Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 9 การพยาบาลเด็กจนถึงวัยรุ่นที่มีปัญหาทางโลหิตวิทยาและนีโอพลาสม -…
บทที่ 9 การพยาบาลเด็กจนถึงวัยรุ่นที่มีปัญหาทางโลหิตวิทยาและนีโอพลาสม
การพยาบาลเด็กป่วยที่มีปัญหาทางโลหิตวิทยา
ธาลัสซีเมีย (Thalassemia)
การวินิจฉัย
กาตรวจร่างกาย
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ การตรวจนับจำนวนและดูลักษณะของเม็ดเลือดแดง
การซักประวัติ ประวัติการซีดเรื้อรัง ประวัติครอบครัว
การรักษา
การให้ยาขับธาตุเหล็ก
การผ่าตัดม้าม
การให้เลือด
การเปลี่ยนถ่ายกระดูก
การักษาทั่วไป อธิบายให้ผู้ป่วยและผู้ปกครองเข้าใจเกี่ยวกับโรคการถ่ายทอดทางพันธุกรรม
การให้คำปรึกษาทางพันธุศาสตร์
สาเหตุ
เกิดจากความผิดปกติในการสังเคราะห์โกลบิน ทำให้การสร้างฮีโมโลบินลดลงโดยที่สูตรโครงสร้างของฮีโมโกลบินยังเป็นปกติ ทำให้เม็ดเลือดแดงมีอายุสั้นเกิดปัญหาซีดเรื้อรังตั้งแต่แรกเกิด
ภาวะแทรกซ้อน
2.ภาวะแทรกซ้อนเนื่องจากภาวะเหล็กเกิน
1.ภาวะแทรกซ้อนเนื่องจากเม็ดเลือดแดงแตก
โรคเกล็ดเลือดต่ำ Idiopathic Thrombocytopenic Purpura (ITP)
อาการและอาการแสดง
เลือดกำเดาไหล
เลือดออกในเยื่อบุต่างๆ
จุดจ้ำเลือดที่ผิวหหนัง ทั้งที่เป็นจุดเล็กๆและเป็นจ้ำเลือด
ผู้ป่วยจะไม่มีอาการผิดปกติอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น ตับ ม้าม ต่อมน้ำเหลืองไม่โต
การวินิจฉัย
การตรวจร่างกาย เช่น มีเลือดกำเด่ไหล
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ พบว่าเกล็ดเลือดต่ำกว่าปกติ แต่
เม็ดเลือดแดงและเม็ดเลือดขาวปกติ
การซักประวัติ อาการและความผิดปกติที่ควรซักถาม
พยาธิสภาพ
การตรวจเลือดทางห้องปฏิบัติการจะพบว่า Platelet antibody บนผิวของเกล็ดเลือด ซึ่งทำให้เกล็ดเลือดถูกทำลายอย่างรวดเร็ว โดย macrophage ที่ม้าม ทำให้ระดับเกล็ดเลือดลดต่ำลงอย่างรวดเร็ว และเกิดภาวะเลือดออกในอวัยวะต่างๆตามมา
การรักษา
ส่วนใหญ่โรคหายได้เอง 70-80% ภายใน 1-2 เดือน และไม่กลับมาเป็นซ้ำอีก
สาเหตุ
เกล็ดเลือดถูกทำลายมากกว่าปกไติ
เกล็ดเลือดถูกใช้ไปมากกว่าปกติ
การสร้างเกล็ดเลือดลดลง เนื่องจากโรคไขกระดูกเอง
ภาวะพร่องเอนไซม์ G-6-PD (G-6-PD Deficiency)
พยาธิสภาพ
G-6-PD เป็นเอนไซม์ที่พบในเซลล์ทุกชนิดในร่างกายมีหน้าที่เกี่ยวกับการรักษาความคงทนของเซลล์ ในภาวะที่มีระดับเอนไซม์ลดลงหรือมีโครงสร้างที่ผิดปกติ เซลล์อื่นๆซึ่งมีนิวเคลียสจะสร้างเอนไซม์ขึ้นมาใหม่แต่เซลล์เม็ดเลือดแดงซึ่งไม่มีนิวเคลียสจะไม่สามารถสร้างเอนไซม์ได้ทำให้เม็ดเลือดแดงมีสภาวะที่ไม่คงทน เนื่องจากอีโมโกลบินเกิดการเสื่อมสภาพ
อาการและอาการแสดง
3.ภาวะไตวายเนื่องจากมีกรดยูริกเพิ่มจำนวนไปอุดเลือดฝอยในไต
4.ตัวเหลืองภายหลังคลอดในทารกแรกเกิดที่มีภาวะพร่องเอนไซม์ G-6-P-D
2.ปัสสาวะดำเป็นสีโค้ก
5.ภาวะซีดเรื้อรัง
1.ซีดลงอย่างรวดเร็ว
สาเหตุ
สารเคมี เสื้อผ้าที่อบด้วยลูกเหม็น
อาหาร ถั่วปากอ้าดิบๆ
ยารักษามาลาเรีย ยาปฏิชีวนะ
การติดเชื้อ:ไทฟอยด์ ปอดอักเสบ ตับอักเสบ ไข้หวัด มาลาเรีย
การรักษา
2.การักษาภาวะแทรกซ้อน
3.ให้เลือด ถ้ามีอาการซีดมากๆ
1.หาสาเหตุที่ทำให้ผู้ป่วยเกิดอาการซีด
4.ทารกแรกเกิดที่มีอาการตัวเหลืองรักษาด้วย Phototherapy
Hemophilia
พยาธิสภาพ
ผลจากการขาดองค์ประกอบในการ
แข็งตัวของเลือดทำให้ร่างกายไม่สามารถสร้างไฟบรินได้ เลือดจึงไหลผ่านบริเวณหลอดเลือดที่ฉีกขาด ทำให้มีเลือดไหลออกนอก
หลอดเลือดตลอดเวลาหากเป็นการเสียเลือดภายในร่างกาย จะต้องใช้เวลานานกว่าจะแสดงอาการของการเสียเลือด ยกเว้นการมีเลือดออกในข้อหรือในอวัยวะที่สำคัญ เช่น สมอง ซึ่งผู้ป่วยเด็กจะ
แสดงอาการได้เร็ว
อาการและอาการแสดง
ปวดและบวมตามข้อแบบเฉียบพลัน เช่น หัวไหล่ ข้อศอก สะโพก หัวเข่า กล้ามเนื้อขาและแขน
เลือดไหลไม่หยุดเมื่อบาดเจ็บ
ปวดศีรษะรุนแรง
ปวดคอ อาเจียน เห็นภาพซ้อน
สาเหตุ
ฮีโมฟีเลีย B (Christmas disease)
พร่องแฟคเตอร์ 9 พบได้ประมาณ 10-15
% ของโรคฮีโมฟีเลีย
ฮีโมฟีเลีย C พร่องแฟคเตอร์ 11 พบ
ได้ประมาณ 5 % ของฮีโมฟีเลีย อาการไม่รุนแรงมีการถ่ายทอดทางพันธุกรรมแบบ autosomal recessive
ฮีโมฟีเลีย A (Classical Hemophilia)
พร่องแฟคเตอร์8 พบได้บ่อยที่สุด
ประมาณ 80-85 % ของโรคฮีโมฟีเลีย
การดูแล
ให้ FFP หรือ Cryoprecipitate
ห้ามเลือดและลดการมีเลือดออก ในวันแรกประคบด้วยความเย็นเพื่อให้เลือดหยุด วันต่อมาประคบด้วยน้ำอุ่นเพื่อให้ลิ่มเลือดละลายเร็วขึ้น
ถ้าเลือดออกในข้อให้ใช้ผ้ายืดพันไว้และให้พักข้อ
คำแนะนำสำหรับผู้ปกครองในการดูแลเด็ก
โรค Hemophilia
ป้องกันภาวะท้องผูก ให้อาหารอ่อน ย่อยง่าย
มีบัตรประจำตัวติดตัวเด็กตลอดเวลา ชื่อระบุ โรคที่เป็น
ไม่ให้ผู้ป่วยอ้วน หรือ น้ำหนักมากเกินไป
การป้องกันอุบัติเหตุ การจัดสิ่งแวดล้อม การเล่นการสวมเสื้อผ้า เฉพาะในเด็กและวัยรุ่นโรคนี้
หลีกเลี่ยงกีฬาที่กระทบกระแทก
การพาเด็กมารับ Vaccine ใช้เข็มเล็ก
สุด กดนาน 5-10 นาที
ดูแลสุขภาพฟันไม่ให้ฟันผุ หลีกเลี่ยง การใช้แปรงสีฟันที่มี
ขนแปรงแข็ง
โรคไขกระดูกฝ่อ (Aplastic anemia)
อาการและอาการแสดง
Low RBC
ซีด เหนื่อยง่าย ชีพจรเบาเร็ว และมีการเสียเลือดร่วมด้วย ทำให้อาการซีดรุนแรงเกิดภาวะหัวใจล้มเหลวได้
Low WBC
ติดเชื้อง่าย มีไข้ เป็นแผลในปาก
Low platelet
เลือดออกในอวัยวะต่างๆมีจุดจ้ำเลือดตามลำตัวและแขนขา เลือดออกตามไรฟันและเลือดกำเดา เลือดออกทางเดินอาหาร ทำให้มีอาการอาเจียนหรือถ่ายเป็นเลือด
การวินิจฉัย
การเจาะไขกระดูก
จะพบว่ามีเซลล์ไขกำระดูกน้อยกว่าปกติ และอาจตัดชิ้นเนื้อไขกระดูกมาตรวจดพื่อยืนยันการวินิจฉัยให้ชัดเจนขึ้น
การตรวจนับเม็ดเลือดทั้งสามชนิด
จะพบเม็ดเลือดทั้งสามชนิดมีจำนวนลดลงอย่างชัดเจน
พยาธิสภาพ
การได้รับสารเคมี ยา หรือเชื้อจุลชีพบางชนิด รมทั้งการได้รับรังสีและภาวะผิดปกติในระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในไขกระดูก ทำให้มีการทำลายเซลล์ต้นกำเนิด(Stem cell)มีผลทำให้จำนวนเซลล์ต้นกำเนิดลดลง หรือทำให้กระบวนการเจริญเติบโตของเซลล์ต้นกำเนิดไปเป็นเซลล์เลือดชนิดต่างๆเสียไป ทำให้เม็ดเลือดทั้งสามชนิดลดลงและเกิดอาการของโรคขึ้น
การรักษา
2.การรักษาด้วยฮอร์โมน
3.การรักษาด้วยยากดระบบ Immune
1.การเปลี่ยนถ่ายกระดูก
4.การรักษาตามอาการ
สาเหตุ
เกิดขึ้นภายหลังการติดเชื้อ
เกิดภายหลังการได้รับรังสีจากการรักษาในขนาดสูง
การได้รับสารเคมีบ่อยๆ ซึ่งเป็นพิษต่อระบบเลือด
Acquired Prothrombin Complex Deficiency (APCD)
พยาธิสภาพ
โปรทรอมบิน คอมเพล็กซ์ คือ กลุ่มขององค์ประกอบในการ
แข็งตัวของเลือดตัวที่ 2, 7, 9,10 ซึ่งสร้างโดยตับ โดยมีวิตามิน เค เป็น
ส่วนประกอบสำคัญที่จะทำให้เกิดการสร้างโปรทรอมบิน คอมเพล็กซ์
ที่เป็น active form เมื่อร่างกายขาด โปรทรอมบิน คอมเพล็กซ์ทำให้
กระบวนการแข็งตัวของเลือดหยุดชะงักในระยะของการสร้างโปรทรอมบินและทรอมบิน ทำให้การสร้างไฟบรินเพื่อช่วยในการอุดรอย ฉีกขาดของหลอดเลือดหยุดชะงักไปด้วยจึงเกิดภาวะเลือดออกผิดปกติในอวัยวะต่างๆ โดยเฉพาะในสมอง
อาการและอาการแสดง
มีจ้ำเขียวตามตัว หรือเลือดหยุดยาก
อาการตับโต ในผู้ป่วยเด็กบางราย
อาการซีด
ในรายที่ไม่เสียชีวิตจากการมีเลือด
ในสมอง อาจมีอาการพิการทางสมองในระยะต่อมา
มีเลือดออกในสมอง
สาเหตุ
ทารกไม่ได้รับวิตามิน เค เมื่อแรกเกิด
การได้รับอาหารเสริมที่ไม่ถูกต้อง
ทารกแรกเกิดมีวิตามิน เค ในเลือดน้อยมาก
การรักษา
ให้ Fresh Frozen Plasma ถ้าผู้ป่วยมีอาการเลือดออกรุนแรง เพื่อเป็นการเพิ่มโปรทรอมบิน คอมเพล็กซ์
ให้เม็ดเลือดแดงเข้มข้น (Packed RedCell) ถ้าซีดมาก
เมื่อได้รับการวินิจฉัยแล้ว ให้วิตามินเค2-5 มิลลิกรัม เข้าทางหลอเลือดดำ เป็นเวลา1- 3 วัน
ซีดจากการขาดธาตุเหล็ก (Iron deficiency anemia)
อาการและอาการแสดง
ปวดศีรษะ เฉื่อยชา
ชีพจรเร็ว ความดันต่ำ
เหนื่องง่าย
เนื่องจากหัวใจต้องทำงานเพิ่มขึ้นในการที่จะหมุนเวียนเม็ดเลือดแดงที่มีน้อยลงให้นำออกซิเจนไปยังเซลล์ให้เพียงพอ
เบื่ออาหาร อาหารไม่ย่อย ท้องผูกหรือท้องเสีย
ซีด
ริมฝีปาก
เหงือก
ฝ่ามือฝ่าเท้า
เปลือกตาด้านใน
สีผิวหนัง
การวินิจฉัย
การตรวจร่างกาย เพื่อสังเกตและหาสาเหตุภาวะซีด ได้แก่
ฝ่ามือฝ่าเท้า
ริมฝีปาก
สีผิว
เยื่อบุตา
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ เม็ดเลือดแดงของผู้ป่วยที่มีภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กจะมีขนาดเล็ก ติดสีจาง serum feritin น้อยกว่า 10 นาโนกรัม/ดล.
การซักประวัติ การตั้งครรภ์ของมารดา ประวัติการคลอด ชนิดของนมและอาหารเสริม
การรักษา
แก้ไขปัญหาที่เป็นสาเหตุ เช่น การให้ยาถ่ายพยาธิ
การให้เลือด รายที่มีภาวะซีดมาก หรือมีอาการแสดงภาวะหัวใจวาย โดยให้เม็ดเลือดแดงเข้มข้น(Packed red cell)
การให้เหล็กโดยการกิน(Ferrous sulfate) ให้วันละ 3 ครั้งระหว่างมื้ออาหาร ถ้าให้เหล็กไปพร้อมอาหาร หรือให้ร่วมกับนมจะขัดขวางการดูดซึม ทำให้การดูดซึมลดลง
การพยาบาลเด็กป่วยที่มีปัญหานีโอพลาสม
มะเร็งที่ต่อมน้ำเหลือง (Lymphoma)
สาเหตุ
ไม่ทราบสาเหตุที่แท้จริง แต่อาจเกิดจากการติดเชื้อไวรัสการได้รับยากด
ภูมิคุ้มกันเป็นระยะเวลานานๆ
พยาธิสภาพ
เกิดจากการที่เซลล์ในต่อมน้ำเหลืองที่ตำแหน่งใดตำแหน่ง หนึ่งในร่างกาย มีการแบ่งตัวผิดปกติ จนเกิดเป็นก้อน ตำแหน่งที่พบบ่อย คือ ต่อมน้ำเหลืองบริเวณคอ (Cervical lymphnode)
อาการและอาการแสดง
ตับม้ามโต
อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร น้ำหนักลด
ต่อมน้ำเหลืองโต
การรักษา
ผสมผสานระหว่างเคมีบำบัด รังสีรักษาและการปลูกถ่ายไขกระดูก
ยาเคมีบำบัดที่ได้ผลดี:CyclophosphamideVincristine, เพรดนิโซโลน,
มะเร็งที่ไต (Wilm’s tumor)
อาการและอาการแสดง
เบื่ออาหาร ปัสสาวะเป็นเลือด และมีอาการซีด
ความดันโลหิตสูง
คลำพบก้อนในท้อง
การรักษา
รังสีรักษา ที่บริเวณตำแหน่งของโรค
ให้เคมีบำบัด
ผ่าตัดเอาก้อนเนื้องอกออก
ห้ามคลำท้อง
สาเหตุ
มีการเจริญเติบโตผิดปกติกลายเป็นก้อนเนื้องอกภายในเนื้อไต
มะเร็งในเม็ดเลือดขาว (Leukemia)
อาการและอาการแสดง
ไข้ ซีด เลือดออก ปวดข้อหรือปวดกระดูก ตับ ม้าม และต่อม น้ำเหลือง มีขนาดโต มีก้อนที่คอหรือในท้อง
การรักษา
การแก้ไขภาวะซีด ภาวะติดเชื้อ
การเปลี่ยนถ่ายไขกระดูก
การให้เคมีบำบัด
สาเหตุ
ยา
พันธุกรรม
รังสี
ติดเชื้อ
มะเร็งที่เซลล์ประสาท (Neuroblastoma)
อาการและอาการแสดง
ถ้ามีการแพร่กระจายของมะเร็งอาจมีตาโปน
เบื่ออาหาร น้ำหนักลดลง ซีด อ่อนเพลีย ปวดกระดูก
มักพบที่บริเวณต่อมหมวกไตชั้นเมดัลลา (adrenal medulla) มีอาการท้องโตหรือคลำก้อนได้ในท้อง
การวินิจฉัย
การตรวจเลือด อาจพบภาวะซีด เกล็ดเลือดต่ำ หากมีการกระจายของโรค
เข้าไปในไขกระดูก
Ultrasound, CT abdomen
การเจาะไขกระดูก อาจพบเซลล์มะเร็ง
พยาธิสภาพ
ก้อนเนื้องอกมักเป็นก้อนขนาดใหญ่ที่เกิดจากการแบ่งตัวผิดปกติของเซลล์ประสาทอ่อน (neural crest) ซึ่งมีทั่วไปในร่างกาย แต่มักพบที่บริเวณต่อมหมวกไตชั้นเมดัลลา (adrenal medulla) จึงทำให้มีอาการท้องโตหรือคลำก้อนได้ในท้องตำแหน่งอื่นๆ ที่อาจพบก้อน ได้แก่ แนวเส้นประสาทซิมพาเธติค เช่น ในช่องอก ช่องไขสันหลัง คอ หลังลูกตา
การรักษา
การให้รังสีรักษา หลังผ่าตัด
การให้ยาเคมีบัดบัด
การผ่าตัด
การปลูกถ่ายไขกระดูก
สาเหตุ
ไม่ทราบแน่นอน แต่เนื่องจากเป็นเนื้องอกที่พบมากในวัยเด็ก และมีรายงานพบว่ามีผู้ป่วยหลายคนในครอบครัวเดียวกันจึงมีข้อสันนิษฐานว่าอาจมีการถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้
อาการข้างเคียงของยาเคมีบำบัดที่พบบ่อย
ท้องผูก
การกดไขกระดูก
ปากอักเสบ/แผลในปาก
ผมร่วง
เบื่ออาหาร
อ่อนเพลีย เหนื่อยล้า
คลื่นไส้อาเจียน