Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
หน่วยที่ 1 มโนทัศน์เกี่ยวกับ การพยาบาลผู้สูงอายุ, จำนวนประชากรผู้สูงอา…
หน่วยที่ 1
มโนทัศน์เกี่ยวกับ
การพยาบาลผู้สูงอายุ
ภาวะสังคมสูงอายุ ( Aging society )
หมายถึง ประเทศที่มีประชากรที่มีอายุมากกว่า 60 ปีขึ้นไป คิดเป็นร้อยละ 10 ของประชากรทั้งประเทศ
คุณลักษณะประชากรสูงอายุไทย
การศึกษา : ผู้สูงอายุส่วนใหญ่มีการศึกษาค่อนข้างน้อย
สถานภาพ : ผู้สูงอายุจะมีจำนวนคนโสด หย่าหรือแยกเพิ่มขึ้น
สถานภาพและบทบาท : บทบาทผู้นำ หัวหน้าครอบครัวลดลง
เพศ : ผู้สูงอายุหญิงมากกว่าชาย
รายได้ : รายได้ลดลง เนื่องจากเกษียณอายุ
เป้าหมายการพยาบาลผู้สูงอายุ
คือ การคงความสามารถในการทำหน้าที่ของผู้สูงอายุให้มากและนานที่สุด และส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดี และมีความผาสุก
ความสูงอายุ หมายถึง การเสื่อมของโครงสร้าง หน้าที่ ของร่างกายที่เปลี่ยนแปลงช้าๆ และต่อเนื่องตั้งแต่ปฎิสนธิจนกระทั่งถึงแก่ชีวิต ซึ่งเกิดจากปัจจัยภายใน และผู้สูงอายุต้องมีอายุ 60 ปีขึ้นไป
ปัจจัยที่มีผลต่อการสูงอายุ
สภาพร่างกาย เชาน์ปัญญา สุขภาพจิต กรรมพันธุ์ ทัศนคติ ความสามารถในการปรับตัว และจัดการกับความเครียด ซึ่งแตกต่างกันในแต่ละบุคคล
ผลกระทบเมื่อเข้าสู่วัยผู้สูงอายุ
สังคม
ฐานภาษีของประเทศมีฐานแคบลง
ขาดแคลนแรงงาน ค่าแรงสูงขึ้น
รายจ่ายในการรักษาพยาบาลสูงขึ้น
อัตราการพึ่งพิงของประชากรเพิ่มขึ้น
การออม และลงทุนในประเทศ ลดลง
ครอบครัว
สุขภาพคนในครอบครัวได้รับผล กระทบ
ครอบครัวต้องปรับตัวตามการเปลี่ยนแปลง
รายได้ลดลง รายจ่ายเพิ่มขึ้น
ต้องการผู้ดูแลผู้สูงอายุ
ปัจจัยที่มีผลต่อความสำคัญของผู้ดูแล
การเกื้อกูล สนับสนุนภายในครัวเรือนไม่เพียงพอ
จำนวนผู้สูงอายุและความต้องการการเกื้อกูล
สนับสนุนที่เพิ่มสูงขึ้น
นโยบายชาติที่ส่งเสริม และเกื้อหนุนให้ผู้สูงอายุดำรงอยู่ในชุมชนและครอบครัว
บทบาทของครอบครัว
การเกื้อกูลผู้สูงอายุ
ด้านอารมณ์และจิตใจ : เคารพนับถือ ให้เกียรติ ยกย่อง ปกป้อง และให้กำลังใจ ใกล้ชิด เอื้ออาทร พูดคุย และให้ความสำคัญในการตัดสินใจ
ด้านสังคม : เกื้อกูลและสนับสนุนให้พบญาติและเพื่อน เปิดโอกาสให้มีส่วนร่วมในสังคม
ด้านร่างกาย : ดูแลทั่วไปในการดำรงชีวิตประจำวัน และช่วยเหลือเมื่อเจ็บป่วย
บทบาทของสังคม
ครอบครัวมีข้อจำกัดในการดูแล ทำให้ชุมชนเป็นหลักสนับสนุน ช่วยลดการพึ่งพิงบริการของรัฐ
รัฐสนับสนุนด้านบุคลากรและทรัพยากร เช่น เงิน งานวิชาการ พยาบาลเยี่ยมบ้าน หน่วยแพทย์เคลื่อนที่ เป็นต้น
ผู้นำชุมชนเอื้ออำนวยประโยชน์ให้เกิดกิจกรรมที่ส่งเสริมสุขภาพด้านร่างกาย จิตใจ สังคม เช่น ชมรมผู้สูงอายุ การนำส่งสถานพยาบาล งบประมาณ เป็นต้น
องค์การบริหารส่วนตำบล พัฒนาและส่งเสริมผู้สูงอายุ เช่น การจัดสรรงบสงเคราะห์ราษฎร
บทบาทของผู้ดูแล
ดูแลจัดการ (Care management) : จัดการภารกิจต่าง ๆ แทนผู้สูงอายุ ซึ่งผู้สูงอายุยังจัดการเองได้
ดูแลช่วยเหลือ (Care providing) : ปฏิบัติกิจทดแทน เนื่องจากผู้สูงอายุกระทำเองไม่ได้
ความทุกข์ยากของผู้ดูแล
ผู้ดูแลเพศชายวัยกลางคน ประกอบอาชีพ
ประสบปัญหาทางด้านเศรษฐกิจและการเงิน
มากกว่าผู้ดูแลกลุ่มอื่น
ผู้ดูแลหนุ่มสาว
ประสบปัญหาในเรื่องความจำกัดของเวลา และการขาดอิสระ
ผู้ดูแลเพศหญิง วัยกลางคน
ได้รับความทุกข์ด้านจิตใจ และประสบปัญหาทางด้านอารมณ์สูง
เรียกว่า “Sandwich generation” เนื่องจากบทบาทหลายด้าน
การลดความทุกข์ยากของผู้ดูแล
หาคนแบ่งเบาภาระ หรือระบายความอึดอัดให้เพื่อนบ้านฟัง
เรียนรู้ระเบียบสังคม (Socialization) ค่านิยมในเรื่องระบบอาวุโส (Seniority) ความเชื่อเรื่องกรรม และความกตัญญูกตเวที
ปรับตัวปรับใจของผู้ดูแล
แนวคิดเกี่ยวกับการพยาบาลผู้สูงอายุ
เจตคติที่ดีต่อความสูงอายุ
ยอมรับ เข้าใจพัฒนาการ ให้คำแนำนำ และคำปรึกษาเมื่อผู้สูงอายุประสบปัญหา
จัดบริการด้านสุขภาพ เพื่อคงไว้ซึ่งภาวะสุขภาพดี
ยอมรับ และเข้าใจว่าเป็นบุคคลที่มีคุณค่า ควรให้ความเคารพ ย่อย่อง ป้องกัน และนับถือ
ลักษณะเฉพาะของผู้สูงอายุที่แตกต่างจากวัยอื่นๆ
ลักษณะเฉพาะทางคลินิก (RAMPS)
การลดลงของกำลังสำรอง (Reduce body reserve)
เมื่ออายุมากขึ้น สมรรถภาพสำรองที่มีอยู่จะลดลง เมื่อสภาพแวดล้อมเปลี่ยนแปลง ร่างกายจะแปรปรวนและล้มเหลวได้ง่าย
ความไม่เอื้ออำนวยของสังคม (Social adversity)
การเกษียนอายุ รายได้ลดลง และการถดถอยของความสามารถ
ผู้สูงอายุต้องพึ่งพาผู้อื่น
เกิดความจำกัดของการเข้าถึงบริการสุขภาพ
การดูแล : ประเมินเครือญาติ และเครือข่ายทางสังคม
อาการและอาการแสดงที่แปลก (Atypical presentation)
ฺBig l's คือ อาการที่เป็นผลรวมของโรคหลายโรค
ภาวะขาดสารอาหาร (Inanition)
โรคที่เกิดจากการปฏิบัติทางการแพทย์ (Iatrogenesis)
ภาวะหกล้ม (Instability)
ความสามารถทางปัญญาบกพร่อง (Intellectual impairment)
การสูญเสียความสามารถในการเดิน (Immobility)
อาการปัสสาวะราดหรืออุจจาระราด (Incontinence)
ยักษ์ในผู้สูงอายุ(Geriatric giant) คืออาการที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ แต่ไม่จำเพาะต่อระบบอวัยวะชัดเจน
อาการแสดงที่เกิดขึ้นในผู้สูงอายุอาจไม่เหมือนคนที่อายุน้อย ผลมาจากสมรรถภาพสำรองต่ำ จึงส่งผลกระทบต่อระบบอื่นๆ
การได้ยามากชนิด (Polypharmacy)
การดูแลรักษา : ต้องพิจารณาให้ยาที่จําเป็นเท่านั้น
เสี่ยงต่อการเกิดผลเสียจากการใช้ยา
และการมีปฏิกิริยาระหว่างกันของยา
เกิดอาการ Orthostatic hypotension จากฤทธิ์ของยา
การมีหลากโรคหลากปัญหา (Multiple pathology)
ต้องประเมินอย่างถี่ถ้วนรอบคอบ และเป็นองค์รวม
โอกาสได้รับผลกระทบจากสิ่งแวดล้อม และการติดเชื้อมากขึ้น
ทําให้เกิดปัญหาโรคเรื้อรัง และปัญหาสังคม
อาการแสดงเบี่ยงไปจากลักษณะที่ พบในคนอายุน้อย
การจัดแบ่งกลุ่มผู้สูงอายุ เพื่อเป้าหมายการพยาบาล
มิติการให้บริการ
ผู้สูงอายุที่สุขภาพดี
ดำรงการมีสุขภาพดี
ผู้สูงอายุุที่หง่อม
ควบคุมอาการไม่สุขสบาย และป้องกันไม่ให้เกิดอันตราย
ผู้สูงอายุเจ็บป่วยเรื้อรังหรือมีภาวะทุพพลภาพ
ควบคุมโรคที่เป็นอยู่ และป้องกันภาวะแทรกซ้อน
ทำกิจกรรมได้ด้วยตนเอง
ทำกิจกรรมเหล่านี้ไม่ได้
ทำกิจกรรมได้โดยมีผู้อื่นช่วย
จำนวนประชากรผู้สูงอายุที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว
เกิดการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากร จากรูปสามเหลี่ยนฐานกว้างยอดแคบ เป็นรูปคล้ายทรงกระบอกมากขึ้น
ส่งผลให้
ดัชนีการสูงอายุ ( Ageing index ) เพิ่มขึ้น
อายุมัธยฐาน (Median age) ของประชากรไทยสูงขึ้น
อัตราส่วนศักยภาพการเกื้อหนุน (Potential support ratio) มีแนวโน้มลดลง
อัตราส่วนการเป็นภาระผู้สูงอายุ (Ageing dependency) มีแนวโน้มสูงขึ้น
ปัจจัยที่มีผลต่ออัตราการเพิ่มขึ้นของผู้สูงอายุ
ก้าวหน้าทางเทคโนโลยีการแพทย์ และสาธารณสุข
ประชากรมีความรู้ในการดูแลตนเอง
การลดลงของภาวะเจริญพันธ์
ประชากรวัยทำงานลดลง และจำนวนผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น
อัตราส่วนการเป็นภาระของผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น
ศักยภาพในการเกื้อหนุนลดลง
มีอายุยืนยาวมากขึ้น
อัตราการเกิดและอัตราการตายลดลง