Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การส่งเสริมสุขอนามัยและการพักผ่อนนอนหลับ - Coggle Diagram

- - - - การดูแลทำความสะอาดหู (Ear care) หูเป็นอวัยวะรับรู้สึกที่เกี่ยวกับการได้ ยินและการทรงตัว โดยปกติคนทั่วไปจะดูแลหูเฉพาะด้านนอกให้สะอาดปราศจากขี้ไคลบริเวณหลังใบ หู หลังสระผมมักจะมีน้ำเปียกในช่องหูใช้ผ้าขนหนูนุ่ม เช็ดให้แห้ง การเช็ดทำความสะอาดช่องหูหลัง อาบน้ำควรใช้ไม้พันสำลีเช็ดทำความสะอาดในช่องหูทั้ง 2 ข้าง สำหรับผู้ปุวยที่ใส่เครื่องช่วยฟังต้อง ดูแลเป็นพิเศษ
      - หลังการอาบน้ำต้องทำความสะอาดทั้งภายในและภายนอกของหูให้สะอาด การดูแลไม่ถูกสุขลักษณะ อาจทำให้เกิดหูน้ำหนวก (otitis media) ซึ่งนอกจากทำให้เสียบุคลิกภาพที่ดีแล้ว ยังอาจส่งผลให้เกิด การติดเชื้อในสมองได้
    - - การทำความสะอาดจมูก (Nose care) เป็นการทำความสะอาดรูจมูกและรักษาสุขภาพ ของเนื้อเยื่อจมูก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ป่วยที่คาสายไว้
    - - การดูแลความสะอาดของเส้นผมและหนังศีรษะ เป็นการทำความสะอาดเส้น ผมและหนังศีรษะรวมทั้งการกระทำเพื่อแก้ปัญหาของเส้นผมและหนังศีรษะซึ่งในที่นี้หมายถึง การสระ ผมให้ผู้ปุวยบนเตียง (shampoo in bed)
      - การสระผมผู้ป่วยบนเตียง เป็นการดูแลสุขวิทยาส่วนบุคคลที่ช่วยส่งเสริมความสุขสบาย ในขณะนอนป่วย ทั้งที่โรงพยาบาลและที่บ้าน โดยเฉพาะผู้ป่วยที่นอนติดเตียง (bed ridden) เมื่อมีอุปกรณ์รถเข็นสระผมผู้ป่วยเคลื่อนที่ช่วยในการสระผมผู้ป่วยบนเตียง ญาติหรือผู้ดูแลก็สามารถ ให้การดูแลช่วยเหลือได้อย่างมีประสิทธิภาพ
    - - เครื่องใช้
        
        อ่างใส่น้ำอุ่น
        
        ถาดใส่สบู่ ผ้าถูตัว ผ้าเช็ดตัว กรรไกรตัดเล็บ ตะไบเล็บ กระดาษรอง
        
        ถุงมือสะอาด และmask
      - วิธีการปฏิบัติ
        
        ยกเครื่องใช้ไปที่เตียงผู้ป่วย จัดวางให้เรียบร้อยเพื่อสะดวกในการใช้
        
        คลี่ผ้าเช็ดตัวรองอ่างน้ำ แช่มือ หรือเท้าสักครู่
        
        แนะนำตัวและอธิบายให้ผู้ป่วยทราบวัตถุประสงค์
        
        ใช้ผ้าเช็ดตัวถูสบู่พอกขัดตามซอกเล็บ ง่ามนิ้ว
        
        ยกอ่างน้ำออก เช็ดมือหรือเท้าให้แห้ง
        
        ปูกระดาษรอง ตัดเล็บให้ปลายเล็บตรงและข้างไม่โค้งไม่ตามซอกเล็บ ปลายเล็บควรปล่อยให้ยาวกว่าปลายนิ้ว
        
        ใช้ตะไบถูเล็บและขอบเล็บ
        
        เปลี่ยนน้ำ ล้างมือหรือล้างเท้าอีกครั้งหนึ่ง เช็ดให้แห้ง
        
        เก็บของใช้ไปทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
        
        ลงบันทึกทางการพยาบาล
    - - การทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกของผู้ชาย (Perineal care of male) เป็นการทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกและบริเวณใกล้เคียง
      - การทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกชาย เป็นการดูแลสุขวิทยาส่วน บุคคลระดับพื้นฐาน การหมักหมม เปียกแฉะตลอดเวลา นอกจากจะทำให้เกิดการระคายเคือง การ อักเสบ การติดเชื้อ ของระบบทางเดินปัสสาวะแล้ว ยังอาจเกิดแผลกดทับ (pressure sore) โดยการทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกให้สะอาดและแห้งอยู่เสมอ
      - การทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกของผู้หญิง (Perineal care of female) เป็นการทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกและบริเวณใกล้เคียง
      - การทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกหญิง เป็นการดูแลสุขวิทยาส่วน บุคคลระดับพื้นฐาน ที่ช่วยลดการติดเชื้อของระบบทางเดินปัสสาวะได้วิธีหนึ่ง เพราะท่อปัสสาวะของ เพศหญิง ยาวประมาณ 2-4 นิ้ว การหมักหมม เปียกแฉะตลอดเวลา นอกจากจะทำให้เกิดการระคาย เคือง การอักเสบ การติดเชื้อ แล้วยังอาจเกิดแผลกดทับ (pressure sore) โดยการทำความสะอาด อวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกให้สะอาดและแห้งอยู่เสมอ
    - - หลักการทำความสะอาดปากและฟัน
        
        ผู้ป่วยที่มีปัญหาในช่องปาก มีแผล ปากแห้ง ไม่สามารถรับประทานอาหาร และน้ำทางปากได้ ต้องทำความสะอาดปากและฟันให้ทุก 2 ชั่วโมง
        
        ผู้ป่วยที่ไม่รู้สึกตัว พยาบาลต้องทำความสะอาดปากและฟันให้เป็นพิเศษ
        
        แปรงฟันทุกซี่ ทุกด้าน นาน 5 นาที
      - วิธีการทำความสะอาดปากและฟันผู้ป่วยที่ช่วยตนเองได้
        
        นำเครื่องใช้ไปที่เตียงผู้ป่วย
        
        ให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าศีรษะสูง หรือท่านั่ง
        
        พยาบาลแนะนำตนเอง บอกให้ผู้ป่วยทราบและอธิบายวัตถุประสงค์ และ วิธีการทำความสะอาดปากและฟันอย่างง่ายเพื่อความร่วมมือ
        
        ล้างมือและสวมถุงมือ เพื่อปู้องกันจุลินทรีย์
        
        ปูผ้ากันเปื้อนใต้คาง วางชามรูปไตใต้คาง ให้ผู้ป่วยช่วยถือไว้ หรือวางบนโต๊ะ คร่อมเตียง
        
        ให้บ้วนปากด้วยน้ำสะอาด และแปรงฟันตามขั้นตอน
      - การทำความสะอาดปากฟันในผู้ป่วยที่ช่วยเหลือตนเองได้น้อย
        
        เครื่องใช้
        
        แก้วน้ำ
        
        ไม้พันสำลี
        
        น้ำยาบ้วนปาก
        
        ชามรูปไต
        
        ลูกสูบยางแดง
        
        ไม้กดลิ้น
        
        syringe 10 cc
        
        3% hydrogen peroxide
        
        สารหล่อลื่นทาริมฝีปาก
        
        วิธีทำความสะอาดปากฟันผู้ป่วยที่ช่วยเหลือตัวเองได้น้อย
        
        ตรวจดูสภาพของปากและฟัน
        
        ใช้ไม้พันสำลีชุบน้ำยาบ้วนปาก
        
        ใช้ลูกสูบยางดูดน้ำฉีดล้างช่องปากและในซอกระหว่างกระพุ้งแก้มและฟัน
        
        ทำความสะอาดเหมือนการแปรงฟันด้านนอก และเหงือกให้ทั่วอย่างถูกวิธี
        
        ใช้ไม้กดลิ้น พันด้วยผ้าก๊อซเพื่อช่วยอ้าปาก
        
        ตรวจดูสภาพของเยื่อบุปาก เหงือก ฟัน และลิ้น
        
        ทำาความสะอาดเหมือนการแปรงฟันด้านใน ด้านบดเคี้ยวให้ทั่ว
        
        สูบฉีดล้างช่องปากให้ทั่ว ดูดน้ำออกให้หมด
        
        เช็ดปากให้ผู้ป่วย ถ้าริมฝีปากแห้งทาด้วยวาสลิน
        
        เก็บของใช้ไปทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
        
        ลงบันทึกทางการพยาบาล
    - - การวินิจฉัยทางการพยาบาล (Nursing diagnosis)
      - การวางแผนการพยาบาล (Planning)
      - การประเมินผู้ป่วย (Health assessment)
      - การปฏิบัติการพยาบาล (Implementation)
      - การประเมินผลการพยาบาล (Evaluation)
    - - การอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียงเฉพาะบางส่วน (Partial bath)
        
        การทำความสะอาดร่างกายผู้ป่วยที่ช่วยเหลือตัวเองได้บ้าง ไม่สามารถอาบน้ำเช็ดตัวได้ครบทุกส่วน พยาบาลต้องช่วยเช็ดบางส่วนที่ผู้ป่วยไม่สารถเช็ดเองได้
      - การอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียงชนิดสมบูรณ์ (Complete bed bath)
        
        การทำความสะอาดร่างกายโดยการอาบน้ำเช็ดตัวให้ผู้ป่วยที่ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ทั้งหมดหรือผู้ป่วยที่จำกัดการเคลื่อนไหวบนเตียง
        ซึ่งต้องนอนบนเตียง หรือนอนติดเตียง
      - การอาบน้ำที่ห้องน้ำ (Bathing in bath room/ Shower)
        
        เป็น การช่วยเหลือพาผู้ป่วยไปทำความสะอาดร่างกายในห้องน้ำ โดยมากเป็นการอาบโดยใช้ฝักบัว หรือตักน้ำอาบร่างกาย เมื่อผู้ป่วยสามารถลุกจากเตียงได้ พยาบาลช่วยพยุงเดินไปห้องน้ำ ช่วยเตรียมของใช้ ให้พร้อม เปิดก๊อกน้ำให้ปรับอุณหภูมิที่เหมาะสม จัดที่นั่งในห้องน้ำให้สะดวกต่อการช่วยตนเองในการ อาบน้ำ บางรายอาจต้องช่วยทำความสะอาดหลังและเท้าให้ พยาบาลต้องประเมินความสามารถในการทำกิจกรรมของผู้ปุวยก่อนพาไปอาบน้ำที่ห้องน้ำ
      - การนวดหลัง (Back rub or back massage)
        
        เป็นศิลปะที่ใช้การสัมผัสด้วยมือที่ นุ่มนวลมีจังหวะ มีความหนักเบาและยังเป็นการสื่อสารติดต่ออย่างหนึ่งในการพยาบาลผู้ป่วย ทำให้ผู้ป่วยเกิดความไว้วางใจและมีสัมพันธภาพที่ดีกับพยาบาล
    - - การดูแลความสะอาดของตา (Eye care) เป็นการท าความสะอาดตา รวมทั้งการกระทำเพื่อแก้ปัญหาด้านอนามัยของตา ซึ่งในที่นี้จะกล่าวถึงการทำความสะอาดตาที่มีขี้ตา และการดูแลอนามัยของตาในผู้ปุวยที่ไม่รู้สึกตัว
      - การทำความสะอาดตา
        
        ผู้ป่วยบางรายอาจมีขี้ตามากกว่าปกติ ขี้ตาอาจแห้งติดหนังตาหรือขนตา ซึ่งจำเป็นต้อง กำจัดออก ไปวันละ 2-3 ครั้ง
- - - - ความไม่สุขสบาย
        
        ความเจ็บปวด
        
        การใส่สายยางและท่อระบายต่าง ๆ
        
        ท่านอนที่ไม่เหมาะสม
        
        อาการคลื่นไส้ อาเจียน
        
        ภาวะไข้หลังผ่าตัด
      - ความวิตกกังวล
        
        ความกลัวและความวิตกกังวลในเรื่องต่าง เป็นปัจจัยรบกวนคุณภาพของการนอนหลับ
      - ปัจจัยส่วนบุคคล
        
        อายุ
        
        เพศ
    - - แสง
      - ความไม่คุ้นเคยต่อสถานที่สิ่งแวดล้อมของโรงพยาบาล
      - อุณหภูมิ
      - กิจกรรมการรักษาพยาบาล
      - อาหาร
      - ยา
      - เสียง
  - - - การทำเตียงว่าง
        
        เป็นการทำเตียงที่ผู้ป่วยจำหน่ายออกจากหอผู้ปุวย เพื่อเตรียมรับ ผู้ป่วยใหม่ หรือทำเตียงที่ผู้ป่วยสามารถลงเดินช่วยเหลือตนเองได้
      - การทำเตียงผู้ป่วยลุกจากเตียงได้
        
        เป็นการทำเตียงให้ผู้ป่วยที่สามารถลุกจากเตียงได้ ไม่จำเป็นต้องนอนอยู่บนเตียงตลอดเวลา อาจเป็นผู้ป่วยที่แข็งแรง ช่วยเหลือตนเองได้ดี หรือต้องพึ่งผู้อื่นในบางส่วน หรือสามารถนั่งได้เป็น เวลานาน
      - การทำเตียงผู้ป่วยลุกจากเตียงไม่ได้
        
        เป็นการทำเตียงให้ผู้ป่วยที่ไม่สามารถลุกจากเตียงได้ จำเป็นต้องนอนอยู่บนเตียงตลอดเวลา ผู้ป่วยไม่รู้สึกตัว ช่วยเหลือตนเองไม่ได้ หรือได้ต้องพึ่งผู้อื่นในการทำกิจกรรม
      - การทำเตียงรับผู้ป่วยหลังผ่าตัดและผู้ป่วยที่ได้รับยาสลบ
        
        เป็นการทำเตียงหลังจากส่งผู้ป่วยไปรับการผ่าตัดหรือการตรวจและได้รับยาสลบ
  - - - ความพร้อมของอุปกรณ์ เครื่องใช้ และเครื่องอำนวยความสะดวก ต่างๆ
      - อุณหภูมิ มีความเหมาะสมของอุณหภูมิระหว่าง 20-25 องศาเซลเซียส
      - ความสะอาด ความเป็นระเบียบเรียบร้อย สวยงามและน่าอยู่อาศัย
      - เสียง แหล่งกำเนิดเสียงจากภายนอกห้อง หรือเกิดจากผู้ให้บริการ หรือจากญาติที่มาเยี่ยมไข้
      - กลิ่น
        
        กลิ่นหอม
        
        กลิ่นเหม็น
      - แสงสว่าง
      - ความเป็นส่วนตัว และมิดชิดอย่างปลอดภัย
      - ความอบอุ่น และความประทับใจในบุคลิกภาพของพยาบาล
    - - Dorsal position (supine position) เป็นท่านอนหงายราบขาชิดติดกัน
      - Fowler’s position เป็นท่านอนราบศีรษะสูง 30-90 องศา เป็นท่านอนที่สุขสบายและเพื่อการรักษา
      - Prone position เป็นท่านอนคว่ำ เป็นท่านอนที่สุขสบาย สำหรับ ผู้ป่วย ที่ไม่รู้สึกตัว แต่มีการหายใจปกติ
      - Lateral position เป็นท่านอนตะแคง จัดเพื่อความสุขสบายของ ผู้ป่วยที่ช่วยเหลือเคลื่อนไหวด้วยตนเองไม่ได้
      - Sitting position เป็นท่านั่งที่สุขสบายสำหรับผู้ป่วยได้เปลี่ยน อิริยาบถ
  - - - เป็นการนอนหลับมาก หรือง่วงนอนมากกว่าปกติ
        ซึ่งจะแสดงออกในแง่การนอนหลับในที่ไม่ควรหลับ
    - - ความผิดปกติของการตื่น (around disorder)
      - ความผิดปกติที่เกิดขึ้นในช่วงจากหลับมาตื่น หรือจากตื่นมาหลับ
      - กลุ่มอาการที่เกิดขึ้นขณะหลับชนิดที่มีการกรอกตา
      - กลุ่มอื่น ๆ ได้แก่ การนอนกัดฟัน การปัสสาวะรดที่นอนขณะหลับ
    - - การนอนหลับไม่เพียงพอระยะสั้น (Short term insomnia) เป็นการนอนหลับไม่เพียงพอเป็นระยะเวลาไม่เกิน 3 สัปดาห์ ส่วนใหญ่มีสาเหตุเดียวกับการนอนหลับไม่เพียงพอชั่วคราวแต่มีเวลานานกว่า
      - การนอนหลับไม่เพียงพอแบบเรื้อรัง (Chronic insomnia) เป็น การนอนหลับไม่เพียงพอเกิดขึ้นนานกว่า 1 เดือนขึ้นไป
      - การนอนหลับไม่เพียงพอชั่วคราว (Transient insomnia) เป็นการนอนหลับไม่เพียงพอเป็นช่วงเวลาสั้น 3- 5 วัน
    - - ผลจากการนอนไม่เพียงพอในการนอนชนิด NREM ได้แก่ เมื่อยล้า คลื่นไส้ อาเจียน ท้องผูก เวียนศีรษะ ทนต่อความเจ็บปวดได้ลดลง
      - ผลจากการนอนไม่เพียงพอในการนอนชนิด REM ได้แก่ ความคิดบกพร่อง การรับรู้บกพร่อง ประสาทหลอน
      - ผลในภาพรวมจะทำให้การท างานของร่างกายขาดประสิทธิภาพจากร่างกาย อ่อนล้า และขาดสมาธิ
  - - - Absolute bed rest เป็นการพักผ่อนโดยให้ผู้ปุวยนอนอยู่บนเตียง
        ไม่ให้ร่างกายออกแรงในกิจกรรมใดที่จะทำให้รู้สึกเหนื่อย ห้ามลุกออกจากเตียง การทำกิจกรรมการพยาบาล พยาบาลจะต้องเป็นผู้จัดกิจกรรมให้
      - Bed rest เป็นการพักผ่อนโดยให้ผู้ปุวยนอนอยู่บนเตียงสามารถทำกิจกรรมประจำวันได้ตามความสามารถของผู้ป่วย
    - - เป็นกระบวนการทางสรรีรวิทยาพื้นฐานที่สอดประสานกับจังหวะการทำงานของร่างกายด้านอื่นโดยมีการเปลี่ยนแปลงของอวัยวะต่างของร่างกายไปในทางผ่อนคลาย
  - - - ระยะที่ 1 (เริ่มมีความง่วง) เป็นช่วงเริ่มหลับที่เปลี่ยนจากการตื่นไปสู่ การนอน
      - ระยะที่ 2 (หลับตื้น) การหลับในช่วงต้น เป็นสภาพที่ไม่ได้ยินเสียงรบกวนจากภายนอก
      - ระยะที่ 3 (หลับปานกลาง) ทั้งคลื่นสมองและชีพจรจะเต้นช้าลง ความมีสติ รู้ตัวจะหายไป การเคลื่อนไหวของตาจะหยุดลง
      - ระยะที่ 4 (หลับลึก) เป็นช่วงหลับสนิทของการนอน ใช้เวลา 30 - 50 นาที หากว่าร่างกายนอนหลับโดยปราศจากระยะที่ 4