Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

💊ยาต้านเชื้อรา💊 - Coggle Diagram

- - - - เป็นยาฆ่าเชื้อรา ที่ได้จากเชื้อ Streptomyces nodosus ซึ่งเป็นแบทีเรียแกรมบวก ไม่ละลายน้ำและดูดซึมได้ไม่ดีจากทางเดินอาหาร จึงนิยมให้ยาทางหลอดเลือดดำ
    - - ยาออกฤทธิ์โดยการเข้าจับกับ ergosterol ซึ่งเป็นส่วนประกอบของ cell membrane ของเชื้อราส่งผลให้เซลล์เกิดรู และเปลี่ยนการซึมผ่านของเซลล์เมมเบรน ทำให้สารต่างๆ ไหลออกนอกเซลล์ทำให้ตายในที่สุด
    - - เป็นยาที่เหมาะที่สุดในการใช้รักษาการติดเชื้อราที่รุนแรง เช่น เชื้อราในช่องคลอด โรคปอดอักเสบจากเชื้อรา เยื่อหุ้มสมองอักเสบจากเชื้อรา
      - หากให้ยาโดยการรับประทาน จะใช้รักษาการติดเชื้อราที่ GI lumen เท่านั้น ไม่สามารถใช้ในการฆ่าเชื้อราทาง systemic การให้ทางหลอดเลือดดำ ยาจะกระจายเข้าสู่เนื้อเยื่อต่างๆ ได้ดี แต่เข้าสู่ CSF ได้เพียงเล็กน้อย หากใช้รักษา fungal meningitis ต้องให้ยาทางช่องไขสันหลัง (intrathecal)
    - - ผลข้างเคียงที่พบบ่อย
        
        มีอาการหนาวสั่น นอนไม่หลับ ปวดศีรษะ วิตกกังวล ปวด ความคิดสับสน
        
        หลอดเลือดดำอักเสบ
        
        คลื่นไส้อาเจียน ท้องร่วง ปวดท้อง ท้องผูก เบื่ออาหาร
      - ผลข้างเคียงที่พบได้น้อย
        
        ผมร่วง รอยฟกช้ำ เนื้อเยื่ออักเสบ ผิวหนังแห้ง
    - - ห้ามใช้ในผู้ที่ภูมิไวเกินต่อยาหรือส่วนประกอบใน liposomal amphotericin B
  - - - อาการที่พบ
        
        Anemia โลหิตจาง
        
        Leukopenia เม็ดเลือดขาวต่ำ
        
        Thrombopenia เกล็ดเลือดต่ำ
        
        คลื่นไส้ อาเจียน
        
        ผื่นแพ้
    - - 5-FC ถูกนำเข้าเซลล์เชื้อราจะถูกเปลี่ยนเป็น 5-FU ซึ่งอยู่ในรูปของ active form และมีฤทธิ์ในการยับยั้งการสังเคราะห์ DNA และ RNA
    - - มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อราที่แคบกว่า Amphotericin B
      - ให้โดยการรับประทาน
      - สูตรโครงสร้างที่คล้ายกับ 5-Fluorouracil
        (5-FU: ยาฆ่าเซลล์มะเร็ง)
      - ยาดูดซึมได้ดีและกระจายเข้าสู่เนื้อเยื่อต่างๆ ได้ดีรวมทั้ง CSF ยาถูกขับออกทาง glomerular filtration ที่ไต ระดับยาจะเพิ่มขึ้นสูงมากในผู้ป่วยที่มี renal impairment และอาจทำให้เกิดพิษจากยาได้
    - - ใช้รักษาการติดเชื้อราที่รุนแรงภายในร่างกาย
        มักจะใช้ร่วมกับยาอื่น
    - - ใช้ครีมกันแดดหรือเสื้อผ้าเพื่อป้องกันผิวจากรังสียูวี
        เนื่องจากยาทำให้ผิวหนังมีความไวต่อแสงแดด
    - - ห้ามใช้ในสตรีมีครรภ์
        อาจทำให้ทารกพิการ
  - - - เป็นยาตัวแรกในกลุ่ม azole
      - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการสังเคราะห์สเตียรอยด์ฮอร์โมนจากต่อมหมวกไต รังไข่และอัณฑะ ทำให้เกิดผลคือ gynecomastia (ภาวะเต้านมโตในเพศชาย)ในเพศชาย และinfertility(ภาวะมีบุตรยาก)
        
        ยับยั้งเอนไซม์ที่ใช้ในการเปลี่ยนแปลงยาหรึอทำลายยา ทำให้ยาหลายชนิดถูกเปลี่ยนแปลงได้น้อยลง มีระดับยาเพิ่มขึ้นและก่อให้เกิดพิษจากยามากขึ้น
      - ข้อบ่งใช้
        
        ใช้ยาเม็ดในการรักษาเชื้อราที่ศีรษะ ผิวหนัง เล็บ กลากเกลื้อน ราที่เกิดในทางเดินอาหาร ตกขาวจากเชื้อรา ใช้ป้องกันการติดเชื้อราในผู้ที่มีภูมิคุ้มกันไม่แข็งแรง
      - ผลข้างเคียง
        
        ยานี้อาจก่อให้เกิดอาการที่ไม่พึงประสงค์ ได้แก่ การหลั่งฮอร์โมนจากต่อมหมวกไตไม่เพียงพอ รบกวนระบบทางเดินอาหาร เช่น อาการปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน เกิดผื่นแดง ระคายเคืองผิวหนัง ผิวหนังอักเสบ รู้สึกแสบร้อน เกิดผื่นคัน ผื่นลมพิษ เกิดอาการบวม การแพ้ยาแบบ anaphylaxis ปวดศีรษะ มึนงง ง่วงนอน เป็นไข้ เกร็ดเลือดต่ำ ประจำเดือนมาไม่ปกติ กดการทำงานของต่อมหมวกไต เต้านมโตในเพศชาย เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ เพิ่มความดันในกระโหลก ไวต่อแสง ค่าการทำงานของตับเพิ่มขึ้น อาการที่ไม่พึงประสงค์รุนแรง ได้แก่ การเกิดพิษต่อตับ
      - ข้อห้ามใช้
        
        • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่เคยมีประวัติการแพ้ยาคีโตโคนาโซล (Ketoconazole)
        
        • ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยที่เป็นโรคตับ
        
        • ห้ามใช้ยาคีโตโคนาโซลชนิดรับประทานในหญิงตั้งครรภ์และหญิงให้นมบุตร เนื่องจากมีการทดสอบการใช้ยากับสัตว์ทดลองที่ตั้งครรภ์แล้วพบว่ายานี้ก่อให้เกิดความพิการของตัวอ่อนในครรภ์ได้ ซึ่งหากนำมาใช้กับหญิงตั้งครรภ์ก็อาจก่อให้เกิดความพิการต่อทารกหรืออาจทำให้ทารกเสียชีวิตได้
        
        • ไม่ควรใช้ยานี้ร่วมกับยาละลายลิ่มเลือด
      - คำแนะนำในการใช้ยา
        
        หากจำเป็นต้องใช้ยานี้ในเด็กจะต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ
        
        หากจำเป็นต้องรับประทานยาคีโตโคนาโซลร่วมกับยาลดกรด ให้รับประทานยาลดกรดหลังจากรับประทานยาคีโตโคนาโซลไปแล้ว 2 ชั่วโมง
        
        การใช้ยานี้ให้ได้ผลจะต้องรับประทานยาตามขนาดกำหนด รับประทานยาในเวลาเดียวกันทุกวัน ไม่ควรลืมรับประทานยา และรับประทานยาอย่างต่อเนื่องจนครบกำหนดตามที่แพทย์สั่ง ผู้ป่วยไม่ควรหยุดยาด้วยตัวเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์ แม้ว่าอาการจะดีขึ้นแล้วก็ตาม
        
        หากจำเป็นต้องใช้ยาชนิดอื่นต้องแจ้งให้แพทย์ทราบ โดยเฉพาะยาลดการสร้างกรดของกระเพาะอาหาร
        
        ไม่แนะนำให้ใช้ยานี้ในรูปแบบรับประทานเป็นยาอันดับแรกในการรักษาโรคเชื้อรา
        
        ควรหลีกเลี่ยงการขับรถหรือการทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักร
        
        ควรรับประทานยานี้พร้อมกับอาหารเพื่อให้ยาดูดซึมได้ดีขึ้น
        
        ควรแจ้งให้แพทย์ทราบหากอาการยังไม่ดีขึ้นหลังจากรับประทานยามาแล้ว 1-2 สัปดาห์
        
        หากรับประทานยานี้ไปแล้ว 2 สัปดาห์ ให้ปรึกษาแพทย์ และควรมีการเจาะเลือดเพื่อตรวจการทำงานของตับหลังจากใช้ยาคีโตโคนาโซลไปแล้ว 2 สัปดาห์
        
        ผู้ที่จำเป็นต้องรับประทานยาคีโตโคนาโซลเป็นเวลานาน หรือผู้ที่เป็นโรคตับจะต้องเข้ารับการเจาะเลือดเพื่อตรวจการทำงานของตับเป็นระยะ
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        กดการสร้าง ergosterol โดยยับยั้ง 14α-demthylase เกิดการสะสมของ 14α-methylsterols ทำให้เกิดความผิดปกติของโครงสร้างและการทำงานของ membrane เชื้อราหยุดเจริญเติบโต
      - เป็นยาที่มี activity ดีต่อ Aspergillus ยาจะดูดซึมได้ดีในภาวะที่เป็นกรด ให้ทานยาพร้อมกับอาหารจะช่วยเพิ่มการดูดซึม ยาผ่านเข้าสู่ CSF ได้ไม่ดี ไม่มีผลต่อการสังเคราะห์สเตียรอยด์ฮอร์โมน รบกวนเอนไซม์ที่ตับน้อยกว่า Ketoconazole และ itraconazole
      - ผลข้างเคียง
        
        กระหายน้ำ ปากแห้ง มีไข้ คลื่นไส้ อาเจียน ไม่อยากอาหาร อารมณ์เปลี่ยน ปัสสาวะน้อยครั้ง หายใจลำบาก ริมฝีปาก มือหรือเท้าเป็นเหน็บและมีอาการชา เจ็บหรือเกร็งกล้ามเนื้อ การเต้นหัวใจผิดปกติ ชัก หมดแรงหรืออ่อนเพลีย
        
        ผลข้างเคียงที่อาจทำให้เสียชีวิตได้ ได้แก่ ปอดบวมน้ำ ตับอักเสบหรือภาวะหัวใจวาย
      - คำแนะนำในการใช้ยา
        
        ควรหลีกเลี่ยงการใช้เครื่องจักรหรือการขับรถขณะใช้ยา Itraconazole เพราะอาจทำให้มีอาการเวียนศีรษะ หรือมีปัญหากับการมองเห็น เช่น ภาพไม่ชัดหรือภาพซ้อน
        
        ควรรับประทานยาในปริมาณที่แพทย์หรือเภสัชกรแนะนำอย่างเคร่งครัด
        
        ควรเก็บยาไว้ในอุณหภูมิห้อง หรือประมาณ 15-25 องศาเซลเซียส ไม่ควรเก็บไว้ในที่ที่มีความร้อน ความชื้น และไม่ควรสัมผัสแสงโดยตรง
        
        ควรกินทั้งแคปซูลหรือเม็ด ไม่ควรเปิด เคี้ยวหรือบดยา
        
        การกินยาเวลาเดิมทุกวันช่วยให้ยาออกฤทธิ์ได้ดียิ่งขึ้น
        
        ควรกินยาตามแพทย์สั่งให้ครบ เพื่อรักษาการติดเชื้อให้หายขาดและป้องกันการเป็นซ้ำ
        
        หากลืมกินยา ควรรีบกินยาทันทีที่รู้ตัว แต่หากใกล้จะถึงเวลากินยาครั้งต่อไปแล้ว ให้ข้ามยาที่ลืมกินนั้นไป และห้ามเพิ่มปริมาณยาที่จะกินในครั้งต่อไป
    - - ใช้รักษา cryptococcal meningitis, candidiaemia
      - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้ง 14α-demthylase เหมือนกับ Itraconazole
      - ผลข้างเคียง
        
        ปวดศีรษะ ท้องเสีย วิงเวียนศีรษะ อาหารไม่ย่อย ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน และลิ้นเปลี่ยนรส
        
        หากทานยาเกินขนาดอาจทำให้ผู้ป่วยมีอาการตื่นตระหนก หวาดกลัว หรือมีสภาพจิตใจที่เปลี่ยนแปลง อาจเห็นภาพหลอน หูแว่ว หรือมีสัมผัสผิดเพี้ยน
        
        ผู้ที่แพ้ยาจะมีอาการค่อนข้างรุนแรง โดยจะมี ผื่นขึ้น คัน หายใจลำบาก แน่นหน้าอก ใบหน้าบวม
      - ข้อห้ามใช้
        
        ที่มีประวัติแพ้ยาแอสเทมมีโซล ซิซาไพรด์ หรือสารในกลุ่มเออร์กอตแอลคาลอยด์ ไม่ควรใช้ยานี้
        
        สตรีมีครรภ์และอยู่ในช่วงให้นมบุตร ควรแจ้งกับแพทย์ก่อนได้รับยาชนิดนี้
        
        ผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับระบบหัวใจ ตับ และไต ควรแจ้งแพทย์ก่อนใช้ยา
        
        ผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวี โรคเบาหวาน มะเร็ง และปัญหาเกี่ยวกับเกลือแร่ในเลือด ต้องแจ้งแพทย์ก่อนทำการรักษาด้วยยาชนิดนี้
        
        ควรหลีกเลี่ยงในการใช้ยากับผู้สูงอายุ สตรีมีครรภ์ หรือสตรีให้นมบุตร
      - คำแนะนำการใช้ยา
        
        ควรรับประทานยาให้ครบตามที่แพทย์สั่ง และควรรับประทานอย่างต่อเนื่องและตรงเวลา
        
        ไม่ควรรับประทานยากับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และหลีกเลี่ยงการขับขี่ยานพาหนะ หลีกเลี่ยงการทำงานกับเครื่องจักรกล
        
        สามารถรับประทานก่อนหรือหลังอาหารก็ได้ และควรรับประทานห่างจากยาลดกรดอย่างน้อย 2 ชั่วโมง
        
        สำหรับสตรีที่ใช้ยาคุมกำเนิด ยานี้อาจส่งผลให้ประสิทธิภาพของยาคุมกำเนิดลดลง จึงควรใช้วิธีคุมกำเนิดวิธีอื่นร่วมด้วย
    - - มีฤทธิ์ครอบคลุมเชื้อรา มีผลต่อ candida โดยเฉพาะที่ดื้อต่อยา fluconazole,dimorphic fungi, pathogenic molds, Aspergillus
      - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้ง 14α-demthylase เหมือนกับ Itraconazole
      - ข้อบ่งใช้
        
        ใช้เพื่อรักษาการติดเชื้อรา เช่น การติดเชื้อราแคนดิดาแบบลุกลาม การติดเชื้อแอสเปอร์จิลลัสแบบลุกลาม และการติดเชื้อรารุนแรงอื่นๆ ยานี้มักจะใช้กับผู้ป่วยที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง
      - ผลข้างเคียง
        
        อาจเกิดปฏิกิริยาผิวหนังที่รุนแรง
        
        กลุ่มอาการสตีเวนส์จอห์นสัน (Stevens-Johnson syndrome)
        
        โรคท็อกซิกอีพิเดอร์มัลเนโครไลซิส (toxic epidermal necrolysis
        
        อาการไม่พึงประสงค์คือ visual disturbance
      - คำแนะนำในการใช้ยา
        
        หลีกเลี่ยงการขับรถ เพื่อลดอุบัติเหตุเพราะอาจเกิดอาการข้างเคียงได้ เช่น เวียนศรีษะ
        
        อาจมีอาการแดดเผาได้ง่ายขึ้น ควรหลีกเลี่ยงแสงแดด ทาครีมกันแดดและสวมเสื้อผ้าป้องกันจากแสงแดด
        
        ยานี้อาจเป็นอันตรายต่อทารกในครรภ์ และการให้นมบุตร ควรใช้ยาตามที่แพทย์แนะนำ
        
        อาจเกิดอาการหัวใจเต้นผิดปกติ ควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที
    - - ออกฤทธิ์โดยการยับยั้ง Fungal cytochrome P 450 enzyme ทำให้เกิดการลดลงของการสังเคราะห์ ergosterol ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของเซลล์เมมเบรนของเชื้อรา ยามีความชอบต่อ fungal enzyme มากกว่า humen enzyme แต่ imidazole มีความจำเพาะเจาะจงต่อ fungal enzyme น้อยกว่า จึงมีโอกาสที่ยับยั้ง humen enzyme จะก่อให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ได้มากกว่า
    - - ยา imidazole มีความจำเพราะเจาะจงต่อ fungal enzyme น้อยกว่า จึงมีโอกาสที่จะยับยั้ง humen enzyme จะก่อให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ได้มากกว่า
      - ยากลุ่มนี้ส่วนมากไม่ก่อพิษต่อร่างกาย แต่อาจก่อต่อตับได้ โดยทำให้ค่าเอนไซม์ตับสูงขึ้น จนทำให้เกิด hepatitis ได้
    - - Triazole
        
        Itraconazole
        
        Fluconazole
        
        Voriconazole
        
        ยากลุ่ม Triazole ทุกตัวเป็นยาใช้ภายใน(กินและฉีด) รักษาการติดเชื้อราในอวัยวะภายใน ยกเว้นTerconazole ที่อยู่ในรูปครีมใช้ทาและยาเหน็บใช้ภายนอก
      - Imidazole
        
        Ketoconazole
        
        Miconazole
        
        Clotrimazole
        
        ยากลุ่ม Imidazole ทุกตัวเป็นยาใช้ภายนอกสำหรับกลาก-เกลื้อน ยกเว้นKetoconazole ซึ่งใช้กินหรือเหน็บ
      - ยาทั้งสองกลุ่มมีโครงสร้างคล้ายกัน แต่กลุ่ม Imidazoles
        มีผลยับยั้งการสังเคราะห์ testosterone ของคนด้วย
        จึงมีการพัฒนากลุ่ม Triazole ให้ไม่มีผลดังกล่าว อีกทั้งยังมีฤทธิ์ที่แรงขึ้น สามารถฆ่าเชื้อราได้กว้างขวางกว่า ดังนั้นยากลุ่มนี้
        จึงสงวนไว้ใช้ภายในเท่านั้น
    - - ยาเม็ด Ketoconazole และ Itraconazole
        ควรรับประทานหลังอาหารทันที
      - ยาน้ำ Itraconazole ควรรับประทานตอนท้องว่าง
      - สำหรับคนที่มีกรดในกระเพาะอาหารน้อย
        ควรจะละลายยาในสารที่มีฤทธิ์เป็นกรด
        เพื่อให้การดูดซึมยาได้ดีขึ้น
    - - แจ้งประวัติการแพ้ยาให้แพทย์ทราบ
      - ไม่ควรใช้ยานี้ในผู้ป่วยที่ตั้งครรภ์ ควรใช้ยาคุมกำเนิดระหว่างทานยานี้ด้วย และคุมกำเนิดต่ออีก 2 สัปดาห์หลังหยุดยา
      - เด็กสามารถใช้ยานี้ได้แต่ต้องได้รับคำแนะนำจากแพทย์
      - ควรระมัดวังอย่างมากหากใช้ในผู้สูงอายุ
    - - Candida speices ก่อโรคผิวหนังและเยื่อบุต่างๆ
      - Cryptococus neoformans ก่อโรคฉวยโอกาสที่ติดเชื้อในผู้ป่วยที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง โดยเฉพาะ
      - Blastomycosis ก่อโรคบลาสโตไมโคสิส
      - Coccidioidomycosis ก่อโรคค็อกสิดิออยโดไมโคสิสหรือโรคไข้วาลเลย์
      - Histoplasmosis ก่อโรคฮิสโตพลาสโมซิส
      - Dermatophytes เชื้อราก่อโรคผิวหนัง
      - Aspergillus ก่อโรคปอดอักเสบจากเชื้อรา
- - - - เซลล์ที่ติดเชื้อถูกแทนที่ด้วยเซลล์ใหม่
    - - allergic syndrome (อาการแพ้)
      - hepatitis (ตับอักเสบ)
    - - ห้ามใช้ยากับเด็กอายุน้อยกว่า 2 ปี
        หรือน้ำหนักตัวต่ำกว่า 15 กิโลกรัม
      - ห้ามใช้ยานี้หากกำลังตั้งครรภ์หรือวางแผนตั้งครรภ์
    - - ไม่ควรดื่มแอลกอฮอล์ในระหว่างใช้ยานี้
      - ระหว่างใช้ยานี้ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสกับแสงแดง
  - - - GI upset
      - headache
        
        ไม่มีผลต่อเอนไซม์ cytochrome P 450
        
        ไม่พบว่าก่อให้เกิดปฏิกิริยาระหว่างยา
    - - ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่เคยแพ้ยานี้ หรือส่วนประกอบของยานี้
      - ห้ามใช้ในกรณีเคยเป็นหรือปัจจุบันเป็นโรคตับเรื้อรัง
    - - ระหว่างการใช้ยาควรเลี่ยงการสัมผัสของแสงแดด ควรทาครีมกันแดด
      - เลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์
        ระมัดระวังการใช้ยาในหญิงที่ให้นมบุตร
      - ไม่ควรใช้ยานี้ร่วมกับยาและอาหารบางชนิด เช่น ยาต้านซึมเศร้า ยาต้านหัวใจเต้นผิดจังหวะ กาแฟ ซ็อคโกแลต