Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การส่งเสริมสุขอนามัยและการพักผ่อนนอนหลับ - Coggle Diagram

- - - - ความแตกต่างของเพศจะมีความต้องการดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลที่แตกต่างกัน เช่นเพศหญิงเป็นเพศที่อ่อนแอ
    - - มื่อมีการเจ็บปุวยที่รุนแรงหรือเรื้อรัง หรือเจ็บปวดหรือมีการเจ็บปุ่วยทางสุขภาพจิต ทำให้ขาดความสนใ
    - - ความแตกต่างของอายุจะมีความต้องการดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลที่แตกต่างกัน เช่น เด็กเล็กไม่สามารถดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลได้ด้วยตนเองผู้ปกครองต้องให้การดูแลอย่างใกล้ชิด
    - - บุคคลที่มีการศึกษา มักจะศึกษาค้นคว้า และมีความรู้ในการดูแลรักษาความสะอาดของร่างกายและสิ่งแวดล้อม รวมทั้งทราบถึงประโยชน์ และโทษของการดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคล
    - - บุคคลที่มีฐานะดี ย่อมมีโอกาสเลือกใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงผิว ผม ปาก ฟัน และให้เวลากับดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลมากขึ้น
    - - บุคคลที่มีอาชีพเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพจะมีความรู้ ความเข้าใจและให้ความส าคัญของการดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลต่อการด าเนินชีวิตประจำวัน
    - - การดำเนินชีวิตภายใต้ถิ่นที่อยู่ที่แตกต่างกัน เช่น การดำเนินชีวิตในเขตเมือง และเขตชนบท
    - - ในฤดูร้อนอุณหภูมิจะสูงทำให้รู้สึกร้อนอบอ้าวบุคคลที่อาศัยอยู่ในที่อากาศร้อนก็จะอาบน้ำ หรือลูบตัวบ่อยครั้ง
    - - จะเป็นผลต่อการดูแลตนเองเกี่ยวกับสุขอนามัยส่วนบุคคล เช่น ห้ามสระผมขณะมีไข้
    - - ในภาวะการเจ็บป่วย อาจส่งผลในการดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลลดลง เช่น โรคหัวใจ
    - - เป็นเรื่องส่วนตัวของแต่ละบุคคลที่ได้รับการฝึกอบรมด้านการดูแลสุขวิทยาส่วนบุคคลมาจากครอบครัวโรงเรียน และปลูกฝังจนเป็นอุปนิสัยในการดูแลตนเองด้านความสะอาดร่างกาย
  - - - การพยาบาลตอนเช้า
        
        จะช่วยเหลือในการอาบน้ าผู้ปุวยบนเตียง ให้บริการหม้อนอนในผู้ปุวยหญิง หรือกระบอกปัสสาวะในผู้ปุวยชายการท าความสะอาดปากฟัน การนวดหลัง การดูแลเล็บมือและเล็บเท้า เส้นผมและทรงผมอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก การเปลี่ยนเสื้อผ้า ผ้าปูที่นอน การจัดท่านอนให้ผู้ปุวยอยู่ในท่าที่สุขสบาย
      - การพยาบาลตอนบ่ายหรือตอนเย็น
        
        ดูแลทำความสะอาดปากและฟัน การล้างมือ ล้างหน้า หวีผม สระผมการให้บริการหม้อนอน หรือกระบอกปัสสาวะ
      - การพยาบาลตอนเช้าตรู่หรือเช้ามืด
        
        ช่วยเหลือเรื่องการขับถ่ายปัสสาวะ อุจจาระ การให้กระบอกปัสสาวะ หรือหม้อนอน การท าความสะอาดร่างกาย เช่นการเช็ดหน้า ล้างมือ ความสะอาดปากและฟัน
      - การพยาบาลตอนก่อนนอน
        
        ดูแลเรื่องการให้หม้อนอนหรือกระบอกปัสสาวะ การล้างมือ ล้างหน้าท าความสะอาดปากฟัน การนวดหลัง การจัดท่าให้ผู้ปุวยได้พักผ่อนอย่างสุขสบาย
      - การพยาบาลเมื่อจำเป็นหรือเมื่อผู้ปุวยต้องการ
        
        พยาบาลให้การพยาบาลตามความต้องการของผู้ปุวยตลอด 24ชั่วโมง เช่น ถ้าผู้ปุวยปัสสาวะรดที่นอนเปียกทั้งตัวพยาบาลจะช่วยเช็ดตัว ทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก การเปลี่ยนเสื้อผ้า ผ้าปูที่นอนให้ผู้ปุวย
  - - - สุขอนามัยส่วนบุคคล (Personalhygiene)คือ การดูแลตนเอง เช่น การอาบน้ า การขับถ่ายปัสาวะ อุจจาระ การดูแลสุขอนามัยทั่วไปของร่างกาย การแต่งตัว สวมใส่เสื้อผ้า การออกก าลัง และการพักผ่อนนอนหลับ
    - - เป็นการส่งเสริมสุขภาพให้สมบูรณ์แข็งแรงการคงไว้หรือรักษาไว้ซึ่งสุขภาพและการปูองกันโรคโดยการดูแลความสะอาดส่วนต่าง ของร่างกาย ได้แก่ ผิวหนัง ผม เล็บ ปาก ฟัน ตา หู จมูก และอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก
    - - หลักการและความรู้ของการคงไว้หรือรักษาไว้ซึ่งสุขภาพและการปูองกันโรค
  - - - การนวดหลัง (Back rub or back massage)
        
        หลักการนวดหลัง
        
        ไม่นวดบริเวณที่มีการอักเสบ มีแผล กระดูกหัก ผู้ปุวยโรคหัวใจ ภาวะมีไข
        
        จัดท่าให้ผู้ป่วยสุขสบาย
        
        ไม่นวดแรงเกินไปจนผู้ปุวยเจ็บ
        
        นวดเป็นจังหวะสม่ าเสมอ
        
        จุดประสงค์การนวดหลัง
        
        กระตุ้นการไหลเวียนโลหิต
        
        ป้องกันแผลกดทับ
        
        ให้กล้ามเนื้อผ่อนคลาย ลดความตึงตัว
        
        กระตุ้นผิวหนังและต่อมเหงื่อให้ท างานดีขึ้น
        
        เครื่องใช้
        
        ครีมหรือโลชั่นทาตัวหรือป้อง
        
        ผ้าห่ม 1 ผืน และผ้าเช็ดตัว 1ผืน
        
        วิธีปฏิบัติ
        
        แนะนำตนเองบอกให้ผู้ปุวยทราบและอธิบายวัตถุประสงค
        
        นำเครื่องใช้ต่าง มาวางที่โต๊ะข้างเตียง กั้นม่านให้มิดชิด
        
        ล้างมือ
        
        จัดท่านอนคว่ าและชิดริมเตียงด้านพยาบาลยืนมีหมอนเล็ก รองใต้หน้าอกีรษะไปข้างใดข้างหนึ่ง มือเหยียดตรงไปตามล าตัวถ้านอนคว่ าไม่ได้ให้นอนตะแคง
        
        เลื่อนผ้าห่มมาบริเวณก้นกบ ปูผ้าเช็ดตัวทับบนผ้าห่ม ถ้านอนตะแคงให้ปูผ้าเช็ดตัวตามแนวยาวบนหลังผู้ปุวย เพื่อปูองกันผ้าปูที่นอนเปื้อนและไม่ให้ผู้ปุวยรู้สึกอาย
  - - - ปากและฟันสะอาด มีความชุ่มชื่น
      - กำจัดกลิ่นปาก ลมหายใจสดชื่น ป้องกันฟันผุ
      - ลดการอักเสบของเหงือก กระพุ้งแก้ม
    - - แปรงฟันทุกซี่ ทุกด้าน นาน 5 นาที เพื่อขจัดคราบหินป
      - ผู้ป่วยที่มีปัญหาในช่องปาก มีแผล ปากแห้ง ไม่สามารถรับประทานอาหาร้ ต้องท าความสะอาดปากและฟันให้ทุก 2 ชั่วโมง
      - ผู้ป่วยที่ไม่รู้สึกตัว พยาบาลต้องท าความสะอาดปากและฟันให้เป็นพิเศษ
    - - นำเครื่องใช้ไปที่เตียงผู้ปุวย เพื่อประหยัดเวลาและแรงงาน
      - ให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าศีรษะสูง หรือท่านั่ง เพื่อความสะดวกของผู้ป่วย
      - พยาบาลแนะนำตนเอง บอกให้ผู้ปุวยทราบและอธิบายวัตถุประสงค์
      - ปูผ้ากันเปื้อนใต้คาง วางชามรูปไตใต้คาง ให้ผู้ปุวยช่วยถือไว้
    - - เครื่องใช้
        
        ลูกสูบยางแดง (baby ball หรือ syringe ball)
        
        น้ำยาบ้วนปาก เช่นน้ าเกลือ น้ ายาบ้วนปาก
        
        syringe 10 cc
        
        ไม้พันส าล
        
        แก้วน้ำ
        
        ชามรูปไต
        
        ไม้กดลิ้น หรือไม้กดลิ้นพันสำลี
      - วิธีทำความสะอาดปากฟันผู้ป่วยที่ช่วยเหลือตัวเองได้น้อย
        
        ใช้ลูกสูบยางดูดน้ำฉีดล้างช่องปากและในซอกระหว่างกระพุ้งแก้มและฟัน
        
        ปล่อยให้น้ำไหลลงชามรูปไตที่รองไว
        
        ตรวจดูสภาพของปากและฟัน
        
        ใช้ไม้พันสำลีชุบน้ำยาบ้วนปาก
- - - - การนอนหลับไม่เพียงพอระยะสั้น (Short term insomnia)เป็นการนอนหลับไม่เพียงพอเป็นระยะเวลาไม่เกิน 3 สัปดาห์ ส่วนใหญ่มีสาเหตุเดียวกับการนอนหลับไม่เพียงพอชั่วคราวแต่มีเวลานานกว่า
      - การนอนหลับไม่เพียงพอแบบเรื้อรัง (Chronic insomnia) เป็นการนอนหลับไม่เพียงพอเกิดขึ้นนานกว่า 1 เดือนขึ้นไป
      - การนอนหลับไม่เพียงพอชั่วคราว (Transient insomnia) เป็น
        การนอนหลับไม่เพียงพอเป็นช่วงเวลาสั้น 3- 5 วัน ส่วนใหญ่มีสาเหตุมาจากปัญหาด้านอารมณ์ ปัญหาตึงเครียดในชีวิต อาการเจ็บปุวยทางร่างกาย
    - - ความผิดปกติที่เกิดขึ้นในช่วงจากหลับมาตื่น หรือจากตื่นมาหลับได้แก่ อาการขากระตุกขณะก าลังหลับ (hypnic jerks) ละเมอพูด (sleep talking)
      - กลุ่มอาการที่เกิดขึ้นขณะหลับชนิดที่มีการกรอกตา ได้แก่ ภาวะฝันร้าย
      - ความผิดปกติของการตื่น (around disorder) ได้แก่อาการสับสน
      - กลุ่มอื่น ๆ ได้แก่ การนอนกัดฟัน (sleep bruxism) การปัสสาวะรดี่นอนขณะหลับ
  - - - ความสะอาด ความเป็นระเบียบเรียบร้อย สวยงามและน่าอยู่อาศัย
      - ความพร้อมของอุปกรณ์เครื่องใช้และเครื่องอ านวยความสะดวกต่าง
      - อุณหภูมิ มีความเหมาะสมของอุณหภูมิระหว่าง 20-25 องศาเซลเซียส มีการถ่ายเทระบายอากาศดี มีแสงสว่างส่องเพียงพอ
      - เสียง แหล่งก าเนิดเสียงจากภายนอกห้อง หรือเกิดจากผู้ให้บริการ หรือ จากญาติที่มาเยี่ยมไข้ส่วนในห้องอาจเกิดจากอุปกรณ์ภายในห้อง หรือเครื่องอ านวยความสะดวกที่มีเสียง
    - - Dorsal position (supine position) เป็นท่านอนหงายราบ ขาชิดติดกัน ใช้ในการตรวจร่างกายทั่วไป เป็นท่านอนที่จัดขึ้นเพื่อความสุขสบาย
      - Fowler’s position เป็นท่านอนราบศีรษะสูง 30-90 องศา เป็นท่านอนที่สุขสบายและเพื่อการรักษา ท่านี้ลักษณะคล้ายท่านั่งบนเตียง สะดวกส าหรับให้ผู้ปุวยทิจกรรมบนเตียง
      - Prone position เป็นท่านอนคว่ า เป็นท่านอนที่สุขสบาย สำหรับผู้ปุวย ที่ไม่รู้สึกตัว แต่มีการหายใจปกต
      - Lateral position เป็นท่านอนตะแคง จัดเพื่อความสุขสบายของผู้ปุวย ที่ช่วยเหลือเคลื่อนไหวด้วยตนเองไม่ได้ ช่วยปูองกันการเกิดแผลกดทับด้านหลัง
      - Sitting position เป็นท่านั่งที่สุขสบายส าหรับผู้ปุวยได้เปลี่ยนอิริยาบถ และพักผ่อนได้อย่างมีความสุข เพื่อความปลอดภัย และความสุขสบายควรมีที่เท้าแขน
  - - - ปัจจัยส่วนบุคคล
        
        อายุ เป็นปัจจัยพื้นฐานที่ท าให้แบบแผนการนอนหลับเปลี่ยนแปลง โดยมีผลต่อวงจรการนอนหลับ ตั้งแต่วัยทารกถึงวัยสูงอายุ ในผู้สูงอายุการนอนหลับจะลดลงทั้งปริมาณและคุณภาพ
        
        เพศ โดยธรรมชาติแล้วเพศชายจะมีการเปลี่ยนแปลงแบบแผนการนอนหลับได้เร็วและมากกว่าเพศหญิง 10-20 ปี
      - ความไม่สุขสบาย
        
        ความเจ็บปวด พบว่าความเจ็บปวดเป็นปัจจัยกวนการนอนหลับด้านร่างกายมากที่สุด
        
        การใส่สายยางและท่อระบายต่าง จากสายยางและท่อระบายต่าง เป็นสิ่งแปลกปลอมของ
        ร่างกาย ประกอบกับผู้ปุวยมีข้อจ ากัดท าให้การเคลื่อนไหวลดลง อันเนื่องมาจากการดึงรั้งของสาย
        
        ท่านอนที่ไม่เหมาะสม ท่านอนมีผลต่อคุณภาพการนอนหลับ
      - ความวิตกกังวล :
        
        ความกลัวและความวิตกกังวลในเรื่องต่าง เป็นปัจจัยรบกวนคุณภาพของการนอนหลับความวิตกกังวลมักเกิดจากสิ่งที่คุกคามต่อสวัสดิภาพของร่างกายและจิตใจ
    - - เสียง เสียงเป็นปัจจัยส าคัญที่เกิดขึ้นในขณะนอนในโรงพยาบาล แหล่งของเสียงรบกวนพบบ่อยที่สุด
      - อุณหภูมิ อุณหภูมิที่ต่ าหรือสูงเกินไป จะท าให้ผู้ปุวยกระสับกระส่ายเพิ่มขึ้น และตื่นบ่อยขึ้น
      - แสง แสงเป็นปัจจัยที่รบกวนการนอนหลับ โดยส่งผลต่อระยะการเริ่มต้นของการนอนหลับ
      - ความไม่คุ้นเคยต่อสถานที่สิ่งแวดล้อมของโรงพยาบาล การเปลี่ยนที่นอนเกิดความไม่คุ้นเคยต่อสถานที่
      - กิจกรรมการรักษาพยาบาล กิจกรรมการรักษาพยาบาลที่ผู้ปุวย
        ได้รับตามเวลา
      - อาหาร การรับประทานอาหารที่มีสารทริพโทแฟ็น(tryptophan) ึ่งมีอยู่ในนมจะส่งเสริมการนอนหลับ ส่วนเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของคาเฟอีน
      - ยา ยาที่รบกวนการนอนหลับ ได้แก่ ยาบาบิทูเรต (barbiturates)โดยยาจะไปออกฤทธิ์รบกวนการนอนหลับในระยะ REM เกิดฝันร้ายและภาพหลอน
  - - - ระยะที่ 2 (หลับตื้น) การหลับในช่วงต้น เป็นสภาพที่ไม่ได้ยินเสียงรบกวนจากภายนอก เป็นระยะแรกที่มีการหลับอย่างแท้จริง แต่ยังไม่มีการฝัน ระยะนี้จะถูกปลุกให้ตื่นได้
        โดยง่าย
      - ระยะที่ 3 (หลับปานกลาง) ทั้งคลื่นสมองและชีพจรจะเต้นช้าลง ความมีสติตัวจะหายไป การเคลื่อนไหวของตาจะหยุดลง แม้ได้รับสิ่งเร้าจากภายนอกก็จะไม่ตื่นโดยง่าย ขั้นนี้จะใช้เวลาประมาณ 20 - 30 นาที
      - ระยะที่ 1 (เริ่มมีความง่วง) เป็นช่วงเริ่มหลับที่เปลี่ยนจากการตื่นไปสู่ การ
        นอน ในคนทั่วไปใช้เวลาตั้งแต่ 30 วินาที - 7 นาทีเป็นสภาพที่แม้จะได้รับการกระตุ้นเพียงเล็กน้อยกจะตื่น
      - ระยะที่ 4 (หลับลึก) เป็นช่วงหลับสนิทของการนอน ใช้เวลา 30 - 50 นาทีระยะนี้อุณหภูมิร่างกายและความดันโลหิตจะลดลง อัตราการเต้นของหัวใจลดลง 60 ครั้งต่อนาที growth hormone จะมีการหลั่งในระยะนี
  - - - การท าเตียงผู้ปุวยลุกจากเตียงได้ (Open/unoccupied bed)
      - การท าเตียงผู้ปุวยลุกจากเตียงไม่ได้ (Occupied bed)
      - การท าเตียงว่าง (Close bed)
      - การท าเตียงรับผู้ปุวยหลังผ่าตัดและผู้ปุวยที่ได้รับยาสลบ
    - - เตรียมของพร้อมใช้ตามล าดับก่อนหลังและวางให้ง่ายในการหยิบใช้สะดวก
      - จัดบริเวณรอบ ให้สะดวกต่อการปฏิบัติ
      - วางผ้าให้จุดกึ่งกลางของผ้าทับลงตรงจุดกึ่งกลางของที่นอน ควรท าเตียงให้เสร็จทีละข้าง โดยเริ่มจากผ้าปูที่นอน ผ้ายางขวางเตียง ผ้าขวางเตียง ใส่ปลอกหมอน
      - คลุมผ้าคลุมเตียง วางผ้าห่มและและผ้าเช็ดตัวที่ราวพนักหัวเตียง จัดโต๊ะข้างเตียงให้เรียบร้อย
      - ไม่ควรสะบัดผ้าหรือปล่อยให้เสื้อผ้าที่สวมอยู่สัมผัสกับเครื่องใช้ของผู้ปุวย
      - หากมีปูเตียงที่มีผู้ปุวยควรแจ้งให้ผู้ปุวยทราบก่อนการปฏิบัต
      - หันหน้าไปทิศทางในงานที่จะท า ไม่ควรบิดหรือเอี้ยวตัว
      - รักษาท่าทางให้อยู่ในลักษณะที่ดี
      - ึดหลักการท าเตียงให้เรียบ ตึง ไม่มีรอยย่น สะอาด ไม่เปียกชื้
  - - - ผ่อนคลายและมีความสงบทั้งจิตใจและร่างกายรวมถึงความไม่วิตกกังวล สงบหรือผ่อนคลายโดยไม่มีความเครียดทางอารมณ์
    - - Bed rest
        
        เป็นการพักผ่อนโดยให้ผู้ปุวยนอนอยู่บนเตียง สามารถท ากิจกรรมประจ าวันได้ตามความสามารถของผู้ปุวย เช่น ไปห้องน้ าด้วยตนเอง
      - Absolute bed rest
        
        การพักผ่อนโดยให้ผู้ปุวยนอนอยู่บนเตียง ไม่ให้ร่างกายออกแรงในกิจกรรมใด ที่จะท าให้รู้สึกเหนื่อย ห้ามลุกออกจากเตียง
  - - - วัตถุประสงค์เพื่อให้ผู้ปุวยได้พักผ่อนได้เพียงพอกับความต้องการของร่างกายและปลอดภัย
      - เกณฑ์การประเมินผล
        
        คุณภาพการนอนหลับเชิงปริมาณไม่ต่ ากว่า ร้อยละ 80
        
        คุณภาพการนอนหลับเชิงคุณภาพ ผู้ปุวยนอนหลับสนิทได้มากขึ้น
      - การวางแผนวางแผนให้ผู้ปุวยได้นอนหลับพักผ่อนเพียงพอกับความต้องการของร่างกายและปลอดภัย
    - - ประเมินคุณภาพการนอนหลับทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ
      - จัดสิ่งแวดล้อมให้เงียบ แสงสว่างเพียงพอ ขจัดสิ่งรบกวน
      - จัดกิจกรรมการพยาบาลเป็นช่วง ไม่รบกวนการนอนของผู้ปุวย
      - แจ้งให้ผู้ปุวยทราบเรื่องแขกผู้มาเยี่ยม เพื่อขอความร่วมมือ
      - ประเมินสาเหตุและแบบแผนการนอนตามปกติ(แบบแผนที่ 5)
    - - ผลการประเมินคุณภาพการนอนหลับเชิงปริมาณไม่ต่ ากว่า ร้อยละ 80
      - ผลการประเมินคุณภาพการนอนหลับเชิงคุณภาพ ผู้ปุวยนอนหลับสนิทได้มากขึ้น
  - - - เมื่อยล้าคลื่นไส้อาเจียนท้องผูกปวดศีรษะวิงเวียนเหมือนบ้านหมุน(vertigo) ความทนต่อความเจ็บปวดลดลงกล้ามเนื้อคออ่อนแรงความคิดและการรับรู้บกพร่องเหนื่อยล้าเฉื่อยชาการพูดเสียไปตัดสินใจได้ช้าและรู้สึกว่าตนเองมีการตอบสนองต่อการกระตุ้นจากสิ่งเร้าได้ง่ายความทนต่อความเจ็บปวดลดลงการหายของแผลหลังผ่าตัดเป็นไปอย่างล่าช้า
    - - ซึมและหงุดหงิดโมโหง่ายเกิดความสับสนและความสามารถในการควบคุมตนเองจาก สิ่งเร้าลดลงมีอาการหวาดระแวงและหูแว่วไม่สามารถยับยั้งพฤติกรรมความก้าวร้าวของตนเองได้
    - - ท าให้การปฏิบัติกิจกรรมในช่วงกลางวันลดลงสมาธิไม่ดีและแก้ไขปัญหาได้ช้า
    - - การมีปฏิสัมพันธ์ในครอบครัวและสังคมลดลงความมั่นใจในการท างานลดลงและมีการใช้ระบบบริการทางด้านสุขภาพเพิ่มขึ้น