Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 3 การส่งเสริมสุขอนามัยและการพักผ่อนนอนหลับ - Coggle Diagram

- - - - 3.การพยาบาลตอนบ่ายหรือตอนเย็น การดูแลทำความสะอาดปากและฟัน การล้างมือ ล้างหน้า หวีผม สระผมการให้บริการหม้อนอน หรือกระบอกปัสสาวะ ตลอดจนการรักษาพยาบาลอื่นที่มีในเวรบ่าย
      - 4.การพยาบาลตอนก่อนนอนเป็นการพยาบาลที่ให้การดูแลเรื่องการให้หม้อนอนหรือกระบอกปัสสาวะ การล้างมือ ล้างหน้าทำความสะอาดปากฟัน การนวดหลัง การจัดท่าให้ผู้ป่วยได้พักผ่อนอย่างสุขสบาย เพื่อให้ผู้ป่วยรู้สึกผ่อนคลายและเตรียมตัวเข้านอนช่วยให้พักผ่อนนอนหลับได้ดีขึ้น
      - 2.การพยาบาลตอนเช้า เป็นการพยาบาลเพื่อดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลประจำวัน เช่นการทำความสะอาดปากฟัน การนวดหลัง การดูแลเล็บมือและเล็บเท้า เส้นผมและทรงผมอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก การเปลี่ยนเสื้อผ้า ผ้าปูที่นอน
      - 5.การพยาบาลเมื่อจำเป็นหรือเมื่อผู้ป่วยต้องการ พยาบาลให้การพยาบาลตามความต้องการของผู้ปุวยตลอด 24ชั่วโมง เช่น ถ้าผู้ปุวยปัสสาวะรดที่นอนเปียกทั้งตัวพยาบาลจะช่วยเช็ดตัว ทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก การเปลี่ยนเสื้อผ้า ผ้าปูที่นอนให้ผู้ป่วย
      - 1.การพยาบาลตอนเช้าตรู่หรือเช้ามืด ช่วยเหลือเรื่องการขับถ่ายปัสสาวะ อุจจาระ การให้กระบอกปัสสาวะ หรือหม้อนอน การทำความสะอาดร่างกาย เช่นการเช็ดหน้า ล้างมือ
  - - - การนวดหลัง (Back rub or back massage)
        
        3.ไม่นวดแรงเกินไปจนผู้ป่วยเจ็บ
        
        นวดเป็นจังหวะสม่ำเสมอ
        
        2.ไม่นวดบริเวณที่มีการอักเสบ มีแผล กระดูกหัก ผู้ป่วยโรคหัวใจภาวะมีไข้ โรคผิวหนังโรคมะเร็งระยะลุกลามแพร่กระจาย
        
        เลือกใช้แป้งหรือโลชันหรือครีมเพียงอย่างใดอย่างหนึ่ง
        
        1.จัดท่าให้ผู้ป่วยสุขสบาย
        
        ใช้เวลานวดประมาณ 5-10 นาที
        
        จุดประสงค์การนวดหลัง
        
        ป้องกันแผลกดทับ
        
        3.ให้กล้ามเนื้อผ่อนคลาย ลดความตึงตัว
        
        1.กระตุ้นการไหลเวียนโลหิต
        
        4.กระตุ้นผิวหนังและต่อมเหงื่อให้ทำงานดีขึ้น
        
        5.สังเกตความผิดปกติของผิวหนังบริเวณหลัง
        
        เครื่องใช้
        
        ผ้าห่ม 1 ผืน และผ้าเช็ดตัว 1ผืน
        
        ครีมหรือโลชั่นทาตัวหรือแป้ง
        
        วิธีปฏิบัติ
        
        5.เลื่อนผ้าห่มมาบริเวณก้นกบ ปูผ้าเช็ดตัวทับบนผ้าห่ม ถ้านอนตะแคงให้ปูผ้าเช็ดตัวตามแนวยาวบนหลังผู้ป่วย
        
        ทาแป้งหรือทาครีมหรือโลชั่น(เพียงอย่างเดียว)
        
        7.นวดบริเวณหลังเรียงลำดับ
        
        4.จัดท่านอนคว่ำและชิดริมเตียงด้านพยาบาลยืนมีหมอนเล็ก รองใต้หน้าอก ศีรษะไปข้างใดข้างหนึ่ง มือเหยียดตรงไปตามลำตัวถ้านอนคว่ำไม่ได้ให้นอนตะแคง
        
        ล้างมือ
        
        สวมเสื้อผ้าให้ผู้ป่วยและจัดให้นอนในท่าที่สบาย
        
        นำเครื่องใช้ต่าง มาวางที่โต๊ะข้างเตียง กั้นม่านให้มิดชิด
        
        สวมเสื้อผ้าให้ผู้ป่วยและจัดให้นอนในท่าที่สบาย
        
        แนะนำตนเองบอกให้ผู้ป่วยทราบและอธิบายวัตถุประสงค์
        
        ลงบันทึกทางการพยาบาล
      - การอาบน้ำ(Bathing)
        
        1.การอาบน้ำที่ห้องน้ำ
        
        เป็นการช่วยเหลือพาผู้ป่วยไปทำความสะอาดร่างกายในห้องน้ำ โดยมากเป็นการอาบโดยใช้ฝักบัว หรือตักน้ำอาบร่างกาย
        
        2.การอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียงเฉพาะบางส่วน
        
        เป็นการทำความสะอาดร่างกายผู้ป่วยที่ช่วยเหลือตัวเองได้บ้าง ไม่สามารถอาบน้ำเช็ดตัวได้ครบทุกส่วน พยาบาลต้องช่วยเช็ดบางส่วนที่ผู้ป่วยไม่สารถเช็ดเองได้ เช่น บริเวณหลัง
        
        3.การอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียงชนิดสมบูรณ์
        
        เป็นการทำความสะอาดร่างกายโดยการอาบน้ำเช็ดตัวให้ผู้ป่วยที่ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ทั้งหมด
        
        จุดประสงค์
        
        2.ให้ผู้ป่วยรู้สึกสบาย สดชื่นและผ่อนคลาย
        
        3.ประเมินการเคลื่อนไหวของร่างกายและส่งเสริมการออกกำลังกายของข้อต่างๆ
        
        1.กำจัดสิ่งสกปรก ที่สะสมบนผิวหนังและส่งเสริมความมั่นใจในตนเอง
        
        4.สังเกตความผิดปกติของผิวหนัง
        
        กระตุ้นการไหลเวียนของโลหิตและป้องกันแผลกดทับ
    - - วัตถุประสงค์
        
        2.กำจัดกลิ่นปาก ลมหายใจสดชื่น ป้องกันฟันผุ
        
        3.ลดการอักเสบของเหงือก กระพุ้งแก้ม
        
        1.ปากและฟันสะอาด มีความชุ่มชื่น
        
        4.สังเกตฟัน เหงือก กระพุ้งแก้มลิ้น มีแผล หรือการติดเชื้อ หรือเลือดออกหรือฝ้าในช่องปาก
      - หลักการทำความสะอาดปากและฟัน
        
        1.แปรงฟันทุกซี่ ทุกด้าน นาน 5นาที เพื่อขจัดคราบหินปูน และเศษอาหารในเวลาเช้า หลังอาหารทุกมื้อและก่อนนอน
        
        2.ผู้ป่วยที่มีปัญหาในช่องปาก มีแผล ปากแห้ง ไม่สามารถรับประทานอาหารและน้ำทางปากได้ ต้องทำความสะอาดปากและฟันให้ทุก2ชั่วโมง
        
        3.ผู้ป่วยที่ไม่รู้สึกตัว พยาบาลต้องทำความสะอาดปากและฟันให้เป็นพิเศษ สำลีที่ใช้เช็ดทำความสะอาดต้องเปลี่ยนบ่อย
      - วิธีการทำความสะอาดปากและฟันผู้ป่วยที่ช่วยตนเองได้
        
        3.ให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าศีรษะสูง หรือท่านั่ง เพื่อความสะดวกของผู้ป่วย
        
        4.ล้างมือและสวมถุงมือ เพื่อป้องกันจุลินทรีย์ จากน้ำในช่องปากผู้ป่วยสู่พยาบาล
        
        2.นำเครื่องใช้ไปที่เตียงผู้ป่วย เพื่อประหยัดเวลาและแรงงาน
        
        5.ปูผ้ากันเปื้อนใต้คาง วางชามรูปไตใต้คาง ให้ผู้ป่วยช่วยถือไว้ หรือวางบนโต๊ะคร่อมเตียง (over bed)เพื่อป้องกันเสื้อผ้าและที่นอนเปียก
        
        1.พยาบาลแนะนำตนเอง
        
        6.ให้บ้วนปากด้วยน้ำสะอาด และแปรงฟันตามขั้นตอน
      - การทำความสะอาดปากฟันในผู้ป่วยที่ช่วยเหลือตนเองได้น้อยเครื่องใช้
        
        ไม้พันสำลี
        
        ชามรูปไต
        
        แก้วน้ำ
        
        ไม้กดลิ้นหรือไม้กดลิ้นพันสำลี
        
        น้ำยาบ้วนปาก เช่นน้ำเกลือ น้ำยาบ้วนปาก (special mouth wash)
        
        3%hydrogen peroxide
        
        ลูกสูบยางแดง (baby ball หรือ syringe ball)
        
        สารหล่อลื่นทาริมฝีปาก เช่น วาสลินทาปาก
        
        syringe 10 cc
      - วิธีทำความสะอาดปากฟันผู้ป่วยที่ช่วยเหลือตัวเองได้น้อย
        
        5.ใช้ไม้กดลิ้น พันด้วยผ้าก๊อซเพื่อช่วยอ้าปากเพื่อความสะดวกในการทำความสะอาดปาก ฟันด้านใน ด้านบดเคี้ยว และลิ้น
        
        6.ตรวจดูสภาพของเยื่อบุปาก เหงือก ฟัน และลิ้น ถ้าหาเยื่อบุช่องปากแห้ง มีคราบสกปรกในช่องปาก
        
        4.ทำความสะอาดเหมือนการแปรงฟันด้านนอกและเหงือกให้ทั่วอย่างถูกวิธี
        
        7.ทำความสะอาดเหมือนการแปรงฟันด้านใน ด้านบดเคี้ยวให้ทั่ว
        
        3.ใช้ไม้พันสาลีชุบน้ำยาบ้วนปาก
        
        8.สูบฉีดล้างช่องปากให้ทั่ว ดูดน้ำออกให้หมด หากมีน้ำเหลือค้างอยู่อาจทำให้สำลักได้ ปลดเครื่องถ่างปากออก
        
        2.ตรวจดูสภาพของปากและฟัน
        
        9.เช็ดปากให้ผู้ป่วย ถ้าริมฝีปากแห้งทาด้วยวาสลิน
        
        1.ใช้ลูกสูบยางดูดน้ำฉีดล้างช่องปากและในซอกระหว่างกระพุ้งแก้มและฟัน ปล่อยให้น้ำไหลลงชามรูปไตที่รอง
        
        เก็บของใช้ไปทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
        
        ลงบันทึกทางการพยาบาล
    - - วิธีการปฏิบัติ
        
        5.ยกอ่างน้ำออก เช็ดมือหรือเท้าให้แห้ง
        
        6.ปูกระดาษรอง ตัดเล็บให้ปลายเล็บตรงและข้างไม่โค้งไม่ตามซอกเล็บ ปลายเล็บควรปล่อยให้ยาวกว่าปลายนิ้ว
        
        4.ใช้ผ้าเช็ดตัวถูสบู่พอกขัดตามซอกเล็บ ง่ามนิ้ว ถ้าเล็บสกปรกมากอาจใช้ปลายตะไบแคะสิ่งสกปรกออก
        
        7.ใช้ตะไบถูเล็บให้ขอบเล็บเรียบเพื่อปูองกันผิวหนังเกิดแผลถลอกจากการขีดข่วนของเล็บ
        
        3.คลี่ผ้าเช็ดตัวรองอ่างน้ำ แช่มือ หรือเท้าสักครู่เพื่อให้เล็บและขี้เล็บอ่อนตัว ช่วยให้ตัดเล็บและแคะสิ่งสกปรกที่เล็บออกได้ง่ายขึ้น
        
        8.เปลี่ยนน้ำ ล้างมือหรือล้างเท้าอีกครั้งหนึ่ง เช็ดให้แห้ง
        
        2.ยกเครื่องใช้ไปที่เตียงผู้ป่วย จัดวางให้เรียบร้อยเพื่อสะดวกในการใช้
        
        เก็บของใช้ไปทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อยเก็บเศษเล็บทิ้งใน ถังขยะติดเชื้อกรรไกรตัดเล็บและตะไบเล็บ ทำความสะอาดด้วยสำลีชุบ แอลกอฮอล์70%
        
        ลงบันทึกทางการพยาบาล
        
        1.แนะนำตัวและอธิบายให้ผู้ป่วยทราบวัตถุประสงค์
      - เครื่องใช้
        
        2.อ่างใส่น้ำอุ่น
        
        ถุงมือสะอาด และmask
        
        1.ถาดใส่สบู่ ผ้าถูตัว ผ้าเช็ดตัว กรรไกรตัดเล็บ ตะไบเล็บ กระดาษรอง
    - - เครื่องใช้
        
        1.ถาดใส่อับสำลีชุบ 0.9% NSS และชามรูปไต
        
        2.ถุงมือสะอาดและmask
      - การทำความสะอาดตา
        
        ผู้ป่วยบางรายอาจมีขี้ตามากกว่าปกติ ขี้ตาอาจแห้งติดหนังตาหรือขนตา ซึ่งจำเป็นต้องกำจัดออก ไปวันละ 2-3 ครั้ง
      - วิธีปฏิบัติ
        
        5.ใช้สำลีชุบ 0.9%NSS พอหมาด เช็ดจากหัวตาไปหางตา ถ้าขี้ตาแห้งติดหนังตาหรือขนตา ควรวางส าลีชุบ0.9%NSS ไว้บนหนังตาให้ขี้ตาอ่อนตัวก่อน
        
        6.พลิกตัวผู้ปุวยตะแคงด้านตรงข้าม และท าความสะอาดตาอีกข้างหนึ่งด้วยวิธีเดียวกัน
        
        4.ใส่ถุงมือสะอาดเพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรค
        
        7.สังเกตลักษณะและจำนวนของขี้ตา
        
        3.จัดให้ผู้ป่วยนอนนอนตะแคงด้านที่ต้องการทำความสะอาด
        
        เก็บของใช้ทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อยสำลีทิ้งลงถังขยะติดเชื้อ
        
        2.ยกของใช้ไปที่เตียงผู้ป่วย จัดวางให้สะดวกในการใช้
        
        ลงบันทึกทางการพยาบาล
        
        1.แนะนำตัวและอธิบายให้ผู้ป่วยทราบ
    - - เครื่องใช้
        
        ผ้าสะอาด
        
        ชามรูปไต
        
        กระดาษเช็ดปาก
        
        1.0.9%NSSหรือน้ำสะอาด
        
        สำลีสะอาดหรือไม้พันสำลี 4 อัน
      - วิธีปฏิบัติ
        
        4.สวมถุงมือและmask
        
        ใช้สำลีชุบ0.9%NSSหรือน้ำสะอาดเช็ดทำความสะอาดในช่องหู ใบหู และหลังใบหู แล้วเช็ดด้วยผ้าสะอาดจนแห้ง
        
        3.จัดผู้ป่วยให้อยู่ในท่านอนหงาย เอียงศีรษะไปด้านใดด้านหนึ่งเพื่อจัดท่าที่เหมาะสม
        
        เก็บของใช้ไปทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
        
        2.ยกเครื่องใช้ไปที่เตียงของผู้ป่วยจัดวางให้สะดวกในการใช้
        
        ลงบันทึกทางการพยาบาล
        
        1.แนะนำตัวและอธิบายให้ผู้ป่วยทราบวัตถุประสงค์
    - - การดูแลความสะอาดของเส้นผมและหนังศีรษะเป็นการท าความสะอาดเส้นผมและหนังศีรษะรวมทั้งการกระท าเพื่อแก้ปัญหาของเส้นผมและหนังศีรษะซึ่งในที่นี้หมายถึง การสระผมให้ผู้ปุวยบนเตียง(shampoo in bed)
    - - 1.การทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกของผู้ชาย(Perineal careof male)เป็นการท าความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกและบริเวณใกล้เคียง เช่น ขาหนีบ ฝีเย็บ และบริเวณทวารหนัก ปกติจะช าระให้วันละ 1-2ครั้ง และหลังจากถ่ายปัสสาวะหรืออุจจาระเรียกสั้น ว่า P-careหรือ flushing
    - - การวางแผนการพยาบาล (Planning)
      - การปฏิบัติการพยาบาล (Implementation)
      - การวินิจฉัยทางการพยาบาล (Nursing diagnosis)
      - การประเมินผลการพยาบาล (Evaluation)
      - การประเมินผู้ปุวย(Health assessment)
  - - - 2.ป้องกันสารคัดหลั่งแห้งยึดขนจมูกกับสายที่คาไว้
      - 3.ป้องกันการเกิดแผลกดทับที่ด้านในรูจมูกจากสายที่คาไว้
      - 1.กำจัดสิ่งขับถ่ายและสิ่งสกปรกภายในจมูก
    - - ชามรูปไต
      - กระดาษเช็ดปาก
      - ผ้าก๊อซ
      - อับสำลีชุบแอลกอฮอล์70% สำลีชุบเบนซินและสำลีชุน้ำเกลือใช้ภายนอก
      - ไม้พันส าลีขนาดเล็ก4-8 อัน
      - พลาสเตอร์ ถุงมือสะอาดและmask
      - 1.ถาดใส่แก้วใส่น้ าสะอาดหรือ 0.9%NSS
    - - 4.สวมถุงมือและmask
      - 3.จัดผู้ป่วยให้อยู่ในท่านอนหงาย ศีรษะสูง(ถ้าไม่มีข้อห้าม)เพื่อจัดท่าที่เหมาะสม
      - 6.ใช้ไม้พันสำลีชุบน้ าหรือ0.9% NSS บีบพอหมาด เช็ดในรูจมูกเบาโดยรอบ
      - 7.ถ้ามีสายที่คาในรูจมูก ใช้ผ้าก๊อซเช็ดสายที่คาในจมูกส่วนที่อยู่นอกจมูก รวมทั้งบริเวณจมูกให้สะอาดและแห้ง
      - เก็บของใช้ไปทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
      - ลงบันทึกทางการพยาบาล
      - 2.ยกเครื่องใช้ไปที่เตียงของผู้ป่วยจัดวางให้สะดวกในการใช้
      - 1.แนะนำตัวและอธิบายให้ผู้ป่วยทราบวัตถุประสงค์
      - ใช้สำลีชุบเบนซินเช็ดคราบพลาสเตอร์ออก และเช็ดส่วนที่เป็นยางเหนียวของพลาสเตอร์บนผิวหนังออกให้หมด
- - - - Absolute bed rest เป็นการพักผ่อนโดยให้ผู้ปุวยนอนอยู่บนเตียง ไม่ให้ร่างกายออกแรงในกิจกรรมใด ที่จะทำให้รู้สึกเหนื่อย
      - Bed rest เป็นการพักผ่อนโดยให้ผู้ป่วยนอนอยู่บนเตียง สามารถทำกิจกรรมประจำวันได้ตามความสามารถของผู้ป่วย เช่น ไปห้องน้ำด้วยตนเอง
  - - - ท าให้เกิดอาการเปลี่ยนแปลงต่าง เช่นอาการเมื่อยล้าคลื่นไส้อาเจียนท้องผูกปวดศีรษะวิงเวียนเหมือนบ้านหมุน(vertigo)
    - - ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงของอารมณ์ได้ง่ายอาจมีอาการเซื่องซึมและหงุดหงิดโมโหง่าย
    - - เมื่อนอนหลับไม่เพียงพอทำให้การปฏิบัติกิจกรรมในช่วงกลางวันลดลงสมาธิไม่ดีและแก้ไขปัญหาได้ช้า
    - - บุคคลที่นอนหลับไม่เพียงพอจะส่งผลทางสังคมได้แก่การมีปฏิสัมพันธ์ในครอบครัวและสังคมลดลงความมั่นใจในการทำงานลดลง
  - - - ระยะที่ 2 (หลับตื้น)
      - ระยะที่ 3 (หลับปานกลาง)
      - ระยะที่ 1 (เริ่มมีความง่วง)
      - ระยะที่ 4 (หลับลึก)
    - - โดยในช่วงนี้ตาจะกลอกไปซ้ายขวาอย่างรวดเร็ว ร่างกายจะได้พักผ่อน แต่สมองจะยังตื่นตัวอยู่ ระยะนี้ช่วยจัดระบบความจ า ทำให้จำเรื่องบางเรื่องได้นานขึ้น ระยะนี้นี่เองเป็นระยะที่คนเราจะฝัน แต่ก็จะตื่นง่าย เพราะสมองยังทำงานเหมือนระยะที่ 1 ของ NREM
  - - - 1) ปัจจัยส่วนบุคคล
        
        1) อายุ
        
        2) เพศ
    - - 1) ความเจ็บปวด
      - 2) การใส่สายยางและท่อระบายต่าง จากสายยางและท่อระบายต่าง
      - 3) ท่านอนที่ไม่เหมาะสม
      - 4) อาการคลื่นไส้ อาเจียน
      - 5) ภาวะไข้หลังผ่าตัด
    - - 1) เสียง
      - 2)อุณหภูมิ
      - 3)แสง
      - 4) ความไม่คุ้นเคยต่อสถานที่สิ่งแวดล้อมของโรงพยาบาล
      - 5)กิจกรรมการรักษาพยาบาล
      - 6) อาหาร
      - 7) ยา
  - - - 2) การนอนหลับไม่เพียงพอระยะสั้น
      - 3) การนอนหลับไม่เพียงพอแบบเรื้อรัง
      - 1)การนอนหลับไม่เพียงพอชั่วคราว
    - - เป็นการนอนหลับมาก หรือง่วงนอนมากกว่าปกติ
    - - 2) ความผิดปกติที่เกิดขึ้นในช่วงจากหลับมาตื่น หรือจากตื่นมาหลับ
      - 3) กลุ่มอาการที่เกิดขึ้นขณะหลับชนิดที่มีการกรอกตา
      - 1) ความผิดปกติของการตื่น
      - 4) กลุ่มอื่น ๆ ได้แก่ การนอนกัดฟัน
    - - ผลจากการนอนไม่เพียงพอในการนอนชนิด REM
      - ผลในภาพรวมจะท าให้การท างานของร่างกายขาดประสิทธิภาพจากร่างกายอ่อนล้า และขาดสมาธิ
      - ผลจากการนอนไม่เพียงพอในการนอนชนิด NREM
  - - - เสียง
      - กลิ่น
      - อุณหภูมิ
      - 6.แสงสว่าง
      - ความพร้อมของอุปกรณ์
      - ความเป็นส่วนตัว
      - ความสะอาด
      - ความอบอุ่น
    - - Fowler’s position
      - Prone position
      - Dorsal position
      - Lateral position
      - Sitting position
  - - - 2) การทำเตียงผู้ป่วยลุกจากเตียงได้ (Open/unoccupied bed)
      - 3) การทำเตียงผู้ป่วยลุกจากเตียงไม่ได้ (Occupied bed)
      - 1) การทำเตียงว่าง (Close bed)
      - 4) การทำเตียงรับผู้ป่วยหลังผ่าตัดและผู้ป่วยที่ได้รับยาสลบ(Surgical/ether/anesthetic bed)