดเลือดดำ/เข้าทางช่องท้องใช้ร่วมกับยาอื่นในการรักษามะเร็งอัณฑะ มะเร็งรังไข่ มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งปอด และมะเร็งทางเดินอาหาร
กลไกการออกฤทธิ์ :เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสายDNAแบบcross-linking ส่งผลให้เซลล์มะเร็งไม่สามารถสร้างหรือเเบ่งตัวได้ และทำให้เซลล์ตาย
การนำไปใช้รักษาในคลินิก : รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวบางชนิดและใช้ร่วมกับยาเคมีบำบัดอื่นๆ
กลไกการออกฤทธิ์ :เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสายDNAทำให้เกิดสายDNAแตกและยับยั้งกระบวนการDNA transcription
การนำไปใช้รักษาในคลินิก : เดิมใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดHodgkin's lymphomaแต่ปัจจุบันใช้ยานี้น้อยลง
ผลค้างเคียงต่อระบบทางเดินอาหาร
ยากลุ่มAnticancer antibiotics
ทำให้เกิดการกดการทำงานของไขกระดูก
อาการเป็นพิษต่อระบบประสาท
ความเป็นพิษต่อไต
ยากลุ่มนี้มีโอกาสเพิ่มความเสี่ยงการเกิดพิษต่อหัวใจ
ผลต่อผิวหนัง
Purine analogs
Antifolate/Folate antagonist
Pyrimidine analogs
Pemetrexed
ผลข้างเคียง
Methotrexate(MTX)
ยา 6-Thioguanine(6-TG)
ยา Fludarabine
ยา 6-mercaptopurine(6-MP)
ผลข้างเคียง
Cytarabine
Gemcitabine
Capectibine
ผลข้างเคียง
5-fluorouracil(5-FU)
กลไกการออกฤทธิ์ :เป็นยาต้านโฟเลตที่ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ dihydrofolate reductase(DHFR)
การนำไปใช้รักษาในคลินิก :ยามีทั้งยาชนิดเม็ดรับประทาน ยาฉีดเข้าหลอดเลือดดำ ยาฉีดทางกล้ามเนื้อและยาฉีดเข้าทางไขสันหลังใช้รักษาโรคมะเร็งหลายชนิด
กลไกการออกฤทธิ์ :เป็นยาต้านโฟเลตตัวใหม่ เมื่อเข้าสู่ร่างกายmetabolite ให้กลายเป็นสารที่มีฤทธิ์ไปยัยยั้งสารสังเคราะห์
การนำไปใช้รักษาในคลินิก :ใช้รักษามะเร็งปอด มะเร็งตับอ่อน
กลไกการออกฤทธิ์ :เป็นสารที่มีโครงสร้างคล้ายเบสเพียวรีนซึ่งเป็นยาชนิดเเรกในกลุ่มนี้ที่นำมาใช้รักษาโรคมะเร็ง เมื่อเข้าสู่กระแสเลือดจะถูกเปลี่ยนเป็นสารไรโบนิวคลีโอไทด์ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์หลายตัว
การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาเม็ดใช้รับประทาน ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดALL และAML
กลไกการออกฤทธิ์ :คล้ายกับ6-MP
การนำไปใช้รักษาในคลินิก :ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดANLL และAMLโดยใช้ร่วมกับยาDaunorubicinและCytarabine
กลไกการออกฤทธิ์ :เข้าไปแทรกกระบวนการเชื่อมจับกับสายDNAเกิดการยับยั้งสร้างDNA
การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ เนื่องจากเป็นพิษต่อทางเดินอาหารมาก
กลไกการออกฤทธิ์ :ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ thymidylate syntase
การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ รักษามะเร็งเต้านม มะเร็งทางเดินอาหาร
กลไกการออกฤทธิ์ :คล้ายกับ5-FU
การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาเม็ดใช้รับประทาน ใช้รักษาเพื่อบรรเทาอาการ
กลไกการออกฤทธิ์ :ยาจะไปเติมหมู่ฟอตเฟต
การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ นิยมใช้หยดช้าๆ เป็นเวลา5-7วัน
กลไกการออกฤทธิ์ :เมื่อเข้าสู่เซลล์ยาจะถูกกระตุ้นให้มีการเติมหมู่ฟอตเฟต
การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ ใช้รักษามะเร็งตับอ่อนที่แพร่กระจายไปแล้ว
อาจทำให้แท้งและเด็กในครรภ์พิการได้
ผิวหนังถูกแสงแดดเผ่าง่าย
จำนวนเม็ดเลือดขาวลดลง ผู้ป่วยติดเชื้อได้ง่าย
ผมร่วง พบได้น้อย
ระคายเคืองต่อระบบทางเดินอาหาร
กดไขกระดูก
มีแผลในปาก/ริมฝีปาก
อาการอื่นๆ อาจพบได้ไม่บบ่อย เช่น อุจจาระสีดำ
อาจมีการคลื่นไส้ อาเจียน
อาจพบอาการอ่อนเพลียไม่มีแรง
มีแผลในทางเดินอาหาร
มีการลอกของฝ่ามือและฝ่าเท้า
ผิวหนังจะถูกแสงแดดเผาง่าย
กดการสร้างเม็ดเลือด
ผมร่วง แต่จะงอกขึ้นใหม่เมื่อหยุดยา
Bleomycin
Mitomycin
Doxorubicin(DOX)
ผลข้างเคียง
Dactinomycin/actinomycin D
กลไกการออกฤทธิ์ :สอดแทรกเข้าไปในสายDNA ยับยั้งRNA polymerase
การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ ใช้ร่วมกับvincristineในการรักษาsingle-strand
กลไกการออกฤทธิ์ :มีหลายกลไกเช่นยับยั้งtopoisomerase2แทรกไปอยู่ระหว่างDNA base pairs
การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ มีฤทธิ์รักษามะเร็งได้หลายชนิด
กลไกการออกฤทธิ์ :ออกฤทธิ์โดยจับกับธาตุเหล็ก(Fe2+)
การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ฉีดชั้นใต้ผิวหนัง/ฉีดเข้าช่องต่างๆ ยาใช้รักษามะเร็งอัณฑะ มะเร็งต่อมน้ำเหลือง
กลไกการออกฤทธิ์ :ยาถูกเปลี่ยนแปลงในเซลล์ไปเป็นสารAlkylating agents
การนำไปใช้รักษาในคลินิก :ใช้รักษามะเร็งปากมดลูก มะเร็งปอด มะเร็งกระเพาะปัสสาวะและมะเร็งลำไส้ใหญ่
ยากดการทำงานของไขกระดูก
รบกวนทางเดินหายใจ
ยา Mitomycin ก่อให้เกิดความเป็นพิษต่อไต
ผิวหนังไวต่อการฉายรังสี
ยา Bleomycin มีพิษต่อปอด
หากยารั่วออกหลอดเลือดจะทำให้ผิวหนังบริเวณรอบๆตาย
ยา Doxorubicinมีพิษต่อหัวใจ