Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาต้านโรคมะเร็งและยากดภูมิ - Coggle Diagram
ยาต้านโรคมะเร็งและยากดภูมิ
ยาต้านโรคมะเร็ง
ประเภทยาตามออกฤทธิ์ในวัฏจักรเซลล์มะเร็ง
Cell cycle-specific drugs (CCS)
ออกฤทธิ์ต่อเซลล์ที่อยู่ในระยะใดระยะหนึ่งของวงจรเซลล์เท่านั้น
Cellmcycle-nonspecific drugs (CCNS)
ออกฤทธิ์ได้ทุกระยะในวงจรของเซลล์ใช้ได้ดีในระยะแรก
แบ่งตามคุณสมบัติทางเคมีชีวเคมี
ยากลุ่ม Alkylating agents
Cyclophosphamide
กลไกการออกฤทธิ์
ถูกเปลี่ยนแปลงโดย CYP450ให้กลายเป็นphosphoramide mustard แทรกเข้าไปในขบวนการสร้างDNAแบบcross-linking กระตุ้นให้เกิดการตายของเซลล์มะเร็ง
การนำไปใช้ในคลินิก
มีทั้งฉีดและรับประทาน รักษามะเร็งเต้านม มะเร็งรังไข่และมะเร็งเม็ดเลือดขาว
Ifosfamide
กลไกการออกฤทธิ์
กลไกเหมือนCyclophosphamide
การนำไปใช้ในคลินิก
มีทั้งรูปแแบฉีดและรับประทาน รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งอัณฑะ มะเร็งเนื้อเยื่ออ่อน
Chlorambucil
กลไกการออกฤทธิ์
เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสายDNAส่งผลให้เซลล์มะเร็งไม่สามารถแบ่งตัวได้
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเรื้อรัง และมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด follicular
Carmustine
กลไกการออกฤทธิ์
หมู่อัลคิล ไปจับกับสายของDNAส่งผลให้DNAทำให้เซลล์มะเร็งแบ่งตัวไม่ได้
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษามะเร็งสมอง
Dacarbazine
กลไกการออกฤทธิ์
ถูกเปลี่ยนโดยCYP450ให้กลายเป็นสารที่มีพิษต่อการสร้างDNAและRNA
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
เป็นยาฉีดเข้าเส้นเลือดดำ ในการรักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองและมะเร็งผิวหนัง
Cisplatin
กลไกการออกฤทธิ์
เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสายDNAทำให้เกิดการยับยั้งกระบวนการDNA replication และDNA transcription
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำและฉีดเข้าทางช่องท้อง รักษามะเร็งอัณฑะมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งปอด มะเร็งทางเดินอาหาร
Busulfan
ใช้ก่อนปลุกถ่ายไขกระดูก
Mechlorethamine
การนำไปใช้ในคลินิก
เดิมใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองแต่ปัจจุบันใช้ยานี้น้อยลงเนื่องจากมีการเปลี่ยนมาใช้ตัวยาอื่นแทน
ผลข้างเคียง
กดการทำงานของไขกระดูก
อาเจียน มีแผลในปาก มีอาการเบื่ออาหาร
มีพิษต่อไตcyclophosphamide
ifosfamide ทำให้เกิดเลือดในกระเพาะปัสสาวะ
ผลต่อผิวหนัง ทำให้ผิวหนังมีสีคล้ำ
อาการผมร่วง จะหายเมื่อหยุดยา หรือทำให้เล็บมีรอยดำ
ยากลุ่ม Antimetabolites
Antifolate
Methotrexate
กลไกการออกฤทธิ์
เป็นยาต้านโฟเลตที่ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์(DHFR)ที่เปลี่ยนdihydrofolate ไปเป็นtetrahydrofolate
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ยาเป็นยาชนิดเม็ดและชนิดฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ ทางกล้ามเนื้อ และเข้าทางน้ำไขสันหลัง
Pemetrexed
กลไกการออกฤทธิ์
เมื่อยาเข้าสู่ร่างกายจะถูกmetabolite ให้กลายเป็นสารที่มีฤทธิ์ไปยับยั้งการสังเคราะห์และการสร้างDNA และRNAและโปรตีน
การน้ำไปใช้รักษาในคลินิก
ใช้รักษามะเร็งปอด มะเร็งตับอ่อน
ผลข้างเคียง
ระคายเคืองต่อทางเดินอาหาร
จำนวนเม็ดเลือดขาวลดลง
อาจทำให้เด็กแท้งและพิการได้
ผิวหนังจะถูกแสงแดดเผาได้ง่าย
ผมร่วง พบไ้น้อย แต่ผมจะงอกขึ้นใหม่หลังหยุดใช้ยา
Purine analogs
ยา6-mercaptopurine
กลไกการออกฤทธิ์
เข้ากระแสเลือดเปลี่ยนการยับยั้งไม่ให้มีการสั่งPurine
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
เป็นยาเม็ดรับประทาน ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว
ยา6-thioguanine
กลไกการออกฤทธิ์
คล้ายกับ6-MP
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดANLLหรือAML ใช้ร่วมกับยา Daunorubicin และCytarabine
ยา Fludarabine
กลไกการออกฤทธิ์
เข้าไปแทรกกระบวนการเชื่อมจับของสายDNAเกิดการยับยั้งการสร้างDNA
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ เนื่องจากเป็นพิษต่อทางเดินอาหาร
ผลข้างเคียง
กดไขกระดูก
มีแผลในปาก หรือริมฝีปาก อาจบรรเทาด้วยการอมน้ำแข็ง
Pyrimidine analogs
5-fluorouracil
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ thymidylate synthaseที่จะไปสร้างDNAและRNA
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ชนิดยาฉีดทางหลอดเลือดดำ รักษามะเร็งเต้านม
Capectibine
กลไกการออกฤทธิ์
คล้ายกับ 5-FU
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
เป็นยาชนิดเม็ดรับประทาน ใช้รักษาเพื่อบรรเทาอาการ
Cytarabine
กลไกการออกฤทธิ์
ยาจะไปเติมหมู่ฟอตเฟต ทำให้เกิดการยับยั้งการเชื่อมต่อสายของDNA
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ เจอน้อยใช้ในเด็ก
Gemcitabine
กลไกการออกฤทธิ์
เมื่อยาเข้าสู่เซลล์ยาจะถูกกระตุ้นให้มีการเติมหมู่ฟอตเฟตเข้าไปยับยั้งการสร้างDNA
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ใช้รักษามะเร็งตับอ่อนที่แพร่กระจ่ายไปแล้ว มะเร็งปอด
ผลข้างเคียง
กดการสร้างเม็ดเลือด และกดการทำงานของไขกระดูก
ยากลุ่ม Anticancer antibiotics
actinomycin D
กลไกการออกฤทธิ์
สอดแทรกเข้าไปในสายDNA ยับยั้งRNA
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ
Doxorubicin (DOX)
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการคลายเกรียวของDNA
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน มะเร็งต่อมน้ำเหลือง
Bleomycin
กลไกการออกฤทธิ์
จับกับธาตุเหล็ก ได้เป็นสารประกอบเชิงซ้อนทำให้เกิดการแตกของสายDNA
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ฉีดทางหลอดเลือดดำ และกล้ามเนื้อ ชั้นใต้ผิวหนัง ฉีดเข้าช่องต่างๆ
Mitomycin
กลไกการออกฤทธิ์
ยาถูกเปลี่ยนแปลในเซลล์ให้เป็นสารAlkylating agents ยั้บยั้งการสังเคราะห์DNA
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ใช้รักษามะเร็งปากหมดลูก
ผลข้างเคียง
ยาdoxorubicin มีพิษต่อหัวใจ
ยาbleomycin มีพิษต่อปอด ทำให้ปอดอักเสบและมีพังผืดในปอด
ยากลุ่มสารสกัดจากพืชธรรมชาติ
ยากลุ่ม vinca alkaloids
กลไกการออกฤทธิ์
ยาจะไปจับกับโปรตีน ะีิีสรื ทำให้ยับยั้งการประกอบ microtubules
Vincristine(VCR)
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว มะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งหลายชนิดในเด็ก
Vinblastine (VLB)
การนำไปใช้รักษในคลินิก
เป็นยาฉีดเข้าหลอดเลือดดำ ใช้รักษามะเร็งเต้านม มะเร็งต่อมอัณฑะ
Vinorelbine: Navelbine
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษามะเร็งเต้านม
ยากลุ่ม taxanes
กลไกการออกฤทธิ์
ยาจะไปจับกับเบต้า-ทิวบูลิน ทำให้เพิ่มการก่อตัวเป็นmicrotubulesและยับยั้งการสลาย microtubules
การนำไปใชั้รักษาในคลินิก
มะเร็งปอด มะเร็งรังไข่ มะเร็งที่ศรีษะและคอ
ผลข้างเคียง
กดไขกระดูกต่ำ
Paclitaxel ใช้หลายคร้งอาจทำให้เกิดภาวะคั่งน้ำในร่างกาย ขั้นเกิดปอดบวม
ยากลุ่มฮอร์โมน
ยากลุ่มสเตียรอยด์
ผลข้างเคียง
มีโอกาสติดเชื้อง่าย
ยาฮอร์โมนเอสโตรเจน
ผลข้างเคียง
ร้อนวูบวาบ คลื่นไส้ อาเจียน
มีเลือดประจำเดือนผิดปกติ
ยาออกฤทธิ์ต้านฮอร์โมน androgen
ผลข้างเคียง
ร้อนวูบวาบ
เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ
ในระยะแรกอาจทำให้เซลล์มะเร็งเจริญเติบโตได้เร็ว
ยาฮอร์โมนโปรเจสติน
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ใช้รักาามะเร็งเยื่อบุมดลูก
ผลข้างเคียง
เพิ่มอุบัติการณ์ของโรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน
ยามะเร็งมุ่งเป้า
ยาโมโนโคลนอลแอนตอบอดี
Trastuzumab
กลไกการออกฤทธิ์
ยาจะไปจับกับhuman epidermoid growth
การนำไปใช้รักษาในคลีนิก
รักษามะเร็งเต้านมที่แพร่กระจายไปแล้ว
ผลข้างเคียง
อาจทำให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวคั่ง
Rituximad
กลไกการออกฤทธิ์
ยาจับกับCD20 ที่ผิวB Cell เกิดการกระตุ้นให้เกิดการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกัน
ผลข้างเคียงจากยา
อาจทำให้เกิด infusion มีอาการความดันเลือดต่ำ หลอดลมบีบเกร็ง
Cetuximad
กลไกการออกฤทธิ์
จับไปที่epidermal growth factorทำให้ไม่สามารถรับสัญญาณที่จะไปกระตุ้นการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งได้
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษามะเร็งบริเวณศรีษะและลำคอ และมะเร็งลำไส้ส่วนล่าง
ผลข้างเคียง
ในระยะแรกอาจทำให้ความดันต่ำ และหายใจลำบาก
Alemtuzumab
การนำไปใช้การรักษา
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว
ยาโมเลกุลขนาดเล็ก
กลไกการออกฤทธิ์
ยาไปยับยั้งเอนไซม์ไคเนสเอนไซม์นี้มีผลสำคัญในการส่งสัญญาณให้เซลล์มะเร็ง
Imatinib
Dasatinib
Nilotinib
ยากลุ่มอื่นๆ
Asparaginase
กลไกการออกฤทธิ์
ยาจะไปเร่งปฏิกิริยา hydrolysis ทำให้เซลล์มะเร็งขาดสารที่จำเป็นต่อการสร้างการเจริญเติบโต
ผลข้างเคียง
อาจทำให้เกิดปฏิกิริยาที่แพ้รุนแรง อาจเสียชีวิตได้
Mitotane
กลไกการออกฤทธิ์
รบกวนการทำงานของไมโตครอนเดรียในเซลล์ต่อมหมวกไตชั้นนอก
การนำไปใช้รักษาทางคลินิก
ใช้รักษามะเร็งต่อมหมวกไตชั้นนอก
ผลข้างเคียง
อาจทำให้เกิดอาการซึมเศร้า มึนศรีษะ
ยากดภูมิคุ้มกัน
เป็นกลุ่มยาที่ใช้เพื่อกดหรือลดความแข็งแรงของระบบภูมิคุ้มิกัน
กลุ่มออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์แคลซินิวริน
Cylosporin A
กลไกการออกฤทธิ์
ส่งผลยับยั้งการสร้างและการหลั่งIL-2 จากT Cell
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ใช้ป้องกันและรักษา acute graft rejection ในผู้ป่วยที่ปลูกถ่ายไต หัวใจ ปอดและตับ
ผลข้างเคียง
พิษต่อไต
พิษต่อระบบประสาท
อาจทำให้ความดันสุง น้ำตาลในเลือดสูง
Tacrolimus
กลไกการออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์เหมือนCylosporin แต่เป็นยาใหม่กว่า
ผลข้างเคียง
ทำให้เหงือกหนาและขนดก
มีพิษต่อระบบประสาทเช่นปวดหัว นอนไม่หลับ ชัก
กลุ่มยาที่มีพิษต่อเซลล์ (Cytotozic agents)
Azathioprine
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการสร้างDNA RNA
การนำไปใช้ในคลินิก
ใช้ร่วมกับยากลุ่มCorticosteroids และ Cyclosporinหรือใช้รักษาโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์
ผลข้างเคียง
กดการทำงานของไขกระดูก
ตัวเหลือง ตาเหลือง ผมร่วง กล้ามเนื้อออ่อนแรง
Mycophenolate mofetil
กลไกการออกฤทธิ์
เมื่อเข้าสู่ร่างกายจะเปลี่ยนเป็นmycophenolic acid ยับยั้งเอนไซม์ inosine
ผลข้างเคียง
รบกวนทางเดินอาหาร เช่น ท้องร่วง อาเจียน
ปวดกล้ามเนื้อ
Sirolimus
กลไกการออกฤทธิ์
ยาไปยับยั้งการทำงานขิง mammalian target of repamycin ยั้บยั้งการเจริญและการแบ่งตัวของT Cell
Leflunomide
กลไกการออกฤทธิ์
ยาไปยับยั้งการสังเคราะห์ pyrimidine ส่งผลให้การสังเคราะห์DNA และRNAถูกยับยั้ง
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษาโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์
ผลข้างเคียง
พิษต่อตับ พิษต่อไต
กลุ่มอดรีโนคอร์ติคอยด์
ยากลุ่มนี้ใช้กดภูมิคุ้มกันที่ใช้ในระยะยาว
กลไกการออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์ไปควบคุมการทำงานของgene โดยจับกับ stesoid receptor ไปออกฤทธิ์ที่นิวเคลียสไปยับยั้งการสร้างmRNA
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ด้านกดภูมิคุ้มกันถ้าใช้ขนาดสูงสามารถนำไปใช้กดอาการแสดงของโรคภูมิคุ้มกัน เช่นโรคแพ้ภูมิตัวเอง
ผลข้างเคียง
ใช้เ็นระยะเวลานานมีผลต่อระบบต่างๆของร่างกาย เช่น น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น หน้ากลมคล้ายรูปพระจันทร์ ติดเชื้อง่าย อารมแปรปรวน น้ำตาลในเลือดสูง
กลุ่มสารยับยั้ง Cytokines
Anti-IL-2 receptor antibody
กลไกการออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์ยับยั้งการกระตุ้น lymphocyte ด้วย IL-2ที่pathway
Anti-CD2
กลไกการออกฤทธิ์
จับกับCD2 บนพื้นผิว T Cell ทำให้ลดการแบ่งตัวยับยั้งการกระตุ้นและเกิดการทำลาย T Cell
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ใช้รักษาผู้ป่สยโรคสะเก็ดเงิน
ผลข้างเคียง
ห้ามใช้กับผู้ป่วยHIV
Anti-TNF-แอลฟา antibody
กลไกการออกฤทธิ์
เป็น antibodies ที่จับกับTNF-แอลฟา
ผลข้างเคียง
กดไขกระดูก
อาจพบอาการปวดศรีษะ ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน
Anti-IgE mAbs
กลไกการออกฤทธิ์
ยาไปปิดกั้นการจับของIgEกับFc receptorส่งผลให้ลดการหลั่งสารก่อเกิดการแพ้แบบhypersensitivity
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ใช้รักษาโรคหอบหืดทั่เกิดจากภูมิแพ้ ในผู้ป่วยที่ไม่ตอบสนองต่อsteroids
Anti-lymphocyte globulin
กลไกการออกฤทธิ์
จับกับโมเลกุลบนพื้นผิว T Cell ทำให้ลดการแบ่งตัว ยับยั้งการกระตุ้นและการทำลาย T Cell
ผลข้างเคียง
มักมีไข้ หนาวสั่น ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ