Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 3 ยาต้านทานโรคมะเร็งและยากดภูมิคุ้มกัน - Coggle Diagram

- - - - เป็นยาที่ออกฤทธิ์ต่อเชลล์ที่อยู่ในระยะใดระยะหนึ่งของวงจรเชลล์เท่านั้นไม่มีผลต่อเซลล์ในระยะอื่น ยากลุ่มนี้ใช้ได้ผลดีในมะเร็งที่มีอัตราการแบ่งตัวอย่างรวดเร็วหรือมีการแบ่งตัวอย่างต่อเนื่อง
    - - เป็นยาที่ออกฤทธิ์ได้ทุกระยะในวงจรของเชลล์ ยากลุ่มนี้ใช้ได้ผลดีในมะเร็งที่มีอัตราการโตของก้อนมะเร็งทั้งต่ำและสูง
      - แบ่งตามคุณสมบัติทางชีวเคมี (Bochemical จะสามารถแบ่งยา chemotherapy ได้เป็น 6 กลุ่ม
        
        ยากลุ่ม Alkylating agents
        
        1.1 Cyclophosphamide
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        เมื่อยาเข้าสู่ร่างกายจะถูกเปลี่ยนแปลงโดย CYP450 ให้กลายเป็น phosphoramide mustard แทรกเข้าไปในขบวนการสร้าง DNA แบบ cross-nking และมีการเติมหมู่ alky ที่เบส guanine บนสาย DNA และกระตุ้นให้เกิดการตายของเซลล์มะเร็ง
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ยามีทั้งรูปแบบฉีดและยารับประทาน ใช้รักษามะเร็งรังไข่ มะเร็งเต้านม มะเร็งต่อมน้ำเหลืองทั้งชนิด Hodgkin's และ non-Hodgkin lymphoma มะเร็งเม็ดเลือดขาว (eukemia) ทุกชนิด และมะเร็งหลายชนิตในเต็ก
        
        ใช้เป็นยากดภูมิคุ้มกันในผู้ปวยที่ปลูกถ่ายอวัยวะ ผู้ป่วย autoimmune diseases เช่น rheumatoid arthritis แaะ nephritic syndrome
        
        1.2 Ifosfamide (Holoxan; IFOS)
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        กลไกเหมือน Cyclophosphamide
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ยามีทั้งรูปแบบฉีดและยารับประทาน ใช้รักษามะต่อมน้ำเหลือง มะเร็งเร็งอัณฑะ และ มะเร็งของเนื้อเยื่ออ่อน
        
        1.3 Chlorambucil
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสาย DNA แบบ crosS-lnking ส่งผลทำให้เชลล์มะเร็งไม่สามารถสร้างหรือแบ่งตัวได้ และทำให้เซลล์ตาย
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        เป็นยามาตรฐานในการรักษา มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเรื้อรัง (Chronic ymphocytic leukaemia; CLL) และมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด follicular
        
        1.4 Carmustine
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ทำให้เกิด หมู่ Alkyl ไปจับกับสายของ DNA ส่งผลให้ DNA ทำให้เซลล์มะเร็งแบ่งตัวไม่ได้ เกิด DNA strand break และทำให้เชลล์ตาย
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        รักษามะเร็งสมอง
        
        1.5 Dacarbazine (DTIC)
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        เมื่อยาเข้าสู่ร่างกายจะถูกเปลี่ยนแปลงโดย CYP450 ให้กลายเป็นสารที่มีพิษต่อการสร้าง DNA และ RNA ของเชลล์มะเร็ง
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        เป็นยาฉีดเข้าหลอดเลือดดำ ใช้ร่วมกับยา Adriamycin,Bleomycin,Vinblastine หรือ Dacarbazine ในการรักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin's lymphoma และมะเร็งผิวหนัง
        
        1.6 Cisplatin, Carboplatin
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสาย DNAทำให้เกิดการยับยั้งกระบวนการ DNA replication และ DNA transcription
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำหรือฉีดเข้าช่องท้อง ใช้ร่วมกับยื่นในการรักษา มะเร็งอัณฑะ มะเร็งรังไข่ เป็นต้น
        
        1.7 Busulfan (Myleran)
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสาย DNA แบบ cross-linking ส่งผลทำให้เซลล์มะเร็งไม่สามารถสร้างหรือแบ่งตัวได้ และทำให้เซลล์ตาย
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        รักษมะเร็งม็ดเลือดชาวบางชนิด (chronic myelgenous leukemia;
        CML) และใช้ร่วมกับยาเคมีบำบัดอื่น
        
        1.8 Mechlorethamine (Mustargen, Mustine)
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสาย DNA ทำให้เกิดสาย DNA
        แตก และยับยั้งกระบวนการ DNA transcription
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        เดิมใช้รักษารักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดHodgkin'slymphoma แต่ปัจจุบันใช้ยานี้น้อยลง เนื่องจากมีการเปลี่ยนไปใช้cyclophosphamide และยาอื่น ๆ แทน
        
        ผลข้างเคียงจากยากลุ่ม Alylating agents
        
        อาการพิษต่อระบบประสาท
        
        ความเป็นพิษต่อไต
        
        ผลข้างเคียงต่อระบบทางเดินอาหาร
        
        ยากลุ่มนี้มีโอกาสเพิ่มความเสี่ยงการเกิดพิษต่อหัวใจได
        
        ทำให้เกิดการกดการทำงานของไขกระดูก
        
        ผลต่อผิวหนัง ทำให้ผิวหลังมีสีคล้ำ
        
        ยากลุ่ม Antimetabolites
        
        2.1 Antifolate/Folate antagonist: Methotrexate (เมโธเทรกเซท), Pemetrexed (เพมิเทรกเซด)
        
        2.1.1 Methotrexate (MTX)
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        เป็นยาต้านโฟเลตี่ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์dihydrofolate reductase ที่เปลี่ยน dihydrofolate ไปเป็น tetrahydrofolate ที่เป็น cofactorสำคัญที่นำไปใช้สร้างสารตั้งตันของ DNA, RNA และโปรตีน
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ยามีทั้งยาชนิดเม็ดรับประทาน ยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ ยาฉีดทางกล้ามเนื้อ และยาฉีดเข้าทางน้ำไขสันหลัง
        
        2.1.2 Pemetrexed
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        เป็นยาต้านโฟเลตตัวใหม่ เมื่อยาเข้าสู่ร่างกายจะถูก metabolite ให้กลายเป็นสารที่มีฤทธิ์ไปยับยั้งการสังเคราะห์และสร้างสารตั้งตันของDNA, RNA และโปรตีน
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ใช้รักษามะเร็งปอด มะเร็งตับอ่อน
        
        ผลข้างเคียงจากยากลุ่มยา Antifolate/Folate antagonist
        
        อาจทำให้แท้งและเด็กในครภ์พิการได้
        
        ผิวหนังจะถูกแสงแดดเผาได้ง่าย
        
        จำนวนเม็ดเลือดขาวลดลง
        
        ผมร่วง พบได้น้อย แต่ผมจะงอกขึ้นใหม่หลังหยุดยา
        
        ระค่ายเคืองต่อระบบทางเดินอาหาร
        
        2.2 Purine analogs
        
        2.2.1 ยา 6-mercaptopurine (6-MP)
        
        กลไกการออกฤทธิ
        
        เป็นสารที่มีโครงสร้างคล้ายเบสเพียวรีน ซึ่งเป็นยาชนิดแรกในกลุ่มนี้ที่นำมาใช้รักษาโรคมะเร็ง
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        เป็นยาม็ดร้ประทานใช้รักษามะเร็งม็ดเลือดขาวชนิด ALLและ AML หรือANLL
        
        2.2.2 ยา 6-thioguanine (6-TG)
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        คล้ายกับ 6-MP
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิค ANLL หรือ AML โดยใช้ร่วมกับยา
        Daunorubicin และ Cytarabine
        
        2.2.3 ยา Fludarabine
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        เข้าไปแทรกกระบวนการเชื่อมจับของสาย DNA เกิดการยับยั้งการสร้าง DNA
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ เนื่องจากเป็นพิษต่อทางเดิน
        
        ผลข้างเคียงจากยากลุ่มยา Purine analogs
        
        มีแผลในปาก หรือริมฝีปาก
        
        อาการอื่น ๆ ที่อาจพบได้ แต่พบไม่บ่อย ช่น อุจจาระสีดำ
        
        กดไขกระดูก ขนาดยาที่สูงจะทำให้เกิด Leucopenia,thrombocytopenia เกิดพิษต่อตับและรบกวนระบบทางเดินอาหาร
        
        2.3 Pyrimidine analogs
        
        2.3.1 5-fluorouracil (5-FU)
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ thymidylate synthase
        ในการสังเคราะห์ DNA และ RNA
        
        การนำไปใช้ในคลินิก
        
        ชนิดยาฉีดทางหลอดเลือดดำ รักษามะเร็งเต้านม
        
        2.3.2 Capectibine
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        คล้ายกับ 5-Fu
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        เป็นยาชนิดเม็ดรับประทาน ใช้รักษาเพื่อบรรเทาอาการในผู้ป่วยมะเร็งเต้านมที่แพร่กระจายไปแล้ว
        
        2.3.3 Cytarabine
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยาจะไปเติมหมู่ฟอตฟต ทำให้กิดการยับยั้งการเชื่อมต่อสายของสาย DNA
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ นิยมใช้การหยดแบบช้า ๆ เป็นเวลา
        5-7วัน ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด AML
        
        2.3.4 Gemcitabine
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        เมื่อยาเข้าสู่เชลล์ ยาจะถูกกระตุ้นให้มีการเติมหมู่ฟอตเฟตจะไปเข้าไปแทรกกระบวนการเชื่อมจับของสาย DNA เกิดการยับยั้งการสร้าง DNA
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ชนิดยาฉีดทางหลอดเลือดดำ ใช้รักษามะเร็งตับ
        อ่อนที่แพร่กระจายไปแล้ว
        
        ผลข้างเคียงจากยากลุ่ม Pyrimidine analogs
        
        อาจพบอาการอ่อนเพลียไม่มีแรง
        
        ผิวหนังจะถูกแสงแดดผาได้ง่าย
        
        อาจมีอาการคลื่นไส้อาเจียนพะอึดพะอมหรืออาการท้องเสีย
        
        มีแผลในทางเดินอาหารตั้งแต่ที่ริมฝีปาก
        
        กดการสร้างเม็ดเลือด
        
        ยากลุ่ม Anticancer antibiotics
        
        3.1 Dactinomycin หรือ actinomycin D
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        สอดแทรกเข้าไปในสาย DNA ยับยั้งRNA polymerase ทำให้สาย single-strand ของ DNA แตก
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ ใช้ร่วมกับยาVincristine ในการรักษา Wms' tนmor และมะเร็งของเนื้อเยื่อเกี่ยวพันในเด็ก
        
        3.2 Doxorubicin (DOX)
        
        กลไกการออกฤทธิ
        
        ยับยั้ง topoisomerase 2 แทรกไปอยู่ระหว่าง DNA base pairs ในสาย DNA
        
        ปิดกั้นการสัคราะห์ DNA และ RNAรบกวนการทำงานของเยื่อหุ้มเชลล์ และสร้างอนุมูลอิสระซึ่งทำให้สาย DNA แตก
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ มีฤทธิ์ในการรักษามะเร็งหลายได้
        ชนิด เช่น ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน
        
        3.3 Bleomycin
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ออกฤทธิ์โดยจับกับธาตุเหล็กด้เป็นสารประกอบเชิงซ้อนของยากับเหล็กซึ่งทำปฏิกิริยากับออกซิเจนได้อนุมูลอิสระ
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ ฉีดเข้ากล้มเนื้อ ฉีดชั้นใต้ผิวหนัง หรือฉีดเข้าช่องต่าง ๆ ของร่างกาย
        
        3.4 Mitomycin
        
        กลไกการออกฤทธิ
        
        ยาถูกเปลี่ยนแปลงในเซลล์ไปเป็นสาร Alkylating agents ที่มีฤทธิ์แรงมาก ทำให้เกิดสะพานในสาย DNA มีผลยับยั้งการสังเคราะห์ DNA
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ใช้รักษามะเร็งปากมดลูก
        
        ผลข้างเคียงจากยากลุ่ม Anticancer antibiotics
        
        ผิวหนังไวต่อการฉายรังสี
        
        หากยารั่วออกนอกหลอดเลือดจะทำให้ผิวหนังบริเวณรอบๆตาย
        
        รบกวนทางเดินอาหาร มีอาการเบื่ออาหาร
        
        ยากลุ่มสารสกัดจากพืชธรรมชาติ (Natural and semi-synthetic products)
        
        4.1 ยากลุ่ม vinca alkaloids เป็นสารสกัดจากพืช
        
        4.1.1 Vincristine (VCR): Oncovin
        
        4.1.2 Vinblastine (VLB): Velban
        
        4.1.3 Vinorelbine: Navelbine
        
        ผลข้างเคียงจากยากลุ่ม vinca alkaloids
        
        Vincistine มีพิษต่อระบบประสาทกล้ามเนื้อ
        
        Vinblastine และ vinorelbine กดไขกระดูกมากกว่า vincristine
        
        ผลข้างเคียงอื่นที่พบบ่อยคือ คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร
        
        อาจพบการอักเสบของหลอดเลือดดำ บริเวณที่ให้ยา
        
        4.2 ยากลุ่ม taxanes
        
        กลไกการออกฤทธิ์ของยากลุ่ม taxanes
        
        ยาจะไปจับกับ 8 tนbนln ทำให้เพิ่มการก่อตัวเป็น microtubules แต่ยับยั้งการสลายขอสาย microtubules ทำให้การแบ่งสมโตจิไม่สบูรณ์โตยหยุดชะงักที่ระยะ anaphase
        
        ผลข้างเคียงของยากลุ่ม taxanes
        
        ผลต่อทางเดินอาหาร เช่น คลื่นไส้ อาเจียน
        
        อวัยวะส่วนปลายบวม
        
        กดไขกระดูก ทำให้ปริมาณเม็ดเลือดขาวและเกล็ดเลือดต่ำ
        
        ยากลุ่มฮอร์โมน (Hormone and hormone antagonists)
        
        5.1 ยากลุ่มสเตียรอยด์
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองทั้งชนิด Hodekin'sและ non-Hodgkinlymphoma มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด ALL
        
        ผลข้างเคียงของยากลุ่มสเตียรอยด์
        
        มีโอกาสติดเชืองำย กลูโคสไนเลือดสูง
        
        5.2 ยาฮอร์โมนเอสโตรเจน
        
        การนำไปใช้ในคลินิก
        
        Tamoxifen เป็นตัวเลือกแรกในการนำมาใช้รักษามะเร็งเต้านม
        
        Toremifene ใช้รักษามะเร็งเต้านม
        
        ผลข้างเคียง
        
        ร้อนวูบวาบ รบกวนทางเดินอาหาร
        
        มีเลือดประจำเดือนผิดปกติ
        
        5.3 ยาออกฤทธิ์ต้านฮอร์โมน androgen
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ยา Goserelin เป็นยาที่ใช้ฝังในกล้ามเนื้อ ส่วนยา Leuprolideเป็นยาฉีดเข้าชั้นใต้ผิวหนัง กลุ่มยานี้ใช้รักษามะเร็งต่อมลูกหมาก มะเร็งเต้านม
        
        ยา Abarelix เป็นยาฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ใช้บรรเทาอาการผู้ป้วยมะเร็งต่อมลูกหมากระยะสุดท้าย
        
        ผลข้างเคียงของยากลุ่มออกฤทธิ์ต้านฮอร์โมน androgen
        
        เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ
        
        ในระยะแรกอาจทำให้เซลล์มะร็งเจริญมากขึ้น จากผลกระตุ้นการหลั่ง FSH และ LH ในช่วงแรก
        
        ร้อนวูบวาบ
        
        5.4 ยาฮอร์โมนโปรเจสติน
        
        การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ใช้รักษามะเร็งเยื่อบุมดลูก มะเร็งเต้านม และมะเร็งของไต
        
        ผลข้างเคียงและความเป็นพิษ
        
        progestin เพิ่มอุบัติกาณ์ของการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน
        
        ยามะเร็งมุ่งเป้า
        
        6.1 ยาโมโนโคลนอลแอนติบอดี
        
        6.1.1 Trastuzumab
        
        กลไกการออกฤทธิ์: ยาจะไปจับกับ human epidermoid growth
        factor receptor 2 (HER-2) ซึ่ง receptor ชนิดนี้เกี่ยวข้องกับ tyrosine
        
        การนำไปใช้รักษาทางคลินิก: ใช้รักษาโรคมะเร็งต้านมที่แพร่กระจายไปแล้ว
        
        ผลข้างเคียงจากยา : อาจทำให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลว
        
        6.1.2 Rituximab
        
        กลไกการออกฤทธิ์: ยาไปจับกับ C020 ที่ผิว B cell ได้ หลังจากที่จับกันแล้วจะกระตุ้นให้เกิดการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันให้มากำจัดเซลล์มะเร็ง
        
        ผลข้างเคียงจากยา Rituximab : อาจทำให้เกิด infusion reaction
        
        การนำไปใช้รักษาทางคลินิก : ใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด B-cell lymphoma
        
        6.1.3 Cetuximab
        
        การนำไปใช้รักษาทางคลินิก: ใช้รักษา มะเร็งบริเวณศีรษะและลำคอ
        และมะเร็งลำไส้ส่วนล่าง
        
        ผลข้างเคียงจากยา Cetuximab (Erbitux ) : ในระยะแรก อาจทำให้ความดันต่ำ และหายใจลำบากได้
        
        กลไกการออฤทธิ์: ซึ่งไปจับที่ epidermal growth factor (EGFR) ทำ
        ใหม่สมารถรับสัญญาณที่จะไปกระตุ้น การเจริญเติบโตของเชลล์มะเร็งได้
        
        6.1.4 Alemtuzumab
        
        การนำไปใช้รักษทางคลินิก: ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว
        
        ผลข้างเคียงจากยา Alemtuzumab : อาจทำให้เกิด nfusion reaction ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวีต เช่น มีอาการความดันเลือดต่ำ หลอดลมบีบ
        เกร็ง บวม angioedema เป็นต้น
        
        กลไกการออกฤทธิ์: ไปจับกับ C052 ซึ่งเป็นโปรตีนที่พบได้ในเซลล์ปกติและเซลล์มะเร็งชนิด B cellหรือ T cell แล้วจะไปกระตุ้นให้เกิดการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันให้มากำจัดเชลล์มะเร็งต่อไป
        
        6.2 ยาโมเลกุลขนาดเล็ก
        
        6.2.1 Imatinib
        
        การนำไปใช้รักษาทางคลินิก: ใช้รักษา gastrointestinal stromal
        tumor ซึ่งเป็นมะเร็งลำไส้ที่พบได้น้อยชนิดหนึ่งและมะเร็งเม็ดเลือดขาว
        
        6.2.2 Dasatinib
        
        การนำไปใช้รักษาทางคลินิก: ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว
        
        6.2.3 Nilotinib
        
        การนำไปใช้รักษาทางคลินิก: ใช้รักษา chronic myeloid
        leukemia
        
        ผลข้างเคียงจากยากลุ่ม Small molecules:
        
        เกล็ดเลือดต่ำ ทำให้เลือดออกง่าย
        
        กดไขกระดูกทำให้ม็ดเลือดขาวชนิด neutrophil ต่ำ
        
        พิษต่อตับ ทำให้บวมน้ำ
        
        ยากลุ่ม อื่น ๆ
        
        7.1 Asparaginase
        
        กลไกการออกฤทธิ์: ยาจะไปเร่งปฏิกิริยา hydrolysis ทำให้
        เชลล์มะเร็งขาดสารจำเป็นที่จะนำไปสร้างการเจริญเติบโตและสร้างโปรตีน
        
        การนำไปใช้รักษาทางคลินิก: ใช้ในการรักษา ALL ในเด็ก โดยใช้
        ร่วมกับ Vincristine และ Prednisone
        
        ผลข้างเคียงจากยา Asparaginase
        
        อาจทำให้เกิดปฏิกิริยแพ้ที่รุนแรง อาจทำให้เสียชีวิตได้ ทำให้เกิดตับอ่อนอักเสบพิษต่อตับชัก และ โคม่าได้
        
        7.2 Mitotane
        
        กลไกการออกฤทธิ์: รบกวนการทำงานของไมโตครอนเดรียในเชลล์ต่อมหมวกไตชั้นนอก
        
        การนำไปใช้รักษาทางคลินิก: ใช้รักษามะเร็งต่อมหมวกไตชั้นนอก
        
        ผลข้างเคียงจากยา Mitotane
        
        อาจทำให้เกิดอาการซึมเศร้า มึนศรีษะ
        
        การพยาบาลผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยยาต้านมะเร็งโดยรวม
        
        ประเมินสัญญาณชีพก่อนและหลังให้ยา
        
        ประเมินผลข้างเคียงจากการได้รับยาเคมีบำบัดที่พบบ่อย
        
        2 ประเมินภาวะสุขภาพของผู้งวยมะเร็งที่ไร้ยา
        
        กรณีได้ยาชนิดรับประทานดูแลให้ได้รับยาตามแผนการรักษาและดื่มน้ำตามมากๆ หลังรับประทานยา
        
        ในกรณีที่ผู้ป่วยได้รับยาครั้งแรก พยาบาลเตรียมความพร้อมของผู้ป่วย และครอบครัวโดยการให้ความรู้และคำแนะนำผู้ป่วยและญาติเกี่ยวกับ เหตุผลของการให้ยาเคมีบำบัด ผลดีของการให้ยาเคมีบำบัด
        
        ถ้ผู้ป่วยมีอาการคลื่นไส้ ควรดื่มเครื่องดื่มประเภทเหลวเย็น
        
        แนะนำให้ดูแลสุขวิทยาส่วนบุคคล
        
        แนะนำให้ดูแลสุขภาพปากและฟันด้วยแปรงสีฟันขนนิ่ม ๆ แปรงฟันเบา ๆหรือใช้ผ้สะอาดซุบน้ำยา
        
        แนะนำผลข้างเคียงที่อาจพบ
        
        ควรหลีกเลี่ยงการใกล้ชิดหรือสัมผัสกับบุคคลที่เป็นโรคติดต่อ
        
        ในกรณีที่มีอาการชาตามปลายประสาทส่วนปลาย กล้ามเนื้ออ่อนแรง ควรระมัดระวังการเกิดอุบัติเหตุ
        
        ดูแลการได้รับยาตามแผนการรักษา และสังเกตผลข้างเคียงหลังได้รับยา
- - - - กลไกการออกฤทธิ์: ยับยั้งเอนไซม์ calcineนrn ส่งผลยับยั้งการสร้างและการหลั่ง L-2 จาก T cell
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก: ใช้ป้องกันและรักษา acute graft
        rejection
      - ผลข้างเคียงจากยา Cyclosporin A (CsA)
        
        พิษต่อระบบประสาท
        
        อาจทำให้ความดันโลหิตสูง น้ำตาลในเลือดสูง ไขมันในเลือดสูง
        
        พิษต่อไต
    - - กลไกการออกฤทธิ์: ออกฤทธิ์เหมือนกับ cyclosporin แต่เป็นยาใหม่กว่า
      - การนำไปใช้ในคลินิก: ใช้แทน Cyclosporin ในการรักษาผู้ป่วยที่ได้รับ
        การปลูกถ่ายอวัยวะ
      - ผลข้างเคียงจากยา Tacrolimus (FK506 )
        
        คล้ายกับ Cyclospoin แต่ยาไม่ทำให้เหงือกหนาและขนดก
        
        ยามีพิษต่อระบประสาท ซึ่งพบได้บ่อยกว่า Cyclospoin
  - - - กลไกการออกฤทธิ์: ยับยั้งการสร้าง DNA, RNA และโปรตื่น
      - การนำไปใช้ในคลินิก: ใช้ร่วมกับยากลุ่ม Corticosteroids และ Cyclosporin ในการรักษาแบบ triple therapy เพื่อป้องกัน acute graftImuran
      - ผลข้างเคียง
        
        คลื่นไส้ อาเจียน เกิดพิษต่อตับ
        
        ตัวเหลือง ตาเหลือง ผมร่วง กล้ามเนื้ออ่อนแรง อ่อนเพลีย เป็นผื่น
    - - กลไกการออกฤทธิ์: เมื่อยาเข้าสู่ร่างกายจะถูกเปลี่ยนเป็นmycophenolic acid ส่งผลยับยั้งการสร้าง DNA, RNA และโปรตีน ยามีผลยับยั้งการแบ่งตัวของ B และ T lymphocytes
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก: ใช้ป้องกันและรักษา acute gaft rejection
      - ผลข้างเคียงของยา Mycophenolate mofetil (MMF)
        
        ผลข้างเคียงที่พบน้อย ความผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลาง
        
        มีผลข้งเคียงที่ต่ำกว่ Azathopine ที่พบบ่อยได้แก้ กดไขกระดูกทำให้ม็ดเลือดขาวต่ำ
    - - กลไกการออกฤทธิ์: ยาไปยับยั้งการทำงานของ mammalian target of
        rapamycin ; mTOR
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก: ใช้ป้องกันการเกิด acute graft rejection
      - ผลข้างเคียงของยา Sirolimนs หรือ Everolimus
        
        หากใช้ยา Siolimนs ร่วมกับ Cycosporine จะทำให้พิษต่อไตของ Cyclosporine สูงขึ้น และภาวะไขมันในเลือดสูงรุนแรงขึ้น
        
        ภาวะโพแทสเซียมต่ำในเลือด
        
        กดไขกระดูก ทำให้เกร็ดเลือดต่ำ
    - - กลไกการออกฤทธิ์: ยาไปยับยั้งการสังเคราะห์ pyrimidine ส่งผลให้การสังเคราะห์และการสร้าง DNA และ RNA ถูกยับยั้ง
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก รักษาโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์
      - ผลข้างเคียงของยา Leflunomide
        
        พิษต่อตับ พิษต่อไต ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยที่มีโรคตับและโรคไต
        
        กfไขกระดูก ทำให้เกร็ดเลือดต่ำ
  - - - การออกฤทธิ์ยาจะไปควบคุมการทำงานขของ gene โดยจับกับ steroid receptor ภายในเชลล์ได้เป็น drug-receptor complex ไปออกฤทธิ์ที่นิวเคลียสโดยไปยับยั้ง การสร้าง mRNA ของโปรตีนหลายชนิด รวมทั้ง cytokine ชนิดต่าง ๆ
    - - ในด้านการกดภูมคุ้มกัน หากใช้ในขนาดสูง (high dose) สามารถนำไปใช้กดอาการแสดงของโรคภูมิคุ้มกัน
    - - ผลข้างเคียงหมือนกับการใช้ยากลุ่ม steroids โดยความรุนแรงของผลข้างเคียงขึ้นกับขนาดและระยะเวลาในการให้ยา
  - - - กลไกกาออกฤทธิ์: ออกฤทธิ์ยับยั้งการกระตุ้น lymphocyte ด้วย lL-2 ที
        เป็น pathway สำคัญในการกระตุ้นภูมิคุ้มกันร่างกาย
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก: ใช้ในผู้ป่วยที่มีการปลูกถ่ายไต เพื่อเป็นการป้องกันการเกิด acute graft rejection
      - ผลข้างเคียงและความเป็นพิษ
        
        อาจพบอาการแพ้ยาได้
    - - กลไกการออกฤทธิ. ยาออกฤทธิ์โดยจับกับ C2 บนพื้นผิวT cll ทำให้ลดการแบ่งตัว ยับยั้งการกระตุ้นและเกิดการทำลาย T cell และทำให้จำนวน T cell ในกระแสเลือดลดลง
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก: ใช้รักษาผู้ป่วยโรคสะเก็ดเงิน (psoriasis)
      - ผลข้างเคียงและความเป็นพิษ
        
        อาจพบอาการ ไข้ หนาวสั่น ปวดกล้ามเนื้อ ติดเชื้อได้ง่าย
    - - กลไกการออกฤทธิ์: เป็น antbodies ที่จับกับ TNF-a ซึ่งเป็น cytokine ที่เหนี่ยวนำให้เกิดการอักเสบ
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก: ใช้ในการรักษาโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์
      - ผลข้างเคียงของยากลุ่ม Anti-TNF-a antibody
        
        กดไขกระดูก ทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย
        
        พบปฏิกิริยาบริเวณที่ฉีดยา เช่น ผื่นแดงดัน ปวดหรือบวม
    - - กลไกการออกฤทธิ์: ยาจะไปปิดกั้นการจับของ lgE กับ Fc receptor ส่งผลให้ลดการหลั่งสารที่อให้เกิดการแพ้แบบ hypersenstivity
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก: ใช้ร้โรคหอบหืดที่เกิดจากภูมิแพ้
      - ผลข้างเคียงและความเป็นพิษ
        
        อาจเกิด anaphylactic reaction หลังจากได้รับยา 2 ชั่วโมง
        
        เสี่ยงต่อการติดเชื้อไวรัสเพิ่มขึ้น และอาจเหนี่ยวนำทำให้เกิดมะเร็งได้
    - - การนำไปใช้รักษาในคลินิก: ใช้รักษาภาวะปฏิสธการปลูกถ่ยไตแบบเฉียบพลัน
      - ผลข้างเคียงของยา ATG และ ALG
        
        มักมีไข้ หนาวสั่น ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ เกล็ดเลือดต่ำ
      - กลไกการออกฤทธิ์: ยาออกฤทธิ์โดยจับกับโมเลกุลบนพื้นผิว T cell ทำให้ลดการแบ่งตัว ยับยั้งการกระตุ้นและเกิดการทำลายT cell ยาออกฤทธิ์แรง