Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ระบบเลือดและนีโอพลาสมา - Coggle Diagram

- - - - ซีด : สีผิวหนัง ฝ่ามือฝ่าเท้า ริมฝีปาก เหงือก เปลือกตาด้านใน
      - เหนื่อยง่าย : เนื่องจากหัวใจต้องทำงานเพิ่มขึ้นในการที่จะหมุนเวียนเม็ดเลือดแดงที่มีน้อยลงให้นำออกซิเจนไปยังเซลล์ให้เพียงพอ
      - ปวดศีรษะ เฉื่อยชา
      - ชีพจรเร็ว ความดันโลหิตต่ำ
      - เบื่ออาหาร อาหารไม่ย่อย ท้องผูกหรือท้องเสีย
    - - ให้เหล็กโดยกนกิน (Ferrous sulfate) ให้วันละ 3 ครั้ง ระหว่างมื้ออาหาร (กินตอนท้องว่าง) ถ้าให้พร้อมอาหาร หรือให้ร่วมกับนมจะขัดขวางการดูดซึม ทำให้การดูดซึมลดลง
      - แก้ไขปัญหาที่เป็นสาเหตุ เช่น การให้ยาถ่ายพยาธิ
      - การให้เลือด รายที่มีภาวะซีดมาก หรือมีอาการแสดงของภาวะหัวใจวาย โดยให้เม็ดเลือดแดงเข้มข้น (Packed red crll)
  - - - ความผิดปกติแต่กำเนิด (Congenital)
      - ความผิดปกติที่เกิดขึ้นภายหลัง จากการ ทำลายของเนื้อเยื่อ stem cell ในไขกระดูก จากหลายสาเหตุดังนี้
        
        ไม่ทราบสาเหตุ (idiopathic)
        
        การได้รับยาบางชนิด ได้แก่ ยาเคมีบำบัด, Chloramphenical, ยาแก้ปวด, ยากันชัก
        
        การได้รับสารเคมีบ่อยๆซึ่งเป็นพิษต่อระบบเลือด เช่น ยาฆ่าแมลง ทินเนอร์
        
        เกิดภายหลังการติดเชื้อ เช่น ไวรัสตับอักเสบ
        
        เกิดภายหลังการได้รับรังสีการรักษาในขนาดสูง
    - - Low Platelet
        
        เลือดออกในอวัยวะต่างๆ มีจุดจ้ำเลือดตามลำตัวและแขนขา เลือดออกตามไรฟันและเลือดกำเดา เลือดออกในทางเดินอาหาร ทำให้มีอาการอาเจียน หรือถ่ยเป็นเลือด
      - Low RBC
        
        ซีด เหนื่อยง่าย ชีพจรเบาเร็ว และถ้ามีอาการเสียเลือดร่วมด้วย ทำให้มีอาการซีดรุนแรง เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวได้
      - Low WBC
        
        ติดเชื้อง่าย มีไข้ เป็นแผลในปาก
    - - การเปลี่ยนถ่ายไขกระดูก ใช้ในผู้ป่วยเด็กที่ไขกระดูกไม่ทำงานขั้นรุนแรง คือ ซีดเลือดออก และติดเชื้อรุนแรง ไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยา
      - การรักษาด้วยฮอร์โมน ใช้ในผู้ป่วยเด็กที่มีอาการไม่รุนแรงมาก เนื่องจากฮอร์โมน Androgen จะกระตุ้นให้ร่างกายมีการหลั่ง Erythropoietin ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่กระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดง
      - การรักษาด้วยยากดระบบ Immune ใช้ในผู้ป่วยเด็กภาวะโลหิตจางจากไขกระดูกไม่ทำงานที่มีผลต่อการตรวจวินิจฉัยยืนยันว่าไขกระดูกไม่ทำงานจากปฏิกิริยาทางอิมมูน
      - การรักษาตามอาการ เป็นการรักษาประคับประคองตามอาการ ได้แก่ การรักษาด้วยการให้เลือด เมื่อผู้ป่วยมีอาการซีดรุนแรง หรือมีเลือดออกในอวัยวะต่างๆ การรักษาภาวะติดเชื้อ เป็นต้น
  - - - เกิดจากความผิดปกติในการสังเคราะห์โกลบิน ทำให้การสร้างฮีโมโกลบินลดลงโดยที่สูตรโครงสร้างของฮีโมโกลบินยังเป็นปกติ ทำให้เม็ดเลือดแดงมีอายุสั้น เกิดปัญหาซีดเรื้อรังตั้งแต่แรกเกิด
    - - กลุ่มอาการรุนแรงมาก
        
        ฮีโมโกลบินบาร์ทโฮดรอพส์ ฟิทัลลิสเป็นชนิดที่รุนแรงที่สุด ส่วนใหญ่เสียชีวิตในครรภ์มารดาหรือภายในไม่กี่ชั่วโมงหลังคลอด พบว่าทารกมีลักษณะบวมน้ำทั้งตัว คลอดลำบาก ซีด ตับม้ามโต มีรกขนาดใหญ่
      - กลุ่มอาการรุนแรงปานกลาง
        
        โฮโมซัยกัส เบต้า-ธาลัสซีเมียและเบต้า-ธาลัสซีเมีย/ฮีโมโกลบินอี แรกเกิดปกติ จะเริ่มมีอาการตั้งแต่ภายในขวบปีแรกหรือหลังจากนั้นอาการสำคัญ คือ ซีด อ่อนเพลีย ตาเหลือง ท้องป่อง ตับม้ามโต
      - กลุ่มอาการรุนแรงน้อย
        
        ฮีโมโกลบินเอ็ช ผู้ป่วยจะมีอาการน้อย เช่น ซีด และเหลืองเล็กน้อย หากมีไข้หรือติดเชื้อผู้ป่วยจะซีดลง
    - - การรักษาทั่วไป
      - การให้เลือด เพื่อเพิ่มปริมาณเม็ดเลือดแดงในร่างกาย
      - การให้ยาขับธาตุเหล็ก เพื่อป้องกันและลดภาวะเหล็กเกินในเลือด
      - การผ่าตัดม้าม (Splenectomy)
      - การเปลี่ยนถ่ายไขกระดูก
      - การให้คำปรึกษาทางพันธุศาสตร์
    - - ภาวะแทรกซ้อนเนื่องจากเม็ดเลือดแดงแตก
      - ภาวะแทรกซ้อนเนื่องจากภาวะเหล็กเกิน
  - - - ยา ยารักษามาลาเรีย ยาปฏิชีวนะ เช่น chloramphenical ยาแก้ปวด เช่น aspirin, paracetamal
      - อาหาร ถั่วปากอ้าดิบๆ
      - สารเคมี เสื้อผ้าที่อบด้วยลูกเหม็น
      - การติดเชื้อ: ไทฟอยด์ ปอดอักเสบ ตับอักเสบ ไข้หวัด มาลาเรีย
    - - ซีดลงอย่างรวดเร็ว
      - ปัสสาวะดำเป็นสีโค๊ก (Hemoglobinuria)
      - ภาวะไตวาย เนื่องจากมีกรดยูริกเพิ่มจำนวนขึ้นไปอุดหลอดเลือดฝอยในไต
      - ตัวเหลืองภายหลังคลอดในทารกแรกเกิดที่มีภาวะพร่องเอ็นไซม์ G-6-P-D
      - ภาวะซีดเรื้อรัง
    - - หาสาเหตุที่ทำให้ผู้ป่วยเกิดอาการซีด
      - การรักษาภาวะแทรกซ้อน เช่น ภาวะไตวาย
      - ให้เลือด ถ้ามีอาการซีดมากๆ
      - ทารกแรกเกิดที่มีอาการตัวเหลือง
        รักษาด้วยPhototherapy
  - - - การสร้างเกล็ดเลือดลดลง เนื่องจากโรคของไขกระดูกเอง
      - เกล็ดเลือดถูกทำลายมากกว่าปกติ
      - เกล็ดเลือดถูกใช้ไปมากกว่าปกติ
    - - ผู้ป่วยเด็กโรค ITP พบว่าผู้ป่วยส่วนใหญ่ มีอาการเกิดขึ้นภายหลังการติดเชื้อไวรัสบางชนิด
      - การตรวจเลือดทางห้องปฏิบัติการจะพบว่ามี Platelet antibody หรือ Platelet – associated Immunoglobulin
        บนผิวของเกล็ดเลือด ซึ่งทำให้เกล็ดเลือดถูกทำลายอย่างรวดเร็ว
      - เกล็ดเลือดมีหน้าที่เสริมความแข็งแรงของเยื่อบุหลอดเลือดเมื่อมีการฉีกขาดของหลอดเลือด
      - เกล็ดเลือดจะเกาะกันเป็นกลุ่มเกิดเป็น platelet plug เพื่ออุดหลอดเลือดที่ฉีกขาด และยังหลั่งสารบางชนิดที่มีส่วนเกี่ยวข้องในกลไกการห้ามเลือด
    - - จุดจ้ำเลือดที่ผิวหนัง ทั้งที่เป็นจุดเล็กๆ (petechiae) และเป็นจ้ำเลือด (ecchymosis)
      - เลือดกำเดาไหล
      - เลือดออกในเยื่อบุต่างๆ
      - ผู้ป่วยจะไม่มีอาการผิดปกติอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น ตับ ม้าม ต่อมน้ำเหลืองไม่โตแต่อาจตรวจพบอาการซีด ถ้าภาวะเลือดออกเกิดขึ้นช้าๆ และไม่รุนแรง
      - เลือดออกตามผิวหนัง ได้แก่ Petechiae และ Ecchymosis
    - - ส่วนใหญ่โรคหายได้เอง 70-80 % ภายในเวลา 1-2 เดือน และจะไม่กลับเป็นซ้ำอีก
      - บางรายที่ไม่หาย หรือมีเลือดออกใต้ผิวหนังหลายแห่ง หรือมีจุดเลือดออกในปากควรให้กิน prednisolone เพื่อให้ผนังของหลอดเลือด แข็งแรงขึ้น ในรายที่เกล็ดเลือดเพิ่มขึ้นก็ค่อยๆ ลดขนาดของยาลงจนหยุดยา
  - - - ฮีโมฟีเลีย A (Classical Hemophilia) พร่องแฟคเตอร์ 8 พบได้บ่อยที่สุด ประมาณ 80-85 % ของโรคฮีโมฟีเลีย
      - ฮีโมฟีเลีย B (Christmas disease) พร่องแฟคเตอร์ 9 พบได้ประมาณ 10-15 % ของโรคฮีโมฟีเลีย
      - ฮีโมฟีเลีย C พร่องแฟคเตอร์ 11 พบได้ประมาณ
        5 % ของฮีโมฟีเลีย อาการไม่รุนแรงมีการถ่ายทอดทางพันธุกรรมแบบ autosomal recessive
    - - ให้ FFP หรือ Cryoprecipitate
      - ห้ามเลือดและลดการมีเลือดออก ในวันแรกประคบ
        ด้วยความเย็นเพื่อให้เลือดหยุด วันต่อมาประคบด้วยน้ำอุ่นเพื่อให้ลิ่มเลือดละลายเร็วขึ้น
      - ถ้าเลือดออกในข้อให้ใช้ผ้ายืดพันไว้และให้พักข้อ
        นิ่งๆ ป้องกันและหลีกเลี่ยงการทำให้เลือดออก / สังเกตอาการทางระบบประสาท
      - เมื่อเลือดหยุดออกเริ่มให้เคลื่อนไหวเพื่อป้องกันข้อติด
    - - มีบัตรประจำตัวติดตัวเด็กตลอดเวลา ชื่อระบุ โรคที่เป็น
      - การป้องกันอุบัติเหตุ การจัดสิ่งแวดล้อม การเล่น
        การสวมเสื้อผ้า เฉพาะในเด็กและวัยรุ่นโรคนี้
      - การพาเด็กมารับ Vaccine ใช้เข็มเล็กสุด กดนาน 5-10
        นาที
      - ดูแลสุขภาพฟันไม่ให้ฟันผุ หลีกเลี่ยง การใช้แปรงสีฟันที่มี
        ขนแปรงแข็ง
      - หลีกเลี่ยงกีฬาที่กระทบกระแทก
      - ไม่ให้ผู้ป่วยอ้วน หรือ น้ำหนักมากเกินไป
      - ป้องกันภาวะท้องผูก ให้อาหารอ่อน ย่อยง่าย
  - - - เกิดจากการขาดวิตามิน เค ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญในการสร้างโปรทรอมบิน คอมเพล็กซ์ โดยมีปัจจัยที่ส่งเสริมให้ทารกขากวิตามิน เค ดังนี้
        
        ทารกแรกเกิดมีวิตามิน เค ในเลือดน้อยมาก
        
        ทารกไม่ได้รับวิตามิน เค เมื่อแรกเกิด
        
        การได้รับอาหารเสริมที่ไม่ถูกต้อง
    - - มีเลือดออกในสมอง ทางเดินอาหาร ผิวหนัง อาการมักเกิดอย่างเฉียบพลัน โดยไม่มีอาการเจ็บป่วยใดๆ นำมาก่อน ทารกมักมีอาการซีด ซึม ไม่ดูดนม ชัก หรือมีกระหม่อมหน้าโป่งตึง
      - อาการซีด
      - มีจ้ำเขียวตามตัว หรือเลือดหยุดยาก
      - อาการตับโต ในผู้ป่วยเด็กบางราย
      - ในรายที่ไม่เสียชีวิตจากการมีเลือดในสมอง อาจมีอาการพิการทางสมองในระยะต่อมา
    - - เมื่อได้รับการวินิจฉัยแล้ว ให้วิตามินเค 2-5 มิลลิกรัม เข้าทางหลอดเลือดดำ เป็นเวลา 1- 3 วัน
      - ให้ Fresh Frozen Plasma ถ้าผู้ป่วยมีอาการเลือดออกรุนแรง เพื่อเป็นการเพิ่มโปรทรอมบิน คอมเพล็กซ์
      - ให้เม็ดเลือดแดงเข้มข้น (Packed Red Cell) ถ้าซีดมาก
- - - - มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิดมัยอิลอยด์ (Acute Myeloid Leukemia – AML)
        
        เกิดจากความผิดปกติของเม็ดเลือดขาวชนิดมัย
        อิลอยด์ พบได้บ่อยกว่าชนิดลิมฟอยด์
        
        สามารถพบได้ทุกช่วงอายุ แต่มักจะพบบ่อยในผู้ป่วยสูงอายุ
      - มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิดลิมฟอยด์ (Acute Lymphoblastic Leukemia – ALL)
        
        เกิดจากความผิดปกติของเม็ดเลือดขาวชนิดลิมฟอยด์ มักพบในผู้ป่วยอายุน้อยหรือผู้ป่วยสูงอายุ
        
        อาจพบภาวะต่อมน้ำเหลืองโตร่วมด้วยได้ มักการตอบสนองต่อการรักษาดีกว่า
    - - รังสี
      - ยา
      - พันธุกรรม
      - ติดเชื้อ
    - - ไข้ ซีด เลือดออก
      - ปวดข้อหรือปวดกระดูก ตับ ม้าม และต่อม น้ำเหลืองมีขนาดโต มีก้อนที่คอหรือในท้อง
    - - CBC: พบ Hct ต่ำ, เกร็ดเลือดต่ำ เม็ดเลือดขาวมักสูงเป็น
        หมื่นหรือแสนตัวต่อลบ.มม.
      - เจาะไขกระดูก
    - - การให้เคมีบำบัด
      - การแก้ไขภาวะซีด ภาวะติดเชื้อ
      - การเปลี่ยนถ่ายไขกระดูก
  - - - ไม่ทราบสาเหตุที่แท้จริง แต่อาจเกิดจากการติดเชื้อไวรัส การได้รับยากดภูมิคุ้มกันเป็นระยะเวลานานๆ
    - - Hodgkin’s Lymphoma (Hodgkin’s Disease, HL)
        
        เกิดจาก B cells ที่ผิดปกติ
      - Lymphoma(non-Hodgkins’s Lymphoma หรือ NHLs)
        
        มีต้นตอมาจากเซลล์ผิดปกติ ซึ่งอาจเป็น B หรือ T cells และ สามารถแยกจากกันได้โดยตัวชี้บ่งทางพันธุกรรม
    - - เกิดจากการที่เซลล์ในต่อมน้ำเหลืองที่ตำแหน่งใดตำแหน่งหนึ่งในร่างกาย มีการแบ่งตัวผิดปกติ จนเกิดเป็นก้อน ตำแหน่งที่พบบ่อย คือ ต่อมน้ำเหลืองบริเวณคอ (Cervical lymph node)
    - - ต่อมน้ำเหลืองโต
      - ตับม้ามโต
      - อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร น้ำหนักลด
    - - Stage I เป็นที่ต่อมน้ำเหลืองต่อมเดียวหรือกลุ่มเดียว
      - Stage Il เป็นต่อมน้ำเหลืองหลายกลุ่ม แต่ยังอยู่ด้านเดียวกันของกระบังลม
      - Stage III เป็นต่อมน้ำเหลืองทั้งสองข้างของกระบังลม
      - Stage IV เป็นที่อวัยวะต่างๆ ทั่วร่างกาย ทั้งในต่อมน้ำเหลือง และนอกต่อมน้ำเหลือง
    - - ผสมผสานระหว่างเคมีบำบัด รังสีรักษา และการปลูกถ่ายไขกระดูก
      - ยาเคมีบำบัดที่ได้ผลดี: Cyclophosphamide, Vincristine, เพรดนิโซโลน
  - - - คลำพบก้อนในท้อง
      - เบื่ออาหาร ปัสสาวะเป็นเลือด และมีอาการซีด
      - ความดันโลหิตสูง
    - - ผ่าตัดเอาก้อนเนื้องอกออก
      - รังสีรักษา ที่บริเวณตำแหน่งของโรค
      - ให้เคมีบำบัด
      - ห้ามคลำท้อง
  - - - ไม่ทราบแน่นอน แต่เนื่องจากเป็นเนื้องอกที่พบมากในวัย
        เด็ก
      - พบว่ามีผู้ป่วยหลายคนในครอบครัวเดียวกัน
      - สันนิษฐานว่าอาจมีการถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้
    - - ก้อนเนื้องอกมักเป็นก้อนขนาดใหญ่ที่เกิดจากการแบ่งตัวผิดปกติของเซลล์ประสาทอ่อน (neural crest)
      - มักพบที่บริเวณต่อมหมวกไตชั้นเมดัลลา (adrenal medulla)
      - ทำให้มีอาการท้องโตหรือคลำก้อนได้ในท้อง ตำแหน่งอื่นๆ ที่อาจพบก้อน ได้แก่ แนวเส้นประสาทซิมพาเธติค เช่น ในช่องอก ช่องไขสันหลัง คอ หลังลูกตา
    - - มักพบที่บริเวณต่อมหมวกไตชั้นเมดัลลา (adrenal
        medulla) มีอาการท้องโตหรือคลำก้อนได้ในท้อง
      - ถ้ามีการแพร่กระจายของมะเร็งอาจมีตาโปน
      - เบื่ออาหาร น้ำหนักลดลง ซีด อ่อนเพลีย ปวดกระดูก
    - - การผ่าตัด
        
        เหมาะกับกรณีที่มะเร็งอยู่ในระยะเริ่มแรก ก้อนมีขนาดไม่ใหญ่มาก และอยู่ในตำแหน่งที่ไม่สำคัญ
      - การให้รังสีรักษา หลังผ่าตัด
        
        เป็นการรักษาโดยใช้รังสีเข้าไปทำลายก้อนหรือเซลล์มะเร็ง ซึ่งจะทำให้เซลล์บริเวณนั้นตายไป
        
        ทำให้ก้อนเนื้องอกมีขนาดเล็กลงหรือช่วยกำจัดเซลล์มะเร็งที่หลงเหลืออยู่หลังผ่าตัด
      - การให้ยาเคมีบัดบัด
        
        อาการข้างเคียง
        
        คลื่นไส้อาเจียน
        
        เบื่ออาหาร
        
        ปากอักเสบ/แผลในปาก
        
        ท้องผูก
        
        การกดไขกระดูก
        
        ผมร่วง
        
        อ่อนเพลีย เหนื่อยล้า
      - การปลูกถ่ายไขกระดูก