Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การส่งเสริมสุขอนามัยและการพักผ่อนนอนหลับ - Coggle Diagram

- - - - การพักผ่อน (Rest) หมายถึง ผ่อนคลาย และมีความสงบท้ังจิตใจและร่างกาย รวมถึง ความไม่วิตกกังวล สงบหรือผ่อนคลายโดยไม่มีความเครียดทางอารมณ์
      - การพักผ่อน (Rest) หมายถึง การพักกิจกรรมการทางานของร่างกาย หรือการพักการ ทำงานของอวัยวะต่าง โดยนั่งเฉย ชั่วขณะหนึ่งอาจทำกิจกรรมเบา
    - - Absolute bed rest
        
        ผู้ป่วยนอนอยู่บนเตียง
        
        ไม่ให้ร่างกายออกแรงในกิจกรรมใด ที่จะทำให้รู้สึกเหนื่อย
        
        ห้ามลุกออกจากเตียง
      - Bed rest
        
        ผู้ป่วยนอนอยู่บนเตียง
        
        สามารถทำ กิจกรรมประจำวันได้ตามความสามารถของผู้ป่วย
    - - เป็นกระบวนการทางสรรีรวิทยาพื้นฐานที่สอดประสานกับจังหวะการ ทำงานของร่างกายด้านอื่น
      - การเปลี่ยนแปลงของอวัยวะต่าง ของร่างกายไปในทางผ่อน คลาย
  - - - อาการเมื่อยล้าคลื่นไส้ อาเจียน
      - ท้องผูก
      - ท้องผูก
      - ความทนต่อ ความเจ็บปวดลดลง
      - กล้ามเน้ือคออ่อนแรง
      - ความคิดและการรับรู้บกพร่อง
    - - ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงของ อารมณ์ได้ง่าย
      - อาการเซื่อมซึมและหงุดหงิด
      - โมโหง่าย
      - เกิดความสับสนและความสามารถในการ ควบคุมตนเองจาก สิ่งเร้าลดลง
    - - นอนหลับไม่เพียงพอทำ ให้การปฏิบัติกิจกรรมในช่วงกลางวันลดลง
      - สมาธิไม่ดี
      - แก้ไขปัญหาได้ช้า
    - - การมีปฏิสัมพันธ์ในครอบครัวและสังคมลดลง
      - ความมั่นใจในการทำงานลดลง
      - มีการ ใช้ระบบบริการทางด้านสุขภาพเพิ่มขึ้น
  - - - ปัจจัยส่วนบุคคล
        
        อายุ ในผู้สูงอายุการนอนหลับจะ ลดลงท้ังปริมาณและคุณภาพ
        
        เพศ เพศชายจะมีการเปลี่ยนแปลงแบบ แผนการนอนหลับได้เร็วและมากกว่าเพศหญิง 10-20 ปี
      - ความไม่สุขสบาย
        
        ความเจ็บปวด พบว่าความเจ็บปวดเป็นปัจจัยกวนการนอน
        
        การใส่สายยางและท่อระบายต่าง จากสายยางและท่อ
        ระบายต่าง
        
        ท่านอนที่ไม่เหมาะสม ท่านอนมีผลต่อคุณภาพการนอนหลับ
        
        ความวิตกกังวลสูงและความปวดอาจเกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน จะส่งผล กระทบต่อการนอนหลับได้
        
        ภาวะไข้หลังผ่าตัด ทำให้เกิดความไม่สุข
        สบาย และนอนไม่หลับได้
      - ความวิตกกังวล
        
        ความกลัวและความวิตกกังวลในเรื่องต่าง เป็นปัจจัยรบกวนคุณภาพของการนอนหลับ
        
        ความวิตกกังวลมักเกิดจากสิ่งที่คุกคามต่อสวัสดิภาพของร่างกาย และจิตใจ
        
        เมื่อมีความวิตกกังวล ส่งผลให้ร่างกายหลั่งสาร corticosteroid และadrenaline ซึ่งไปกระตุ้นการทำงานของsympathetic system ทำให้ร่างกาย ตื่นตัวตลอดเวลา
    - - เสียง
      - อุณหภูมิ
      - แสง
      - ความไม่คุ้นเคยต่อสถานที่สิ่งแวดล้อมของโรงพยาบาล
      - กิจกรรมการรักษาพยาบาล
      - อาหาร
      - ยา
  - - - การนอนหลับไม่เพียงพอชั่วคราว เป็นช่วงเวลาสั้นๆ 3- 5 วัน
      - การนอนหลับไม่เพียงพอระยะสั้นๆ ระยะเวลาไม่เกิน 3 สัปดาห์
      - การนอนหลับไม่เพียงพอแบบเรื้อรัง นานกว่า 1 เดือนขึ้นไป
    - - เป็นการนอนหลับมาก
      - ง่วงนอนมากกว่าปกติ
      - การหลับที่เกิดขึ้นนั้นไม่สามารถฝืนได้ ซึ่งถือว่า เป็นเรื่องผิดปกติต้องการการตรวจพิเศษเพื่อหาสาเหตุ
    - - ความผิดปกติของการตื่น อาการ สับสน ละเมอเดิน ฝันร้าย
      - ความผิดปกติที่เกิดขึ้นในช่วงจากหลับมาตื่นหรือจากตื่นมาหลับ อาการขากระตุกขณะกาลังหลับ
      - กลุ่มอาการที่เกิดขึ้นขณะหลับชนิดที่มีการกรอกตา
      - กลุ่มอื่น ๆ ได้แก่ การนอนกัดฟัน
    - - ผลจากการนอนไม่เพียงพอในการนอนชนิด NREM
        
        เมื่อยล้า
        
        คลื่นไส้
        
        อาเจียน
        
        ท้องผูก
        
        เวียนศีรษะ
        
        ทนต่อความเจ็บปวดได้ลดลง
        
        ภูมิต้านทานลดลง ระดับความรู้สึกตัวบกพร่อง
      - ผลจากการนอนไม่เพียงพอในการนอนชนิด REM
        
        ความคิดบกพร่อง
        
        การรับรู้บกพร่อง
        
        ประสาทหลอน
      - ผลในภาพรวมจะทำให้การทำงานของร่างกายขาดประสิทธิภาพจากร่างกาย อ่อนล้า และขาดสมาธิ
  - - - ส่งเสริมการเจริญเติบโต ซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ
      - ซ่อมแซมและสร้างเนื้อเยื่อข้ึนใหม่
      - สงวนพลังงาน
      - ส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้และความจำ
      - ควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย
  - - - ช่วงหลับธรรมดา
        
        ระยะที่ 1 (เริ่มมีความง่วง)
        
        เป็นช่วงเริ่มหลับที่เปลี่ยนจากการตื่นไปสู่การนอน
        
        ใช้เวลาต้ังแต่ 30 วินาที - 7 นาที
        
        ได้รับการกระตุ้นเพียงเล็กน้อยก็ จะตื่น
        
        ระยะที่ 2 (หลับตื้น)
        
        การหลับในช่วงต้น
        
        เป็นสภาพที่ไม่ได้ยินเสียงรบกวน จากภายนอก
        
        เป็นระยะแรกที่มีการหลับอย่างแท้จริง แต่ยังไม่มีการฝัน
        
        ระยะที่ 3 (หลับปานกลาง)
        
        ทั้งคลื่นสมองและชีพจรจะเต้นช้าลง
        
        ความมีสติ รู้ตัวจะหายไป
        
        การเคลื่อนไหวของตาจะหยุดลง แม้ได้รับสิ่งเร้าจากภายนอกก็จะไม่ตื่นโดยง่าย
        
        ใช้เวลาประมาณ 20 - 30 นาที
        
        ระยะที่ 4 (หลับลึก)
        
        เป็นช่วงหลับสนิทของการนอน
        
        ใช้เวลา 30 - 50 นาที
        
        หากว่าร่างกายนอนหลับโดยปราศจากระยะที่ 4 นี้ อาจมีการนอนละเมอหรือฝันร้าย
        
        ระยะนี้ อุณหภูมิร่างกายและความดันโลหิตจะลดลง
        
        อัตราการเต้นของหัวใจลดลง 60 ครั้งต่อนาที growth hormone จะมีการหลั่งในระยะนี้
      - ช่วงหลับฝัน
        
        เป็นช่วงที่กล้ามเนื้อ ต่างๆของร่างกายแทบจะหยุดการทำงานกันหมด
        
        ระยะนี้ช่วยจัดระบบความจำ ทำให้จำ เรื่องบางเรื่องได้นานขึ้น
        
        ระยะนี้นี่เองเป็นระยะที่คนเราจะฝัน แต่ก็จะตื่นง่าย เพราะสมองยังทำงาน
        
        เวลาประมาณ 30 นาที
        
        สรีรวิทยาของร่างกายขณะหลับ
        
        การผลิตความร้อนลดลง ร้อยละ 10-15
        
        อุณหภูมิของร่างกายลดลง 0.5-1.0 องศาฟาเรนไฮด์
        
        ความดันเลือดซิสโตลิค (systolic) จะลดลง 20-30 mmHg ขณะหลับสนิท
        
        อัตราการเต้นของชีพจรจะลดลง 10-30 ครั้งต่อนาที
        
        การหายใจจะลดลง หายใจลึกและอัตราไม่สม่าเสมอ
        
        กล้ามเนื้อและเส้นเอ็นต่าง คลายตัว
        
        ความเจ็บปวด การได้ยิน การสัมผัส กลิ่น และการมองเห็นจะลดลง ตากอกข้ึนหรือเหมือนลืมตา รูม่านตาหดตัว และ
        
        ปริมาณปัสสาวะลดลง
  - - - ความสะอาดความเป็นระเบียบเรียบร้อยสวยงามและน่าอยู่อาศัย
      - ความพร้อมของอุปกรณ์เครื่องใช้และเครื่องอำนวยความสะดวก
      - อุณหภูมิ มีความเหมาะสมของอุณหภูมิระหว่าง 20-25 องศา
        เซลเซียส มีการถ่ายเทระบายอากาศดี
      - เสียง แหล่งกำเนิดเสียงจากภายนอกห้องหรือเกิดจากผู้ให้บริการ หรือ จากญาติที่มาเยี่ยมไข้
      - กลิ่น
        
        กลิ่นหอม กลิ่นทเี่หมาะสาหรับการสร้างความสุขคือกลิ่นสะอาดและสดชื่น
        
        กลิ่นเหม็น ได้แก่ กลิ่นที่ส่งออกมาจากสิ่งขับถ่ายภายในร่างกายของคน
      - แสงสว่าง สภาพแวดล้อมที่ดีต้องไม่มืดสลัวหรือสว่างจ้าจนเกินไป
      - ความเป็นส่วนตัว และมิดชิดอย่างปลอดภัย
      - ความอบอุ่น และความประทับใจในบุคลิกภาพของพยาบาล
    - - Dorsal position (supine position) เป็นท่านอนหงายราบ ขา ชิดติดกัน ใช้ในการตรวจร่างกายทั่วไป
      - Fowler’s position เป็นท่านอนราบศีรษะสูง 30-90 องศา
      - Prone position เป็นท่านอนคว่า
      - Lateral position เป็นท่านอนตะแคง
      - Sitting position เป็นท่านั่ง
  - - - การทำเตียงว่าง
      - การทำเตียงผู้ป่วยลุกจากเตียงได้
      - การทำเตียงผู้ป่วยลุกจากเตียงไม่ได้
      - การทำเตียงรับผู้ป่วยหลังผ่าตัดและผู้ป่วยที่ได้รับยาสลบ
    - - เตรียมของพร้อมใช้ตามลาดับก่อนหลังและวางให้ง่ายในการหยิบใช้สะดวก
      - จัดบริเวณรอบ ให้สะดวกต่อการปฏิบัติ
      - วางผ้าให้จุดกึ่งกลางของผ้าทับลงตรงจุดกึ่งกลางของที่นอน
      - ควรทำเตียงให้เสร็จทีละข้าง โดยเริ่มจากผ้าปูที่นอน ผ้ายางขวางเตียง ผ้าขวางเตียง ใส่ปลอกหมอน
      - คลุมผ้าคลุมเตียง วางผ้าห่มและและผ้าเช็ดตัวที่ราวพนักหัวเตียง จัดโต๊ะข้างเตียงให้เรียบร้อย
      - ไม่ควรสะบัดผ้าหรือปล่อยให้เสื้อผ้าที่สวมอยู่สัมผัสกับเครื่องใช้ของผู้ป่วย
      - หากมีปูเตียงที่มีผู้ป่วยควรแจ้งให้ผู้ป่วยทราบก่อนการปฏิบัติ
      - รักษาท่าทางให้อยู่ในลักษณะที่ดี
      - หันหน้าไปทิศทางในงานที่จะทำ ไม่ควรบิดหรือเอี้ยวตัว
      - ควรใช้กล้ามเนื้อมัดใหญ่ ในการหยิบของและควรย่อเข่าแทนการก้มทำงานอย่างนุ่มนวลและสม่าเสมอ
      - ยึดหลักการทำเตียงให้เรียบ ตึง ไม่มีรอยย่น สะอาด ไม่เปียกชื้น
- - - - การพยาบาลตอนเช้าตรู่หรือเช้ามืด
      - การพยาบาลตอนเช้า
      - การพยาบาลตอนบ่ายหรือตอนเย็น
      - การพยาบาลตอนก่อนนอน
      - การพยาบาลเมื่อจำเป็นหรือเมื่อผู้ป่วยต้องการ
  - - - การอาบน้ำที่ห้องน้ำ
      - การอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียงเฉพาะบางส่วน
      - การอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียงชนิดสมบูรณ์
    - - การดูแลทำความสะอาดปากและฟัน (Mouth care) เป็นความสะอาดพื้นฐาน ทาให้ลมหายใจหอมสดช่ืน
      - เมื่อสุขภาพของฟันแข็งแรง การเคี้ยวอาหารก็จะรับรู้ถึงความอร่อย ทำให้รับประทานอาหารได้มากข้ึน
      - วัตถุประสงค์
        
        ปากและฟันสะอาด มีความชุ่มชื่น
        
        กาจัดกลิ่นปาก ลมหายใจสดช่ืน ปูองกันฟันผุ
        
        ลดการอักเสบของเหงือก กระพุ้งแก้ม
        
        สังเกตฟัน เหงือก กระพุ้งแก้ม ลิ้น มีแผล หรือการติดเชื้อ หรือเลือดออกหรือฝ้าในช่องปาก
    - - สังเกตฟัน เหงือก กระพุ้งแก้ม ลิ้น มีแผล หรือการติดเชื้อ หรือเลือดออกหรือฝ้าในช่องปาก
      - การทำความสะอาด เล็บและตัดให้เรียบร้อยยังเป็นการช่วยเสริมบุคลิกภาพที่ดี
      - จุดประสงค์
        
        ให้เล็บสะอาด และสุขสบาย
        
        ป้องกันการเกิดเล็บขบ
    - - การดูแลความสะอาดของตา (Eye care) เป็นการทำความสะอาดตา รวมท้ัง การกระทำ เพื่อแก้ปัญหาด้านอนามัยของตา
      - การทำความสะอาดตาท่ีมีขี้ตา และการดูแลอนามัยของตาในผู้ป่วยที่ไม่รู้สึกตัว
      - จุดประสงค์
        
        กำจัดขี้ตาให้ดวงตาสะอาด
        
        ความสุขสบายของผู้ป่วย
        
        ส่งเสริมภาพลักษณ์ของผู้ป่วย
    - - คนท่ัวไปจะดูแลหูเฉพาะด้านนอกให้สะอาดปราศจากขี้ไคลบริเวณหลังใบ หู
      - หลังสระผมมักจะมีน้ำเปียกในช่องหูใช้ผ้าขนหนูนุ่ม เช็ดให้แห้ง
      - การเช็ดทำความสะอาดช่องหูหลัง อาบน้ำควรใช้ไม้พันสาลีเช็ดทำความสะอาดในช่องหูทั้ง 2 ข้าง
      - จุดประสงค์
        
        กำจัดสิ่งสกปรกภายในช่องหู
        
        ทำความสะอาดใบหูและหลังใบหู
    - - การทำความสะอาดจมูก (Nose care) เป็นการทำความสะอาดรูจมูกและรักษาสุขภาพ ของเน้ือเยื่อจมูก
      - โดยเฉพาะอย่างย่ิงในผู้ป่วยท่ีคาสายไว้ เช่น สายยางให้อาหาร สายออกซิเจน
      - จุดประสงค์
        
        กำจัดสิ่งขับถ่ายและสิ่งสกปรกภายในจมูก
        
        ป้องกันสารคัดหลั่งแห้งยึดขนจมูกกับสายที่คาไว้
        
        ป้องกันการเกิดแผลกดทับท่ีด้านในรูจมูกจากสายท่ีคาไว้
    - - การทำความสะอาดเส้น ผมและหนังศีรษะรวมท้ังการ
        กระทำเพื่อแก้ปัญหาของเส้นผมและหนังศีรษะ
      - หมายถึง การสระผมให้ผู้ป่วยบนเตียง (shampoo in bed)
      - วัตถุประสงค์
        
        ขจัดความสกปรกและสารท่ีใส่บนผม และหนังศีรษะเพื่อการตรวจรักษา
        
        ความสุขสบายและสดช่ืนของผู้ป่วย
        
        ส่งเสริมภาพลักษณ์ของผู้ป่วยและรู้สึกมีความมั่นใจ
    - - การทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธ์ุภายนอกของผู้ชาย
        
        การทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกและบริเวณใกล้เคียง
        
        ปกติจะชำระให้วันละ 1-2 คร้ัง และหลังจากถ่ายปัสสาวะหรืออุจจาระ เรียกสั้นๆ ว่า P-care หรือ flushing)
      - การทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธ์ุภายนอกของผู้หญิง
        
        การทำความสะอาดเหมือนกับเพศชาย
      - จุดประสงค์
        
        กาจัดส่ิงขับถ่าย ส่ิงสกปรก และกลิ่นไม่พึงประสงค์
        
        ลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อของระบบทางเดินปัสสาวะในผู้ป่วยที่ได้รับ การสวนปัสสาวะคาไว้
        
        เสริมสร้างความสุขบายให้กับผู้ป่วย
    - - การประเมินผู้ป่วย
      - การวินิจฉัยทางการพยาบาล
      - การวางแผนการพยาบาล
      - การปฏิบัติการพยาบาล
      - การประเมินผลการพยาบาล