Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
3.1.4การดูแลความสะอาดร่างกาย - Coggle Diagram
3.1.4การดูแลความสะอาดร่างกาย
การดูแลความสะอาดของผิวหนัง/ การอาบน้ำ (Bathing)
แบ่งออกเป็น
การอาบน้ำที่ห้องน้ำ (Bathing in bath room/ Shower)
เป็นการช่วยเหลือพาผู้ป่วยไปทำความสะอาดร่างกายในห้องน้ำ
การอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียงเฉพาะบางส่วน (Partial bath)
เป็นการทำความสะอาดร่างกายผู้ป่วยที่ช่วยเหลือตัวเองได้บ้าง ไม่สามารถอาบน้ำเช็ดตัวได้ครบทุกส่วน พยาบาลต้องช่วยเช็ดบางส่วนที่ผู้ป่วยไม่สารถเช็ดเองได้
การอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียงชนิดสมบูรณ์ (Complete bed bath)
เป็นการทำความสะอาดร่างกายโดยการอาบน้ำเช็ดตัวให้ผู้ป่วยที่ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ทั้งหมด หรือผู้ป่วยที่จำกัดการเคลื่อนไหวบนเตียง ซึ่งต้องนอนบนเตียง หรือนอนติดเตียง
จุดประสงค์การอาบน้ำาผู้ป่วยบนเตียง
ประเมินการเคลื่อนไหวของร่างกายและส่งเสริมการออกกำลังกายของข้อต่าง
สังเกตความผิดปกติของผิวหนัง
ให้ผู้ป่วยรู้สึกสบาย สดชื่นและผ่อนคลาย
กระตุ้นการไหลเวียนของโลหิตและปูองกันแผลกดทับ
กำจัดสิ่งสกปรก ที่สะสมบนผิวหนังและส่งเสริมความมั่นใจในตนเอง
การนวดหลัง (Back rub or back massage)
มีหลักการนวดหลัง
ไม่นวดแรงเกินไปจนผู้ป่วยเจ็บ
นวดเป็นจังหวะสม่ำเสมอ
ไม่นวดบริเวณที่มีการอักเสบ มีแผล กระดูกหัก ผู้ป่วยโรคหัวใจ ภาวะมีไข้ โรคผิวหนัง โรคมะเร็งระยะลุกลามแพร่กระจาย
เลือกใช้แป้งหรือโลชั่นหรือครีม เพียงอย่างใดอย่างหนึ่ง
จัดท่าให้ผู้ป่วยสุขสบาย
ใช้เวลานวดประมาณ 5-10 นาที
จุดประสงค์การนวดหลัง
ให้กล้ามเนื้อผ่อนคลาย ลดความตึงตัว
กระตุ้นผิวหนังและต่อมเหงื่อให้ทำงานดีขึ้น
ป้องกันแผลกดทับ
สังเกตความผิดปกติของผิวหนังบริเวณหลัง
กระตุ้นการไหลเวียนโลหิต
วิธีปฏิบัติ
เลื่อนผ้าห่มมาบริเวณก้นกบ ปูผ้าเช็ดตัวทับบนผ้าห่ม ถ้านอนตะแคงให้ปู ผ้าเช็ดตัวตามแนวยาวบนหลังผู้ป่วย เพื่อป้องกันผ้าปูที่นอนเปื้อนและไม่ให้ผู้ป่วยรู้สึกอาย
ทาแป้งหรือทาครีม หรือโลชั่น (เพียงอย่างเดียว)
จัดท่านอนคว่ำและชิดริมเตียงด้านพยาบาลยืนมีหมอนเล็ก รองใต้หน้าอก ศีรษะไปข้างใดข้างหนึ่ง มือเหยียดตรงไปตามลำตัวถ้านอนคว่ำไม่ได้ให้นอนตะแคง
นวดบริเวณหลังเรียงลำดับตามขั้นตอน
7.3 Kneading
7.4 Beating
7.2 Friction
7.5 Hacking
7.1 Stroking
7.6 Clapping
7.7 Stroking
ล้างมือ
สวมเสื้อผ้าให้ผู้ป่วยและจัดให้นอนในท่าที่สบาย
นำเครื่องใช้ต่าง มาวางที่โต๊ะข้างเตียง กั้นม่านให้มิดชิด
เก็บของเครื่องใช้ไปทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
แนะนำตนเองบอกให้ผู้ป่วยทราบและอธิบายวัตถุประสงค์
ลงบันทึกทางการพยาบาล
การดูแลความสะอาดปากและฟัน
วัตถุประสงค์
กำจัดกลิ่นปาก ลมหายใจสดชื่น ป้องกันฟันผุ
ลดการอักเสบของเหงือก กระพุ้งแก้ม
ปากและฟันสะอาด มีความชุ่มชื่น
สังเกตฟัน เหงือก กระพุ้งแก้ม ลิ้น มีแผล หรือการติดเชื้อ หรือเลือดออกหรือฝ้าในช่องปาก
หลักการทำความสะอาดปากและฟัน
ผู้ป่วยที่มีปัญหาในช่องปาก มีแผล ปากแห้ง ไม่สามารถรับประทานอาหาร และน้ำทางปากได้ ต้องทำความสะอาดปากและฟันให้ทุก 2 ชั่วโมง
ผู้ป่วยที่ไม่รู้สึกตัว พยาบาลต้องทำความสะอาดปากและฟันให้เป็นพิเศษ สำลีที่ใช้เช็ดทำความสะอาดต้องเปลี่ยนบ่อย
แปรงฟันทุกซี่ ทุกด้าน นาน 5 นาที
วิธีการทำความสะอาดปากและฟันผู้ป่วยที่ช่วยตนเองได้
ให้บ้วนปากด้วยน้ำสะอาด และแปรงฟันตามขั้นตอน
7บ้วนปากด้วยน้ำสะอาด
ปูผ้ากันเปื้อนใต้คาง วางชามรูปไตใต้คาง
8 แปรงลิ้น
ล้างมือและสวมถุงมือ
9ให้บ้วนปากและกลั้วคอด้วยน้ำยาบ้วนปาก เพื่อให้ปากสะอาดสดชื่น
ให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าศีรษะสูง หรือท่านั่ง
10ถ้าริมฝีปากแห้ง ให้ทาด้วยวาสลินทาปาก หรือครีมป้องกันปากแห้งแตกเพื่อให้ริมฝีปากนุ่ม ไม่แตก
นำเครื่องใช้ไปที่เตียงผู้ป่วย เพื่อประหยัดเวลาและแรงงาน
11เก็บของใช้ไปทาความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
พยาบาลแนะนำตนเอง บอกให้ผู้ป่วยทราบและอธิบายวัตถุประสงค์ และวิธีการทำความสะอาดปากและฟันอย่างง่ายเพื่อความร่วมมือ
12ลงบันทึกทางการพยาบาล
วิธีทำความสะอาดปากฟันผู้ป่วยที่ช่วยเหลือตัวเองได้น้อย
ตรวจดูสภาพของเยื่อบุปาก เหงือก ฟัน และลิ้น
ทำความสะอาดเหมือนการแปรงฟันด้านใน ด้านบดเคี้ยวให้ทั่ว
ใช้ไม้กดลิ้น พันด้วยผ้าก๊อซเพื่อช่วยอ้าปาก เพื่อความสะดวกในการทำความสะอาดปาก ฟันด้านใน ด้านบดเคี้ยว และลิ้น
สูบฉีดล้างช่องปากให้ทั่ว ดูดน้ำออกให้หมด
ทำความสะอาดเหมือนการแปรงฟันด้านนอก และเหงือกให้ทั่วอย่างถูกวิธี
เช็ดปากให้ผู้ป่วย ถ้าริมฝีปากแห้งทาด้วยวาสลิน
ใช้ไม้พันสำลีชุบน้ำยาบ้วนปาก
เก็บของใช้ไปทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
ตรวจดูสภาพของปากและฟัน
ลงบันทึกทางการพยาบาล
ใช้ลูกสูบยางดูดน้ำฉีดล้างช่องปากและในซอกระหว่างกระพุ้งแก้มและฟัน
การดูแลความสะอาดของเล็บ
จุดประสงค์เพื่อ
ให้เล็บสะอาด และสุขสบาย
ปูองกันการเกิดเล็บขบ
วิธีการปฏิบัติ
ยกอ่างน้ำออก เช็ดมือหรือเท้าให้แห้ง
ปูกระดาษรอง ตัดเล็บให้ปลายเล็บตรงและข้างไม่โค้งไม่ตามซอกเล็บ
ใช้ผ้าเช็ดตัวถูสบู่พอกขัดตามซอกเล็บ ง่ามนิ้ว ถ้าเล็บสกปรกมากอาจใช้ปลายตะไบแคะสิ่งสกปรกออก
ใช้ตะไบถูเล็บให้ขอบเล็บเรียบ เพื่อปูองกันผิวหนังเกิดแผลถลอกจากการขีด
คลี่ผ้าเช็ดตัวรองอ่างน้ำ แช่มือ หรือเท้าสักครู่ เพื่อให้เล็บและขี้เล็บอ่อนตัว
เปลี่ยนน้ำล้างมือหรือล้างเท้าอีกครั้งหนึ่ง เช็ดให้แห้ง
ยกเครื่องใช้ไปที่เตียงผู้ป่วย จัดวางให้เรียบร้อยเพื่อสะดวกในการใช้
เก็บของใช้ไปทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย เก็บเศษเล็บทิ้งในถังขยะติดเชื้อ กรรไกรตัดเล็บและตะไบเล็บ ทำความสะอาดด้วยสำลีชุบ แอลกอฮอล์70%
แนะนำตัวและอธิบายให้ผู้ป่วยทราบวัตถุประสงค์
ลงบันทึกทางการพยาบาล
การดูแลความสะอาดของเล็บ
จุดประสงค์เพื่อ
ให้เล็บสะอาด และสุขสบาย
ป้องกันการเกิดเล็บขบ
วิธีการปฏิบัติ
ยกอ่างน้ำออก เช็ดมือหรือเท้าให้แห้ง
ปูกระดาษรอง ตัดเล็บให้ปลายเล็บตรงและข้างไม่โค้งไม่ตามซอกเล็บ
ใช้ผ้าเช็ดตัวถูสบู่พอกขัดตามซอกเล็บ ง่ามนิ้ว ถ้าเล็บสกปรกมากอาจใช้ปลายตะไบแคะสิ่งสกปรกออก
ใช้ตะไบถูเล็บให้ขอบเล็บเรียบ เพื่อปูองกันผิวหนังเกิดแผลถลอกจากการขีด
คลี่ผ้าเช็ดตัวรองอ่างน้ำ แช่มือ หรือเท้าสักครู่ เพื่อให้เล็บและขี้เล็บอ่อนตัว
เปลี่ยนน้ำล้างมือหรือล้างเท้าอีกครั้งหนึ่ง เช็ดให้แห้ง
ยกเครื่องใช้ไปที่เตียงผู้ป่วย จัดวางให้เรียบร้อยเพื่อสะดวกในการใช้
เก็บของใช้ไปทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย เก็บเศษเล็บทิ้งในถังขยะติดเชื้อ กรรไกรตัดเล็บและตะไบเล็บ ทำความสะอาดด้วยสำลีชุบ แอลกอฮอล์70%
แนะนำตัวและอธิบายให้ผู้ป่วยทราบวัตถุประสงค์
ลงบันทึกทางการพยาบาล
การดูแลความสะอาดของตา
จุดประสงค์เพื่อ
ความสุขสบายของผู้ป่วย
ส่งเสริมภาพลักษณ์ของผู้ป่วย
กำจัดขี้ตาทำให้ดวงตาสะอาด
วิธีปฏิบัติ
ใช้สำลีชุบ 0.9% NSS พอหมาด เช็ดจากหัวตาไปหางตา
พลิกตัวผู้ป่วยตะแคงด้านตรงข้าม และทำความสะอาดตาอีกข้างหนึ่งด้วย วิธีเดียวกัน
ใส่ถุงมือสะอาด
สังเกตลักษณะและจำนวนของขี้ตา รวมทั้งสภาพของตาว่าบวม แดง หรือไม่
จัดให้ผู้ป่วยนอนนอนตะแคงด้านที่ต้องการทำความสะอาด
เก็บของใช้ทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย สำลีทิ้งลงถังขยะติดเชื้อ
ยกของใช้ไปที่เตียงผู้ป่วย จัดวางให้สะดวกในการใช้
ลงบันทึกทางการพยาบาล
แนะนำตัวและอธิบายให้ผู้ป่วยทราบ
การดูแลทำความสะอาดของหู
จุดประสงค์
กำจัดสิ่งสกปรกภายในช่องหู
ทำความสะอาดใบหูและหลังใบหูเครื่องใช้
วิธีปฏิบัติ
สวมถุงมือ และmask
ใช้สำลีชุบ 0.9% NSS หรือน้ำสะอาด เช็ดทำความสะอาดในช่องหู ใบหู และหลังใบหู แล้วเช็ดด้วยผ้าสะอาดจนแห้ง
จัดผู้ป่วยให้อยู่ในท่านอนหงาย เอียงศีรษะไปด้านใดด้านหนึ่งเพื่อจัดท่าที่เหมาะสม
เก็บของใช้ไปทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
ยกเครื่องใช้ไปที่เตียงของผู้ป่วยจัดวางให้สะดวกในการใช้
ลงบันทึกทางการพยาบาล
แนะนำตัวและอธิบายให้ผู้ป่วยทราบวัตถุประสงค์
3.1.4.6 การดูแลทำาความสะอาดของจมูก
จุดประสงค์
ปูองกันสารคัดหลั่งแห้งยึดขนจมูกกับสายที่คาไว้
ป้องกันการเกิดแผลกดทับที่ด้านในรูจมูกจากสายที่คาไว้
กำจัดสิ่งขับถ่ายและสิ่งสกปรกภายในจมูก
วิธีปฏิบัติ
สวมถุงมือ และmask
ใช้สำลีชุบเบนซินเช็ดคราบพลาสเตอร์ออก และเช็ดส่วนที่เป็นยางเหนียวของพลาสเตอร์บนผิวหนังออกให้หมด เช็ดด้วยสำลีชุบน้ าเกลือ และเช็ดตามด้วยสำลีชุบ แอลกอฮอล์
จัดผู้ป่วยให้อยู่ในท่านอนหงาย ศีรษะสูง
ใช้ไม้พันสำลีชุบน้ า หรือ 0.9% NSS บีบพอหมาด เช็ดในรูจมูกเบาโดยรอบ ถ้ามีสายคาที่จมูกอยู่ ให้เช็ดรอบสายที่คาอยู่ในจมูก เพื่อก าจัดสารคัดหลั่งและสิ่งสกปรกในรูจมูก
ยกเครื่องใช้ไปที่เตียงของผู้ป่วยจัดวางให้สะดวกในการใช้
ถ้ามีสายที่คาในรูจมูก ใช้ผ้าก๊อซเช็ดสายที่คาในจมูกส่วนที่อยู่นอกจมูกรวมทั้งบริเวณจมูกให้สะอาดและแห้ง ติดพลาสเตอร์ ยึดสายคาจมูกเปลี่ยนต่ำแหน่งของรอยการติดพลาสเตอร์กับผิวหนังระวังการตึงรั้ง หรือแน่นเกินไป
แนะนำตัวและอธิบายให้ผู้ป่วยทราบวัตถุประสงค์
เก็บของใช้ไปทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
ลงบันทึกทางการพยาบาล
การดูแลความสะอาดของเส้นผมและหนังศีรษะ
วัตถุประสงค์
ความสุขสบายและสดชื่นของผู้ป่วย
ส่งเสริมภาพลักษณ์ของผู้ป่วยและรู้สึกมีความมั่นใจ
ขจัดความสกปรกและสารที่ใส่บนผม และหนังศีรษะเพื่อการตรวจรักษา
วิธีปฏิบัติ
ใช้สำลีชุบน้ าบีบให้หมาดใส่หูข้างละก้อน
ใช้แก้วน้ำตักน้ำราดผมพอเปียก เทแชมพูใส่มือถูกัน ชโลมแชมพูให้ทั่วศีรษะใช้มือทั้งสองข้างเกาหนังศีรษะ
ใช้หวีหรือแปรงสางผมให้ทั่ว สำหรับผู้ป่วยที่ผมสกปรกมากและยุ่ง
ใช้แก้วน้ำตักน้ำราดผมให้ทั่ว โดยราดน้ำที่ละครึ่งศีรษะ ใช้มือลูบฟองยาสระผมจนหมด
เลื่อนรถสระผมฯ เทียบกับขอบเตียงวางศีรษะผู้ป่วยบนผ้าผืนที่ม้วนรองใต้คอจัดชายผ้ายางให้ลงในอ่างล้างผม ใช้ไม้หนีบผ้าหนีบผ้ายางให้ติดกัน
รวบปลายผมบิดให้หมาด เอาสำลีออกจากหู เช็ดใบหู รูหูและหน้าหูและหลังหู จนสะอาดทั่ว
รองผ้าเช็ดตัววางบนผ้าม้วนกลม แล้วรองผ้ายางบนผ้าเช็ดตัวผืนนั้น เพื่อช่วยซับน้าหากหกไหลเลยผ้ายางออกไป และใช้เช็ดผมเมื่อสระเสร็จแล้ว
ปลดผ้ายางออกจากคอผู้ป่วย รวบลงอ่างสระผม ใช้ผ้าเช็ดตัวผืนที่รองใต้ผ้ายางสระผม เช็ดผมให้หมาดพันรวบผม และบอกให้ผู้ป่วยลงนั่งหรือย้ายศีรษะผู้ป่วยวางบนหมอน
จัดผู้ป่วยนอนหงายทแยงมุมกับเตียง ให้ศีรษะอยู่ริมเตียง นำผ้าเช็ดตัวม้วนกลมรองไว้ใต้คอผู้ป่วย
เป่าผมให้แห้ง หวีให้เรียบร้อย
วางของใช้บนรถเข็นสระผมเคลื่อนที่นำไปที่เตียง จัดวางเครื่องใช้ให้สะดวกแก่การหยิบใช้
เก็บของใช้ไปทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย เศษผมและสำลีห้ามทิ้งลงอ่างล้างมือเด็ดขาด
แนะนำตัวและอธิบายให้ผู้ป่วยทราบวัตถุประสงค์
ลงบันทึกทางการพยาบาล
การทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกของชายและหญิง
การทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกของผู้ชาย
ใช้ forceps ใน set หยิบสำลีออกจากชามกลมวางบนผ้าห่อ 4 ก้อนแวาง forceps บนผ้าห่อ
เทน้ำาสบู่ หรือสบู่เหลว บนสำลีในชามกลมพอประมาณ
เตรียมเครื่องมือเครื่องใช้ต่าง มาที่เตียงให้ครบถ้วน วางไว้ในที่เหมาะสม หยิบใช้สะดวก เปิด P-care set
ใช้มือข้างซ้ายจับองคชาต แล้วค่อย รูดหนังหุ้มปลาย
วางภาชนะใส่ขยะหรือกระโถนไว้ใกล้หม้อนอน และชุดชำระไว้ด้านปลายเท้า
เท 0.9% NSS หรือน้ำอุ่น บนสำลีในชามพอประมาณ ใช้เช็ดสะอาดให้เรียบร้อย
ให้ผู้ป่วยยกก้น สอดหม้อนอนด้านแบบเข้าใต้ตะโพก
เลื่อน bed pan ออก คลุมด้วย bed pad และเลื่อนผ้ายางผืนเล็กออก
จัดผู้ป่วยให้นอนหงาย (dorsal position) เปิดเฉพาะส่วนอวัยวะสืบพันธุ์
เอาผ้าปิดตาออก จัดใส่เสื้อผ้าให้เรียบร้อยและจัดให้นอนในท่าที่สุขสบาย
ล้างมือให้สะอาด สวมถุงมือและmask และใช้ผ้าปิดตาผู้ป่วย
เก็บของใช้ไปทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
ยกเครื่องใช้ไปที่เตียง ปิดประตูหรือกั้นม่านให้มิดชิด เพื่อความเป็นส่วนตัวและลดความเขินอาย
ลงบันทึกทางการพยาบาล
แนะนำตัวและอธิบายให้ผู้ป่วยทราบวัตถุประสงค์
การทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกของผู้หญิง
ใช้ forceps ใน set หยิบสำลี4 ก้อนออกจากชามกลมสำลีวางบนผ้าห่อของแล้ววาง forceps บนผ้าห่อของด้วย
ลงบันทึกทางการพยาบาล
เตรียมเครื่องมือเครื่องใช้ต่าง มาที่เตียงให้ครบถ้วน วางไว้ในที่เหมาะสมหยิบใช้สะดวก เปิด P-care set
เทน้ำสบู่ หรือสบู่เหลว บนสำลีในชามกลมพอประมาณ
วางภาชนะใส่ขยะหรือกระโถนไว้ใกล้หม้อนอน และชุดช าระไว้ด้านปลายเท้า
ใช้หัวแม่มือและนิ้วชี้ของมือข้างซ้ายแหวก labia ออก และใช้มือขวาอีกข้างหนึ่งหยิบ forceps คีบสำลีในชาม
ก้อนที่ 2 เช็ดระหว่าง labia majora และ labia minora ใกล้ตัว
ก้อนที่ 3 เช็ดตรงกลางผ่านurethra meatus และ vaginal orifice จนถึง anus วาง forcepsลง เทน้ำสบู่ที่เหลือลงบริเวณvulva
ก้อนที่ 1 เช็ดระหว่าง labia majora และ labia minora ไกลตัว
ให้ผู้ป่วยยกก้น สอดหม้อนอนด้านแบบเข้าใต้ตะโพก และจัดหม้อนอนพอดีตรงก้น การสอดหม้อนอนให้ผู้ป่วยที่ช่วยเหลือตนเองไม่ได้
เท 0.9% NSS หรือน้ำสะอาดบนสำลีในชามกลมพอประมาณเช็ดอวัยวะสืบพันธุ์
จัดผู้ป่วยให้นอนหงาย คลุมผ้าห่มตามแนวขวาง เลื่อนผ้านุ่งขึ้นไปถึงเอว ให้ผู้ป่วยนอนหงายชันเข่าขึ้น เหน็บผ้าห่มคลุมขาให้เรียบร้อย
เลื่อน bed pan ออก คลุมด้วย bed pad ปิด และเลื่อนผ้ายางผืนเล็กออก
ล้างมือให้สะอาด สวมถุงมือและmask และใช้ผ้าปิดตาผู้ป่วย
ให้ผู้ป่วยวางขาลง เอาผ้าปิดตาออก จัดใส่เสื้อผ้าให้เรียบร้อยและจัดให้นอนในท่านอนหงายราบ
ยกเครื่องใช้ไปที่เตียง ปิดประตูหรือกั้นม่านให้มิดชิด เพื่อความเป็นส่วนตัวและลดความเขินอาย
แนะนำตัวและอธิบายให้ผู้ป่วยทราบ
เก็บของใช้ไปทำความสะอาดและเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
กระบวนการพยาบาลในการส่งเสริมสุขอนามัยส่วนบุคคลของผู้ป่วย
การวางแผนการพยาบาล (Planning)
การปฏิบัติการพยาบาล (Implementation)
การวินิจฉัยทางการพยาบาล (Nursing diagnosis)
การประเมินผลการพยาบาล (Evaluation)
การประเมินผู้ป่วย (Health assessment)