Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ความรู้พื้นฐานทางเภสัชวิทยา - Coggle Diagram
ความรู้พื้นฐานทางเภสัชวิทยา
ความหมายและ
ความสำคัญของยา
ความหมายของยา
ยาแผนโบราณ
ใช้ประกอบโรคศิลปะแผนโบราณหรือการบำบัดโรคสัตว์
อยู่ในตำรายาแผนโบราณที่รัฐมนตรีประกาศเป็นยาได้รับอนุญาตขึ้นทะเบียน
ยาอันตราย
ยาแผนปัจจุบันหรือยาแผนโบราณที่รัฐมนตรีประกาศเป็นยาอันตราย
ยาแผนปัจจุบัน
ใช้ในการประกอบวิชาชีพเวชกรรม
ใช้ประกอบโรคศิลปะแผนปัจจุบันหรือบำบัดโรคสัตว์
ยาควบคุมพิเศษ
ยาแผนปัจจุบันหรือยาแผนโบราณที่รับมนตรีประกาศเป็นยาควบคุมพิเศษ
ยาใช้ภายนอก
ยาแผนปัจจุบันหรือยาแผนโบราณมุ่งสำหรับใช้ภายนอก
ไม่รวมยาใช้เฉพาะที่
ยาใช้เฉพาะที่
ยาแผนปัจจุบันหรือยาแผนโบราณมุ่งใช้เแพาะที่
ผิวหนัง หู ตา จมูก ปาก ทวารหนัก ช่องคลอดหรือท่อปัสสาวะ
ยาสามัญประจำบ้าน
ยาแผนปัจจุบันหรือยาแผนโบราณที่รัฐมนตรีประกาศเป็นยาสามัญประจำบ้าน
ยาบรรจุเสร็จ
ยาแผนปัจจุบันที่ผลิตขึ้นเสร็จในภาชนะหรือหีบห่อปิดผนึก
มีฉลากที่ครบถ้วน
ยาสมุนไพร
ยาที่ได้จากพฤษชาติ สัตว์หรือแร่
ไม่ได้ผสม ปรุง หรือแปรสภาพ
ความสำคัญของยา
เป็นปัจจัยสำคัญในการรักษาความเจ็บป่วย
มีคุณและโทษ ต้องมีความระมัดระวัง
แหล่งที่มาของยา
ผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ
ส่วนต่างๆของพืช
เช่น ควินินสกัดจากเปลือกต้นโคนาใช้รักษามาลาเรีย
อวัยวะต่างๆของสัตว์
เช่น อินซูลินจากตับอ่อนหมูและวัว
แร่ธาต
เช่น คาโอลินและกำมะถัน
ยาสังเคราะห์
ยาแผนปัจจุบันส่วนใหญ่ใช้ยาสังเคราะห์ทางเคมี สารสังเคราะห์หรือกึ่งสังเคราะห์เหล่านี้อาจใกล้เคียงหรือแตกต่างจากธรรมชาติก็ได้
ยาสังเคราะห์เลียนแบบสารธรรมชาติ
เช่น ยาแรมเฟนิคอล
อนุพันธ์ของสารที่ได้จากธรรมชาติ
ยาปฏิชีวนะ
ยาสังเที่ไม่ได้ปรากฏในธรรมชาติ
เช่นยาอลูมิเนียมไฮดรอกไซด์
.
ยาเตรียม (Dosage form)
ยาเตรียมที่เป็นของแข็ง
(Liquid dosage form)
ยาเม็ด (Tablet)
Chewable tablet
ยาเม็ดสำหรับเคี้ยว
Effervescent tablet
ยาเม็ดฟู่
Enteric coated tablet
ยาเม็ดชนิดเคลือบละลายในลำไส้
Prolong - action tablet
ยาเม็ดชนิดออกฤทธิ์นาน
Sublingual tablet
ยาเม็ดอมใต้ลิ้น
Sugar coated tablet
ยาเม็ดเคลือบน้ำตาล
Troches
ยาอม ออกฤทธิ์ช่องปากและลำคอ
ยาแคปซุล (Capsule)
เจลาตินและละลายในอุณหภูมิร่างกาย
แคปซูลชนิดแข็ง
เป็นผงหรือแกรนูล
ยาฆ่าเชื้อบางชนิด
ยาแคปซูลชนิดอ่อน
มีของเหลวบรรจุภายใน
วิตามิน
ยาผง (Powder)
ใช้ภายในหรือภายนอก
เช่นยาผงรับประทาน สูดดม ยาพ่น ยาฉีด ยาผงฟู่
ยาเตรียมที่เป็นของเหลว
(Solid dosage form)
Elixir
ยาอิลิกเซอรื มีส่วนผสมแอลกอฮอล์
Solution
ยาน้ำใส
Spirit
ยาสปิริต เป็นสารหอมระเหย
Syrup
ยาน้ำเชื่อม
Tincture
ยาทิงเจอร์ สารสกัดจากพืชหรือสารเคมีใจแอลกอฮอล์
Emolusion
ยาน้ำแขวนละออง
ไม่เป็นเนื้อเดียวกัน
Suspension
ยาน้ำแขวนตะกอน
เป็นเนื้อเดียวกัน
ยาเตรียมที่เป็นกึ่งของแข็ง
(Semisolid dosage form)
ครีม (Cream)
เป็นอีมัลชั่นเข้มข้นมาก ใช้ภายนอกเท่านั้น
ยาขี้ผึ้ง (Ointment)
ใช้ทาผิวหนัง
เพสท์ (Paste)
ยาขี้ผึ้งมีผงไม่ละลายผสมด้วย
ยาเหน็บ (Suppositories)
ออกฤทธิ์เฉพาะที่
.
การบริหารยา (Administration)
ยาก่อนอาหาร
ก่อนรับประทานอาหารอย่างน้อย 30 นาที
กรณีเราลืมรับประทานยาก่อนอาหาร
รอให้กระเพาะอาหารว่างก่อนแล้วค่อยรับประทานยา
ยาหลังอาหาร
เราควรรับประทานยาหลังอาหารไม่เกิน 15-30 นาที
กรณีเราลืมรับประทานยาหลังอาหาร
เราสามารถรับประทานยาได้ทันทีที่นึกได้และไม่เกิน 15-30 นาที
ยาหลังอาหารทันที
เช่น ยากลุ่มแก้ปวดNSAIDs ยาแอสไพริน
ยาพร้อมอาหาร
ให้รับประทานอาหารครึ่งหนึ่งแล้วรับประทานยา แล้วจึงรับประทานอาหารต่อจนอิ่ม
กรณีลืมรับประทานยาหลังอาหารทันทีหรือยาพร้อมอาหาร
ควรรอรับประทานหลังอาหารในมื้อถัดไปแทน
ยาก่อนนอนหรือหลังอาหารเย็น
ควรรับประทานก่อนนอน 15-30 นาที หรือหลังรับประทานอาหารเย็นไม่เกิน 15-30 นาที
กรณีเราลืมรับประทานยาก่อนนอน
ควรรอให้ถึงเวลาก่อนเข้านอนในคืนถัดไป
ยารับประทานเวลามีอาการ
เมื่อมีอาการสามารถรับประทานยาได้เลย
วิธีทางการให้ยา
การให้ยาผ่านทางเดินอาหาร
การรับประทาน (Oral ingestion)
การอมใต้ลิ้น (Sublingual administration)
การให้ยาทางทวารหนัก (Rectal administration)
การให้ยาโดยไม่ผ่านทางเดินอาหาร
การให้ยาฉีด (Injection)
การฉีดยาเข้าชั้นใต้ผิวหนัง (Subcutaneous administration)
การฉีดยาเข้าชั้นกล้ามเนื้อ (Intramuscular injection)
การฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำ (Intravenous administration)
การให้ยาเฉพาะที่ (Topical application)
การให้ยาผ่านผิวหนัง
ยาหยอด
ยาเหน็บช่องคลอด
การให้ยาชนิดสูดดม (Inhalation)
เหมาะสำหรับยาสลบและยาออกฤทธิ์ที่ระบบทางเดินหายใจ
คำย่อเกี่ยวกับยา
เพื่อบอกเวลาในการใช้ยา
ac
before meals
ก่อนอาหาร
pc
After meals
หลังอาหาร
hs
At bed time
ก่อนนอน
stat
immediately
ใช้ทันทีที่ได้รับยา
od
every other day
วันเว้นวัน
เพื่อบอกความถี่ในการใช้ยา
tid
Three times a day
วันละ 3 ครั้ง
qid
Four times a day
วันละ 4 ครั้ง
bid
Two times a day
วันละ 2 ครั้ง
q…….hr
Every….hour
ใช้ทุก.......ชั่วโมง
od
Once a day
วันละ 1 ครั้ง
prn
เมื่อมีอาการ
เพื่อบอกวิธีการบริหารยา
im / m
ฉีดยาเข้าชั้นกล้ามเนื้อ
iv / vein / v
ฉีดยาเข้าทางหลอดเลือดดำ
sc / sc
ฉีดยาเข้าชั้นใต้ผิวหนัง
SL
อมใต้ลิ้น
po/oral/ •
ให้รับประทานยา