Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ยาต้านโรคมะเร็ง (Antineoplastic drugs) - Coggle Diagram

- - - - ทำให้เกิดหมู่ alkyl ไปจับกับสายของ DNA ส่งผลให้ DNA ทำลายเซลล์มะเร็งแบ่งตัวไม่ได้
      - เกิด DNA strand break และทำให้เซลล์ตาย
    - - ใช้รักษามะเร็งสมอง
  - - - เมื่อยาเข้าสู่ร่างกายจะถูกเปลี่ยนแปลงโดย CYP450
      - กลายเป็นสารพิษที่มีต่อการสร้าง DNA & RNA ของเซลล์มะเร็ง
    - - เป็นยาฉีดเข้าหลอดเลือดดำ ใช้ร่วมกับยา Adriamycin , Bleomycin , Vinblastine หรือ Dacarbazine
      - ใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin's lymphoma และมะเร็งผิวหนัง
  - - - ออกฤทธิ์เหมือน Cyclophosphamide
    - - ยามีทั้งรูปแบบฉีดและยารับประทาน
      - ใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งอัณฑะ และมะเร็งของเนื้อเยื่ออ่อน เช่น กระดูก กระดูกอ่อน ไขมัน กล้ามเนื้อ และหลอดเลือด เป็นต้น
  - - - แทรกเข้าไปจับสายของ DNA ทำให้เกิดกระบวนการยับยั้งกระบวนการ DNA replication & DNA transcription
    - - เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ หรือฉีดเข้าทางช่องท้อง
      - ใช้ร่วมกับยื่นในกรรักษา มะเร็งอัณฑะ มะเร็งรังไข่ มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งปอด และมะเร็งทางเดินอาหาร
  - - - เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสาย DNA แบบ cross linking
      - ส่งผลทำให้เซลล์มะเร็งสร้าง หรือแบ่งตัวได้ และทำให้เซลล์ตาย
    - - เป็นยามาตราฐานในการรักษา มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเรื้อรัง
        และต่อมน้ำเหลืองชนิด follicular
  - - - ข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสาย DNA แบบ cross linking
      - ส่งผลทำให้เซลล์มะเร็งรังไข่ไม่สามารถปรับตัวได้ และทำให้เซลล์ตาย
    - - รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวบางชนิด และใช้ร่วมกับยาเคมีบำบัดอื่น
  - - - เมื่อยาเข้าสู่ร่างกายจะถูกเปลี่ยนแปลงโดย CYP450 ให้กลายเป็น phosphoramind mustard แทรกเข้าไปในขบวนการสร้าง DNA แบบ cross linking และมีการเติมหมู่ alkyl ที่เบส guanine บนสาย DNA
      - กระตุ้นให้เกิดการตายของเซลล์มะเร็ง
    - - มีทั้งแบบฉีดและแบบกิน
      - ใช้รักษามะเร็งรังไข่ มะเร็งเต้านม มะเร็งต่อมน้ำเหลืองทั้งชนิด Hodgkin's & non-Hodgkin lymphoma มะเร็งเม็ดเลือดขาวทุกชนิด และมัเร็งหลายชนิดในเด็ก
      - ใช้เป็นยากดภูมิคุ้มกันในผู้ป่วยที่ปลูกถ่ายอวัยวะ
  - - - เข้าไปแทรกการเชื่อมจับของสาย DNA ทำให้เกิดสาย DNA แตก
      - ยับยั้งกระบวนการ DNA transcription
    - - เดิมใช้ในการรักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin's lymphoma
      - ปัจจุบันใช้ยาตัวนี้น้อยลง เนื่องจากมีการเปลี่ยนไปใช้ cyclophosphamide และยาอื่นๆแทน
- - - - Tomoxifen : เป็นตัวเลือกแรกในการนำมารักษามะเร็งเต้านม Toremifene : ใช้รักษามะเร็งเต้านม
        และ Raloxifene : ใช้การป้องกันการเกิดโรคมะเร็ง โรคกระดูกพรุน
    - - ร้อนวูบวาบ รบกวนทางเดินอาหาร คลื่นไส้ อาเจียน
      - มีประจำเดือนผิดปกติ
      - ใช้ระยะเวลายาวเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือด
  - - - ยา Goserelin เป็นยาที่ฝังในกล้ามเนื้อ ส่วนยา Leuprolide เป็นยาฉีดเข้าใต้ผิวหนัง ยากลุ่มนี้ใช้รักษามะเร็งต่อมลูกหมาก มะเร็งเต้านมในระยะแพร่กระจาย
    - - ร้อนวูบวาบ
      - เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ
      - ในระยะแรกอาจทำให้เซลล์มะเร็งเจริญมากขึ้น จากผลกระตุ้นการหลั่ง FSH & LH ในช่วงแรก
  - - - ใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin's & non-Hodgkin lymphoma มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด ALL
    - - มีโอกาสติดเชื้อง่าย กลูโคสในเลือดสูง โรคกระดูกพรุน โรคแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้
  - - - ใช้รักษามะเร็งเยื่อบุมดลูก มะเร็งเต้านม มะเร็วของไต
    - - Progestins เพิ่มอุบัติการณ์ของการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน
- - - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        เข้าไปแทรกกระบวนการเชื่อมจับของสาย DNA เกิดการยับยั้งการสร้าง DNA
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ
        
        เป็นพิษต่อทางเดินอาหารมาก หากให้โดยการรับประทาน ใช้รักษา CLL และมะเร็งต่อมน้ำเหลืองที่ไม่รุนแรง
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        คล้ายกับ 6-MP
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด ALL หรือ AML โดยใช้ร่วมกับยา Daunorubicin & Cytarabine
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        เป็นโครงสร้างคล้ายแบบเบสเพียวรีน
        
        เป็นยาชนิดแรกในกลุ่มนี้ที่นำรักษามะเร็ง
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        เป็นยาเม็ดรับประทาน
        
        ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด ALL & AML หรือ ANLL
    - - มีแผลในปาก อาจบรรเทาด้วยการอมน้ำแข็ง และรักษาในช่องปากให้สะอาด
      - อาการอื่นๆ แต่พบไม่บ่อย เช่น อุจจาระดำ ปัสสาวะหรืออุจจาระเป็นเลือด
      - กดไขกระดูก เกิดพิษต่อตับ และระบบทางเดินอาหาร
  - - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยาจะไปเติมหมู่ฟอสเฟต ทำให้เกิดการยับยั้งการเชื่อมต่อของสาย DNA
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ
        
        นิยมใช้การหยดแบบช้าๆ เป็นเวลา 5-7 วัน
        
        ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด AML
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        เมื่อยาเข้าสู่เซลล์ ยาจะกระตุ้นให้มีการเติมหมู่ฟอสเฟต จะเข้าไปแทรกกระบวนการเชื่อมจับของสาย DNA เกิดการยับยั้งการสร้างDNA
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ชนิดยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ
        
        ใช้รักษามะเร็งตับอ่อนที่อพร่กระจายไปแล้ว มะเร็งปอด มะเร็งรังไข่ มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งกระเพาะอาหาร และมะเร็งที่ศีรษะและคอ
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        คล้ายกับ 5-FU
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        เป็นยาชนิดเม็ดรับประทาน
        
        ใช้รักษาเพื่อบรรเทาอาการในผู้ป่วยมะเร็งเต้านมท่แพร่กระจายไปแล้ว
        
        ัจจุบันนิยมใช้ร่วมกับยา Oxaliplatin ในการรักษามะเร็งลำไส้ใหญ่ที่แพร่กระจาย
    - - มีการลอกของฝ่ามือและเท้าเมื่อใช้ยาติดต่อเป็นเวลานาน
      - อาจมีอาการคลื่นไส้อาเจียน
      - อาจพบอาการอ่อนเพลียไม่มีแรง
      - ผิวหนังถูกแสงแดดเผาได้ง่าย ให้ผู้ป่วยหลีกเลี่ยงจากการถูกแสงแดด
      - มีแผลในทางเดินอาหารตั้งแต่ที่ริมฝีปาก ในช่องปากและเยื่อบุทางเดินอาหาร
      - ผมร่วง แต่ผมจะงอกขึ้นใหม่หลังหยุดยา
      - กดการสร้างเม็ดเลือด และกดการทำงานของไขกระดูก
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ thymidylate synthase ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่จำเป็นในการสังเคราะห์ DNA & RNA
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ ยาเป็นพิษต่อทางเดินอาหารเมื่อให้โดยการกิน
        
        รักษามะเร็งเต้านม มะเร็งทางเดินอาหาร ชนิดยาทาใช้รักษามะเร็งผิวหนัง
  - - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        เป็นยาต้านโฟเลตที่ออกฤทธิ์ยัลยั้งเอนไซม์ dihydrofolate reductase (DHFR)
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        มีทั้งยาชนิดเม็ดรับประทาน ยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ ยาฉีดทางกล้ามเนื้อ ยาฉีดเข้าทางน้ำไขสันหลัง
        
        ใช้รักษาโรคมะเร็งหลายชนิด ทะเร็งรก มะเร็งที่ศีรษะและคอ มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด acute lymphocytic มะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด non-Hodgkin lymphoma มะเร็งกระดูก และมัเร็งเต้านม
    - - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ใช้รักษามะเร็งปอด มะเร็งตับอ่อน
      - กลไกการออกฤทธิ์
        
        เป็นยาโฟเลตตัวใหม่ เมื่อเข้าสู่ร่างกายจะถูก metabolite
        
        กลายเป็นสารที่มีฤทธิ์ไปยับยั้งการสังเคราะห์ และสร้างสารตั้งต้นของ DNA , RNA และโปรตีน
    - - อาจทำให้แท้งและเด็กในครรภ์พิการได้
      - ผิวหนังจะถูกแสงแดดเผาได้ง่าย หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับแสงแดด
      - เม็ดเลือดขาวลดลง เสี่ยงต่อการติดเชื้อมากขึ้น จำนวนเกล็ดเลือดลดลง เลือดออกง่าย
      - ผมร่วง พบได้น้อย ผมจะงอกใหม่หลังหยุดยา
      - ระบบทางเดินอาหาร คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร เยื่อบุในช่องปากอักเสบ
- - - - ยาจะไปจับกับ tubulin ทำให้ยับยั้งการประกอบ microtubules ยับยั้งการประกอบตัวของ mitotic spindle เซลล์หยุดการเจริญเติบโตในระยะ M phase
    - - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด ALL มะเร็วต่อมน้ำเหลือง Hodgkin's & non-Hodgkin lymphoma และมะเร็งหลายชนิดในเด็ก
    - - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        เป็นยาฉีดเข้าหลอดเลือดดำ
        
        ใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองทั้งชนิด Hodgkin's & non-Hodgkin lymphoma มะเร็งลูกอัณฑะ และมะเร็งเต้านม
    - - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ใช้รักษา non-small cell lung cancer และมะเร็งเต้านม
    - - Vinblastine และ Vinorelbine กดไขกระดูกมากกว่า vincristine
      - ผลข้างเคียงที่พบบ่อยคือ คลื่นไว้ อาเจียน เม็ดเลือดขาวต่ำ เกล็ดเลือดต่ำ
      - vincristine มีพิษต่อระบบประสาทกล้ามเนื้อ
      - อาจพบการอักเสบของหลอดเลือดดำ บริเวณที่ให้ยา
  - - - ยาจะไปจับกับ β-tubulin ทำให้เพิ่มการก่อตัวเป็น microtubules แต่ยังยั้งการสลายของสาร microtubules ทำให้การแบ่งเซลล์ไมโตซิสไม่สมบูรณ์โดยหยุดชะงักที่ระยะ anaphase
    - - ปฏิกิริยาแพ้ยา เช่น ผื่นลมพิษ หายใจลำบาก
      - ผลต่อทางเดินอาหาร
      - Paclitaxel ถ้าใช้หลายครั้งอาจทำให้เกิดภาวะน้ำคั่งในร่างกาย ซึ่งอาจรุนแรงถึงขั้นเกิดปอดบวมน้ำ
      - อวัยวะส่วนปลายบวม
      - กดไขกระดูก ทำให้ปริมาณเม็ดเลือดขาวและเกล็ดเลือดต่ำ
      - ปลายประสาทผิดปกติ
    - - เป็นยาฉ๊ดเข้าหลอดเลือดดำ
      - ใช้รักษามะเร็งเต้านม มะเร็งปอด มะเร็งรังไข่ มะเร็งที่ศีรษะและคอ
- - - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยาไปจับกับ CD20 ที่ผิว B cell ได้ หลังจากที่จับกันแล้วจะกระตุ้นให้เกิดการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันให้มากำจัดเซลล์มะเร็ง
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ใช้รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด B-cell lymphoma
      - ผลข้างเคียง
        
        กดไขกระดูก
        
        ความดันเลือดต่ำ หลอมลมบีบเกร็ง
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ไปจับที่ epidermal growth factor ทำให้ไม่สามารถรับสัญญาณที่จะไปกระตุ้น การเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งได้
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ใช้รักษามะเร็งบริเวณศีรษะและลำคอ และ มะเร็งลำไส้ส่วนล่าง
      - ผลข้างเคียง
        
        ในระยะแรกอาจทำให้ความดันต่ำ และหายใจลำบาก
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยาจะไปจับกับ human epidermoidgrowth factor receptor 2
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ใช้รักษามะเร็งเต้านมที่แพร่กระจายไปแล้ว
      - ผลข้างเคียง
        
        อาจทำให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวคั่ง เป็นผลข้างเคียงที่สำคัญผลข้างเคียงอื่นๆ คือ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง เป็นต้น
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ไปจับกับ CD52 ซึ่งเป็นโปรตีนที่พบได้ในเซลล์ปกติและเซลล์มะเร็งชนิด B cell หรือ T cell แล้วไปกระตุ้นให้เกิดการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันให้มากำจัดเซลล์มะเร็งต่อไป
      - การนำไปใช้รักษาในคลินิก
        
        ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด B CLL
      - ผลข้างเคียง
        
        กดไขกระดูก
        
        ความดันเลือดต่ำ หลอมลมบีบเกร็ง
  - - - การนำไปใช้รักษาทางคลินิก
        
        ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด chronic myeloid leukemia & ALL และรักษามะเร็งที่ดื้อต่อยา
    - - การนำไปใช้รักษาทางคลินิก
        
        ใช้รักษา chronic myeloid leukemia และรักษามะเร็งที่ดื้อต่อยา
    - - การนำไปใช้รักษาทางคลินิก
        
        ใช้รักษา gastrointestinal stromal tomor ซึ่งเป็นมะเร็งที่ลำไส้เล็กชนิดหนึ่งและมะเร็งเม็ดเลือดขาว
    - - เกล็ดเลือดต่ำ ทำให้เลือดออกง่าย
      - กดไขกระดูกทำให้เม็ดเลือดขาวชนิด neutrophil ต่ำ เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย
      - พิษต่อตับ ทำให้บวมน้ำ
      - มีของเหลวคั่งภายในร่างกาย
- - - - ออกฤทธิ์โดยออกฤทธิ์จับกับธาตุเหล็ก
    - - เป็นยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ฉีดชั้นใต้ผิวหนัง หรือฉีดเข้าช่องต่างๆของร่างกาย
      - ใช้รักษามะเร็งอัณฑะ มะเร็งต่อมน้ำเหลืองทั้งชนิด Hodgkin's & non-Hodgkin lymphoma & Epithelisl tomor
  - - - ยาถูกเปลี่ยนแปลงในเซลล์ไปเป็นสาร Alkylating agents ที่มีฤทธิ์แรงมาก ทำให้เกิดสะพานในสาย DNA มีผลยังยั้งการสังเคราะห์ DNA
    - - ใช้รักษามะเร็งปากมดลูก มะเร็งปอด มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มะเร็งลำไส้ใหญ่
  - - - มีหลายกลไก เช่น ยับยั้ง topoisomerase 2 แทรกไปอยู่ระหว่าง DNA base pairs ในสาย DNA
      - ปิดกั้นการสังเคราะห์ DNA & RNA รบกวนการทำงานของเยื่อหุ้มเซลล์ และสร้างอนุมูลอิสระซึ่งทำให้สาย DNA แตก
    - - ฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ หากเป็นยารับประทาน ยาจะถูกทำลายในกระเพาะอาหาร
      - ใช้รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน มะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งของพลาสมาเซลล์ มะเร็งเต้านม มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก มะเร็งรังไข่ มะเร็งไทรอยด์ มะเร็งปอด
  - - - สอดแทรกเข้าไปในสาย DNA ยับยั้ง RNA polymerase
        ทำให้สาย single-strand ของ DNA แตก
    - - เป็นยาฉีดทางหลอดเลือดดำ
      - ใช้ร่วมกับยา Vincristine ในการรักษา Wilms'tumor และมะเร็งเนื้อเยื่อเกี่ยวพันในเด็ก
- - - - ใช้ในการรักษา ALL ในเด็ก
    - - อาจทำให้เกิดปฏิกิริยาแพ้ที่รุนแรง อาจทำให้เสียชีวิตได้ ทำให้เกิดตับอ่อนอักเสบ พิษต่อตับ ชัก และ โคม่าได้
    - - ยาจะเร่งปฏิกิริยา hydrolysis ทำให้เซลล์มะเร็งขาดสารจำเป็นที่จะนำไปสร้างการเจริญเตอบโตและโปรตีน ทำให้ซลล์ไม่สามารถสังเคราะห์และสร้างตัวเองได้
  - - - ใช้รักษามะเร็งต่อหมวกไตชั้นนอก
    - - อาจทำให้เกิดอาการซึมเศร้า มึนศีรษะ มีผื่น รบกวนทางเดินอาหาร และทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรง
    - - รบกวนการทำงานของไมโตครอนเดรียในเซลล์ต่อมหมวกไตชั้นนอก ทำให้ฝ่อลงและลดการสร้าง corcinoma