Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การบริหารยา การบริหารยากินและยาเฉพาะที่ - Coggle Diagram

- - - - รักษาตามอาการ
        
        อาการปวด
      - รักษาเฉพาะโรค
        
        ยาฆ่าเชื้อในผู้ป่วยที่มีภาวะติดเชื้อ
      - ทดแทนสิ่งที่ร่างกายขาด
        
        ผู้ป่วยเป็นโลหิตจางเพราะขาดธาตุเหล็ก
      - ให้ร่างกายปฏิบัติหน้าที่ตามปกติ
        
        หัวใจเต้นเร็วเกินไป
        
        อาจได้รับยาดิจิทําลิส
    - - ฉีดวัคซีนบีซีจีเพื่อป้องกันวัณโรค
      - ให้วิตามินเพื่อบำรุงร่างกายให้แข็งแรง
    - - ให้กลืนแป้งเบเรี่ยม
        
        แล้วเอ็กซเรย์เพื่อตรวจดูสภาพของกระเพาะอาหารและลำไส้หรือการฉีดไอโอดีนทึบรังสีเข้าทางหลอดเลือดดำ
- - - - เด็กเล็กๆ ตับและไตยังเจริญไม่เต็มที่ ผู้สูงอายุมํากๆ การทำงานของตับและไตลดลง จึงทำให้ยามีปฏิกิริยามากขึ้น
      - ขนาดของยาที่ให้จึงต้องน้อยกว่าคนปกติส่วนคนที่มีน้ำหนักตัวมากต้องได้รับขนาดของยาเพิ่มสูงขึ้น
    - - ผู้ชายมีขนาดตัวใหญ่กว่าผู้หญิง น้ำหนักย่อมมากกว่ํา ถ้าได้รับยาขนาดเท่ากัน ยาจะมีปฏิกิริยาต่อผู้หญิงมากกว่ําผู้ชาย
    - - บางคนอาจมีความไวผิดปกติต่อยาบางชนิด บางคนแพ้ยาง่าย ซึ่งอาจเกิดจากพันธุกรรม
    - - ผู้ป่วยมะเร็งปากมดลูกที่ได้รับยาเคมีบำบัดบางรายมีอาการคลื่นไส้
        
        มีสาเหตุมาจากจิตใจ เป็นการตอบสนองแบบมีเงื่อนไขจากการเรียนรู้และจดจำประสบการณ์ที่ไม่ดีจากการได้รับยาเคมีบำบัดครั้งก่อน
    - - ผู้ป่วยที่เป็นโรคหรือมีอาการป่วย เมื่อได้รับยาจะมีผลต่อการแสดงออกของฤทธิ์ยาต่างจากคนปกติ
    - - ยาที่ให้ทํางหลอดเลือดจะดูดซึมได้เร็วกว่ายาที่ให้รับประทานทางปาก
    - - ยาบางชนิดต้องให้เวลาที่ถูกต้องยาจึงออกฤทธิ์ตามที่ต้องการ
    - - ยาที่รักษาการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมบางชนิด ต้องให้ผู้ป่วยอยู่ในที่สงบ
- - - - ระบบอโพทีคารี
        
        ถ้าเป็นน้ำหนักส่วนใหญ่ใช้หน่วยเป็นปอนด์ ออนซ์ เกรนที่พบบ่อยมีดังนี้
        
        20 เกรน (grain) = 1 สครูเปิล(scruple)
        3 สครูเปิล (scruple) = 1 แดรม (dram)
        8 แดรม (dram) = 1 ออนซ์(ounce)
        12 ออนซ์ (ounce) = 1 ปอนด์ (pound)
      - ระบบเมตริก
        
        ระบบเมตริกถ้าเป็นน้ำหนักส่วนใหญ่ใช้หน่วยเป็น กรัม มิลลิกรัม ลิตรมิลลิลิตรดังนี้
        
        1 ลิตร =1000 มิลลิลิตร (ซี.ซี.)
        1 กิโลกรัม= 1000 กรัม (gm)
        1 กรัม= 1000มิลลิกรัม (mg)
        1 มิลลิกรัม*= 1000 ไมโครกรัม (mcg)
        1 กรัม = 1 มิลลิลิตร (ซี.ซี.)
      - ระบบมาตรตวงวัดประจำบ้าน
        
        ระบบมาตราตวงวัดประจำบ้านมีหน่วยที่ใช้เป็น หยด ช้อนชาช้อนโต๊ะ ถ้วยชํา และถ้วยแก้ว สามารถเทียบได้กับระบบเมตริก
- - - - ภาษาลาติน
        
        omni die
      - ความหมาย
        
        วันละ 1 ครั้ง
      - ตัวย่อ OD
    - - O รับประทานทางปาก
      - M เข้ากล้ามเนื้อ
      - SC เข้าชั้นใต้ผิวหนัง
      - ID เข้าชั้นระหว่างผิวหนัง
      - V เข้าหลอดเลือดดำ
- - - - คำสั่งที่ต้องให้ทันที
        
        เป็นคำสั่งกำรให้ยาครั้งเดียวและต้องให้ทันที
      - คำสั่งใช้ภายในวันเดียว
        
        เป็นคำสั่งที่ใช้ได้ใน 1 วัน เมื่อได้ให้ยาไปแล้วเมื่อครบก็ระงับไปได้เลย
      - คำสั่งที่ให้เมื่อจำเป็น
        
        เป็นคำสั่งที่กำหนดไว้ให้ปฏิบัติเมื่อผู้ป่วยมีอาการบางอย่างเกิดขึ้น
        
        มีไข้
        
        ปวดแผล
        
        ชัก
      - การสั่งครั้งเดียวใช้ได้ตลอดไป
        
        เป็นคำสั่งที่สั่งครั้งเดียวและใช้ได้ตลอดไปจนกว่ำจะมีคำสั่งระงับ
      - ส่วนประกอบของคำสั่งการรักษา
        
        ชื่อของผู้ป่วย จะต้องเขียนทั้งชื่อและนามสกุลของผู้ป่วยห้ำมเขียนแต่ชื่อเพียงอย่างเดียวเพราะว่าอาจเกิดควำมผิดพลำดเกิดขึ้นได้หากมีชื่อซ้ำกัน
        
        วันที่เขียนคำสั่งการรักษา
        
        ชื่อของยา
        
        ขนาดของยา
        
        วิถีทางการให้ยา
        
        ลักษณะคำสั่งแพทย์ตามทางวิถีทางการให้ยา
        
        ทางปาก (oral)
        
        ทางสูดดม (inhalation)
        
        ทางเยื่อบุ (mucous)
        
        ทางผิวหนัง (skin)
        
        ทางกล้ามเนื้อ (intramuscular)
        
        ทางชั้นผิวหนัง (intradermal)
        
        ทางหลอดเลือดดา (intravenous)
        
        ทางหลอดเลือดดำ (intravenous)
        
        ทางใต้ผิวหนัง (subcutaneous / hypodermal)
        
        เวลาและความถี่ในกำรให้ยา
        
        ลายมือผู้สั่งยา
  - - - ความเข้มข้นของยา (ในแต่ละส่วน) =
        ขนาดความเข้มข้นของยาที่มี/
        ปริมาณยาที่มี
- - - - ครั้งแรก ก่อนหยิบภาชนะใส่ยาออกจากที่เก็บ
      - ครั้งที่สอง ก่อนเอายาออกจากภาชนะใส่ยา
      - ครั้งที่สาม ก่อนเก็บภาชนะใส่ยาเข้าที่หรือก่อนทิ้งภาชนะใส่ยา
    - - การให้ยาควรให้ถูกเวลาเพื่อการออกฤทธิ์ที่เหมาะสมที่สุด ได้แก่
        
        การให้ยาหลังอาหารเป้าหมายเพื่อให้ยาได้สัมผัสกับอาหารเพื่อช่วยเรื่องการดูดซึม
        
        การให้ยาช่วงใดก็ได้คืออาหารไม่มีผลต่อการดูดซึมดังนั้นจึงให้ช่วงเวลาใดก็ได้
        
        การให้ยาก่อนอาหาร
        
        การให้แบบกำหนดเวลาหรือให้เฉพาะกับอาหารที่เฉพาะ
- - - - ยาแคปซูล
      - ยาผง
      - ยาน้ำ
    - - ยาที่ระคายเคืองทางเดินอาหารให้กินหลังอาหารหรือนม
      - การให้ยาเม็ดในเวลาเดียวกัน สามารถรวมกันได้
      - ยาชนิดผงให้ใช้ช้อนตวงปาดแล้วเทใส่แก้วยา
      - ยาจิบแก้ไอควรให้ภายหลังรับประทานยาเม็ดแล้วเพื่อให้ยาค้างอยู่ที่คอไม่ถูกน้ำล้างออก
      - ยาลดกรดในกระเพาะอาหารควรให้อันดับสุดท้ายเพื่อช่วยลดอาการระคายเคือง
      - ยาอมใต้ลิ้น
  - - - การสูดดม (Inhalation) เป็นการให้ยาในรูปของก๊าซ (Gas) ไอระเหย (Vapor) หรือละออง (Aerosol) สามารถให้โดยการพ่นยาเข้ำสู่ทางเดินหายใจ
      - การให้ยาทางตา (Eye instillation) เนื่องจากดวงตาเป็นเนื้อเยื่อที่บอบบางมาก ติดเชื้อได้ง่ำย
      - การให้ยาทางหู (Ear instillation) เป็นการหยอดยาเข้าไปในช่องหูชั้นนอก ยาที่ใช้เป็นยาน้ำ
      - การหยอดยาจมูก (Nose instillation) ให้ผู้ป่วยเงยหน้าขึ้น และพยาบาลยกปีกจมูกผู้ป่วยข้างที่จะหยอดยาขึ้นเบาๆ
      - การเหน็บยา เป็นการให้ยาที่มีลักษณะเป็นเม็ด เข้าทำงเยื่อบุตามอวัยวะต่าง ๆเพื่อให้ยาออกฤทธิ์เฉพาะที่
- - - - สั่งยาผิดขนาด หมายถึง แพทย์สั่งใช้ยาที่มีขนาดมากเกิน Maximum dose
      - สั่งยาผิดชนิด หมายถึง เขียนใบสั่งยา สั่งยาคนละชนิดกับที่ควรจะเป็น
      - ผิดวิถีทาง หมายถึง เขียนใบสั่งยา สั่งใช้ยาผิดวิถีทาง ทำให้ใช้ยาไม่ถูกวิธี
      - ผิดความถี่ หมายถึง เขียนใบสั่งยา วิธีรับประทานผิด หรือระบุวิธีรับประทานที่ไม่เหมาะสมกับผู้ป่วยคนนั้น
      - สั่งยาที่มีประวัติแพ้ หมำยถึง แพทย์สั่งยาที่ผู้ป่วยมีประวัติแพ้
      - ลายมือไม่ชัดเจน หมายถึง เขียนใบสั่งยาด้วยลายมือที่ทำให้ผู้อ่านเข้ำใจผิด อ่านผิด
    - - จำแนกตามสถานที่ที่เกิดความคลาดเคลื่อนขึ้น
        
        ที่หอผู้ป่วย หมายถึง พยาบาลลอกคำสั่งแพทย์หรืออ่ำนคำสั่งแพทย์ไม่ถูกต้อง ไม่ตรงตำมแพทย์สั่ง
        
        ที่ศูนย์คอมพิวเตอร์ หมายถึง เจ้าหน้าที่ศูนย์คอมพิวเตอร์ ทำหน้าที่คัดกรองการลงข้อมูลยาในคอมพิวเตอร์ไม่ครอบคลุม
        
        ที่เภสัชกรรม หมายถึง เจ้าหน้าที่ห้องยา/เภสัชกร อ่านคำสั่งแพทย์ ไม่ถูกต้อง ไม่ตรงตำมแพทย์สั่ง
    - - ตวามคลาดเคลื่อนในกระบวนการจ่ายยาของกลุ่มงานเภสัชกรรม ที่จ่ายยาไม่ถูกต้องตามที่ระบุในคำสั่งใช้ยา
    - - การบริหารยาที่แตกต่ำงไปจากคำสั่งใช้ยาของผู้สั่งใช้ยาที่เขียนไว้ในใบบันทึกประวัติกำรรักษาผู้ป่วย