Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาต้านโรคมะเร็ง และยากดภูมิคุ้มกัน - Coggle Diagram
ยาต้านโรคมะเร็ง
และยากดภูมิคุ้มกัน
ยาต้านโรคมะเร็ง
มะเร็ง เป็นความผิดปกติของรหัสพันธุกรรม
มีการแบ่งตัวตลอดเวลา และลุกลามไปยังเนื้อเยื่อใกล้เคียง
มีวงจรการแบ่งตัวเหมือนเซลล์ปกติ
แบ่งตามการออกฤทธิ์
Cell cycle-specific drugs ( CCS )
ออกฤทธิ์ต่อเซลล์ในระยะใดระยะหนึ่ง
Cell cycle-nonspecific drugs ( CCNS )
ออกฤทธิ์ได้ทุกระยะในวงจรเซลล์
กลุ่ม Alkylating agents
Mechlorethamine
กลไก
จับ DNA และยับยั้ง DNA transcription
รักษา
มะเร็งต่อมน้ำเหลือง
Busulfan
กลไก
จับ DNA แบบ Cross-linking ทำให้เซลล์มะเร็งสร้าง หรือแบ่งตัวไม่ได้
รักษา
มะเร็งเม็ดเลือดขาวบางชนิด
ผลข้างเคียง
กดไขกระดูก มีแผลในปาก เสียการทรงตัว อารมณ์แปรปรวน ผิวหนังสีคล้ำ เล็บมีรอยดำ
Cisplatin
กลไก
ยับยั้ง DNA replication และ RNA transcription
รักษา
มะเร็งอัณฑะ มะเร็งรังไข่ มะเร็งปอด
Dacarbazine ( DTIC )
รักษา
มะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งผิวหนัง
กลไก
ถูกเปลี่ยนโดย CYP450 ให้เป็นพิษต่อการสร้าง DNA และ RNA
Carmustine
รักษา
มะเร็งสมอง
กลไก
ทำให้หมู่ Alkyl จับกับ DNA ทำให้แบ่งตัวไม่ได้
Chlorambucil
กลไก
จับกับ DNA แบบ cross-linking ทำให้มะเร็งแบ่งตัวไม่ได้
รักษา
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเรื้อรัง มะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด follicular
Ifosfamide ( IFOS )
รักษา
มะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งอัณฑะ
กลไก
เหมือน cyclophosphamide
Cyclophosphamide
กลไก
กระตุ้นการตายของเซลล์มะเร็ง
รักษา
มะเร็งรังไข่ มะเร็งเต้านม มะเร็งเม็ดเลือดขาว
กลุ่ม Antineoplastic agents
Antifolate antagonist
Methotrexate ( MTX )
กลไก
ยับยั้ง dihydrofolate reductase
รักษา
มะเร็งรก มะเร็งปอด มะเร็งเต้านม
Pemetrexed
กลไก
ยับยั้งการสังเคราะห์ และสร้างสารตั้งต้นของ DNA RNA และโปรตีน
รักษา
มะเร็งปอด มะเร็งตับอ่อน
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้ อาเจียน จำนวนเม็ดเลือดขาวลดลง ผิวถูกแดดเผาง่าย
Purine analogs
ยา Fludarabine
กลไก
ยับยั้งการสร้าง DNA
รักษา
CLL มะเร็งต่อมน้ำเหลืองที่ไม่รุนแรง
ยา 6-thioguanine ( 6-TG )
กลไก
คล้ายกับ 6-MP
รักษา
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด ANLL และ AML
ยา 6-mercaptopurine ( 6-MP )
รักษา
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด ALL และ AML
กลไก
ยับยั้งการสร้างเอนไซม์หลายตัวที่สร้าง purine
ผลข้างเคียง
กดไขกระดูก คลื่นไส้ อุจจาระร่วง มีแผลในปาก
Pyrimidine analogs
5-fluorouracil ( 5-FU )
รักษา
มะเร็งเต้านม มะเร็งทางเดินอาหาร
กลไก
ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ thymidylate synthase
Capectibine
รักษา
มะเร็งเต้านม มะเร็งลำไส้ใหญ่
กลไก
คล้ายกับ 5-FU
Cytarabine
รักษา
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด AML
กลไก
ยับยั้งการเชื่อมต่อของสาย DNA
Gemcitabine
รักษา
มะเร็งตับ มะเร็งปอด มะเร็งรังไข่ มะเร็งกระเพาะอาหาร
กลไก
กระตุ้นให้เติมหมู่ฟอตเฟต จะเกิดการยับยั้งการสร้าง DNA
ผลข้างเคียง
การกดสร้างเม็ดเลือด กดการทำงานของไขกระดูก อ่อนเพลียไม่มีแรง
กลุ่ม Anticancer antibiotics
Dactinomycin
รักษา
มะเร็งเนื้อเยื่อเกี่ยวพันในเด็ก มะเร็งไตในเด็ก
กลไก
ยับยั้ง RNA polymerase
Doxorubicin
รักษา
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน มะเร็งรังไข่ มะเร็งไทรอยด์
กลไก
ปิดกั้นการสังเคราะห์ RNA และ DNA
Bleomysin
รักษา
มะเร็งอัณฑะ มะเร็งต่อมน้ำเหลืองทั้งสองชนิด
กลไก
จัดกับเหล็ก ทำให้สายDNA แตะ และแทรกเข้าไป
Mitimycin
รักษา
มะเร็งปากมดลูก มะเร็งปอด มะเร็งลำไส้ใหญ่ มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ
กลไก
ทำให้เกิดสะพานในสาย DNA มีผลยับยั้งการสังเคราะห์ DNA
ผลข้างเคียง
ปอดอักเสบ กดไขกระดูก เบื่ออาหาร อาเจียน เยื่อบุในปากอักเสบ อาจแพ้ยารุนแรง
กลุ่มสารสกัดจากพืชธรรมชาติ
ยากลุ่ม vinca alkaloids
Vincristine
มะเร็งเม็ดเลือดขาว มะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งในกระดูก และเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน
Vinblastine
มะเร็งต่อมน้ำเหลือง มะเร็งลูกอัณฑะ มะเร็งเต้านม
Vinorelbine
Non-small cell lung cancer มะเร็งเต้านม
ผลข้างเคียง
กล้ามเนื้อลีบ ชาตามปลายมือปลายเท้า อาเจียน ความดันต่ำ
ยากลุ่ม taxanes
กลไก
ยับยั้งการสลายของ microtubules
รักษา
มะเร็งเต้านม มะเร็งปอด มะเร็งรังไข่ มะเร็งที่ศีรษะและลำคอ
ผลข้างเคียง
กดไขกระดูก ภาวะคั่งน้ำในร่างกาย อวัยวะส่วนปลายบวม ปลายประสาทผิดปกติ
กลุ่มฮอร์โมน
ยากลุ่มสเตียรอยด์
รักษา
มะเร็งต่อมน้ำเหลืองทั้ง Hodgkin’s และnon-Hongkin’s
ผลข้างเคียง
ติดเชื้อง่าย กลูโคสในเลือดสูง
ยาฮอร์โมนเอสโตรเจน
รักษา
มะเร็งเต้านม มะเร็งโรคกระดูกพรุน
ผลข้างเคียง
ร้อนวูบวาบ ประจำเดือนมาผิดปกติ
ยาออกฤทธิ์ต้านฮอร์โมน
รักษา
มะเร็งต่อมลูกหมาก มะเร็งเต้านม
ผลข้างเคียง
ร้อนวูบวาบ เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ
ยากลุ่มโปรเจสติน
รักษา
มะเร็งเยื่อบุมดลูก มะเร็งเต้านม มะเร็งของไต
ผลข้างเคียง
หลอดเลือดหัวใจอุดตัน
มะเร็งมุ่งเป้า
ยาโมโนโคลนอลแอนติบอดี
Trastuzumab
กลไก
จับกับ HER-2 ทำให้ระงับการส่งสัญญาณไปกระตุ้นการเติบโตของมะเร็ง
รักษา
มะเร็งเต้านมที่แพร่กระจายไปแล้ว
ผลข้างเคียง
ภาวะหัวใจล้มเหลวคั่ง อาเจียน ปวดท้อง
Rituximab
กลไก
กระตุ้นให้ระบบคุ้มกันให้มากำจัดเซลล์มะเร็ง
รักษา
มะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด B-cell lymphoma
ผลข้างเคียง
หลอดลมบีบเกร็ง กดไขกระดูก
Cetuximab
กลไก
จับกับ EGFR ทำให้กระตุ้นการเจริญเติบโตไม่ได้
รักษา
มะเร็งศีรษะและลำคอ มะเร็งลำไส้ส่วนล่าง
ผลข้างเคียง
ความดันต่ำ หายใจลำบาก
Alemtuzumab
กลไก
จับกับ CD52 กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันให้มากำจัดเซลล์มะเร็ง
รักษา
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดB-cell chronic lymphocytic leukemia
ผลข้างเคียง
ความดันต่ำ หลอดลมบีบเกร็ง กดไขกระดูก
ยาโมเลกุลขนาดเล็ก
Imatinib
รักษา
Gastrointestinal stromal tumor
Dasatinib
รักษา
มะเร็งเม็ดเลือดขาว มะเร็งที่ดื้อยา imatinib
Nilotinib
รักษา
Chronic myeloid leukemia มะเร็งดื้อยา imatinib
ผลข้างเคียง
มีของเหลวคั่งในร่างกาย เลือดออกง่าย คลื่นไฟฟ้าหัวใจผิดปกติ
ปฏิกิริยา
ยับยั้งเอนไซน์ CYP450
กลุ่มอื่นๆ
Mitotane
กลไก
รบกวนการทำงานของไมโตครอนเดรียในต่อมหมวกไตชั้นนอก
รักษา
มะเร็งต่อมหมวกไตชั้นนอก
ผลข้างเคียง
ซึมเศร้า มึนศีรษะ ผื่น
Asparaginase
รักษา
ALL ในเด็ก
ผลข้างเคียง
อาจแพ้ยาอย่างรุนแรง และเสียชีวิตได้
กลไก
เร่งปฏิกิริยา hydrolysis
ยากดภูมิคุ้มกัน
กลุ่มออกยับยั้งเอนไซม์แคลซินิวริน
Cyclosporin A ( CsA )
รักษา
Acute graft rejection
กลไก
ยับยั้งเอนไซม์ calcineurin
ผลข้างเคียง
แขน ขาสั่น น้ำตาลในเลือดสูง ไขมันในเลือดสูง
Tacrolimus
กลไก
เหมือน cyclosporin แต่ฤทธิ์แรงกว่า 100 เท่า
รักษา
ผู้ป่วยที่ได้รับการปลูกถ่ายอวัยวะ
ผลข้างเคียง
ปวดศีรษะ นอนไม่หลับ ชัก อาจผมร่วง
กลุ่มยาที่มีพิษต่อเซลล์
Azathioptine
รักษา
ข้ออักเสบรูมาตอยด์ โลหิตจาง เลือดออกง่าย
ผลข้างเคียง
ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำกว่าโลหิตจาง คลื่นไส้ ตัวเหลือง ผมร่วง
กลไก
ยับยั้งการสร้าง RNA DNA และโปรตีน
Mycophenolate mofetil
รักษา
Acute graft rejection
ผลข้างเคียง
กดไขกระดูก ตับอ่อนอักเสบ ท้องร่วง อาเจียน
กลไก
ยับยั้งเอนไซม์ inosine monophosphate dehydrogenase
Sirolimus
รักษา
Acute graft rejection
ผลข้างเคียง
กดไขกระดูก ภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ
กลไก
ยับยั้งการทำงานของ mammalian target of rapamycin
Leflunomide
รักษา
ข้ออักเสบรูมาตอยด์
ผลข้างเคียง
เม็ดเลือดขาวต่ำ ติดเชื้อง่าย
กลไก
ยับยั้งการสังเคราะห์ pyrimidine
กลุ่มสารยับยั้ง Cytokines
Anti-IL-2 receptor antibody
รักษา
ผู้ป่วยที่มีการปลูกถ่ายไต
ผลข้างเคียง
อาจแพ้ยา
กลไก
ยับยั้งการกระตุ้น lymphocyte
Anti-CD2
รักษา
โรคสะเก็ดเงิน
ผลข้างเคียง
ไข้ ติดเชื้อง่าย ห้ามใช้ในผู้ที่เป็น HIV
กลไก
ลดการแบ่งตัว ยับยั้งการกระตุ้น และทำลาย T cell
Anti-TNF-α antibody
รักษา
ข้ออักเสบรูมาตอยด์ Crohn’s disease
ผลข้างเคียง
ผื่นแดง ปวดหัว ปวดท้อง ติดเชื้อได้ง่าย
กลไก
เพิ่มการส่งเม็ดเลือดขาวไปบริเวณที่อักเสบ
Anti-IqE mAbs
รักษา
หอบหืดจากภูมิแพ้
ผลข้างเคียง
เสี่ยงต่อการติดเชื้อเพิ่มขึ้น ปวดหัว
กลไก
ปิดกั้นการจับตัว IqE กับ Fc receptor
Anti-lymphocyte globulin
รักษา
ภาวะปฏิเสธการปลูกถ่ายไตแบบเฉียบพลัน
ผลข้างเคียง
ไข้ หนาวสั่น เม็ดเลือดขาวต่ำ ตุ่มตามผิวและข้อ
กลไก
ยับยั้งการกระตุ้น และเกิดการทำลาย T cell
กลุ่มอดรีโนคอร์ติคอยด์
รักษา
โรคภูมิแพ้ตัวเอง ภาวะผู้รับปฏิเสธของเซลล์ของผู้ให้ในการปลูกถ่ายไขกระดูก
ผลข้างเคียง
หน้ากลมคล้ายพระจันทร์ ติดเชื้อง่าย ระดับน้ำตาลในเลือดสูง
กลไก
ยับยั้งการสร้าง mRNA ของโปรตีนหลายชนิดรวมทั้ง cytokine ชนิดต่างๆ