Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การส่งเสริมสุขอนามัยและการ พักผ่อนนอนหลับ - Coggle Diagram

- - - - Complete bed bath
      - Sponge bath in the sink
      - Partial bed bath
      - Tub bath
      - Shower
      - Bag bath/travel bath
  - - - หลักการนวดหลัง
        
        จัดท่าให้ผู้ป่วยสุขสบาย
        
        ไม่นวดบริเวณที่มีการอักเสบ มีแผล กระดูกหัก ผู้ป่วยโรคหัวใจ ภาวะมีไข้ โรคผิวหนัง โรคมะเร็งระยะลุกลามแพร่กระจาย
        
        ไม่นวดแรงเกินไปจนผู้ป่วยเจ็บ
        
        นวดเป็นจังหวะสม่ าเสมอ
        
        ใช้เวลานวดประมาณ 5-10 นาที
      - การนวด
        
        Stroking เป็นการลูบตามแนวยาวใช้ฝ่ามือทั้งสองข้างวางที่บริเวณ ก้นกบ ค่อยๆ ลูบขึ้นตามแนวกระดูกสันหลังจนถึงต้นคอ
        
        Friction เป็นการใช้ฝ่ามือลูบแบบถูไปมาตามแนวยาวของกล้ามเนื้อไหล่ (trapezins) กล้ามเนื้อสีข้าง (latissimus dorsi) ทั้งสองข้างนิ้วชิดกัน
        
        Kneading เป็นการบีบนวดกล้ามเนื้อ
        
        Beating เป็นการกำมือหลวมๆ ทุบเบาๆ บริเวณกล้ามเนื้อแก้มก้น
        
        Hackingเป็นการใช้สันมือสับเบาๆ ใช้สันมือด้านนิ้วก้อยสับสลับกันเร็วๆ โดยการกระดกข้อมือสับขวางตามใยกล้ามเนื้อ
        
        Clapping เป็นการใช้อุ้งมือตบเบาๆ โดยห่อมือให้ปลายนิ้วชิดกันทั้งสองข้างให้เกิดช่องว่างตรงกลางฝ่ามือตบเบาๆ สลับมือกัน
    - - กำจัดสิ่งสกปรก ที่สะสมบนผิวหนังและส่งเสริมความมั่นใจในตนเอง
      - ให้ผู้ป่วยรู้สึกสบาย สดชื่นและผ่อนคลาย
      - ประเมินการเคลื่อนไหวของร่างกายและส่งเสริมการออกกำลังกายของข้อต่าง ๆ
      - สังเกตความผิดปกติของผิวหนัง
      - กระตุ้นการไหลเวียนของโลหิตและป้องกันแผลกดทับ
    - - เป็นการระบายความร้อนออกจากร่างกาย ใช้การลูบตัวด้วยน้ำและน้ำเป็นตัวกลางในการพาความร้อนออกจากร่างกายผู้ป่วย
      - การเช็ดตัวด้วยน้ำธรรมดาจะทำให้ผู้ป่วยรู้สึกสบายตัว แลกระตุ้นการไหลเวียนโลหิตบริเวณผิวหนัง
      - ช่วยให้ประสาทคลายความตึงเครียด ผ่อนคลาย
        และลดอาการ กระสับกระส่าย
    - - เป็นการช่วยเหลือพาผู้ปุวยไปทำความสะอาดร่างกายในห้องน้ำ โดยมากเป็นการอาบโดยใช้ฝักบัว หรือตักน้ำอาบร่างกาย เมื่อผู้ป่วยสามารถลุกจากเตียงได้
    - - เป็นการท าความสะอาดร่างกายผู้ปุวยที่ช่วยเหลือตัวเองได้บ้าง ไม่สามารถอาบน้ าเช็ดตัวได้ครบทุกส่วน พยาบาลต้องช่วยเช็ดบางส่วนที่ผู้ปุวยไม่สารถเช็ดเองได้
  - - - ยกเครื่องใช้ไปที่เตียง ปิดประตูหรือกั้นม่านให้มิดชิดเพื่อความเป็นส่วนตัวและลดความเขินอาย
      - จัดผู้ป่วยให้นอนหงาย (dorsal position) เปิดเฉพาะส่วนอวัยวะสืบพันธุ์
      - ให้ผู้ป่วยยกก้น สอดหมอนอนด้านแบบเข้าใต้ตะโพก และจัดหม้อนอนตรงพอดีกับก้น
      - เป็นการดูแลสุขวิทยาส่วนบุคคลระดับพื้นฐานการหมักหมม เปียกแฉะตลอดเวลา นอกจากจะท าให้เกิดการระคายเคือง การอักเสบ การติดเชื้อ ของระบบทางเดินปัสสาวะแล้วยังอาจเกิดแผลกดทับ (pressure sore)
      - โดยการทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกให้สะอาดและแห้งอยู่เสมอทำให้ผู้ปุวยสุขสบาย มีคุณภาพชีวิตดี และมีความสุข
    - - จัดผู้ปุวยให้นอนหงาย คลุมผ้าห่มตามแนวขวาง เลื่อนผ้านุ่งขึ้นไปถึงเอว ให้ผู้ปุวยนอนหงายชันเข่าขึ้น (dorsal recumbent position)เหน็บผ้าห่มคลุมขา(drape) ให้เรียบร้อย
      - การท าความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกหญิง เป็นการดูแลสุขวิทยาส่วนบุคคลระดับพื้นฐาน ที่ช่วยลดการติดเชื้อของระบบทางเดินปัสสาวะได้วิธีหนึ่ง เพราะท่อปัสสาวะของเพศหญิง ยาวประมาณ 2-4 นิ้ว การหมักหมม เปียกแฉะตลอดเวลา
      - นอกจากจะท าให้เกิดการระคายเคือง การอักเสบการติดเชื้อ แล้วยังอาจเกิดแผลกดทับ (pressure sore) โดยการท าความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกให้สะอาดและแห้งอยู่เสมอท าให้ผู้ปุวยสุขสบาย
- - - - เป็นการพักผ่อนโดยให้ผู้ป่วยนอนอยู่บนเตียง ไม่ให้ร่างกายออกแรงในกิจกรรมใด ที่จะทำให้รู้สึกเหนื่อย ห้ามลุกออกจากเตียง การทำกิจกรรมการพยาบาล พยาบาลจะต้องเป็นผู้จัดกิจกรรมให้
    - - เป็นการพักผ่อนโดยให้ผู้ปุวยนอนอยู่บนเตียง สามารถทำกิจกรรมประจำวันได้ตามความสามารถของผู้ป่วย
  - - - ส่งเสริมการเจริญเติบโตซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอโดยมีการสร้างและสะสมพลังงานในขณะหลับเวลาที่หลับสนิทในช่วงแรกในสามส่วนของการหลับทั้งคืนนั้นร่างกายจะสังเคราะห์โปรตีนเพิ่มมากขึ้นและเกิดการเผาผลาญกรดไขมันให้เป็นพลังงาน
      - ซ่อมแซมและสร้างเนื้อเยื่อขึ้นใหม่ช่วยส่งเสริมการหายของแผลรวมถึงมีการช่วยสะสมพลังงานไว้ใช้ในวันต่อไป
      - สงวนพลังงานพลังงานที่ใช้ของร่างกายและสมองจะลดลงเมื่อเปรียบเทียบกับช่วงตื่น
      - ส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้และความจ า เนื่องจากการนอนหลับในระยะ(Rapid eye movement sleep: REM)จะมีการท างานของระบบประสาทเต็มที่ มีการกระตุ้นให้ความจ าระยะสั้นเป็นความจ าระยะยาวได้ มีการปรับตัวต่อความเครียดได้ดี สดชื่นพร้อมที่จะเรียนรู้ในแต่ละวัน
      - ควบคุมอุณหภูมิของร่างกายโดยศูนย์ควบคุมอุณหภูมิของร่างกายอยู่ใต้สมองส่วนไฮโปธาลามัสและต่อมใต้สมองส่วนหน้าท าหน้าที่ในการควบคุมอุณหภูมิ
    - - ผลกระทบต่อร่างกาย
        
        ทำให้เกิดอาการเปลี่ยนแปลงต่าง เช่นอาการเมื่อยล้าคลื่นไส้อาเจียนท้องผูกปวดศีรษะวิงเวียนเหมือนบ้านหมุน(vertigo) ความทนต่อความเจ็บปวดลดลงกล้ามเนื้อคออ่อนแรงความคิดและการรับรู้บกพร่องเหนื่อยล้าเฉื่อยชาการพูดเสียไป
      - ผลกระทบต่อจิตใจและอารมณ์
        
        ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงของอารมณ์ได้ง่ายอาจมีอาการเซื่องซึมและหงุดหงิดโมโหง่ายเกิดความสับสนและความสามารถในการควบคุมตนเองจาก สิ่งเร้าลดลงมีอาการหวาดระแวงและหูแว่วไม่สามารถยับยั้งพฤติกรรมความก้าวร้าวของตนเองได้
      - ผลกระทบต่อสติปัญญาและการรับรู้
        
        เมื่อนอนหลับไม่เพียงพอทำให้การปฏิบัติกิจกรรมในช่วงกลางวันลดลงสมาธิไม่ดีและแก้ไขปัญหาได้ช้า
      - ผลกระทบทางสังคม
        
        บุคคลที่นอนหลับไม่เพียงพอจะส่งผลทางสังคมได้แก่การมีปฏิสัมพันธ์ในครอบครัวและสังคมลดลงความมั่นใจในการทำงานลดลงและมีการใช้ระบบบริการทางด้านสุขภาพเพิ่มขึ้น
    - - ช่วงหลับธรรมดา (Non-rapid eye movement sleep: NREM)
        
        ระยะที่ 1 (เริ่มมีความง่วง)เป็นช่วงเริ่มหลับที่เปลี่ยนจากการตื่นไปสู่ การนอน ในคนทั่วไปใช้เวลาตั้งแต่ 30 วินาที -7 นาที
        
        ระยะที่ 2 (หลับตื้น)การหลับในช่วงต้น เป็นสภาพที่ไม่ได้ยินเสียงรบกวนจากภายนอก เป็นระยะแรกที่มีการหลับอย่างแท้จริง แต่ยังไม่มีการฝัน
        
        ระยะที่ 3 (หลับปานกลาง)ทั้งคลื่นสมองและชีพจรจะเต้นช้าลง ความมีสติรู้ตัวจะหายไป การเคลื่อนไหวของตาจะหยุดลง แม้ได้รับสิ่งเร้าจากภายนอกก็จะไม่ตื่นโดยง่าย ขั้นนี้จะใช้เวลาประมาณ 20 -30 นาที
        
        ระยะที่ 4 (หลับลึก)เป็นช่วงหลับสนิทของการนอน ใช้เวลา 30 -50 นาที หากว่าร่างกายนอนหลับโดยปราศจากระยะที่ 4 นี้ อาจมีการนอนละเมอหรือฝันร้ายได้
      - ช่วงหลับฝัน (Rapid eye movement sleep: REM)
        
        เป็นช่วงที่กล้ามเนื้อต่าง ของร่างกายแทบจะหยุดการท างานกันหมด แต่ระบบการทำงานของหัวใจ กระบังลมเพื่อการหายใจ กล้ามเนื้อตา และกล้ามเนื้อเรียบ ร่างกายจะได้พักผ่อน แต่สมองจะยังตื่นตัวอยู่
        
        ช่วงเวลาหลับฝันนี้จะกินเวลาประมาณ 30 นาที หลังจากผ่านช่วงหลับฝันไปแล้ว ก็จะกลับเริ่มที่ระยะที่ 1 ของ NREM ใหม่ หมุนเวียนอย่างนี้ไปเรื่อย โดยแต่ละรอบจะใช้เวลา 80-120 นาที ในคืนหนึ่งที่เรานอนจะหมุนผ่านวงจรแบบนี้ไปหลายรอบ ขึ้นกับระยะเวลาการนอน
      - ปัจจัยที่มีผลต่อการพักผ่อนและการนอนหลับ
        
        ปัจจัยภายใน
        
        ปัจจัยส่วนบุคคล
        
        อายุ
        
        เพศ
        
        ความไม่สุขสบาย
        
        ความเจ็บปวด
        
        การใส่สายยางและท่อระบายต่าง จากสายยางและท่อระบายต่าง
        
        ท่านอนที่ไม่เหมาะสม
        
        อาการคลื่นไส้ อาเจียน
        
        ความวิตกกังวล
        
        ปัจจัยภายนอก
        
        เสียง
        
        อุณหภูมิ
        
        แสง
        
        ความไม่คุ้นเคยต่อสถานที่สิ่งแวดล้อมของโรงพยาบาล
        
        กิจกรรมการรักษาพยาบาล
        
        อาหารและยา
    - - Insomnia
        
        การนอนหลับไม่เพียงพอชั่วคราว (Transient insomnia)เป็นการนอนหลับไม่เพียงพอเป็นช่วงเวลาสั้น 3-5 วัน
        
        การนอนหลับไม่เพียงพอระยะสั้น (Short term insomnia)เป็นการนอนหลับไม่เพียงพอเป็นระยะเวลาไม่เกิน 3 สัปดาห์ ส่วนใหญ่มีสาเหตุเดียวกับการนอนหลับไม่เพียงพอชั่วคราวแต่มีเวลานานกว่า
        
        การนอนหลับไม่เพียงพอแบบเรื้อรัง (Chronic insomnia)เป็นการนอนหลับไม่เพียงพอเกิดขึ้นนานกว่า 1 เดือนขึ้นไป
      - Hypersomnia
        
        เป็นการนอนหลับมาก หรือง่วงนอนมากกว่าปกติ ซึ่งจะแสดงออกในแง่การนอนหลับในที่ไม่ควรหลับ เช่น หลับขณะขับรถยนต์ หรือรอรถติดไปแดง หลับในห้องประชุมหลับขณะรับประทานอาหาร เป็นต้น
        
        การหลับที่เกิดขึ้นนั้นไม่สามารถฝืนได้ ซึ่งถือว่าเป็นเรื่องผิดปกติต้องการการตรวจพิเศษเพื่อหาสาเหตุ
      - Parasomnia
        
        ความผิดปกติของการตื่น (around disorder)ได้แก่อาการสับสน (confusion arousals) ละเมอเดิน (sleepwalking) ฝันร้าย (sleep terror)
        
        ความผิดปกติที่เกิดขึ้นในช่วงจากหลับมาตื่น หรือจากตื่นมาหลับได้แก่ อาการขากระตุกขณะกำลังหลับ (hypnic jerks) ละเมอพูด (sleep talking) ศีรษะโขกกำแพง (head banging)
        
        กลุ่มอาการที่เกิดขึ้นขณะหลับชนิดที่มีการกรอกตาได้แก่ ภาวะฝันร้าย (nightmares) ภาวะผีอำ (sleep paralysis) เป็นต้น
        
        กลุ่มอื่น ๆ ได้แก่ การนอนกัดฟัน (sleep bruxism) การปัสสาวะรดที่นอนขณะหลับ (sleep enuresis) การกรน (primary snoring) การไหลตาย (sudden unexplained nocturnal death) เป็นต้น
      - ผลที่เกิดจาการนอนหลับผิดปกติ
        
        เมื่อยล้า คลื่นไส้อาเจียน ท้องผูกเวียนศีรษะ ทนต่อความเจ็บปวดได้ลดลง กล้ามเนื้อคออ่อนแรง ภูมิต้านทานลดลง ระดับความรู้สึกตัวบกพร่อง
        
        ผลจากการนอนไม่เพียงพอในการนอนชนิด REM ได้แก่ ความคิดบกพร่อง การรับรู้บกพร่อง ประสาทหลอน
        
        ผลในภาพรวมจะทำให้การทำงานของร่างกายขาดประสิทธิภาพจากร่างกายอ่อนล้า และขาดสมาธิการพักผ่อนและการนอนหลับ
  - - - ความสะอาด ความเป็นระเบียบเรียบร้อยสวยงามและน่าอยู่อาศัย
      - ความพร้อมของอุปกรณ์เครื่องใช้และเครื่องอำนวยความสะดวก
      - อุณหภูมิมีความเหมาะสมของอุณหภูมิระหว่าง 20-25 องศาเซลเซียสมีการถ่ายเทระบายอากาศดี มีแสงสว่างส่องเพียงพอ
      - เสียงแหล่งก าเนิดเสียงจากภายนอกห้อง หรือเกิดจากผู้ให้บริการ หรือ จากญาติที่มาเยี่ยมไข้
      - กลิ่น
        
        กลิ่นที่เหมาะส าหรับการสร้างความสุข คือ กลิ่นสะอาด และสดชื่น
        
        กลิ่นเหม็น ได้แก่ กลิ่นที่ส่งออกมาจากสิ่งขับถ่ายภายในร่างกายของคน
      - ความเป็นส่วนตัว และมิดชิดอย่างปลอดภัย
    - - Dorsal position (supine position) เป็นท่านอนหงายราบ ขาชิดติดกัน ใช้ในการตรวจร่างกายทั่วไป เป็นท่านอนที่จัดขึ้นเพื่อความสุขสบาย
      - Fowler’s position เป็นท่านอนราบศีรษะสูง 30-90 องศา เป็นท่านอนที่สุขสบายและเพื่อการรักษา ท่านี้ลักษณะคล้ายท่านั่งบนเตียง สะดวกสำหรับให้ผู้ป่วยทำกิจกรรมบนเตียง
      - Prone position เป็นท่านอนคว่ำ เป็นท่านอนที่สุขสบาย สำหรับผู้ป่วย ที่ไม่รู้สึกตัว แต่มีการหายใจปกติ ท่านี้จะช่วยให้น้ำลาย เสมหะไหลออก และลิ้นผู้ป่วยห้อย
      - Lateral position เป็นท่านอนตะแคงจัดเพื่อความสุขสบายของผู้ป่วย ที่ช่วยเหลือเคลื่อนไหวด้วยตนเองไม่ได้
      - sitting position เป็นท่านั่งที่สุขสบายส าหรับผู้ป่วยได้เปลี่ยนอิริยาบถ และพักผ่อนได้อย่างมีความสุข เพื่อความปลอดภัย และความสุขสบายควรมีที่เท้าแขน (arm chair)
    - - เป็นการส่งเสริมการพักผ่อนกลการนอนหลับให้มีความสุข มีคุณภาพการนอนหลับที่ดี
      - พยาบาลต้องดูแลจัดความสะอาดเป็นระเบียบเรียบร้อยให้ผู้ปุวยนอนหลับได้อย่างมีความสุขตลอดระยะเวลาขณะที่นอนพักรักษาตัวอยู่ในโรงพยาบาล
      - การเปลี่ยนเครื่องผ้าที่ใช้กับเครื่องนอนให้สะอาด เรียบร้อย การทำเตีย
        
        การทำเตียงว่าง (Close bed)
        
        การทำเตียงผู้ปุวยลุกจากเตียงได้ (Open/unoccupied bed)
        
        การทำเตียงผู้ปุวยลุกจากเตียงไม่ได้ (Occupied bed)
        
        การทำเตียงรับผู้ปุวยหลังผ่าตัดและผู้ปุวยที่ได้รับยาสลบ(Surgical/ether/anesthetic bed)
      - การทำเตียงว่างเป็นการทำเตียงที่ผู้ปุวยจำหน่ายออกจากหอผู้ป่วย เพื่อเตรียมรับผู้ป่วยใหม่ หรือทำเตียงที่ผู้ป่วยสามารถลงเดินช่วยเหลือตนเองได้