Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การบริหารยากินและยาเฉพาะที่ - Coggle Diagram
การบริหารยากินและยาเฉพาะที่
วัตถุประสงค์ของการให้ยา
1 เพื่อการรักษา
ทดแทนสิ่งที่ร่างกายขาด Ferrous sulfate
ให้ร่างกายทำงานตามปกติ Digitalis
รักษาเฉพาะโรค Antibiotic
รักษาตามอาการ Paracetamals
1.2 เพื่อการป้องกันโรคและการส่งเสริมสุขภาพ
Vaccine BCG ป้องกนัวณัโรค/ Vitamin
1.3 เพื่อการตรวจวเิคราะห์โรค
กลืน Barium sulfate ผู้ป่วยท า X-ray ฉีดสาร Iodine ผู้ป่วยท า IVP
ระบบการตวงวัดยา
ระบบเมตริก
1 ลิตร = 1000 มิลิลิตร (ซี.ซี.) 1 กิโลกรัม = 1000 กรัม 1 กรัม = 1000 มิลลิกรัม 1 มิลิกรัม = 1000 ไมโครกรัม 1 กรัม = 1 มิลลิลิตร (ซี.ซี)
ระบบมาตรตวงวัดประจำบ้าน
1 ช้อนโต๊ะ = 15 C.C.
1 ช้อนชำ = 5 C.C. 1 ช้อนหวำน = 8 C.C.
15 หยด = 1 C.C.
1 ถ้วยชำ = 180 C.C. 1 ถ้วยแก้ว = 240 C.C.
ระบบอโพทีคารี
20 grain (gr.) = 1 scruple 3 scruple = 1 dram
(z) 8 dram (z) = 1 ounce (oz)
12 ounce (oz) = 1 pound
พยาบาลต้องรู้ตัวย่อสามารถเทียบระบบต่างๆ
1 gm = 1 c.c.
1 dram = 4 c.c.
1 tsp = 5 c.c.1 grain = 60 mg
30 gm = 1 ounce (oz)
30 c.c. = 1 ounce (oz)
คำย่อและสัญลักษณ์เกี่ยวกับคำสั่งการให้ยา
1) ความถี่การให้ยา
ตัวย่อ ภาษาลาติน ความหมาย
OD omni die วันละ 1 ครั้ง
bid bis in die วันละ 2 ครั้ง
tid ter in die วันละ 3 ครั้ง
qid quarter in die วันละ 4 ครั้ง
q 6 hrs quaque 6 hora ทุก 6 ชั่วโมง
2) วิถีทางการให้ยา
route ควำมหมำย o รับประทำนทำงปำก
IV เข้ำหลอดเลือดด ำ
IM เข้ำกล้ำมเนื้อ SC เข้ำใต้ผิวหนัง
ID เข้ำระหว่ำงชั้นผิวหนัง
3) เวลาการให้ยา
ตัวย่อ ภาษาลาติน ความหมาย
a.c. ante cibum ก่อนอาหาร
p.c. post cibum หลังอาหาร
ตัวย่อ ภาษาลาติน ความหมาย
h.s. hora somni ก่อนนอน
p.r.n. pro re nata เมื่อจำเป็น
stat statim ทันทีทันใด
ac ก่อนอาหาร before meals
เมื่่อจ ำเป็น whenever necessary
หลังอำหำร after meals ก่อนนอน before bed
ทันทีทันใด immediately
ac ante cibum pc post cibum hs hora somni PRN pro re nata stat statim
รูปแบบการบริหารยา
Right time (ถูกเวลา)
•ให้ยาถูกเวลา/ ตรงเวลา ความถตี่ามวงรอบเวลาที่ให้
•ไม่ลืมให้ยาและให้เมื่อนึกได้
•ไม่หยดยาเร็ว/ นานกว่าที่แพทย์สั่ง
•ให้ยาก่อน/ หลังอาหาร
Rightroute (ถูกวิถีทาง)
•ให้ยาถูกวิถีทาง
•ยาไม่ผิดช่องทาง
•ยาถูกข้าง
•เป็นไปตามที่แพทย์สั่ง
Right dose (ถูกขนาดยา)
•การให้ยาถูกขนาด ถูกความเข้มข้น
•คำนวณยาถูกต้อง •ไม่ให้ยาซ ้า/ ยาที่แพทย์สั่งให้หยุด
•ไม่ต่อยาโดยแพทย์ไม่ได้สั่ง
•ไม่ลืมให้ยาโดยการข้ามไปให้เวลาใหม่
Righttechnique (ถูกเทคนิค)
•ไม่เดินยาเร็วเกินไป เช่น IV push
•เทคนิคการฉีดยาที่เหมาะสม
•เทคนิคการเตรียมยา
•การผสมยาถูกเทคนิค
•ให้ยาถูกตามวิธีการ
•ไม่บดยาที่ไม่ควรบด
Right drug/ medication (ถูกชนิดยา)
ครั้งที่สอง ก่อนเอายาออกจากภาชนะใส่ยา
ครั้งที่สาม ก่อนเก็บภาชนะใใส่ยาเข้าที่หรือก่อนทิ้งภาชนะใส่ยา
ครั้งแรก ก่อนหยิบภาชนะใส่ยาออกจากที่เก็บ
Rightdocumentation (บนัทึกเอกสารถูกตอ้ง)
•ลงนามเวลาเดยีวกบัที่ให้ยากบั ผู้ป่วยในเอกสาร
•บันทึกการลงลายมือชื่อผู้ให้ยา วนั เวลาที่ให้ยา ชื่อยาที่ให้ ปริมาณที่ให้ ทางที่ให้ยา
• การบันทึกการให้ยาที่ถูกต้อง
Right patient/client ถูกคนถูกตัวผู้ป่วย
•ให้ยาแก่ผู้ป่วยถูกคน
•ให้ยาผู้ป่วยตามที่แพทย์สั่ง
•การสั่งจ่ายยาให้ถูกชื่อผู้ป่วย
ปัจจัยที่มีผลต่อการออกฤทธิ์ของยา
ภาวะจิตใจ
ภาวะสุขภาพ
กรรมพันธุ์
ทางที่ให้ยา
เพศ
เวลาที่ให้ยา
อายุ & น้ำหนักตัว
สิ่งแวดล้อม
คำสั่งแพทย์คำนวณขนาดยา
2.คำสั่งใช้ภายในวันเดียวเช่น Tramal (50) 1 cap q 6 hrs
3.คำสั่งที่ต้องให้ภายในทันที เช่น Diclofenac 1 amp M stat เมื่อปฏิบัติเสร็จแล้วยกเลิกได้
1.คำสั่งครั้งเดียวใช้ได้ตลอดไป เช่นการให้ยาปฎิชีวนะ
คำสั่งที่ให้เมื่อจำเป็น เช่น มีไข้ ปวดแผล ชัก .
ส่วนประกอบคำสั่งยา
ชื่อผู้ป่วย
เวลา ความถี่ในการให้ยา
ชื่อยา
ทางที่ใี่ห้ยา
วัน เวลา ที่สี่ั่งยา
ขนาด/ความเข้มข้นของยา
ลายมือชื่อของแพทย์ทสี่ั่งยา
วิถีทางการให้ยา
1.ทางปาก (oral) ดูดซึมทางระบบเดินอาหาร-ลำ ไส้
ชนิดเม็ด ชนิดน้ำ ชนิดแคปซูล
ทางสูดดม (inhalation) ดูดซึมทางระบบทางเดินหายใจ
ชนิดยาพ่น ชนิดสเปรย์
ทางเยื่อบุ (mucous) ดูดซึมทางระบบไหลเวียนเลือด
ใช้เหน็บทวารหนัก
ใช้หยอด
ใช้สอดช่องคลอด
ใช้อมใต้ลิ้น
ใช้ล้าง
ทางผวิหนัง (skin) ดูดซึมทางผิวหนัง
ใช้ทา lotion, ointment,
ใช้ทาถูนวด (inunction) liniment
ใช้ทำลายเชื้อ incture, alcohol
ใช้โรยผิวหนัง powder
ทางกล้ามเนื้อ (intramuscal)
ใช้ฉีด
ทางช้ันผวิหนัง (intradermal
ใช้ฉีด
ทำงหลอดเลือดด ำ (intravenous)
ใช้ฉีด (parenteral) aqueous solution