Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาต้านโรคมะเร็งเเละยากดภูมิคุ้มกัน - Coggle Diagram
ยาต้านโรคมะเร็งเเละยากดภูมิคุ้มกัน
ยาต้านโรคมะเร็ง(Antineoplastic drugs)
วัฏจักรเซลล์มะเร็ง
การเเบ่งตัวประกอบด้วย 5 ระยะ
S phase
เซลล์สร้างเเละสังเคราะห์ DNA
G2 phase
แบ่งDNAออกเป็นสองเซลล์
G1 phase
เข้าสู่การเเบ่งตัว
โปรตีนเเละเอนไซม์ สร้างDNAเเละRNA
M phase
โครโมโซมมีการหนาตัว
แบ่งตัวเเบบmitosis
เเยกโครโมโซมออกเป็นสองเซลล์
G0 phase
ระยะที่เซลล์อยู่เฉยๆ ไม่มีการเเบ่งตัว
ยาการออกฤทธิ์เเบ่งเป็น2ประเภท
1.Cell cycle-specific drugs (CCS)
ใช้ดีในมะเร็งที่มีอัตราการเเบ่งตัวรวดเร็ว
เช่น มะเร็งเม็ดเลือดเเดง
2.Cell cycle-nonspecific drugs (CCNS)
ใช้ดีในมะเร็งที่มีอัตราการโตของก้อนมะเร็งทั้งต่ำเเละสูง
เเบ่งเป็น 7 กลุ่มยา
1.ยากลุ่ม Alkylating agents
1.5Dacarbazine (DTIC)
กลไกการออกฤทธิ์
ยาเข้าสู่ร่างกายถูกเปลี่ยนเเปลงโดย CYP450
กลายเป็นสารที่มีพิษต่อ
DNA
RNA
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษากลุ่มมะเร็ง
ต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin’s lymphoma
มะเร็งผิวหนัง
1.6Cisplatin, Carboplatin
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
แทรกการเชื่อมจับสาย DNA ของ cancer cell
ยับยั้ง DNA replication และ DNA transcription ของ cancer cell
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษากลุ่มมะเร็ง
อัณฑะ, รังไข่
กระเพาะปัสสาวะ
ปอด
ทางเดินอาหาร
1.4Carmustine
กลไกการออกฤทธิ์
เกิดหมู่AlkylจับสายDNA
ทำให้เซลล์มะเร็งเเบ่งตัวไม่ได้เกิดDNA strand break
เซลล์ตาย
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษามะเร็งสมอง
1.7Busulfan(Myleran)
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
คล้ายกับ Cisplatin
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด CML
ให้ก่อนการปลูกถ่ายไขกระดูก
1.3Chlorambucil
กลไกการออกฤทธิ์
เเทรกเชื่อมจับสายDNAแบบcrosslinking
มะเร็งไม่สามารถสร้างเเละเเบ่งตัวได้
เซลล์ตาย
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเรื้อรัง
รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง Follicular
1.2Ifosfamide (Holoxan; IFOS)
กลไกการออกฤทธิ์
กลไกเหมือน Cyclophosphamide
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ยามีทั้งฉีดเเละรัปประทาน
รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง
รักษามะเร็งต่อมอัณฑะ
รักษามะเร็งของเนื้อเยื่ออ่อน
1.8Mechlorethamine
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
คล้ายกับ Cisplatin
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
เดิม รักษารักษามะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin’s lymphoma
ปัจจุบัน ใช้น้อยลง, เปลี่ยนไปใช้ cyclophosphamide
1.1Cyclophosphamide
กลไกการออกฤทธิ์
ยาเข้าสู่ร่างกายถูกเปลี่ยนเเปลงโดย CYP450
เป็นphophpramide mustard
เข้าในDNAแบบcrosslinking
มีการเติมหมู่alkyl ที่เบส บนสายDNA
กระตุ้นให้เกิดการตายของเซลล์
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ยามีทั้งฉีดเเละรัปประทาน
รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง
รักษามะเร็งเต้านม
รักษามะเร็งหลายชนิดในเด็ก
รักษามะเร็งต่อมน้ำเหลือง
Hodgkin’s, Non-Hodgkin lymphoma
เป็นยากดภูมิคุ้มกันผู้ป่วยที่ปลูกถ่ายอวัยวะ
ผลข้างเคียง
ระบบทางเดินอาหาร
คลื่นไส้ อาเจียน มีแผลในปาก และเบื่ออาหาร
ระบบประสาท
อารมณแปรปรวน เสีย
การทรงตัว เดินเซ หรือชัก
การทำงานของกระดูก
Bone marrow suppression
ไต
เลือดออกในกระเพาะปัสสาวะ
หัวใจ
ผู้ป่วยโรคหัวใจ
ผิวหนัง
ผิวหนังมีสีคล้ำ
ผม
ผมร่วง
เล็บ
มีรอยดำ
การออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์ต่อ cancer cell ในทุกระยะของ cell cycle
3.ยากลุ่ม Anticancer antibiotics
การออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์ต่อ cell ในทุกระยะของ cancer cell cycle
Dactinomycin
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
แทรกเข้าไปในสาย DNA
ของ cancer cell
สาย single-strand ของ DNA
ของ cancer cell แตกหัก
Cancer cell
ไม่สามารถสร้าง/แบ่งตัวได้
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ใช้รักษา
Wilms’ tumor และมะเร็งเนื้อเยื่อเกี่ยวพันในเด็ก
ใช้ร่วมกับยา Vincristine
มะเร็งเยื่อรก (choriocarcinama)
ใช้ร่วมกับยา Methotrexate
มะเร็งในกระดูก Ewing’s tumor
มะเร็งผิวหนัง Kaposi’s sarcoma
Doxorubicin
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยับยั้งTopoisomerase 2
เเทรกไปอยู่ระหว่างDNA base pairsในสายDNA
ปิดกั้นการสังเคราะห์DNA เเละRNA
รบกวนการทำงานของเยื่อหุ้มเซลล์
สร้างอนุมูลอิสระ
ทำให้สายDNAแตก
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษากลุ่มมะเร็ง
เม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน, ต่อมน้ำเหลือง
พลาสมาเซลล์, เต้านม, เยื่อบุโพรงมดลูก
รังไข่, ไทรอยด์ และ ปอด
Mitomycin C
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาเปลี่ยน
แปลงใน cell
เป็นAlkylating agents
ยับยั้ง การสังเคราะห์+ สร้าง
DNA ของ Cancer cell
Cancer cell ไม่
สามารถสร้าง/แบ่งตัวได้
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ใช้รักษา
มะเร็งปากมดลูก มะเร็งปอด มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ
มะเร็งลำไส้ใหญ
Bleomycin
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
จับกับธาตุเหล็กได้สารประกอบเชิงซ้อนของยากับเหล็ก
ทำปฏิกิริยากับออกซิเจนได้อนุมูลอิสระ
เกิดการเเตกของDNA
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษากลุ่มมะเร็ง
อัณฑะ, ผิวหนัง
ต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin’s และ Non-hodgkin lymphoma
ผลข้างเคียงยากลุ่ม
ระบบทางเดินอาหาร
เบื่ออาหาร คลื่นไส้ เยื่อบุในช่องปากอักเสบ อาเจียน
ผิวหนัง และ ผม
ผิวไวต่อการฉายรังสี, ผมร่วง
Mitomycin
มีพิษต่อไต และเกิดพังผืดในปอด
การทำงานของกระดูก และระบบเลือด
กดการทำงานของไขกระดูก
Doxorubicin
มีพิษต่อหัวใจ
Bleomycin
มีพิษต่อปอด มีโอกาสแพ้ยา
อย่างรุนแรงและเสียชีวิตได้
4.ยากลุ่มสารสกัดจากพืชธรรมชาติ(Natural and semi-synthetic products)
4.1 ยากลุ่ม vinca alkaloids สกัดจากพืช
Vincristine
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษากลุ่มมะเร็ง
เม็ดเลือดขาวชนิด ALL
ต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin’s
และ Non-hodgkin lymphoma
รักษามะเร็งในเด็ก
Wilms’ tumor
Ewing’s sarcoma
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาจับกับโปรตีน
Tubulin
ยับยั้งการประกอบตัวของ
microtubules, mitotic spindle
Cancer cell หยุดเจริญเติบโต
ในระยะ M phase
Vinblastine
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษากลุ่มมะเร็ง
ต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin’s
และ non-Hodgkin lymphoma
อัณฑะ, เต้านม
Vinorelbine
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
Non-small cell lung cancer และมะเร็งเต้านม
4.2 ยากลุ่ม taxanes
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
คล้ายกับยากลุ่ม vinca alkaloids
ได้เเก่Paclitaxel (Taxol®), Docetaxel (Taxotere®), Cabazitaxel
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษากลุ่มมะเร็ง
เตานม, ปอด, รังไข่, ศีรษะและคอ
ยา Cabazitaxel
ใช้ร่วมกับ steroids รักษามะเร็ง
ต่อมลูกหมากระยะแพร่กระจายและดื้อยา
ผลข้างเคียงยากลุ่ม “Vinca alkaloids”
การทำงานของกระดูก และระบบเลือด
กดไขกระดูก
ระบบทางเดินอาหาร
คลื่นไส้ อาเจียน เบื่อ
อาหาร ท้องเดิน ปวดท้อง
Vincistine
มีพิษต่อระบบประสาทกล้ามเนื้อ
อาการอื่น ๆ
ความดันโลหิตต่ำ,
phlebitis บริเวณที่ให้ยา
ผลข้างเคียงยากลุ่ม “Taxanes”
Paclitaxel
เกิดภาวะคั่งน้ำในร่างกาย
ปฏิกิริยาแพ้ยา
ผื่นลมพิษ หายใจลำบาก
อาการอื่น ๆ
อวัยวะส่วนปลายบวม
ระบบทางเดินอาหาร
คลื่นไส้ อาเจียน
การทำงานของกระดูก และระบบเลือด
กดไขกระดูก ทำให้เม็ดเลือดขาวและเกล็ดเลือดต่ำ
5.ยากลุ่มฮอร์โมน (Hormone and hormone antagonists)
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
มะเร็งที่แพร่กระจายไปแล้ว
ใช้ป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำหลังการรักษา
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาลดระดับปริมาณ hormone ในร่างกาย
ขัดขวางการส่งสัญญาณ
ของ hormone ไปที่ cancer cell
ลด Hormone ที่ไป
กระตุ้นการเติบโต
ของ cancer cell
Cancer cell ไม่
สามารถสร้าง/แบ่งตัวได้
Glucocorticoids
ได้เเก่ Prednisolone, Prednisone, Hydrocortisone
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษากลุ่มมะเร็ง
ต่อมน้ำเหลืองชนิด Hodgkin’s และ
Non-hodgkin lymphoma
เม็ดเลือดขาวชนิด ALL
ผลข้างเคียง
มีโอกาสติดเชื้อง่าย
กระดูกพรุน (osteoporosis)
กลูโคสในเลือดสูง (hyperglycemia)
Antiestrogens
ได้เเก่Tamoxifen, Toremifene, Raloxifene
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ใช้รักษา
Tamoxifen: ตัวเลือกแรก ใช้รักษามะเร็งเต้านม
Toremifene: มะเร็งเต้านม
Raloxifene: ปñองกันการเกิดมะเร็งกระดูกพรุน
ผลข้างเคียง
Tamoxifen: ร้อนวูบวาบ, คลื่นไส้, อาเจียน
Toremifene: มีเลือดประจำเดือนผิดปกต
Raloxifene:ใช้ระยะยาว เสี่ยงเกิด
thromboembolic diseases
Androgen (anti androgens)
ได้เเก่Goserelin, Leuprolide, Abarelix
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
Goserelin , Leuprolide
มะเร็งเต้านมที่แพร่กระจาย
มะเร็งต่อมลูกหมาก
Abarelix
บรรเทาอาการผู้ป่วยมะเร็งต่อมลูกหมากระยะสุดท้าย
ผลข้างเคียง
ร้อนวูบวาบ, เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ
ระยะแรก cancer cell จะเติบโตไวมาก
Progestins
ได้เเก่Megestrol acetate
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ใช้รักษา
Endometrial carcinoma, มะเร็งเต้านม, มะเร็งไต
ผลข้างเคียง
Progestins เพิ่มอุบัติการณ์ การเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน
2.ยากลุ่ม Antimetabolites/Antineoplastic agents
2.1 Antifolate/Folate antagonist
Methotrexate
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาต้านโฟเลตออกฤทธิ์ยับยั้งDHFR
เปลี่ยนDihydrofolate
เป็นTetrahydrofolate
1 more item...
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษากลุ่มมะเร็ง
ศีรษะและคอ,
ปอด
มะเร็งรก
เม็ดเลือดขาวชนิด ALL
ต่อมน้ำเหลืองชนิด non-Hodgkin lymphoma
กระดูก และ เต้านม
Pemetrexed
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษามะเร็ง ปอดและตับอ่อน
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาถูก
metabolite
สารที่มีฤทธิ์ยับยั้งการสังเคราะห์+ สร้าง สารตั้งต้นของ DNA, RNA, โปรตีน
Cancer cell ไม่สามารถสราง/
แบ่งตัวได้
ผลข้างเคียงยากลุ่ม
ตั้งครรภ์
ทำให้แท้ง และเด็กในครรภ์ พิการได้
ตับ/ไต
พิษต่อตับ พิษต่อไต
ระบบเลือด
จำนวนเม็ดเลือดขาวลดลง
ผู้ป่วยเสี่ยงติดเชื้อมากขึ้น
จำนวนเกล็ดเลือด
ลดลง เลือดออกได้ง่าย
ผิวหนัง
ผิวไวต่อแสงแดด
ระบบทางเดินอาหาร
คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร เยื่อบุในช่องปากอักเสบ
ผม
ผมร่วง
การออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์ต่อระยะ S ของ cancer cell cycle
2.2 Purine analogs
6-mercaptopurine (6-MP)
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาเข้าสู่
กระแสเลือด
จะเปลี่ยนเป็นRibonucleotide
ออกฤทธิ์ยับยั้งPurine
1 more item...
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษา มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด ALL, AML, ANLL
6-thioguanine (6-TG)
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
คล้ายกับ 6-MP
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษา มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด ANLL, AML
Fludarabine
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
แทรกการเชื่อมจับสาย DNA
ยับยั้งการสร้าง DNA ของ Cancer cell
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด CLL
มะเร็งต่อมน้ำเหลืองที่ไม่รุนแรง
ผลข้างเคียงยากลุ่ม
ระบบทางเดินอาหาร
คลื่นไส้ อาเจียน อุจจาระร่วง
มีแผลในปาก หรือริมฝีปาก
การทำงานของกระดูก
leucopenia, thrombocytopenia
ตับ
พิษต่อตับ
อาการอื่น ๆ
อุจจาระสีดำ
ปัสสาวะหรืออุจจาระเป็นเลือด
ไอหรือเสียงแหบ ออนเพลียตัวตาเหลือง
2.3 Pyrimidine analogs
5-fluorouracil (5-FU)
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยับยั้งการทำงานของ
thymidylate synthase
Cancer cell ไม่สามารถ
สังเคราะห์ + สร้าง DNA, RNA
Cancer cell ไม่สามารถ
สร้าง/แบ่งตัวได้
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
ฉีดทาง IV ใช้รักษากลุ่มมะเร็ง
เต้านม
กระเพาะอาหาร
ตับอ่อน, ลำไส้ใหญ
ชนิดทา ใช้รักษา
มะเร็งผิวหนังชนิด basal cell carcinoma
Capectibine
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
คล้ายกับ 5-FU
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษามะเร็งเต้านมที่แพร่กระจาย
รักษามะเร็งลำไส้ใหญ่ที่แพร่กระจาย
Cytarabine
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาไปเติม
phosphate
เข้าแทรกกระบวนการเชื่อมต่อ
สาย DNA ของ cancer cell
ยับยั้ง การสร้าง DNA
ของ cancer cell
1 more item...
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด AML
Gemcitabine
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
คล้ายกับ Cytarabine
การนำไปใช้รักษาในคลินิก
รักษากลุ่มมะเร็ง
, ปอด, รังไข่, กระเพาะปัสสาวะ
กระเพาะอาหาร, ศีรษะและคอ
ตับอ่อนที่แพร่กระจาย
ผลข้างเคียงยากลุ่ม
การทำงานของกระดูก
กดการสร้างเม็ดเลือด
การทำงานของไขกระดูก
ผิวหนัง
ผิวไวต่อแสงแดด
เล็บ
มีรอยดำ
ผม
ผมร่วง
อาการอื่น ๆ
อ่อนเพลียไม่มีแรง
ระบบทางเดินอาหาร
คลื่นไส้ อาเจียน พะอืดพะอม อุจจาระร่วง
มีแผลริมฝีปาก แผลในช่องปาก
6.ยามะเร็งมุ่งเป้า(Targeted gene therapy)
Targeted
Therapy
6.1ยาโมโนโคลนอลแอนติบอดี
(Monoclonal antibodies)
Transtuzumab
ได้เเก่Herceptin®
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาจับกับ HER-2
receptor
HER-2 receptor ส่งสัญญาณไปกระตุ้น
การเจริญเติบโตของ cancer cell ไม่ได้
1 more item...
Clinical use
มะเร็งเต้านมที่แพร่กระจาย
ผลข้างเคียง
อาจเกิดภาวะหัวใจล้มเหลว (CHF)
คลื่นไส้, อาเจียน, ปวดท้อง
Rituximab
ได้เเก่Rituxan®
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาจับกับ CD20
ที่ผิว B cell
กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน
มากำจัด cancer cell
1 more item...
Clinical use
มะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด B-cell lymphoma
ผลขuางเคียง
Infusion reaction
เช่น BP drop, หลอดลมบีบเกร็ง, angioedema
กดไขกระดูก
Cetuximab
ได้เเก่Erbitux®
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาจับ
EGFR
ไม่สามารถรับสัญญาณ ที่กระตุ้นการ
เจริญเติบโตของ cancer cell ได้
1 more item...
Clinical use
มะเร็งศีรษะ, ลำคอ, มะเร็งลำไส้ส่วนล่าง
ผลข้างเคียง
ในระยะแรก อาจพบ BP drop และหายใจลำบาก
Alemtuzumab
ได้เเก่Campath®
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาจับกับ
CD52
กระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกันมา
กำจัด cancer cell
1 more item...
Clinical use
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด BCLL
ผลขuางเคียง
คล้ายกับ Rituximab
6.2ยาโมเลกุลขนาดเล็ก
(Small molecules)
Imatinib
ได้แก่ Gleevec®
Clinical use
Gastrointestinal stromal tumor
มะเร็งเม็ดเลือดขาว
Dasatinib
ได้เเก่Sprycel®
Clinical use
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด CML และ
ALL
มะเร็งที่ดื้อต่อยา Imatinib
Nilotinib
ได้แก่Tasigna®
Clinical use
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด CML และ
ALL
มะเร็งที่ดื้อตQอยา Imatinib
ปฏิกิริยาระหว่างยา
ยาไปยับยั้งเอนไซมV CYP450 [CYP3A4, CYP2C9, CYP2D6]
ยาต้านเชื้อราในกลุ่ม Azole และ Erythromycin
การออกฤทธิ์ของยา
ยับยั้ง Molecular signaling
ที่ไปกระตุ้น cell มะเร็ง ให้เพิ่มจำนวนและเจริญเติบโต
ผลข้างเคียง
กดไขกระดูกทำให้neutrophil ต่ำ
Dasatinib และ Nilotinib
พิษต่อตับ, เกล็ดเลือดต่ำ เลือดออกได้ง่าย
ของเหลวคั่ง เช่น บวมน้ำ, มีน้ำใน
7.ยากลุ่มอิ่นๆ (Other anticancer agents)
Asparaginase
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาเร่งปฏิกิริยา hydrolysis
Cancer cell ขาดสารที่ใช้แบ่งตัวและเติบโต
Cancer cell ไม่สามารถสร้าง/แบ่งตัวได้
Clinical use
มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด ALL ใน
เด็ก
ผลข้างเคียง
ปฏิกิริยาแพ้รุนแรง จนเสียชีวิตได้
Mitotane
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ทำให้ไมโตครอนเดรียในเซลล์ต่อมหมวกไตชั้นนอกฝ่อลง
ลดการสร้าง cortisol
Clinical use
มะเร็งต่อมหมวกไตชั้นนอก
ผลข้างเคียง
Depression, Dizziness, Skin rash
คลื่นไส้, อาเจียน, เบื่ออาหาร
อุจจาระร่วง, กล้ามเนื้ออ่อนแรง
ยากดภูมิคุ้มกัน(Immunosuppressive agents)
ทางการแพทย์
กดภูมิคุ้มกันที่
เฉพาะเจาะจง
เช่น- ป้องกันการเกิด Rhhemolytic diseasesในทารกแรกเกิด
รักษาโรคภูมิคุ้มกันต้าน
ตัวเอง (autoimmune diseases)
เช่น- RA - Psoriasis - SLE
ป้องกันและรักษาการเกิดภูมิคุ้มกันจากเนื้อเยื่อที่ปลูกถ่าย
เช่น- ภาวะ graft versushost disease(GVDH) จากการปลูกถ่าไขกระดูก
ป้องกันและรักษา
โรคที่ภูมิคุ้มกันร่างกาย
ทำงานมากผิดปกติ
เช่น- ภาวะ acute graftrejection จากการปลูกถ่ายอวัยวะ
กลุ่มยับยั้งเอนไซม์แคลซินิวริน
(Calcineurin inhibitors)
กลุ่มยับยั้งเอนไซม์แคลซินิวริน (Calcineurin inhibitors)
Cyclosporin A (CsA)
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยายับยั้งเอนไซม์
calcineurin
ยับยั้งสร้างและหลั่ง IL2 จาก T cell
ยับยั้งกระตุ้นการแบ่งตัว/
สร้าง cancer cell
Clinical use
GVHD
โรคภูมิคุ้มกันต้านตัวเอง
Acute graft rejection
ผลข้างเคียง
อาจพบ : BP สูง
กดไขกระดูกน้อย
พิษต่อไต, ต่อระบบประสาท
Tacrolimus (FK506®)
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
คล้ายกับ Cyclosporin
Clinical use
ใช้แทน Cyclosporin
มีผลข้างเคียงน้อย และลดขนาดของยา corticosteroids ที่ใช้ร่วม
ผลข้างเคียง
คล้ายกับ Cyclosporin
พิษต่อระบบประสาท
อาจพบผมร่วงได
กลุ่มยาที่มีพิษต่อเซลล์
(Cytotoxic agents)
กลุ่มยาที่มีพิษต่อเซลล์(Cytotoxic agents)
Azathioprine (Imuran®)
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยับยั้งการสร้าง DNA, RNA และโปรตีน
Clinical use
โรคภูมิคุ้มกันต้านตัวเอง
Acute graft rejection
ผลข้างเคียง
กดไขกระดูก
คลื่นไส้, อาเจียน
ตัวเหลือง, ตาเหลือง, ผมร่วง, กล้ามเนื้ออ่อนแรง
Mycophenolate mofetil (MMF)
ได้เเก่
Cellcept®
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยับยั้งการแบ่งตัวของ B และ T lymphocytes
ยับยั้งการสร้าง DNA, RNA และโปรตีน
Clinical use
พบบ่อย
ท้องร่วง อาเจียน
กดไขกระดูก, เม็ดเลือดขาวต่ำ, เสี่ยงต่อการติดเชื้อ
พบน้อย
พิษต่อตับ, มีผื่น, ปวดกล้ามเนื้อ
ความผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลาง
Sirolimus หรือ Everolimus
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยับยั้ง mTOR
ยับยั้งการเจริญและแบ่งตัวของ T cell
ยับยั้งการตอบสนองของ T cell ต่อ IL-2
Clinical use
Acute graft rejection
ใช้กดระบบภูมิคุ้มกัน
ผลข้างเคียง
ภาวะโพแทสเซียมต่ำในเลือด
หากใช้ยา Sirolimus ร่วมกับ Cyclosporine จะเป็นพิษต่อไต
กดไขกระดูก, เกร็ดเลือดและเม็ดเลือดขาวต่ำ, ซีด
Leflunomide
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยับยั้งการสังเคราะห์
pyrimidine
ยับยั้งการสร้าง DNA, RNA
ของ cancer cell
Cancer cellไม่สามารถแบ่งตัว/สร้าง ได้
ต้านการอักเสบ + ยับยั้งการเจริญเติบโตของ cancer cell
Cancer cellไม่สามารถแบ่งตัว/สร้าง ได้
Clinical use
รักษา RA
ผลข้างเคียง
พิษต่อตับ พิษต่อไต ต่อทารกในครรภ์
กดไขกระดูก, เกร็ดเลือดต่ำ, เม็ดเลือดขาวต่ำ
กลุ่มอดรีโนคอร์ติคอยด์
(Adrenocorticoids)
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
จับกับ steroid
receptor ภายในเซลล์
ยับยั้งการสร้าง cytokine ต่าง ๆ
ยับยั้งการสร้าง mRNA ของโปรตีน
กดการทำงานของเซลล์ macrophage, T และ B lymphocyte
ยับยั้งการแบ่งตัวของเซลล์ lymphocyte
ทำให้ lymphocyte ในเลือดลดลง
ได้เเก่
Betamethasone
Dexamethasone
Prednisone
Methyprednisolone
Prednisolone
Clinical use
ใช้กดอาการแสดงของโรคภูมิคุุ้มกัน เช่น SLE
ป้องกันและรักษา Transplant rejection
GVHD ในการปลูกถ่ายไขกระดูก
ผลข้างเคียง
ขึ้นกับขนาดและระยะเวลาในการใช้ยา
เพื่อลดผลข้างเคียง ควรใช้ร่วมกับยาอื่น เช่น cyclosporine
กลุ่มสารยับยั้ง Cytokines
(Cytokines inhibitors)
Anti-CD2
ได้เเก่Alefacept
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
จับกับ CD2
บนผิว T cell
ยับยั้งการแบ่งตัวของ T cell ,ทำลาย T cell
จำนวน T cell
ในเลือดลดลง
การแบ่งตัว/สร้าง
cancer cell ลดลง
Clinical use
รักษา Psoriasis
ห้ามใช้ยานี้ในผู้ป่วย HIV
ผลข้างเคียง
Cytokine release syndrome
ไข้, หนาวสั่น, ปวดกล้ามเนื้อ, ติดเชื้อได้ง่าย
Anti-IL-2 receptor antibody
ได้เเก่ Daclizumab, Basiliximab
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยับยั้ง IL-2
ทำให้ lymphocyte ไม่ถูกกระตุ้น
ภูมิคุ้มกันร่างกาย
ไม่ถูกกระตุ้น
ร่างกายไม่อวัยวะที่ปลูกถ่ายปฏิเสธ
Clinical use
ป้องกัน Acute graft rejection
จากการปลูกถ่ายไต
ผลข้างเคียง
อาจพบ hypersensitivity reaction
Anti-IgE mAbs
ได้เเก่Omalizumab
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ปิดกั้นการจับของ IgE
กับ Fc receptor
ลดการหลั่ง IgE-mediated
hypersensitivity reaction type I
ลดการเกิด
การอักเสบ
การแบ่งตัว/สร้าง
cancer cell ลดลง
Clinical use
รักษา Allergic asthma ในผู้ที่ไม่ตอบสนองต่อ steroids ชนิดสูดพ่น
ผลข้างเคียง
อาจเกิด Anaphylactic reaction
เสี่ยงต่อการติดเชื้อไวรัสเพิ่มขึ้น
อาจเหนี่ยวนำทำให้เกิดมะเร็งได
ปวดศีรษะ หรือบริเวณที่ฉีดยา
Anti-TNF-α antibody
ได้เเก่Adalimumab, Infliximab, Golimumab, Certolizumab pegol
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
ยาจับกับ
TNF-α
ลดการหลั่ง IL-1, IL-6
ลดการเกิด
การอักเสบ
การแบ่งตัว/สร้าง
cancer cell ลดลง
เพิ่มการส่งเม็ดเลือดขาวไปยังบริเวณที่อักเสบ
Clinical use
รักษา RA ร่วมกับยา Methothexate
รักษา Crohn’s disease ที่ไม่ตอบสนองต่อยาอื่น
ผลข้างเคียง
กดไขกระดูก, เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่าย
พบปฏิกิริยาบริเวณที่ฉีดยา
อาจพบ : ปวดศีรษะ ปวดท้อง คลื่นไส
ATG และ ALG
ได้เเก่ Lymphoglobulin, Thymoglobulin
กลไกการออกฤทธิ์ของยา
จับกับโมเลกุล
บนผิว T cell
ยับยั้งการแบ่งตัวของ T cell และเกิดการทำลาย T cell
T cell
ในเลือดลดลง
การแบ่งตัว/สร้าง Cancer cell ลดลง
กดภูมิคุ้มกันแบบ cell-mediated immune response
Clinical use
รักษา Acute transplant rejection จากการปลูกถ่ายไต
รักษาโรคไขกระดูกฝ่อ
ผลข้างเคียง
ไข้ หนาวสั่น
ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ เกล็ดเลือดต่ำ
เป็นตุ่มตามผิวหนัง
ปวดข้อ
เสี่ยงติดเชื้อไวรัสและแบคทีเรีย