Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การดูแลสุขภาพแบบข้ามวัฒนธรรม - Coggle Diagram
การดูแลสุขภาพแบบข้ามวัฒนธรรม
ความหมายของวัฒนธรรม (Culture)
วัฒนธรรมคือสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นมา เป็น เครื่องมือที่มนุษย์คิดค้นเพื่อช่วยใหส้ามารถ ดำรงชีวิตอยู่ต่อไปได้ในสังคมของตน
พื้นฐานที่สำคัญของวัฒนธรรม
วัฒนธรรมมีพื้นฐานมาจากการใช้สัญลักษณ์ (Symbol)
พฤติกรรมของมนุษย์มีต้นกำเนิด มาจากการใช้สัญลักษณ์ เช่น เงินตรา สัญญาณจราจร สัญลักษณ์ทางศาสนา และภาษา ซึ่งมนุษย์ สามารถเรียนรู้และถ่ายทอดไปยังรุ่นต่อไปได้
วัฒนธรรมเป็นองค์รวมของความรู้และภูมิปัญญา
ทำหน้าที่ตอบสนองความต้องการขั้นพื้นฐานของ มนุษย์ มีการวางกฎเกณฑ์แบบแผนในการดำเนินชีวิต มีการปรับตัวเข้ากับสิ่งแวดล้อม
วัฒนธรรมเป็นสิ่งที่มนุษย์เรียนรู้ (Culture is learned)
มนุษย์จะเรียนรู้ทีละเล็กทีละน้อยใน สังคมจนกลายเป็น “มรดกสังคม”
วัฒนธรรมคือกระบวนการที่มนุษย์นิยามความหมายให้กับชีวิตและสิ่งต่างๆ
วัฒนธรรมเป็นความคิดร่วม (Shared ideas)
ค่านิยมทางสังคมเป็นตัวกำหนดมาตรฐาน พฤติกรรม
วัฒนธรรมเป็นสิ่งที่ไม่หยุดนิ่ง มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา
ทางสังคมวิทยาได้จำแนกวัฒนธรรมออกเป็น 2 ประเภท
วัฒนธรรมทางวัตถุ (material culture)
สิ่งของหรือวัตถุอันเกิดจากความคิดและการ ประดิษฐ์ขึ้นมาของมนุษย์ เช่น ถ้วย ชาม จาน ช้อน ส้อม
วัฒนธรรมที่ไม่ใช่วัตถุ (non-material culture)
วัฒนธรรมที่แสดงออกได้โดยทัศนะ ประเพณี ขนบธรรมเนียม การปฏิบัติสืบต่อกันมาและเป็นที่ยอมรับในกลุ่มของตน ว่าดีงามเหมาะสม
องค์ประกอบของวัฒนธรรม
องค์การหรือสมาคม (Organization หรือ Association)
วัฒนธรรมในส่วนของการ จัดระเบียบเป็นองค์การหรือสมาคม มีโครงสร้างซึ่งสามารถมองเห็นได้ มีระเบียบแบบแผนหรือกฎเกณฑ์ ข้อบังคับ
องค์พิธีหรือพิธีการ (Usage หรือ Ceremony)
วัฒนธรรมในส่วนของพิธีหรือพิธีการ ต่างๆ ที่มนุษย์สร้างขึ้นนับตั้งแต่การเริ่มต้นของชีวิต คือ การเกิดจนกระทั่งตาย เช่น พิธีรับขวัญเด็ก พิธีโกนจุก หรือพิธีบวชนาค พิธีแต่งงาน
องค์วัตถุ (Material)
วัฒนธรรมในด้านวัตถุที่มีรูปร่างสามารถจับต้องได้ เช่น เครื่องมือเครื่องใช้ต่างๆ ภาพเขียน
องค์มติหรือมโนทัศน์ (Concepts)
วัฒนธรรมในด้านความคิด ความเชื่อ และ อุดมการณ์ต่างๆ ซึ่งส่วนใหญ่ได้รับมาจากคำสอนทางศาสนา เช่น ความเชื่อในเรื่องบาปบุญ
ความสำคัญของวัฒนธรรม
ทำให้เกิดความสงบเรียบร้อยในสังคม เพราะวัฒนธรรมคือกรอบหรือแบบแผนของ การ ดำรงชีวิต
ทำให้มีพฤติกรรมเป็นแบบเดียวกัน
ทำให้มีความรู้สึกเป็นพวกเดียวกันและให้ความร่วมมือกันได้
ทำให้เข้ากับคนพวกอื่นในสังคมเดียวกันได้
การศึกษาวัฒนธรรมจะทำให้เข้าใจชีวิตความเป็นอยู่ ค่านิยมของสังคม เจตคติความคิดเห็น และความเชื่อถือของบุคคลได้อย่างถูกต้อง
ทำให้มนุษย์มีสภาวะที่แตกต่างจากสัตว์
วัฒนธรรมเป็นเครื่องกำหนดความเจริญหรือความเสื่อมของสังคม และเป็นเครื่องกำหนดชีวิต ความเป็นอยู่ของคนในสังคม
คุณค่า ความเชื่อ ค่านิยมทางสังคมที่มีผลต่อหลักการในการดำเนนิชีวิต
หมายถึง การยอมรับคำอธิบายเหตุการณ์หรือปรากฏการณ์หนึ่ง ๆ ที่บุคคลได้จากการรับรู้ และเรียนรู้ร่วมกันในสังคม และถ่ายทอดสืบต่อกันมาจนตกผลึกเป็นแบบแผนทางวัฒนธรรมของสังคมนั้น
ประเภทของความเชื่อ
ความเชื่อแบบประเพณี
ความเชื่อแบบเป็นทางการ
ความเชื่อขั้นพื้นฐานของบุคคล
ความเชื่อในสิ่งปรากฏอยู่จริง
ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความเชื่อ
ปัจจัยทางสังคมและวัฒนธรรม
การขัดเกลาทางสังคม การควบคุมทางสังคม การปฏิสัมพันธ์ ทางสังคม การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม
ปัจจัยทางด้านบุคคล
่ ศาสนา อายุ เพศ การศึกษา อาชีพ
ปัจจัยทางด้านจิตวิทยา
การรับรู้ และการเรียนรู้
ความเชื่อเกี่ยวกับสาเหตุของการเกิดโรคและวิธีการดูแลสุขภาพ
ความเชื่อแบบพื้นบ้าน
สาเหตุ
ความเจ็บป่วยที่เกิดจากการขาดสมดุลธาตุ เกิดจาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เกิดจากการบริโภคอาหารแสลงโรค เกิดจากเชื้อโรค เกิดจากการประกอบอาชีพ ความเจ็บป่วยที่เกิดจากอุบัติเหตุ
วิธีการดูแล
มีการทำพิธีตั้งขันข้าวหรือการตั้งคายซึ่งเป็นการไหว้ครูเพื่อให้เกิดผล สัมฤทธิ์ทางการรักษา รวมไปถึงพิธียอครูหรือบนครู แล้วถึงทำการวินิจฉัยโรค การรักษา จนถึงทำการปลงขัน
ความเชื่อแบบการแพทย์แผนตะวันตก
สาเหตุ
การเจ็บป่วยเกิดจากเชื้อโรค เกิดจากพันธุกรรม เกิดจากพฤติกรรม เกิดจากสิ่งแวดล้อมหรือ อุบัติเหตุ เกิดจากจิตใจ
วิธีการดูแล
จะมีการวินิจฉัยหาสาเหตุของความเจ็บป่วย ส่วนผู้ให้การดูแล รักษาในการแพทย์ตะวันตก จะประกอบไปด้วย ผู้ให้การรักษา คือ แพทย์หรือหมอที่ได้ผ่านการเรียนทางด้าน แพทย์ศาสตร์มาโดยเฉพาะ
ความเชื่อแบบอำนาจเหนือธรรมชาติ
วิธีการดูแล
รักษาสุขภาพในการแพทย์แบบอำนาจเหนือ ธรรมชาติ ประกอบด้วย 4 กลุ่ม คือ กลุ่มหมอดู กลุ่มหมอสะเดาะเคราะห์ กลุ่มหมอธรรม และกลุ่มหมอตำรา
สาเหตุ
โดยมีความเชื่อที่ว่า ความเจ็บป่วยเกิดจากการกระทำของผี เกิดจากเวทมนต์และคุณไสย ความเจ็บป่วยที่เกิดจากขวัญ ความเจ็บป่วยที่เกิดจากเคราะห์หรือโชคชะตา
ความเชื่อและการดแูลสขุภาพในช่วงเปล่ยีนผ่าน สถานการณ์ชีวิต
ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับการเกิดแบบแพทย์ตะวันตก
ความเชื่อเรื่องเกี่ยวกับการตั้งครรภ์ เป็นภาวะที่ตัวอ่อนหรือทารกได้ก่อกำเนิดขึ้นภายใน มดลูก
การดูแลสุขภาพแบบการแพทย์ตะวันตกมีหลักการดูแลคล้ายคลึงการแบบพื้นบ้าน คือ มีในระยะตั้งครรภ์ ระยะคลอด และหลังคลอด
ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับการเกิดแบบพื้นบ้าน
ระยะคลอดบุตร
ความเชื่อเกี่ยวกับการคลอดบุตร ได้แก่ เรื่องความเป็นสิริมงคล ท่าทางในการคลอด
การดูแลสุขภาพในระยะคลอดบุตร ได้แก่ การจัดสถานที่และท่าทางในการคลอด
ระยะหลังคลอด
ความเชื่อเกี่ยวกับภาวะหลังคลอด ได้แก่ ความเชื่อเรื่องผีเรื่องสมดุลธาตุ 4 ความเชื่อเรื่องมลทินของร่างกาย
การดูแลสุขภาพในระยะหลังคลอด ได้แก่ การอยู่ไฟ การนาบหม้อหรือการทับหม้อเกลือ การประคบสมุนไพร
ระยะตั้งครรภ์
ความเชื่อเกี่ยวกับการตั้งครรภ์ คนโบราณเชื่อว่าการตั้งครรภ์เป็นผลจากความสัมพันธ์ของ มนุษย์กับดวงดาวในระบบจักรวาล
การดูแลสุขภาพในระยะตั้งครรภ์ จะเกี่ยวกับสุขภาพจิต สุขภาพกาย การดูแลทารกใน ครรภ์ การฝากครรภ์
ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความชรา
ความเชื่อเกี่ยวกับความชราและการดูแลสุขภาพแบบพื้นบ้าน
การดูแลสุขภาพวัยชราแบบพื้นบ้าน ได้แก่ การใช้สมุนไพร เช่น สมุนไพรตำรับ (ยาดอง ยาบำรุง) สมุนไพรเดี่ยว (โสม บัวหลวง กวาวเครือขาว ขี้เหล็ก) การดูแลอาหาร การดูแลด้านสุขภาพทางเพศ การดูแลสุขภาพโดยพึ่งพิงศาสนา
ความเชื่อเกี่ยวกับความชรา ปัจจัยชี้บ่งถึงความชรา เช่น ภาวะหมดประจำเดือนในเพศ หญิง การเสื่อมสมรรถภาพทางเพศในเพศชาย
ความเชื่อเกี่ยวกับความชราและการดูแลสุขภาพแบบการแพทย์แผนตะวันตก
ความเชื่อเกี่ยวกับความชรา กำหนดอายุตั้งแต่ 60 หรือ 65ปีขึ้นไป เป็นเกณฑ์เข้าสู่วัย ชรา
การดูแลด้านโภชนาการ การ ดูแลด้านฮอร์โมน การดูแลด้านการออกกำลังกาย
ความเชื่อและการดูแลสุขภาพเกี่ยวกับความตายแบบแพทย์แผนตะวันตก
จะพิจารณาจากการหยุดทำงานของหัวใจและการทำงานของแกนสมอง
การดูแลสุขภาพที่เกี่ยวข้องกับการตายแบบแพทย์แผนตะวันตก มุ่งเน้นให้ระบบและ อวัยวะต่าง ๆ สามารถทำงานต่อไปได้และยืดชีวิตผู้ป่วยให้ยาวนานมากที่สุด ภายใต้เครื่องมือและอุปกรณ์ ทางการแพทย์ที่ทันสมัย
ค่านิยมทางสังคม
ถือไดว้า่เป็นวฒันธรรมที่กำหนดพฤติกรรมของสมาชิกสงัคม นนั้ๆ โดยตรง เช่นค่านิยมของคนไทย 12 ประการ
สถาบันศาสนา
สังคมวัยรุ่นและกลุ่มเพื่อน
โรงเรียน
สื่อมวลชน
ครอบครัว
องค์การของรัฐบาล
วัฒนธรรมการดูแลสุขภาพและการแสวงหาการรักษาของประชาชนในภูมิภาคต่างๆของโลก
แนวคิดเกี่ยวกับวัฒนธรรมกับการดูแลสุขภาพ
ป้องกันไม่ให้กิดการเจ็บป่วยหรือพิการ
ดแูลรักษาสขุภาพเมื่ออยู่ในภาวะเจ็บป่วยเป็นโรค
ส่งเสรมิสขุภาพใหส้มบรูณแ์ข็งแรง ปราศจากโรคภยัไข้เจ็บ
ฟื้นฟูสุขภาพให้เข้าสู่ภาวะปกติ
ประเภทของวัฒนธรรมกับการดูแลสุขภาพ
วัฒนธรรมการดูแลสุขภาพในสภาวะปกต
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการส่งเสริมสุขภาพ เช่น การกินอาหารประเภทน้ำพริกผักจิ้มและอาหารจาก ธรรมชาติ
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการป้องกันโรค เช่น การบริโภคอาหารปรุงสุก
วัฒนธรรมการดูแลสุขภาพในสภาวะเจ็บป่วย
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการรักษาโรค
วัฒนธรรมเกี่ยวกับการฟื้นฟูสมรรถภาพ เช่น การดูแลการพักฟื้นของผู้ป่วยจากคนในครอบครัว
ความสัมพันธ์ระหว่างวัฒนธรรมกับการดูแลสุขภาพ
ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ไม่ได้ให้ประโยชน์
ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ไม่แน่ว่าให้คุณหรือโทษ
ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ส่งเสริมสุขภาพ
ขนบธรรมเนียมประเพณีที่ให้โทษ
แนวทางการดูแลสุขภาพที่เกิดขึ้นเป็นวัฒนธรรมของการดูแลสุขภาพ
ระบบการดูแลสุขภาพภาคพื้นบ้าน (Folk sector of care)
เป็นการ ปฏิบัติการรักษาที่มิใช่รูปแบบของวิชาชีพ ไม่มีการจัดองค์กร ใช้อำนาจเหนือธรรมชาติ
ระบบการดูแลสุขภาพภาคประชาชน (Popular health sector)
เป็นส่วนของการดูแลสุขภาพ ภาคประชาชนซึ่งถูกปลูกฝังถ่ายทอดกันมาตามวัฒนธรรม ความเชื่อที่เกี่ยวกับสุขภาพและความเจ็บป่วย ซึ่งการ ดูแลสุขภาพภาคประชาชน มีบุคคลที่เกี่ยวข้องประกอบด้วยบุคคลและกลุ่มบุคคล 4 ระดับ คือ ผู้ป่วย, ครอบครัว ผู้ป่วย, เครือข่ายสังคม
ระบบการดูแลสุขภาพภาควิชาชีพ (Professional health sector)
เป็นส่วนของการปฏิบัติการ รักษาพยาบาลทางการแพทย์ มีการจัดองค์กรที่เป็นทางการ