Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาต้านมะเร็ง Antineoplastic drugs และยากดภูมิคุ้มกัน Immunosuppressive…
ยาต้านมะเร็ง Antineoplastic drugs และยากดภูมิคุ้มกัน Immunosuppressive agents
ยากดภูมิคุ้มกัน Immunosuppressive agents
2.ยากลุ่ม Cytotoxic agents
azathioprine(Imuran)
การนำไปใช้
ใช้ในการรักษาแบบ triple therapy เพื่อป้องกัน acute graft rejection หรือรักาาภูมิคุ้มกันต้านตัวเองหลายชนิด
ผลข้างเคียง
กดการทำงานของไขกระดูก เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งมากขึ้น ตัวเหลือง ตาเหลือง ผมล่วง กล้ามเนื้ออ่อนแรงผื่น
กลไก
ยับยั้งการสร้าง DNA,RNA,โปรตีน
MMF: Cellcept
กลไก
มีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ที่มีการเกี่ยวข้องกับการยับยั้ง พิวริน ส่งผลการยับยั้ง DNA,RNA,โปรตีน ยามีผลยับยั้ง T,B lymphocytes
1.Calcineurin inhibitors
Cyclosporin A (CsA)
กลไก
กระตุ้นการแลบ่งตัวของ T-cell และกลายเป็น CTL ส่งผลให้ T lyaphocyte actiation ลดลง
ผลข้างเคียง
พิษต่อไต พิษต่อระบบประสาท ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง เหงือกบวม ขนดก
การนำไปใช้
ใช้ป้องกันรักษา acute graft rejection
หรือใช้และป้องกัน GVHD
Tacrolimus FK506
การนำไปใช้
ใช้แทน Cyclosporin ในผู้ป่วยที่ได้รับการปลูกถ่ายอวัยวะเนื่องจากมีผลข้างเคียงน้อยกว่า
ผลข้างเคียง
คล้ายกับCyclosporin แต่ไม่ทำให้เหงือกหน่าและขนดก ,เป็นพิษต่อระบบประสาทซึ่งพบบ่อยกว่า Cyclosporin
กลไก
ออกฤทธิ์เหมือนยา Cyclosporin แต่ยาใหม่กว่าและฤทธิ์แรงกว่า 100เท่า
1 Alkylating agents
Dacarbazine DTIC
กลไกการออกฤทธิ์
ยาจะถูกเปลี่ยนโดย CYP450 ให้เป็นสารที่มีพิษต่อการสร้าง DNA,RNA ของเซลล์มะเร็ง
การนำไปใช้
ใช้ในการรักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งผิวหนัง
Cisplatin carboplatin
กลไกการออกฤทธิ์
เข้าไปจับกับ DAN ทำให้เกิดการยับยั้งกระบวนการ DNA replication และ DNAtranscription
การนำไปใช้
ใช้ร่วมกับยารักษามะเร็ง อัณฑะ มะเร็งรังไข่ มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งปอด มะเร็งทางเดินอาหาร
carmustine
กลไกการออกฤทธิ์
ทำให้เกิดหมู่ alkyl ไปจับกับสาย DNA
การนำไปใช้
รักษามะเร็งสมอง
chlorambucil
กลไกการออกฤทธิ์
เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสาย DNA แบบ cross-linking
การนำไปใช้
เป็นยามารตฐานในการรักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว ชนิดเรื้อรัง และมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด follicular
Ifosfamide(Holoxan:IFOS)
กลไกการออกฤทธิ์
เหมือนกับCyclophosphamind
การนำไปใช้
ใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งอัณฑะ มะเร็งของเนื้อเยื่ออ่อน เช่น กระดูก
Busulfan
กลไกการออกฤทธิ์
เข้าแทรกการเช่อมจับของสาย DNA แบบ cross-linking
การนำไปใช้
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวบางชนิด และใช้ร่วมกับยาเคมีบำบัดอื่นๆ
Cyclophosphamind
กลไกการออกฤทธิ์
เมื่อเข้าสู่ร่างกายจะถูกเปลี่ยนแปลงโดย CYP450 ให้กลายเป็น Phosphoramide mustardcmidgแทรกเข้าการสร้าง DNA
การนำไปใช้รักษาในคลีนิก
ใช้รักษามะเร็งรังไข่ เต้านมมะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งเม็ดเลือดขาวทุกชนิด มะเร็งหลายชนิดในเด็ก
Mechlorethamine
กลไกการออกฤทธิ์
เข้าแทรกการเชื่อมจับสาย DNA ทำให้ DNA แตก
การนำไปใช้
ปัจจุบันใช้ยานี้น้อยลงเพราะเปลี่ยนไปใช้ Cyclophosphamind
ผลข้างเคียง1 Alkylating agents
อาการพิษต่อระบบประสาท
มีอารมณ์แปลปวน เสียการทรงตัว
มีผลต่อระบบทางเดินอาหาร ทำให้คลื่นไส้อาเจียน มีแผลในปาก เบื่ออาหาร
ความเป็นพิษต่อไต
เพิ่มความเสี่ยงให้เกิดพิษต่อหัวใจได้
ทำให้ผิวหนังมีสีคล้ำ
เกิดการกดการทำงานของระบบไขกระดูก
2.Antimetabolites/
Antineoplastic agents
1.Antifolate/folate antagonist
MTX
กลไก
เป็นยาต้านโฟเลตที่ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ DHFR
การนำไปใช้
ฉีดเข้าหลอดเลือดดำ กล้ามเนื้อ ไขสันสัน ใช้รักษามะเร็งหลายชนิด
Pemetrexed
กลไก
เมื่อเข้าสู่ร่างกายจะถูก metabolite ให้กลายเป็นสารที่มีฤทธิ์ยับยั้ง การสังเคราะห์สารตั้งต้น ของ DNA,RNA
การนำไปใช้
ใช้รักษามะเร็งปอด มะเร็งตับอ่อน
ผลค้างเคียง Antifolate
/folate antagonist
คลื่นไส้อาเจียนเบื่ออาหารเยื้อบุช่องปากอักเสบ
ทำให้จำนวนเกล็ดเลือดและเม็ดเลือดขาวลดลง เสี่ยงต่อการติดเชื้อ
อาจทำให้แท้งและเด็กในครรภ์พิการ
ผิวหนังถูกแสงแดดเผาได้ง่าย
ผมร่วง แต่จะงอกใหม่เมื่อหยุดยา
2.Purine analogs
6-MP
กลไก
มีโครงสร้างคล้ายเบสเพียวรีน เมื่อเข้าสู่เลือดจะถูกเปลี่ยนเป็น ribonucleotide ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์หลายตัวที่เกี่ยวกับ purine
การนำไปใช้
เป็นยาเม็ดใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว
6ุ-TG
กลไก
คล้ายกับ 6-MP
การนำไปใช้
ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว ชนิด ANLL,AML
Fludarabine
กลไก
เข้าไปเชื่อมจับกับ DNA เกิดการยับยั้ง
การนำไปใช้
ใช้รักษา CLL และ
มะเร็งต่อมน้ำเหลืองที่ไม่รุงแรง
ผลข้างเคียง Purine analogs
มีแผลฝีในปาก
อาการอื่นๆ เช่น อุจจาระสีดำ อุจจาระเป็นเลือด เสียงแหบ ตัวตาเหลือง
กดไขกระดูก เกิดพิษต่อตับและระบบทางเดินอาหาร
3.Pyrimidine analogs
Capectibine
กลไก
คล้ายกับ 5-FU
การนำไปใช้
ใช้รักษาเพื่อบรรเทาอาการมะเร็งเต้านม ที่แพร่กระจายไปแล้ว
Cytarabine
กลไก
ยาจะไปเติมหมู่ฟอตเฟต ไปยับยั้งการเชื่อมต่อของสาย DNA
การนำไปใช้
นิยมใช้การหยดแบบช้าๆ เป็นเวลา 5-7 วันใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว AML
5-FU
กลไก
ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ thymidylate synthase
การนำไปใช้
ยารักษามะเร็งเต้านม มะเร็งทางเดินอาหาร
Gemcitabine
กลไก
เมื่อเข้าสู่เซลล์ยาจะ๔ุกให้มีการเติมหมู่ฟอตเฟตเกิดการยับยั้งการสร้าง DNA
การนำไปใช้
รักษามะเร็งตับอ่อนที่แพร่ไปแล้ว มะเร็งปอด มะเร็งรังไข่ มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งที่ศรีษะและคอ
6.ยามะเร็งมุ่งเป้า Targeted gene therapy
1.Monoclonal antibodies
Trastuzumab (Herceptin)
กลไก
ยาจะไปยับยั้ง HER-2 ซึ่งเกี่ยวข้องกับ tyrosine kinase ทำให้HER-2 receptor ไม่สามารถส่งสัญญาณไปกระตุ้นเซลล์มะเร็งให้เจริญเติบโตได้
การนำไปใช้
รักษามะเร็งเต้านมที่แพร่กระจายไปแล้ว
ผลข้างเคียง
อาจทำให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวคั่ง คลื่นไส้อาเจียน ปวดท้อง
Rituximab (Rituxan)
การนำไปใช้
รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด B-cell lymphoma
กลไก
ยาจะไปจับกับ CD20 ที่ผิว B-cell แล้วกระตุ้นให้เกิดการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกัน
Cetuximab erbitux
กลไก
จะไปจับที่ EGFR ทำให้ไม่สามารถรับสัญญาณที่จะไปกระตุ้นการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งได้
การนำไปใช้
รักษามะเร็งศรีษะและลำคอ มะเร็งลำไส้ส่วนล่าง
ผลข้างเคียง
ระยะแรกอาจทำให้ความดันต่ำและ หายใจลำบาก
alemtuzumab (campath)
กลไก
ไปจับกับ CD52 ไปกระตุ้นให้เกิดระบบภูมิคุ้มกัน ให้มากำจัดเซลล์มะเร็งต่อไป
การนำไปใช้
ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว ชนิด B cell chronic lymphocytic leukemia
ผลข้างเคียง
อาจทำให้เกิด infusion reaction,กดไขกระดูก
2.Small molecules
Dasatinib (Sprycel)
การนำไปใช้
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว เช่น chronic myeloid leukemia และรักษามะเร็งที่ดื้อต่อยา Imatinib
Nilotinib (Tasigna)
การนำไปใช้ รักษา
chronic myeloid leukemia รักษามะเร็งที่ดื้อต่อยา Imatinib
Imatinib (Gleevec)
การนำไปใช้
ใช้รักษา gastrointestinal stromal
ผลข้างเคียงจากยากลุ่ม .Small molecules
มีของเหลวคั่งในร่างกาย พิษต่อตับทำให้บวมน้ำ เกล็ดเลือดต่ำ กดไขกระดูก คลื่นไฟฟ้าหัวใจผิดปกติ
7.ยากลุ่มอื่นๆ Other anticancer agents
Asparaginase
การนำไปใช้
ใช้ในการรักษา ALL ในเด็ก
ผลข้างเคียงจากยาAsparaginase
ทำให้เกิดการแพ้ที่รุนแรงอาจทำให้เสียชีวิตได้ ตีบอ่อนอักเสบ เป็นพิษต่อตับ และเกิดการชักได้
กลไก
ยาไปเร่งปฏิกิริยา hydrolysis ทให้เซลล์ขาดสารจำเป็นที่จะนำไปสร้างการเจริญเติบโต
Mitotane
การนำไปใช้
รักษามะเร็งต่อมหมวกไตชั้นนอก
ผลข้างเคียง
อาจเกิดอาการ ซึมเศร้า ปวดศรีษะ เป็นผื่น รบกวนทางเดินอาหาร
กลไก
รบกวนการทำงานของไมโคตรคอนเดรีย ทำให้ฝ่อและลดการสร้าง cortisol
4.กลุ่มยาสารสกัดจากธรรมชาติ
Natural and semi-synthetic products
1.vinca alkaloids
VLB : Velban
การนำไปใช้
ฉีดเข้าเส้นเลือดดำ รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งลูกอัณฑะและมะเร็งเต้านม
Vinorelbine : navelbine
การนำไปใช้
ใช้รักษา non-small cell lung cancer และมะเร็งเต้านม
VCR:Oncovin
การนำไปใช้
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว มะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งหลายชนิดในเด็ก เนื้องอกของไต มะเร็งในกระดูกและเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน
กลไก
ยาจะไปจับกับโปรตีน tubulin ทำให้ยับยั้งการประกอบ microcubules ยับยั้ง mitotic spindle หยุดการเจริญเติบโตในระยะ M phase
2.Taxanes
กลไกการออกฤทธิ์ของกลุ่มTaxanes
ยับยั้ง beta-tubulin แต่ยับยั้งการสลาย microtubules ทำให้การแบ่งเซลล์ ไมโตซิส ไม่สมบูรณ์
การนำไปใช้
ฉีดเข้าหลอดเลือดดำ รักษามะเร็งเต้านม มะเร็งปอด มะเร็งรังไข่ มะเร็งที่ศรีษะและคอ
3.Anticancer antibiotics
2.Doxorubicin DOX
กลไก
มีหลายกลไก เช่น ยับยั้ง topoisomerase2
การนำไปใช้
รักษามะเร็งได้หลายชนิด เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน
3.Bleomycin
การนำไปใช้
ใช้วิธีฉีดเข้าช่องต่างๆของร่างกาย รักษามะเร็งอัณฑะ มะเร็งต่อมน้ำเหลือง
กลไก
จับกับธาตุเหล็ก Fe2+ ได้เป็นสารประกอบเชิงซ้อนของยากับเหล็ก ซึ่งทำปฏิกิริยากับออกซิเจนได้อนุมูลอิสระ
1.Dactinomycin
กลไก
สอดแทรกเข้าไปในสาย DNA ยับยั้งการ RNApolymerase ทำให้ single-strand ของDNA แตก
การนำไปใช้
ใช้ร่วมกับยา vincristine .ใช้รักษามะเร็งเนื้อเยื่อเกี่ยวพันในเด็ก เป็นต้น
4.Mitomycin
กลไก
ถูกเปลี่ยนแปลงในเซลล์ไปเป็น alkyiating agents ที่ทำให้เกิดสะพานใน DNAมีผลยับยั้งการสังเคราะห์ DNA
การนำไปใช้
รักษามะเร็งปอด มะเร็งปากมดลูก มะเร็งกะเพาะปัสสาวะ และมะเร็งลำไส้ใหญ่
ผลข้างเคียงจากยา
Anticancer antibiotics
Mitomycin กดการทำงานของไขกระดูก ทำให้เม้ดเลือดขาวต่ำ เกล็ดเลือดต่ำมากกว่ายาตัวอื่น
มีอาการเบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน
เกิดการเป็นพิษต่อไต
ผิวหนังไวต่อการฉายรังษี เยื่อบุปากอักเสบ ผมร่วง
Bleomyci ทำให้ปอดอักเสบและมี พังผืดในปอด
หากยาหลุดออกนอกหลอดเลือดจะทำให้ผิวหนังรอบๆตาย
Doxorubicin มีผลทั้งพิษเฉียบพลัน และ เรื้อรัง
5.Hormone and hormone antagonists
ยา antiestrogens
การนำไปใช้
tamoxifen :เป็นตัวเลือกแรกที่นำมาใช้รักษามะเร็งเต้านม,Toremifene :รักษามะเร็งเต้านม,raloxifene ใช้ป้องกันมะเร็งโรคกระดูกพรุน
ผลค้างเคียงของยากลุ่มantiestrogens
ร้อนวูบวาบ คลื่นไส้อาเจียน มีเลือดประจำเดือนผิดปกติ ใช้ในระยะยาวอาจเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือด
ยาออกฤทธิ์ต้านฮอร์โมน androgen
การนำไปใช้
ยาgoserelin เป็นยาใช้ฝังกล้ามเนื้อ ส่วนยา leuprolide ใช้ฉีดใต้ผิวหนัง รักษามะเร็งต่อมลูกหมาก มะเร็งเต้านมที่แพร่กระจายแล้ว ,abarelix ใช้บรรเทามะเร็งต่อมลูกหมากระยัะสุดท้าย
ผลข้างเคียงของยากลุ่มยาออกฤทธิ์ต้านฮอร์โมน androgen
ร้อนวูบวาบ เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ
ยากลุ่ม Glucocorticoids
ผลค้างเคียงของยากลุ่มGlucocorticoids
มีโอกาศติดเชื้อง่าย กลูโคสในเลือดสูง กระดูกพรุน แผลในกระเพราะอาหารและลำไส้
การนำไปใช้
รักษามะเร็งต่อมน้ำ
เหลือง มะเร็งเม็ดเลือดขาวALL
ยาฮอร์โมน progestins
การนำไปใช้
รักษามะเร็งเยื่อบุมดลูก มะเร็งเต้านม มะเร็งของไต
ผลข้างเคียงและความเป็นพิษ
progestine เพิ่มอุบัดการ์ณของการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน
ยาต้านมะเร็ง Antineoplastic drugs
ยาต้านมะเร็ง Antineoplastic drugs และยากดภูมิคุ้มกัน Immunosuppressive agents
ยากดภูมิคุ้มกัน Immunosuppressive agents
2.ยากลุ่ม Cytotoxic agents
azathioprine(Imuran)
การนำไปใช้
ใช้ในการรักษาแบบ triple therapy เพื่อป้องกัน acute graft rejection หรือรักาาภูมิคุ้มกันต้านตัวเองหลายชนิด
ผลข้างเคียง
กดการทำงานของไขกระดูก เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งมากขึ้น ตัวเหลือง ตาเหลือง ผมล่วง กล้ามเนื้ออ่อนแรงผื่น
กลไก
ยับยั้งการสร้าง DNA,RNA,โปรตีน
MMF: Cellcept
กลไก
มีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ที่มีการเกี่ยวข้องกับการยับยั้ง พิวริน ส่งผลการยับยั้ง DNA,RNA,โปรตีน ยามีผลยับยั้ง T,B lymphocytes
1.Calcineurin inhibitors
Cyclosporin A (CsA)
กลไก
กระตุ้นการแลบ่งตัวของ T-cell และกลายเป็น CTL ส่งผลให้ T lyaphocyte actiation ลดลง
ผลข้างเคียง
พิษต่อไต พิษต่อระบบประสาท ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง เหงือกบวม ขนดก
การนำไปใช้
ใช้ป้องกันรักษา acute graft rejection
หรือใช้และป้องกัน GVHD
Tacrolimus FK506
การนำไปใช้
ใช้แทน Cyclosporin ในผู้ป่วยที่ได้รับการปลูกถ่ายอวัยวะเนื่องจากมีผลข้างเคียงน้อยกว่า
ผลข้างเคียง
คล้ายกับCyclosporin แต่ไม่ทำให้เหงือกหน่าและขนดก ,เป็นพิษต่อระบบประสาทซึ่งพบบ่อยกว่า Cyclosporin
กลไก
ออกฤทธิ์เหมือนยา Cyclosporin แต่ยาใหม่กว่าและฤทธิ์แรงกว่า 100เท่า
1 Alkylating agents
Dacarbazine DTIC
กลไกการออกฤทธิ์
ยาจะถูกเปลี่ยนโดย CYP450 ให้เป็นสารที่มีพิษต่อการสร้าง DNA,RNA ของเซลล์มะเร็ง
การนำไปใช้
ใช้ในการรักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งผิวหนัง
Cisplatin carboplatin
กลไกการออกฤทธิ์
เข้าไปจับกับ DAN ทำให้เกิดการยับยั้งกระบวนการ DNA replication และ DNAtranscription
การนำไปใช้
ใช้ร่วมกับยารักษามะเร็ง อัณฑะ มะเร็งรังไข่ มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งปอด มะเร็งทางเดินอาหาร
carmustine
กลไกการออกฤทธิ์
ทำให้เกิดหมู่ alkyl ไปจับกับสาย DNA
การนำไปใช้
รักษามะเร็งสมอง
chlorambucil
กลไกการออกฤทธิ์
เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสาย DNA แบบ cross-linking
การนำไปใช้
เป็นยามารตฐานในการรักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว ชนิดเรื้อรัง และมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด follicular
Ifosfamide(Holoxan:IFOS)
กลไกการออกฤทธิ์
เหมือนกับCyclophosphamind
การนำไปใช้
ใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งอัณฑะ มะเร็งของเนื้อเยื่ออ่อน เช่น กระดูก
Busulfan
กลไกการออกฤทธิ์
เข้าแทรกการเช่อมจับของสาย DNA แบบ cross-linking
การนำไปใช้
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวบางชนิด และใช้ร่วมกับยาเคมีบำบัดอื่นๆ
Cyclophosphamind
กลไกการออกฤทธิ์
เมื่อเข้าสู่ร่างกายจะถูกเปลี่ยนแปลงโดย CYP450 ให้กลายเป็น Phosphoramide mustardcmidgแทรกเข้าการสร้าง DNA
การนำไปใช้รักษาในคลีนิก
ใช้รักษามะเร็งรังไข่ เต้านมมะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งเม็ดเลือดขาวทุกชนิด มะเร็งหลายชนิดในเด็ก
Mechlorethamine
กลไกการออกฤทธิ์
เข้าแทรกการเชื่อมจับสาย DNA ทำให้ DNA แตก
การนำไปใช้
ปัจจุบันใช้ยานี้น้อยลงเพราะเปลี่ยนไปใช้ Cyclophosphamind
ผลข้างเคียง1 Alkylating agents
อาการพิษต่อระบบประสาท
มีอารมณ์แปลปวน เสียการทรงตัว
มีผลต่อระบบทางเดินอาหาร ทำให้คลื่นไส้อาเจียน มีแผลในปาก เบื่ออาหาร
ความเป็นพิษต่อไต
เพิ่มความเสี่ยงให้เกิดพิษต่อหัวใจได้
ทำให้ผิวหนังมีสีคล้ำ
เกิดการกดการทำงานของระบบไขกระดูก
2.Antimetabolites/
Antineoplastic agents
1.Antifolate/folate antagonist
MTX
กลไก
เป็นยาต้านโฟเลตที่ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ DHFR
การนำไปใช้
ฉีดเข้าหลอดเลือดดำ กล้ามเนื้อ ไขสันสัน ใช้รักษามะเร็งหลายชนิด
Pemetrexed
กลไก
เมื่อเข้าสู่ร่างกายจะถูก metabolite ให้กลายเป็นสารที่มีฤทธิ์ยับยั้ง การสังเคราะห์สารตั้งต้น ของ DNA,RNA
การนำไปใช้
ใช้รักษามะเร็งปอด มะเร็งตับอ่อน
ผลค้างเคียง Antifolate
/folate antagonist
คลื่นไส้อาเจียนเบื่ออาหารเยื้อบุช่องปากอักเสบ
ทำให้จำนวนเกล็ดเลือดและเม็ดเลือดขาวลดลง เสี่ยงต่อการติดเชื้อ
อาจทำให้แท้งและเด็กในครรภ์พิการ
ผิวหนังถูกแสงแดดเผาได้ง่าย
ผมร่วง แต่จะงอกใหม่เมื่อหยุดยา
2.Purine analogs
6-MP
กลไก
มีโครงสร้างคล้ายเบสเพียวรีน เมื่อเข้าสู่เลือดจะถูกเปลี่ยนเป็น ribonucleotide ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์หลายตัวที่เกี่ยวกับ purine
การนำไปใช้
เป็นยาเม็ดใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว
6ุ-TG
กลไก
คล้ายกับ 6-MP
การนำไปใช้
ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว ชนิด ANLL,AML
Fludarabine
กลไก
เข้าไปเชื่อมจับกับ DNA เกิดการยับยั้ง
การนำไปใช้
ใช้รักษา CLL และ
มะเร็งต่อมน้ำเหลืองที่ไม่รุงแรง
ผลข้างเคียง Purine analogs
มีแผลฝีในปาก
อาการอื่นๆ เช่น อุจจาระสีดำ อุจจาระเป็นเลือด เสียงแหบ ตัวตาเหลือง
กดไขกระดูก เกิดพิษต่อตับและระบบทางเดินอาหาร
3.Pyrimidine analogs
Capectibine
กลไก
คล้ายกับ 5-FU
การนำไปใช้
ใช้รักษาเพื่อบรรเทาอาการมะเร็งเต้านม ที่แพร่กระจายไปแล้ว
Cytarabine
กลไก
ยาจะไปเติมหมู่ฟอตเฟต ไปยับยั้งการเชื่อมต่อของสาย DNA
การนำไปใช้
นิยมใช้การหยดแบบช้าๆ เป็นเวลา 5-7 วันใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว AML
5-FU
กลไก
ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ thymidylate synthase
การนำไปใช้
ยารักษามะเร็งเต้านม มะเร็งทางเดินอาหาร
Gemcitabine
กลไก
เมื่อเข้าสู่เซลล์ยาจะ๔ุกให้มีการเติมหมู่ฟอตเฟตเกิดการยับยั้งการสร้าง DNA
การนำไปใช้
รักษามะเร็งตับอ่อนที่แพร่ไปแล้ว มะเร็งปอด มะเร็งรังไข่ มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งที่ศรีษะและคอ
6.ยามะเร็งมุ่งเป้า Targeted gene therapy
1.Monoclonal antibodies
Trastuzumab (Herceptin)
กลไก
ยาจะไปยับยั้ง HER-2 ซึ่งเกี่ยวข้องกับ tyrosine kinase ทำให้HER-2 receptor ไม่สามารถส่งสัญญาณไปกระตุ้นเซลล์มะเร็งให้เจริญเติบโตได้
การนำไปใช้
รักษามะเร็งเต้านมที่แพร่กระจายไปแล้ว
ผลข้างเคียง
อาจทำให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวคั่ง คลื่นไส้อาเจียน ปวดท้อง
Rituximab (Rituxan)
การนำไปใช้
รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด B-cell lymphoma
กลไก
ยาจะไปจับกับ CD20 ที่ผิว B-cell แล้วกระตุ้นให้เกิดการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกัน
Cetuximab erbitux
กลไก
จะไปจับที่ EGFR ทำให้ไม่สามารถรับสัญญาณที่จะไปกระตุ้นการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งได้
การนำไปใช้
รักษามะเร็งศรีษะและลำคอ มะเร็งลำไส้ส่วนล่าง
ผลข้างเคียง
ระยะแรกอาจทำให้ความดันต่ำและ หายใจลำบาก
alemtuzumab (campath)
กลไก
ไปจับกับ CD52 ไปกระตุ้นให้เกิดระบบภูมิคุ้มกัน ให้มากำจัดเซลล์มะเร็งต่อไป
การนำไปใช้
ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว ชนิด B cell chronic lymphocytic leukemia
ผลข้างเคียง
อาจทำให้เกิด infusion reaction,กดไขกระดูก
2.Small molecules
Dasatinib (Sprycel)
การนำไปใช้
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว เช่น chronic myeloid leukemia และรักษามะเร็งที่ดื้อต่อยา Imatinib
Nilotinib (Tasigna)
การนำไปใช้ รักษา
chronic myeloid leukemia รักษามะเร็งที่ดื้อต่อยา Imatinib
Imatinib (Gleevec)
การนำไปใช้
ใช้รักษา gastrointestinal stromal
ผลข้างเคียงจากยากลุ่ม .Small molecules
มีของเหลวคั่งในร่างกาย พิษต่อตับทำให้บวมน้ำ เกล็ดเลือดต่ำ กดไขกระดูก คลื่นไฟฟ้าหัวใจผิดปกติ
7.ยากลุ่มอื่นๆ Other anticancer agents
Asparaginase
การนำไปใช้
ใช้ในการรักษา ALL ในเด็ก
ผลข้างเคียงจากยาAsparaginase
ทำให้เกิดการแพ้ที่รุนแรงอาจทำให้เสียชีวิตได้ ตีบอ่อนอักเสบ เป็นพิษต่อตับ และเกิดการชักได้
กลไก
ยาไปเร่งปฏิกิริยา hydrolysis ทให้เซลล์ขาดสารจำเป็นที่จะนำไปสร้างการเจริญเติบโต
Mitotane
การนำไปใช้
รักษามะเร็งต่อมหมวกไตชั้นนอก
ผลข้างเคียง
อาจเกิดอาการ ซึมเศร้า ปวดศรีษะ เป็นผื่น รบกวนทางเดินอาหาร
กลไก
รบกวนการทำงานของไมโคตรคอนเดรีย ทำให้ฝ่อและลดการสร้าง cortisol
4.กลุ่มยาสารสกัดจากธรรมชาติ
Natural and semi-synthetic products
1.vinca alkaloids
VLB : Velban
การนำไปใช้
ฉีดเข้าเส้นเลือดดำ รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งลูกอัณฑะและมะเร็งเต้านม
Vinorelbine : navelbine
การนำไปใช้
ใช้รักษา non-small cell lung cancer และมะเร็งเต้านม
VCR:Oncovin
การนำไปใช้
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาว มะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งหลายชนิดในเด็ก เนื้องอกของไต มะเร็งในกระดูกและเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน
กลไก
ยาจะไปจับกับโปรตีน tubulin ทำให้ยับยั้งการประกอบ microcubules ยับยั้ง mitotic spindle หยุดการเจริญเติบโตในระยะ M phase
2.Taxanes
กลไกการออกฤทธิ์ของกลุ่มTaxanes
ยับยั้ง beta-tubulin แต่ยับยั้งการสลาย microtubules ทำให้การแบ่งเซลล์ ไมโตซิส ไม่สมบูรณ์
การนำไปใช้
ฉีดเข้าหลอดเลือดดำ รักษามะเร็งเต้านม มะเร็งปอด มะเร็งรังไข่ มะเร็งที่ศรีษะและคอ
3.Anticancer antibiotics
2.Doxorubicin DOX
กลไก
มีหลายกลไก เช่น ยับยั้ง topoisomerase2
การนำไปใช้
รักษามะเร็งได้หลายชนิด เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน
3.Bleomycin
การนำไปใช้
ใช้วิธีฉีดเข้าช่องต่างๆของร่างกาย รักษามะเร็งอัณฑะ มะเร็งต่อมน้ำเหลือง
กลไก
จับกับธาตุเหล็ก Fe2+ ได้เป็นสารประกอบเชิงซ้อนของยากับเหล็ก ซึ่งทำปฏิกิริยากับออกซิเจนได้อนุมูลอิสระ
1.Dactinomycin
กลไก
สอดแทรกเข้าไปในสาย DNA ยับยั้งการ RNApolymerase ทำให้ single-strand ของDNA แตก
การนำไปใช้
ใช้ร่วมกับยา vincristine .ใช้รักษามะเร็งเนื้อเยื่อเกี่ยวพันในเด็ก เป็นต้น
4.Mitomycin
กลไก
ถูกเปลี่ยนแปลงในเซลล์ไปเป็น alkyiating agents ที่ทำให้เกิดสะพานใน DNAมีผลยับยั้งการสังเคราะห์ DNA
การนำไปใช้
รักษามะเร็งปอด มะเร็งปากมดลูก มะเร็งกะเพาะปัสสาวะ และมะเร็งลำไส้ใหญ่
ผลข้างเคียงจากยา
Anticancer antibiotics
Mitomycin กดการทำงานของไขกระดูก ทำให้เม้ดเลือดขาวต่ำ เกล็ดเลือดต่ำมากกว่ายาตัวอื่น
มีอาการเบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน
เกิดการเป็นพิษต่อไต
ผิวหนังไวต่อการฉายรังษี เยื่อบุปากอักเสบ ผมร่วง
Bleomyci ทำให้ปอดอักเสบและมี พังผืดในปอด
หากยาหลุดออกนอกหลอดเลือดจะทำให้ผิวหนังรอบๆตาย
Doxorubicin มีผลทั้งพิษเฉียบพลัน และ เรื้อรัง
5.Hormone and hormone antagonists
ยา antiestrogens
การนำไปใช้
tamoxifen :เป็นตัวเลือกแรกที่นำมาใช้รักษามะเร็งเต้านม,Toremifene :รักษามะเร็งเต้านม,raloxifene ใช้ป้องกันมะเร็งโรคกระดูกพรุน
ผลค้างเคียงของยากลุ่มantiestrogens
ร้อนวูบวาบ คลื่นไส้อาเจียน มีเลือดประจำเดือนผิดปกติ ใช้ในระยะยาวอาจเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือด
ยาออกฤทธิ์ต้านฮอร์โมน androgen
การนำไปใช้
ยาgoserelin เป็นยาใช้ฝังกล้ามเนื้อ ส่วนยา leuprolide ใช้ฉีดใต้ผิวหนัง รักษามะเร็งต่อมลูกหมาก มะเร็งเต้านมที่แพร่กระจายแล้ว ,abarelix ใช้บรรเทามะเร็งต่อมลูกหมากระยัะสุดท้าย
ผลข้างเคียงของยากลุ่มยาออกฤทธิ์ต้านฮอร์โมน androgen
ร้อนวูบวาบ เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ
ยากลุ่ม Glucocorticoids
ผลค้างเคียงของยากลุ่มGlucocorticoids
มีโอกาศติดเชื้อง่าย กลูโคสในเลือดสูง กระดูกพรุน แผลในกระเพราะอาหารและลำไส้
การนำไปใช้
รักษามะเร็งต่อมน้ำ
เหลือง มะเร็งเม็ดเลือดขาวALL
ยาฮอร์โมน progestins
การนำไปใช้
รักษามะเร็งเยื่อบุมดลูก มะเร็งเต้านม มะเร็งของไต
ผลข้างเคียงและความเป็นพิษ
progestine เพิ่มอุบัดการ์ณของการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน
ยาต้านมะเร็ง Antineoplastic drugs