Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การบริหารยากินและยาเฉพาะที่ - Coggle Diagram

- - - - รักษาเฉพาะโรค
      - ทดแทนสิ่งที่ร่างกายขาด
      - ให้ร่างกายปฏิบัติหน้าที่ตามปกติ
      - รักษาตามอาการ
    - - ฉีดวัคซีนบีซีจีเพื่อป้องกันวัณโรค
    - - ถ่ายภาพเอ็กซเรย์
  - - - ผู้สูงอายุมากๆ การทางานของตับและไตลดลง
      - คนที่มีน้ำหนักตัวมากต้องได้รับขนาดของยาเพิ่มสูงขึ้น
    - - ยาจะมีปฏิกิริยาต่อผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย
    - - บางคนแพ้ยาง่าย
    - - ให้ทางหลอดเลือดดูดซึมเร็วกว่าให้รับประทานทางปาก
    - - ยาปฏิชีวนะบางชนิดต้องให้ก่อนอาหาร
- - - - ระบบอโพทีคารี
        
        ใช้หน่วยเป็น ปอนด์ ออนซ์ เกรน
        
        20 เกรน (grain) = 1 สครูเปิล (scruple)
        3 สครูเปิล (scruple) = 1 แดรม (dram)
        8 แดรม (dram) = 1 ออนซ์ (ounce)
        12 ออนซ์ (ounce) = 1 ปอนด์ (pound)
      - ระบบเมตริก
        
        ใช้หน่วยเป็น กรัม มิลลิกรัม ลิตรมิลลิลิตร
        
        1 ลิตร = 1000 มิลลิลิตร (ซี.ซี.)
        1 กิโลกรัม = 1000 กรัม (gm)
        1 กรัม = 1000 มิลลิกรัม (mg)
        1 มิลลิกรัม = 1000 ไมโครกรัม (mcg)
        1 กรัม = มิลลิลิตร (ซี.ซี.)
      - ระบบมาตราตวงวัดประจำบ้าน
        
        หน่วยที่ใช้เป็น หยด ช้อนชา ช้อนโต๊ะ ถ้วยชา และถ้วยแก้ว
        
        15 หยด = 1 มิลลิลิตร (ซี.ซี.)
        1 ช้อนชา = 5 มิลลิลิตร (ซี.ซี.)
        1 ช้อนหวาน = 8 มิลลิลิตร (ซี.ซี.)
        1 ช้อนโต๊ะ = 15 มิลลิลิตร (ซี.ซี.)
        1 ถ้วยชา = 180 มิลลิลิตร (ซี.ซี.)
        1 ถ้วยแก้ว = 240 มิลลิลิตร (ซี.ซี.)
  - - - OD = วันละ 1 ครั้ง
        bid = วันละ 2 ครั้ง
        tid = วันละ 3 ครั้ง
        qid = วันละ 4 ครั้ง
        q 6 hrs = ทุก 6 ชั่วโมง
    - - O = รับประทานทางปาก
        M = เข้ากล้ามเนื้อ
        SC = เข้าชั้นใต้ผิวหนัง
        V = เข้าหลอดเลือดดำ
        ID = เข้าชั้นระหว่างผิวหนัง
      - subling = อมใต้ลิ้น
        Inhal = ทางสูดดม
        Nebul = พ่นให้สูดดม
        Supp = เหน็บ / สอด
        instill = หยอด
    - - a.c. = ก่อนอําหําร
        p.c. = หลังอําหําร
        h.s. = ก่อนนอน
        p.r.n. = เมื่อจ ําเป็น
        stat = ทันทีทันใด
- - - - แพทย์อาจระบุวันที่ระงับยาไว้เลยก็ได้
    - - ให้ยาไปแล้วเมื่อครบก็ระงับไปได้เลย
    - - เป็นคำสั่งการให้ยาครั้งเดียวและต้องให้ทันที
    - - กำหนดไว้ให้ปฏิบัติเมื่อผู้ป่วยมีอาการบางอย่างเกิดขึ้น
    - - ชื่อของผู้ป่วย
      - วันที่เขียนคำสั่งการรักษา
      - ชื่อของยา
      - ขนาดของยา
      - วิถีทางการให้ยา
      - เวลาและความถี่ในการให้ยา
      - ลายมือผู้สั่งยา
    - - ทางปาก (oral)
        
        ยาจะดูดซึมทางระบบทางเดินอาหารและลำไส้
        
        ชนิดของการปรุงยา
        
        ยาเม็ด (tablet)
        
        ยาแคปซูล (capsule)
        
        ยาน้ำเชื่อม (syrup)
        
        ยาผง (powder)
        
        ยาอม (lozenge)
        
        ตัวอย่าง
        
        Vitamin C (100) 1 tab bid.pc
      - ทางสูดดม (inhalation)
        
        ใช้พ่นให้ผู้ป่วยสูดดมทางปํากหรือจมูก
        
        ตัวอย่าง
        
        Bricanyl 1-2puff inhal bid
      - ทางเยื่อบุ (mucous)
        
        ใช้สอดใส่หรือหยอดทางอวัยวะต่างๆ ของผู้ป่วย
        
        ตัวอย่าง
        
        Mycostatin 1 tab supp hs
      - ทางผิวหนัง (skin)
        
        ชนิดของการปรุงยา
        
        ชนิดโลชั่น (lotion)
        
        ครีม (cream)
        
        ยาขี้ผึ้ง (ointment)
        
        ยาถูนวด (inunction)
        
        ตัวอย่าง
        
        Hand E blam appliedq bid
      - ทางกล้ามเนื้อ (intramuscular)
        
        ตัวอย่าง
        
        Paracetamol 500mg 1amp M PRN q 4-6hrs for fever
      - ทางชั้นผิวหนัง (intradermal)
        
        ตัวอย่าง
        
        TAT diluted skin test
      - ทางหลอดเลือดดำ (intravenous)
        
        ตัวอย่าง
        
        Cefazolin 1gmv q 6hr.
      - ทางใต้ผิวหนัง
        
        ตัวอย่าง
        
        Regular insulin (RI) 10 U sc stat and if blood sugar>130mg
  - - - Right patient/client (ถูกคน)
        
        เช็คชื่อผู้ป่วยทุกครั้งก่อนให้ยาหรือก่อนฉีดยา
      - Right drug (ถูกยา)
        
        การอ่านชื่อยาอย่างน้อย 3 ครั้ง
        
        ครั้งแรก ก่อนหยิบภาชนะใส่ยาออกจากที่เก็บ
        
        ครั้งที่สอง ก่อนเอายาออกจากภาชนะใส่ยา
        
        ครั้งที่สาม ก่อนเก็บภาชนะใส่ยาเข้าที่หรือก่อนทิ้งภาชนะใส่ยา
      - Rightdose (ถูกขนาด)
        
        จัดยาหรือคำนวณยาให้มีขนาดและความเข้มข้นของยาตามคำสั่งการให้ยา
      - Right time(ถูกเวลา)
        
        ให้ยาตรงตามเวลาหรือความถี่ตามคำสั่งการให้ยา
        
        การออกฤทธิ์ที่เหมาะสมที่สุด
        
        การให้ยาก่อนอาหาร
        
        ให้ยาก่อนอาหารอย่างน้อย ½ ชั่วโมง หรือหลังอาหารไปแล้ว 2 ชั่วโมง
        
        การให้ยาหลังอาหาร
        
        หลังอาหารทันที จนถึง 2 ชั่วโมง
      - Rightroute(ถูกวิถีทาง)
      - Right technique(ถูกเทคนิค)
        
        การเตรียมยาและให้ยาที่ถูกต้องยึดหลักการปลอดเชื้อ
      - Right documentation (ถูกการบันทึก)
        
        ลงในเวลาเดียวกับที่ให้ยากับผู้ป่วยในเอกสารที่ได้กำหนดไว้
      - Right to refuse
        
        ตรวจสอบว่าได้รับความยินยอมจากผู้ป่วย
      - Right History and assessment
        
        ซักประวัติและการประเมินอาการก่อน-หลังให้ยา
      - Right Drug-Drug Interaction and Evaluation
        
        การที่ให้ยาร่วมกันต้องดูว่ายานั้นให้ร่วมกันได้ไหม
      - Right to Education and Information
        
        ให้ยาผู้ป่วยทุกครั้งต้องแจ้งชื่อยาที่จะให้
    - - ตรวจสอบคำสั่งแพทย์ก่อนให้ยาทุกครั้ง
      - ต้องทราบวัตถุประสงค์การให้ยา
      - ตรวจสอบประวัติการแพ้ยา
      - ตรวจสอบวันหมดอายุของยา
      - ไม่ควรเตรียมยาค้างไว้
      - ไม่ให้ยาที่ฉลากมีการลบเลือนไม่ชัดเจน
      - ถามชื่อและนามสกุลก่อนทุกครั้ง
      - บอกให้ผู้ป่วยทราบถึงวัตถุประสงค์
      - รับประทานยาต่อหน้าพยาบาล
      - ลงบันทึกการให้ยาหลังจากให้ยาทันที
      - ประเมินประสิทธิภําพของยาที่ให้
      - สังเกตอาการก่อนและหลังการให้ยา
      - ให้ยาผิดต้องรีบรายงํานให้พยาบาลหัวหน้าเวรรับทราบ
- - - - ยาที่ระคายเคืองทางเดินอาหารให้กินหลังอาหารหรือนม
      - ให้ยาเม็ดในเวลาเดียวกัน สามารถรวมกันได้
      - ยาผงให้ใช้ช้อนตวงปาด
      - ยาจิบแก้ไอควรให้ภายหลังรับประทานยาเม็ด
      - ยาลดกรดควรให้อันดับสุดท้าย
      - ยาอมใต้ลิ้นห้ามกลืนหรือเคี้ยวยา
    - - ดูเบอร์เตียง ชื่อนามสกุล ผู้ป่วยใน MAR ให้ตรงกัน
      - ดูชื่อยาขนาดยาเวลาที่ให้ใน MAR
      - เตรียมยาให้ตรงกับ MAR
      - อ่านฉลากยาให้ตรงกับ MAR
      - เทยาหรือรินยาให้ได้ตรงตามจำนวนกับขนาดของยาใน MAR
    - - ยาชนิดUnit dose
        
        หยิบยาใส่ถ้วยยาจำนวนตามที่แพทย์สั่ง
      - ยาชนิด Multidose
        
        ค่อยๆเทยาจากซองยาหรือขวดไม่ให้มือสัมผัสยา
      - ยาน้ำ
        
        หันป้ายยาหรือฉลากยาเข้าหาฝ่ามือเพื่อป้องกันยาหกเปื้อนป้ายยา
      - ไม่แจกยาก่อนหรือหลังเวลาที่กำหนดเกิน 30 นาที
      - บันทึกในแผนการพยาบาลและในใบ MAR ทุกครั้งหลังให้ยา
      - สังเกตการเปลี่ยนแปลงหลังรับประทานยา
  - - - การพ่นยาเข้าสู่ทางเดินหายใจ
      - ยาออกฤทธิ์แบบเฉพาะที่หรือแบบทั่วร่างกาย
    - - วิธีใช้ยาป้ายตา
        
        ล้างมือให้สะอาด
        
        นอนหรือนั่งแหงนหน้า เหลือบตาขึ้นข้างบน
        
        บีบยาลงในกระพุ้งตา โดยเริ่มจากหัวตา
        
        หลับตา กลอกตาไปมา
      - วิธีใช้ยาล้างตา
        
        ตรวจดูเสียก่อนว่าน้ำยาล้างตาใสหรือขุ่น
        
        ลืมตาในน้ำยาล้างตา
        
        กลอกตาไปมาสักพัก
    - - อุ่นยาให้มีอุณหภูมิเท่ากับอุณหภูมิกาย
      - เอียงหู หรือนอนตะแคง
      - ดูดยาและหยอดยาตามจำนวนหยด
      - เอียงหูข้างนั้นไว้ 2-3นาที
    - - เงยหน้าขึ้น และยกปีกจมูกผู้ป่วยข้างที่จะหยอดยาขึ้นเบาๆ
        แล้วหยดยาผ่านทางรูจมูกห่างประมาณ 1-2 นิ้ว
    - - วิธีการเหน็บยาทางทวารหนัก
        
        ยกแก้มก้นผู้ป่วยขึ้นจนเห็นรูทวารหนักชัดเจน จึงสอดใส่เม็ดยาเข้าไป
      - วิธีการเหน็บยาทางช่องคลอด
        
        ให้ผู้ป่วยนอนหงายใส่เม็ดยาหรือแท่งเข้าไปทางช่องคลอด
- - - - ประเภท
        
        สั่งยาผิดขนาด
        
        สั่งยาผิดชนิด
        
        ผิดวิถีทาง
        
        ผิดความถี่
        
        สั่งยาที่มีประวัติแพ้
        
        ลายมือไม่ชัดเจน
    - - ที่หอผู้ป่วย
        
        พยาบาลลอกคำสั่งแพทย์หรืออ่านคำสั่งแพทย์ไม่ถูกต้อง
      - ที่ศูนย์คอมพิวเตอร์
        
        คัดกรองการลงข้อมูลยาในคอมพิวเตอร์ไม่ครอบคลุม
      - ที่เภสัชกรรม
        
        เจ้าหน้าที่ห้องยา/เภสัชกร อ่านคำสั่งแพทย์ ไม่ถูกต้อง
    - - กระบวนการจ่ายยาของกลุ่มงานเภสัชกรรม ที่จ่ายยําไม่ถูกต้องตามที่ระบุในคำสั่งใช้ยา
    - - จำแนกได้ 11 ข้อ (11R)
        
        การให้ยาไม่ครบ
        
        การให้ยาผิดชนิด
        
        การให้ยาซึ่งผู้สั่งใช้ยาไม่ได้สั่ง
        
        การให้ยาผู้ป่วยผิดคน
        
        การให้ยาผิดขนาด
        
        การให้ยาผิดวิถีทาง
        
        การให้ยาผิดเวลา
        
        การให้ยามากกว่าจำนวนครั้งที่สั่ง
        
        การให้ยาในอัตราเร็วที่ผิด
        
        การให้ยาผิดเทคนิค
        
        การให้ยาผิดรูปแบบยา
  - - - ยาที่แพทย์สั่งในห้องยาไม่มีปริมาณ mg ตามสั่ง
      - ยาที่เป็นเศษส่วนและมากกว่าหนึ่งมักจัดผิดให้วงกลมด้วยปากกาแดง
      - ยาก่อนนอนทำเครื่องหมายดอกจันทร์
    - - ตรวจสอบรายการยาในใบ MAR กับคำสั่งแพทย์ให้ตรงกัน
- - - - ประวัติโรคประจำตัว
      - อาการข้างเคียงจากการใช้ยา
      - อาการที่ดีขึ้นหรือเลวลง
      - ความร่วมมือในการใช้ยา
    - - ข้อมูลสำคัญผู้ป่วยที่เกี่ยวข้องกับการใช้ยา
      - ข้อมูลที่สำคัญผู้ป่วยเพื่อประกอบการปรับขนาดยา
      - ประเมินความเสี่ยงและประโยชน์
      - ใช้ความรู้ด้านเภสัชศาสตร์ของยา
      - พิจารณาโรคร่วม
      - คำนึงถึงปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการใช้ยา
      - พัฒนาความรู้ให้เป็นปัจจุบัน
      - เข้าใจเรื่องเชื้อดื้อยา
    - - ยอมรับในการตัดสินใจของผู้ป่วย/ผู้ดูแล
      - ระบุและยอมรับความแตกต่างระหว่างบุคคล
      - อธิบายเหตุผล และความเสี่ยง/ประโยชน์
      - ประเมินความร่วมมือในการใช้ยาของผู้ป่วย
      - สร้างสัมพันธภาพกับผู้ป่วย/ผู้เกี่ยวข้อง
      - ทำความเข้าใจ ร่วมปรึกษาก่อนใช้ยา
    - - หลีกเลี่ยง/ลดความเสี่ยงที่จะเกิดขึ้น
      - คำนวณการใช้ยาให้ถูกต้อง
      - คำนึงถึงโอกาสที่จะเกิดการใช้ยาผิด
      - ใช้ข้อมูลที่ทันสมัย
    - - เฝ้าระวังติดตาม และการมาตรวจตามนัด
      - ให้ข้อมูลเกี่ยวกับยาที่ชัดเจน เข้าใจได้ง่าย
      - แนะนำผู้ป่วย/ผู้ดูแลเกี่ยวกับแหล่งข้อมูลที่เชื่อถือ
      - สร้างความมั่นใจให้ผู้ป่วย/ผู้ดูแล
    - - ทบทวนแผนการบริหารยา
      - มีการติดตามประสิทธิภาพของการรักษา
      - ค้นหาและรายงานอาการไม่พึงประสงค์
    - - รู้เกี่ยวกับชนิด สาเหตุ ของความคลาดเคลื่อน
      - ระบุความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น
      - พัฒนาหาความรู้ให้ทันสมัยอยู่เสมอ
      - รายงานความคลาดเคลื่อนในการใช้ยา
    - - ยอมรับความรับผิดชอบส่วนบุคคล
      - รู้และทำงานภายใต้กฎหมาย
    - - สะท้อนคิดการบริหารยาของตนเองและการสั่งยาของผู้เกี่ยวข้อง
      - เข้าใจและใช้เครื่องมือในการปรับปรุงการบริหารยา
    - - มีส่วนร่วมกับสหวิชาชีพ
      - สร้างสัมพันธภาพกับทีมสหวิชาชีพ
  - - - ผู้ป่วยมีข้อห้ามในการให้ยาทางปากหรือไม่
      - ประวัติการแพ้ยา
      - ประเมินผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการดูการทำงานของ ตับไต
      - รับสารน้ำเพียงพอหรือไม่
      - ความรู้ความเข้าใจเรื่องยาที่ได้รับ
      - การปฏิบัติตัวในการได้รับยา
    - - รวบรวมข้อมูลงแล้วนำมาจัดหมวดหมู่ข้อมูลที่เป็นปัญหา
    - - เกณฑ์การประเมิน
        
        ไม่เกิดอาการสำลัก
        
        สามารถรับยาได้จนครบ
    - - ยึดหลักความถูกต้อง 7 ประการ
      - คำนึงถึงบทบาทพยาบาลการให้ยา
    - - เพื่อดูผลของยาต่อผู้ป่วย
        
        ด้านการรักษา
        
        ผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์
        
        การแพ้ยาด้วย
      - เกณฑ์การประเมิน
        
        หลังจากได้รับยา 30 นาที ไม่มีอาการแพ้ยา
        
        สามารถบอกการปฏิบัติตัว
        
        สามารถอธิบายวัตถุประสงค์