ยาต้านโรคมะเร็ง

ยากลุ่ม Alkelating agents

ยากลุ่มAntimetabolites/
Antineoplastic agents

มะเร็ง(cancer)

กลุ่มโรคที่เกิดจากความผิดปกติของรหัสสารพันธุกรรม ส่งผลให้การเจริญเติบโตหรือการเพิ่มจำนวนเซลล์เป็น
ไปอย่างรวดเร็วมากกว่าปกติไม่สามารถควบคุมได้และเกิดเป็นเนื้อเยื่อที่ผิดปกติ

การแบ่งตัวในวัฏฐจักรของเซลล์ประกอบด้วย5ระยะ

S phase เป็นระยะที่เซลล์ทำการสร้างและสังเคราะห์DNAให้เพิ่มขึ้นเท่าตัว

G2 phase เป็นระยะที่เซลล์ทำการสร้างองค์ประกอบต่างๆ

G1 phase เป็นระยะแรกที่เซลล์เริ่มเข้าสู่การแบ่งตัว

M phase เป็นระยะที่โคโมโซมหนาาตัวขึ้นและเซลล์มีการแบ่งตัวแบบ mitosis

G0 phase เป็นระยะพักของเซลล์
หลังจากที่เซลล์แบ่งตัวเสร็จสมบูรณ์

ประเภทยาตามวัฏจักรเซลล์มะเร็ง แบ่งได้2ประเภท

Cell cycle-specific drugs(CCS)

Cell cycle-nonspecific drugs(CCNS)

Dacarbazine(DTIC)

Cisplatin,carboplatin

Carmustine

Busulfan(Myleran)

Chlorambucil

Mechlorethamine (Mustargen,Mustine)

Ifosfamide
(Holoxan;IFYUOS)

ผลข้างเคียง

Cyclophosphamide

กลไกการออกฤทธิ์ : เมื่อยาเข้าสู่ร่างกายจะถูกเปลี่ยนแปลงโดยCYP450ให้กลายเป็นphosphoramide mustard

การนำไปใช้รักษาในคลินิก : ยามีทั้งรูปแบบฉีดและรับประทานใช้รักษามะเร็งรังไข่ มะเร็งเต้านม มะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งเม็ดเลือดขาวทุกชนิด และมะเร็งหลายชนิดในเด็ก

กลไกการออกฤทธิ์ :กลไกเหมือนCyclophosphamide

การนำไปใช้รักษาในคลินิก : ยามีทั้งรูปแบบฉีดและรับประทานใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งอัณฑะ มะเร็งของเนื้อเยื่ออ่อน

กลไกการออกฤทธิ์ :เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสายDNAแบบcross-linking ส่งผลให้เซลล์มะเร็งไม่สามารถสร้างหรือเเบ่งตัวได้ และทำให้เซลล์ตาย

การนำไปใช้รักษาในคลินิก : เป็นยามาตรฐานในการรักษา มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเรื้อรัง และมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดfollicular

กลไกการออกฤทธิ์ :ทำให้เกิด หมู่Alkyl ไปจับกับสายDNA ส่งผลให้ DNAทำให้เซลล์มะเร็งแบ่งตัวไม่ได้

การนำไปใช้รักษาในคลินิก : รักษามะเร็งสมอง

กลไกการออกฤทธิ์ :เมื่อยาเข้าสู่ร่างกายจะถูกเปลี่ยนแปลงโดยCYP450 ให้กลายเป็นสารที่มีพิษต่อการสร้างDNA และRNA ของเซลล์มะเร็ง

การนำไปใช้รักษาในคลินิก : เป็นยาฉีดเข้าหลอดเลือดดำ ใช้ร่วมกับยา Adriamycin,Bleomycin, vinblastine หรือ Dacarbazineในการรักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดHodgkin's lymphorma และมะเร็งผิวหนัง

กลไกการออกฤทธิ์ :เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสายDNAทำให้เกิดการยับยั้งกระบวนการDNA replicationและDNA transcription

การนำไปใช้รักษาในคลินิก : เป็นยาฉีดเข้าหลอดเลือดดำ/เข้าทางช่องท้องใช้ร่วมกับยาอื่นในการรักษามะเร็งอัณฑะ มะเร็งรังไข่ มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งปอด และมะเร็งทางเดินอาหาร

การนำไปใช้รักษาในคลินิก : รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวบางชนิดและใช้ร่วมกับยาเคมีบำบัดอื่นๆ

กลไกการออกฤทธิ์ :เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสายDNAทำให้เกิดสายDNAแตกและยับยั้งกระบวนการDNA transcription

การนำไปใช้รักษาในคลินิก : เดิมใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดHodgkin's lymphomaแต่ปัจจุบันใช้ยานี้น้อยลง

ผลค้างเคียงต่อระบบทางเดินอาหาร

ยากลุ่มAnticancer antibiotics

ทำให้เกิดการกดการทำงานของไขกระดูก

อาการเป็นพิษต่อระบบประสาท

ความเป็นพิษต่อไต

ยากลุ่มนี้มีโอกาสเพิ่มความเสี่ยงการเกิดพิษต่อหัวใจ

ผลต่อผิวหนัง

Purine analogs

Antifolate/Folate antagonist

Pyrimidine analogs

Pemetrexed

ผลข้างเคียง

Methotrexate(MTX)

ยา 6-Thioguanine(6-TG)

ยา Fludarabine

ยา 6-mercaptopurine(6-MP)

ผลข้างเคียง

Cytarabine

Gemcitabine

Capectibine

ผลข้างเคียง

5-fluorouracil(5-FU)

กลไกการออกฤทธิ์ :เป็นยาต้านโฟเลตที่ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ dihydrofolate reductase(DHFR)

การนำไปใช้รักษาในคลินิก :ยามีทั้งยาชนิดเม็ดรับประทาน ยาฉีดเข้าหลอดเลือดดำ ยาฉีดทางกล้ามเนื้อและยาฉีดเข้าทางไขสันหลังใช้รักษาโรคมะเร็งหลายชนิด

กลไกการออกฤทธิ์ :เป็นยาต้านโฟเลตตัวใหม่ เมื่อเข้าสู่ร่างกายmetabolite ให้กลายเป็นสารที่มีฤทธิ์ไปยัยยั้งสารสังเคราะห์

การนำไปใช้รักษาในคลินิก :ใช้รักษามะเร็งปอด มะเร็งตับอ่อน

กลไกการออกฤทธิ์ :เป็นสารที่มีโครงสร้างคล้ายเบสเพียวรีนซึ่งเป็นยาชนิดเเรกในกลุ่มนี้ที่นำมาใช้รักษาโรคมะเร็ง เมื่อเข้าสู่กระแสเลือดจะถูกเปลี่ยนเป็นสารไรโบนิวคลีโอไทด์ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์หลายตัว

การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาเม็ดใช้รับประทาน ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดALL และAML

กลไกการออกฤทธิ์ :คล้ายกับ6-MP

การนำไปใช้รักษาในคลินิก :ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดANLL และAMLโดยใช้ร่วมกับยาDaunorubicinและCytarabine

กลไกการออกฤทธิ์ :เข้าไปแทรกกระบวนการเชื่อมจับกับสายDNAเกิดการยับยั้งสร้างDNA

การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ เนื่องจากเป็นพิษต่อทางเดินอาหารมาก

กลไกการออกฤทธิ์ :ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ thymidylate syntase

การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ รักษามะเร็งเต้านม มะเร็งทางเดินอาหาร

กลไกการออกฤทธิ์ :คล้ายกับ5-FU

การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาเม็ดใช้รับประทาน ใช้รักษาเพื่อบรรเทาอาการ

กลไกการออกฤทธิ์ :ยาจะไปเติมหมู่ฟอตเฟต

การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ นิยมใช้หยดช้าๆ เป็นเวลา5-7วัน

กลไกการออกฤทธิ์ :เมื่อเข้าสู่เซลล์ยาจะถูกกระตุ้นให้มีการเติมหมู่ฟอตเฟต

การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ ใช้รักษามะเร็งตับอ่อนที่แพร่กระจายไปแล้ว

อาจทำให้แท้งและเด็กในครรภ์พิการได้

ผิวหนังถูกแสงแดดเผ่าง่าย

จำนวนเม็ดเลือดขาวลดลง ผู้ป่วยติดเชื้อได้ง่าย

ผมร่วง พบได้น้อย

ระคายเคืองต่อระบบทางเดินอาหาร

กดไขกระดูก

มีแผลในปาก/ริมฝีปาก

อาการอื่นๆ อาจพบได้ไม่บบ่อย เช่น อุจจาระสีดำ

อาจมีการคลื่นไส้ อาเจียน

อาจพบอาการอ่อนเพลียไม่มีแรง

มีแผลในทางเดินอาหาร

มีการลอกของฝ่ามือและฝ่าเท้า

ผิวหนังจะถูกแสงแดดเผาง่าย

กดการสร้างเม็ดเลือด

ผมร่วง แต่จะงอกขึ้นใหม่เมื่อหยุดยา

Bleomycin

Mitomycin

Doxorubicin(DOX)

ผลข้างเคียง

Dactinomycin/actinomycin D

กลไกการออกฤทธิ์ :สอดแทรกเข้าไปในสายDNA ยับยั้งRNA polymerase

การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ ใช้ร่วมกับvincristineในการรักษาsingle-strand

กลไกการออกฤทธิ์ :มีหลายกลไกเช่นยับยั้งtopoisomerase2แทรกไปอยู่ระหว่างDNA base pairs

การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ มีฤทธิ์รักษามะเร็งได้หลายชนิด

กลไกการออกฤทธิ์ :ออกฤทธิ์โดยจับกับธาตุเหล็ก(Fe2+)

การนำไปใช้รักษาในคลินิก :เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ฉีดชั้นใต้ผิวหนัง/ฉีดเข้าช่องต่างๆ ยาใช้รักษามะเร็งอัณฑะ มะเร็งต่อมน้ำเหลือง

กลไกการออกฤทธิ์ :ยาถูกเปลี่ยนแปลงในเซลล์ไปเป็นสารAlkylating agents

การนำไปใช้รักษาในคลินิก :ใช้รักษามะเร็งปากมดลูก มะเร็งปอด มะเร็งกระเพาะปัสสาวะและมะเร็งลำไส้ใหญ่

ยากดการทำงานของไขกระดูก

รบกวนทางเดินหายใจ

ยา Mitomycin ก่อให้เกิดความเป็นพิษต่อไต

ผิวหนังไวต่อการฉายรังสี

ยา Bleomycin มีพิษต่อปอด

หากยารั่วออกหลอดเลือดจะทำให้ผิวหนังบริเวณรอบๆตาย

ยา Doxorubicinมีพิษต่อหัวใจ