Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาต้านโรคมะเร็ง (Antineoplastic drugs) - Coggle Diagram
ยาต้านโรคมะเร็ง (Antineoplastic drugs)
ยากลุ่ม Antimetabolites/ Antineoplastic agents
Purine analogs
ยา 6-thioguanine (6-TG)
ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด ANLL และ AML ใช้ร่วมกับยา Daunorubicin และCytarabine
Fludarabine
เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ เนื่งจากเป็นพิาต่อทางเดินอาหารมาก หากให้โดยการรับประทาน ใช้รักษา CLL และมะเร็งต่อมน้ำเหลืองที่ไม่รุนแรง
ยา 6-mercaptopurine (6-MP)
เป็นยาเม็ดชนิดรับประทาน ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด ALL และ AML หรือ ANLL
ผลข้างเคียง
มีแผลในปาก หรือ ริมฝีปาก
อาการอื่นๆที่อาจพบได้ แต่พบไม่บ่อย เช่น อุจจาระสีดำ
กดไขกระดูก
Pyrimidine analogs
Cytarabine
เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ นิยมใช้ในการหยดแบบช้าๆเป็นเวลา 5-7 วัน ใช้ในการรักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด AML
Gemcitabine
ชนิดยาฉีดทางหลอดเลือดดำ ใช้รักษามะเร็งตับอ่อนที่แพร่กระจายไปแล้ว
Capecctibine
เป็นยาชนิดเม็ดรับประทานใช้รักษาเพื่อบรรเทาอาการ ในผู้ป่วยมะเร็งเต้านมที่แพร่กระจายไปแล้ว
ผลข้างเคียง
มีแผลในทางเดินอาหารตั้งแต่ที่ริมฝีปาก
อาจมีอาการคลื่นไส้พะอืดพะอมหรืออาการท้องเสีย
กดการสร้างเม็ดเลือด
อาจพบอาการอ่อนเพลียนไม่มีแรง
มีการลอกของฝ่ามือและฝ่าเท้าเมื่อใช้ยาติดต่อกันเป็นเวลานาน
ผิวหนังจะถูกแดดเผาได้ง่าย
ผมร่วง แต่ผมจะงอกขึ้นใหม่หลังหยุดยา
5-fluorouracil (5-FU)
ชนิดยาฉีดทางหลอดเลือดดำ (ยาเป็นพิษต่อทางเดินอาหารหากรับประทาน) รักมะเร็งเต้านม มะเร็งทางเดินอาหาร
Antifolate/folate antagonist : Methotrexate (เมโธเทรกเซท), Pemetrexed (เพมิเทรกเซด)
Methotrexate (MTX)
ยามีทั้งชนิดเม็ดและชนิดรับประทาน ยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ ยาฉีดทางกล้ามเนื้อ และยาฉีดเข้าทางนำ้ไขสันหลัง ใช้รักษาโรคมะเร็งหลายชนิด
Pemetrexed
ใช้รักษามะเร็งปอด และมะเร็งตับอ่อน
ผลข้างเคียง
อาจทำให้แท้งและเด็กในครรภ์พิการได้
ผิวหนังจะถูกแดดเผาง่าย
จำนวนเม็ดเลือดขาวลดลง จึงทำให้ผุ้ป่วยเสี่ยงต่อการติดเชื้อมากขึ้น
ผมร่วง พบได้น้อย
ระคายเคืองต่อระบบทางเดินอาหาร มักจะเกิดขึ้นเมื่อได้รับยาในขนาดสูง
ยามะเร็งมุ่งเป้า (Targeted gene therapy)
ยาโมโนโคลนอลแอนติบอดี (Monoclonal antibodies)
Rituximab (Rituxan)
ใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด B-cell lymphoma
ผลข้างเคียง
อาจทำให้เกิด infusion reaction ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต
กดไขกระดูก
Cetuuximab (Erbitux)
ใช้รักษามะเร็งบริเวณศีรษะและลำคอ และมะเร็งลำไส้ส่วนล่าง
ผลข้างเคียง
ในระยะแรก อาจทำให้ความดันต่ำ และหายใจลำบากได้
Trastuzumab (Herceptin)
ใช้รักษามะเร็งเต้านมที่แพร่กระจายไปแล้ว
ผลข้างเคียง
อาจทำให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวคั่ง
Alemtuzumab (Campath)
ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด B-cell chronic lymphocytic leukemia (B CLL)
ผลข้างเคียง
อาจทำให้เกิด infusion reaction ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต
กดไขกระดูก
(Small molecules)
Dasatinib (Sprycel)
ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด chronic myeloid leukemia และ acute lymphoblastic leukemia และรักษามะเร็งที่ดื้อต่อยา Imattinib ได้
Nilotinib (Tasigna)
รักษา chronic myeloid leukemia และรักษามะเร็งที่ดื้อต่อยา Imatinib ได้
Imatinib (Gleevec)
ใช้รักษา gastrointestinal stromal tumor ซึ่งเป็นมะเร็งลำไส้ที่พบได้น้อยชนิดหนึ่งและมะเร็งเม็ดเลือดขาว
ผลข้างเคียง
พิษต่อตับทำให้บวมน้ำ
เกล็ดเลือดต่ำทำให้เลือดออกง่าย
มีของเหลวคั่งในร่างกาย
กดไขกระดูก
Dasatinib และ Nilotinib ทำให้คลื่นไฟฟ้าหัวใจผิดปกติ
มะเร็ง (Cancer) คือ กลุ่มของโรคที่เกิดจากความผิดปกติของรหัสสารพันธุกรรม
โดยระยะของการแบ่งตัวในวัฏจักรของเซลล์ประกอบไปด้วย 5 ระยะ
S phase เป็นระยะที่เซลล์ทำการสังเคราะห์ DNA ให้เพิ่มขึ้นเท่าตัว เพื่อใช้ในการแบ่งเซลล์
G2 phase เป็นระยะที่เซลล์สร้างองค์ประกอบต่างๆ เพื่อใช้ในการแบ่ง DNA และแบ่งเป็น 2 เซลล์
G1 phase เป็นระยะที่เซลล์เริ่มเข้าสู่การแบ่งตัว เป็นระยะสร้างองคืประกอบต่างๆ
M phase เป็นระยะที่โคโมโซมมีการหนาตัวขึ้นและเซลล์มีการแบ่งตัวแบบ Mitosis มีการแบ่งแยกโครโมโวมออกเป็น 2 เซลล์ที่มีองค์ประกอบเหมือนกันและเท่ากัน
G0 phase เป็นระยะพักของเซลล์ หลังจากที่แบ่งตัวสมบรูณ์แล้ว
โดยได้การแบ่งประเภทยาตามการออกฤทธิ์ในวัฏจักรเซลล์มะเร็ง ได้เป็น 2 ประเภท
Cell cycle-specific drugs (CCS)
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อเซลล์ในระยะใดระยะหนึ่งของวงจรเซลล์เท่านั้น ไม่มีผลต่อเซลล์ในระยะอื่น
Cell cycle-nonspecific drugs (CCNS)
เป็นยาที่ออกฤทธิ์ได้ในทุกระยะในวงจรของเซลล์ ยาในกลุ่มนี้ใช้ได้ผลดีในมะเร็งที่มีอัตราการโตของก้อนมะเร็งทั้งต่ำและสูง
ยากลุ่มฮอร์โมน (Hormone and hormone antagonists)
ยาฮอร์โมนเอสโตรเจน (antiestrogens) ได้แก่Tamoxifen (ทาม็อกซิเฟน) Toremifene (โทเรมิฟิน) Raloxifene (แรลล็อกซิฟีน)
Tamoxifen : เป็นตัวเลือกแรกในการนำมาใช้ในรักษามะเร็งเต้านม ,Toremifene: ใช้รักษามะเร็งเต้านม , Raloxifene : ใช้การป้องกันการเกิดมะเร็งโรคกระดูกพรูน
ผลข้างเคียง
ร้อนวูบ รบกวนทางเดินอาหาร คลื่นไส้ อาเจียน
มีเลือดประจำเดือนผิดปกติ
ใช้ในระยะยาวเสี่ยงต่อการอุดตันในหลอดเลือด
ยาออกฤทธิ์ต้านฮอร์โมน androgen (anti androgens) ได้แก่ Goserelin(โกเซอรีลิน) และLeuprolide(ลิวโพรไลด์) Abarelix(อะบาเรลลิกซ์)
ยา Goserelin เป็นยาที่ใช้ฝังในกล้ามเนื้อ ยาAbarelix เป็นยาฉีดกล้ามเนื้อ
ผลข้างเคียง
เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ
ในระยะแรกอาจทำให้เซลล์มะเร็งเจริญมากขึ้น จากผลกระตุ้นการหลั่ง FSH และLH ในช่วงแรก
ร้อนวูบวาบ
ยากลุ่มสเตียรอยด์(Glucocorticoids) ได้แก่ Prednisolone(เพรดนิโซโลน), Prednisone Hydrocortisone
ใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองทั้งชนิด Hodgkin's และ non-Hodgkin lymphoma มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด ALL (acute lymphocytic leukemia)
ผลข้างเคียง
มีโอกาสติดเชื้อง่าย กลูโคสในเลืิดสูง โรคกระดูกพรูน โรคแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้
ยาฮอร์โมนโปรเจสติน (Progestins) ได้แก่ Megestrol acetate(มีเจสทรอล ,Megace ) เป็น progesterone สังเคราะห์
ใช้รักษามะเร็งเยื่อบุมดลูก มะเร็งเต้านม และมะเร็งของไต
ผลข้างเคียง
progestins เพิ่มอุบัติการณ์ของการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน
ยากลุ่ม Alkylating agents
Dacarbazine (DTIC)
เป็นยาฉีดเข้าหลอดเลือดดำ ใช้ร่วมกับยา Adriamycin, Bleomycin, Vinblastine หรือ Dacarbazine ในการรักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin's lymphoma และมะเร็งผิวหนัง
Cisplatin, Carboplatin
เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำหรือฉีดเข้าช่องท้อง ใช้ร่วมกับยื่นในการรักษา มะเร็งอัณฑะ มะเร็งรังไข่ มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งปอด และมะเร็งทางเดินอาหาร
Carrmustine
รักษามะเร็งสมอง
Busulfan (Myleran)
รักษามะเร็งเม้ดเลือดขาวบางชนิด และใช่ร่วมกับยาเคมีบำบัดอื่น
Chlorambucil
เป็นยามาตราฐานในการรักษา มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเรื้อรัง และมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด follicular
Mechlorethamine (Mustargen, Mustine)
เดิมใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin's lymphoma แต่ปัจจุบันใช้ยานี้น้อยลง เนื่องจากมีการเปลี่ยนมาใช้ cyclophosphamide และยาอื่นๆแทน
Ifosfamide (Holoxan; IFOS)
ยามีทั้งรูปแบบฉีดและรับประทาน ใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งอัณฑะและ มะเร็งของเนื้อเยื่ออ่อน
ผลข้างเคียงที่จากยากลุ่ม Alkylating agents
ทำให้เกิดกดการทำงานของไขกระดูก
ผลข้างเคียงต่อระบบทางเดินอาหาร ทำให้คลื่นไส้ อาเจียน มีแผลในปาก
อาการพิษต่อระบบประสาท
ความเป็นพิษต่อไต
ยากลุ่มนี้มีโอกาสเพิ่มความเสี่ยงการเกิดพิษต่อหัวใจ
ผลต่อผิวหนัง คือทำให้ผิวหนังมีสีคล้ำ
Cyclophosphamide
ยามีทั้งรูปแบบฉีดและรับประทาน ใช้รักษามะเร็งรังไข่ มะเร็งเต้านม มะเร็งต่อมน้ำเหลืองทั้งชนิด Hodgkin's และ non-Hodgkin lymphoma มะเร็งเม็ดเลือดขาวทุกชนิด และมะเร็งหลายชนิดในเด็ก
ยากลุ่ม Anticancer antibiotics
Bleomycin
เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ฉีดชั้นใต้ผิวหนัง หรือฉีดเข้าช่องต่างๆ ของร่างกาย เช่น ช่องท้อง ช่องอก ยาใช้ในการรักษามะเร็งต่อใน้ำเหลือง
Mitomycin
ใช้รักษามะเร็งปากมดลูก มะเร็งปอด มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งอัณฑะ และมะเร็งลำไส้ใหญ่
Doxorubicin (DOX) : ยาปฏิชีวนะกลุ่ม Anthracyclines
เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ (หากเป็นยารับประทาน ยาจะถูกทำลายในกระเพาะอาหาร) มีฤทธิ์ในการรักษามะเร็งได้หลายชนิด
ผลข้างเคียง
ยา Mitomycin ก่อให้เกิดความเป็นพิษต่อไต
ยากดการทำงานของไขกระดูก
ยา bleomycin มีพิษต่อปอด
รบกวนทาง้ดินอาหาร
ยา doxorubicin มีพิษต่อหัวใจ
ผิวหนังไวต่อการฉายรังสี
หากยารั่วออกนอกหลอดเลือดจะทำให้เนื้อเยื่อบริเวณรอบๆตาย
Dactinomycin หรือ actinomycin D
เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ ใช้ร่วมกับยา Vincristine ในการรักษา Wilms' tumor และมะเร็งเนื้อเยื่อเกี่ยวพันในเด็ก
ยากลุ่มสารสกัดจากพืชธรรมชาติ (Natural and semi-synthetic products)
ยากลุ่ม vinca aikaloids
Vinblastine (VCR) : Velban
เป็นยาฉีดเข้าหลอดเลือดดำ ใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองทั้งชนิด Hodgkin's และ non-Hodgkin lymphoma, มะเร็งลูกอัรฑะ และมะเร็งเต้านม
Vinorelbine: Navelbine
ใช้รักษา non-small cell lung cancer และมะเร็งเต้านม
ผลข้างเคียง
Vinblastine และvinorelbine กดไขกระดูกมากกว่า vincristine
ผลข้างเคียงที่พบได้บ่อยคือ คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ท้องเดิน
Vincistineมีพิษต่อระบบประสาทกล้ามเนื้อ
อาจพบการอักเสบของหลอดเลือดดำบริเวรที่ให้ยา
Vincristine (VCR): Oncovin
ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดacute lymphocytic leukemia, มะเร็งต่อมน้ำเหลือง Hodgkin's และnon-Hodgkin lymphoma มะเร็งหลายชนิดในเด็กได้แก่ Wilm' tumor (เนื้องอกของไต)
ยากลุ่ม taxanes
เป็นยาแีดเข้าหลอดเลือดดำ ใช้รักษามะเร็งเต้านม มะเร็งปอด มะเร็งรังไข่ มะเร็งที่ศีษะและคอ
ผลข้างเคียง
ปฎิกิริยาแพ้ยา
ผลต่อทางเดินอาหาร
Paclitaxel ถ้าใช้หลายครั้งอาจทำให้เกิดภาวะคั่งน้ำในร่างกาย
อวันวะส่วนปลายบวม
กดไขกระดูก
ปลายประสาทผิดปกติ
ยากลุ่มอื่นๆ (Other anticancer agents)
Asparaginase
ใช้ในการรักษา ALL ในเด็กโดยใช้ร่วมกับ Vincristine และ Prednisone
ผลข้างเคียง
อาจทำให้เกิดปฎิกิริยาแพ้ที่รุนแรง อาจทำให้เสียชีวิตได้ ทำให้เกิดตับอ่อนอักเสบ พิษตับ ซัก และโคม่า
Mitotane
ใช้รักษามะเร็งต่อมหมวกไตชั้นนอก
ผลข้างเคียง
อาจทำให้เกิดอาการซึมเศร้า มึนศีรษะ มีผื่น รบกวนทางเดินอาหาร