Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การส่งเสริมสุขอนามัย และการพักผ่อนนอนหลับ - Coggle Diagram

- - - - ความแตกต่างของอายุจะมีความต้องการดูแลสุขอนามัยที่แตกต่างกัน และอายุยังเป็นตัวกำหนดกายวิภาคและสรีระของร่างกายแต่ละคน
    - - เพศหญิง เป็นเพศที่อ่อนแอและไวต่อความรู้กว่าผู้ชาย ความต้องการดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคล
        จะต้องการความนุ่มนวล ละเอียดอ่อน
    - - เมื่อมีการเจ็บป่วยรุนแรงหรือเรื้อรัง จะทำให้ขาดความสนใจ ละเลยการดูแลสุขวิทยาส่วนบุคคล
    - - บุคคลมีการศึกษามักมีความรู้ในการดู้แลสุขอนามัยส่วนบุคคล แต่ความรู้อย่างเดียวไม่พอ
        ต้องมีแรงจูงใจที่จะดูแลตัวเองด้วย
    - - บุคคลฐานะดีกว่าย่อมมีโอกาสเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่ดี มีคุณภาพและมีเวลาดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลมากกว่า
    - - บุคคลที่มีอาชีพเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพจะมีความรู้
        ความเข้าใจ และให้ความสำคัญมากกว่าอาชีพอื่น ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับตัวบุคคล
    - - การดำเนินชีวิตภายใต้ถิ่นที่ต่างกัน การดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลจะมีความแตกต่างกันอย่างเป็นรูปธรรม
    - - ในภาวะเจ็บป่วย อาจส่งผลในการดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลลดลง
    - - อุณหภูมิมีความเกี่ยวข้อง เช่น ฤดูร้อน จะมีเหงื่อไคล
        ส่งผลให้เกิดความต้องการทำความสะอาดเพื่อดับร้อน และลดเหงื่อไคล
    - - เช่น ห้ามสระผมขณะมีไข้ จะทำให้เจ็บป่วยมากขึ้น
    - - แต่ละบุคคลจะได้การฝึกอบรมด้านการดูแลสุขวิทยาจาก ครอบครัว โรงเรียน และปลูกฝังจนเป็นอุปนิสัย ความชอบของแต่ละบุคคลอาจไม่เหมือนกัน
  - - - เช้าตรู่หรือเช้ามืด
        
        หน้าที่รับผิดชอบพยาบาลเวรดึก เมื่อผู้ป่วยตื่นนอน จะดูแลช่วยเหลือเรื่องการขับถ่าย การให้กระบอกปัสสาวะหรือหม้อนอน การทำความสะอาดร่างกายต่างๆ
        เพื่อให้ผู้ป่วยสดชื่น พร้อมบพปะผู้คน รวมไปถึงการรับประทานอาหารเช้า
      - 2.เช้า
        
        หน้าที่รับผิดชอบของพยาบาลเวรเช้า ดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคลประจำวัน
        ถ้าผู้ป่วยช่วยเหลือตัวเองได้บ้างหรือไม่ได้เลย พยาบาลจะช่วยเหลือ
        ในการอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียง ให้บริการหม้อนอนในผู้ปุวยหญิง หรือกระบอกปัสสาวะ
        ในผู้ป่วยชาย การทำความสะอาดปากฟัน การนวดหลัง เป็นต้น
      - ตอนบ่ายหรือตอนเย็น
        
        หน้าที่รับผิดชอบของพยาบาลเวรเช้า ในช่วงก่อนเวลา 16.00 น. หากทำในช่วงเวลาตอนเย็น จะเป็น หน้าที่รับผิดชอบของเวรบ่าย ในการดูแลทำความสะอาดปากและฟัน การล้างมือ ล้างหน้า หวีผม สระผม การให้บริการหม้อนอน หรือกระบอกปัสสาวะ
      - ตอนก่อนนอน
        
        หน้าที่รับผิดชอบของพยาบาลเวรบ่าย ดูแลเรื่องการให้หม้อนอนหรือกระบอกปัสสาวะ การล้างมือ ล้างหน้าทำความสะอาดปากฟัน การนวดหลัง
        การจัดท่าให้ผู้ป่วยได้พักผ่อนอย่างสุขสบาย
      - เมื่อจำเป็นหรือเมื่อผู้ป่วยต้องการ
        
        ให้การพยาบาลตามความต้องการของผู้ป่วยตลอด 24 ชั่วโมง
  - - - ผิวหนังและเนื้อเยื่อที่ปกติของผู้ที่มีสุขภาพดีนั้น
        ต้องไม่ฉีกขาด เพื่อป้องกันการติดเชื้อและจุลินทรีย์ที่ก่ออันตราย
      - พยาบาลควรสังเกตผิวหนังขณะอาบน้ำเช็ดตัวผู้ป่วยว่าเป็นอย่างไร
      - บันทึกรายละเอียดสิ่งที่ได้สังเกตเห็น ลงในบันทึกทางการพยาบาลให้ครบถ้วน
      - การอาบน้ำ (Bathing)
        
        1. การอาบน้ำที่ห้องน้ำ
        Bathing in bath room/ Shower
        โดยมากเป็นการอาบโดยใช้ฝักบัว พยาบาลต้องประเมินความสามารถ
        ในการทำกิจกรรมของผู้ป่วยก่อนพาไปอาบน้ำที่ห้องน้ำ
        เพราะอาจเกิดอาการหน้ามืดหรือเป็นลมในห้องน้ำได้ ไม่ควรล็อคกลอนประตูห้องน้ำ ควรเรียกผู้ป่วยเป็นครั้งคราว
        
        2. การอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียงเฉพาะบางส่วน
        Partial bath
        ทำความสะอาดร่างกายผู้ป่วยที่ช่วยเหลือตัวเองได้บ้าง
        ไม่สามารถอาบน้ำเช็ดตัวได้ครบทุกส่วน
        พยาบาลต้องช่วยเช็ดบางส่วนที่ผู้ป่วยไม่สามารถเช็ดเองได้
        
        3. การอาบน้ำผู้ป่วยบนเตียงชนิดสมบูรณ์
        Complete bed bath
        ทำความสะอาดร่างกายโดยการอาบน้ำเช็ดตัวให้ผู้ป่วย
        ที่ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ทั้งหมด
        
        จุดประสงค์
        
        กำจัดสิ่งสกปรก
        
        ให้ผู้ปjวยรู้สึกสบาย สดชื่นและผ่อนคลาย
        
        ประเมินการเคลื่อนไหวของร่างกาย
        และส่งเสริมการออกกeลังกายของข้อต่าง
        
        สังเกตความผิดปกติของผิวหนัง
        
        กระตุ้นการไหลเวียนของโลหิตและป้องกันแผลกดทับ
    - - จัดท่าให้ผู้ป่วยสุขสบาย
        
        ไม่นวดบริเวณที่มีการอักเสบ มีแผล กระดูกหัก ผู้ป่วยโรคหัวใจ ภาวะมีไข้ โรคผิวหนัง โรคมะเร็งระยะลุกลามแพร่กระจาย
        
        ไม่นวดแรงเกินไปจนผู้ป่วยเจ็บ
        
        นวดเป็นจังหวะสม่ำเสมอ
        
        เลือกใช้แป้งหรือโลชันหรือครีม เพียงอย่างใดอย่างหนึ่ง
        
        ใช้เวลานวดประมาณ 5-10 นาที
      - จุดประสงค์
        
        กระตุ้นการไหลเวียนโลหิต
        
        ป้องกันแผลกดทับ
        
        ให้กล้ามเนื้อผ่อนคลาย ลดความตึงตัว
        
        กระตุ้นผิวหนังและต่อมเหงื่อให้ทำงานดีขึ้น
        
        สังเกตความผิดปกติของผิวหนังบริเวณหลัง
    - - เป็นความสะอาดพื้นฐาน ทำให้ลมหายใจหอมสดชื่น
        ผู้ป่วยมีความมั่นใจในการสื่อสารด้วยวาจา
        และเมื่อสุขภาพของฟันแข็งแรง การเคี้ยวอาหารก็จะรับรู้ถึงความอร่อย ทำให้รับประทานอาหารได้มากขึ้น
      - หลักการ
        
        แปรงฟันทุกซี่ ทุกด้าน นาน 5 นาที เพื่อขจัดคราบหินปูน และเศษอาหารในเวลาเช้า หลังอาหารทุกมื้อและก่อนนอน
        
        ผู้ป่วยที่มีปัญหาในช่องปาก มีแผล ปากแห้ง ไม่สามารถรับประทานอาหาร และน้ำทางปากได้ ต้องทำความสะอาดปากและฟันให้ทุก 2 ชั่วโมง
        
        ผู้ป่วยที่ไม่รู้สึกตัว พยาบาลต้องทำความสะอาดปาก
        และฟันให้เป็นพิเศษ สำลีที่ใช้เช็ดทำความสะอาดต้องเปลี่ยนบ่อย
    - - เล็บเป็นโครงสร้างจากโปรตีน ซึ่งจะงอกยาวตามเวลา
        จึงต้องทำการตัดให้สั้นตามเหมาะสมกับการใช้งาน
        นอกจากการทำความสะอาดเล็บและตัดให้เรียบร้อย
        ยังเป็นการช่วยเสริมบุคลิกภาพที่ดีอีกด้วย
    - - ผู้ป่วยบางรายอาจมีขี้ตามากกว่าปกติ ขี้ตาอาจแห้งติดหนังตาหรือขนตา ซึ่งจำเป็นต้องกำจัดออกไปวันละ 2-3 ครั้ง
    - - คนทั่วไปจะดูแลหูเฉพาะด้านนอกให้สะอาดปราศจากขี้ไคลบริเวณหลังใบ
        การเช็ดทำความสะอาดช่องหูหลังอาบน้ำ ควรใช้ไม้พันสำลีเช็ดทำความสะอาดในช่องหูทั้ง 2 ข้าง
        
        สำหรับผู้ป่วยที่ใส่เครื่องช่วยฟัง ต้องดูแลเป็นพิเศษ การหยิบใช้หรือเช็ดทำความสะอาดส่วนประกอบของเครื่องช่วยฟัง การเปลี่ยนแบตเตอรี่ใหม่ การปรับเสียงต้องระมัดระวัง
    - - ทำความสะอาดรูจมูกและรักษาสุขภาพของเนื้อเยื่อจมูก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ปุวยที่คาสายไว้
    - - การสระผมให้ผู้ป่วยบนเตียง (shampoo in bed)
    - - การทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกของผู้ชาย (Perineal care of male)
        
        ทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกและบริเวณใกล้เคียง
        
        ปกติจะชำระให้วันละ 1-2 ครั้ง และหลังจากถ่ายปัสสาวะหรืออุจจาระ เรียกสั้นๆว่า P-care หรือ flushing
      - การทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกของผู้หญิง (Perineal care of female)
        
        ทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกและบริเวณใกล้เคียง
        
        ชำระให้วันละ 1-2 ครั้ง และหลังจากถ่ายปัสสาวะหรืออุจจาระ เรียกสั้นๆว่า P-care หรือ flushing
    - - 1. การประเมินผู้ป่วย (Health assessment)
        
        ประเมินระดับความสามารถในการดูแลตนเอง
        
        ประเมินความชอบ ความเชื่อและวัฒนธรรมของผู้ป่วย
        
        ประเมินผิวหนัง ช่องปาก เส้นผมและหนังศรีษะ ตา หู จมูก
        
        ประเมินปัญหาและความเสี่ยงของการรักษาและอาการผิดปกติที่อาจ เกิดขึ้นระหว่างการดูแล
      - 2. การวินิจฉัยทางการพยาบาล (Nursing diagnosis)
        
        ไม่สนใจดูแลความสะอาดร่างกายด้วยตนเองเนื่องจากมีความเครียด
        
        มีความทนในการทำกิจกรรมลดลงเนื่องจากเหนื่อยง่ายจากการเป็นโรค
        
        การเคลื่อนไหวร่างกายบกพร่องเนื่องจากเป็นอัมพาต
        
        พร่องความสามารถในการดูแลความสะอาดร่างกาย
      - 3. การวางแผนการพยาบาล (Planning)
        
        กำหนดวัตถุประสงค์ และเกณฑ์การประเมิน
        
        เลือกกิจกรรมการดูแล เพื่อแก้ไขปัญหาให้ตรงตามข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
      - 4. การปฏิบัติการพยาบาล (Implementation)
        
        ดูแลความสะอาดร่างกาย การอาบน้้ำ การนวดหลัง
        การทำความปากและฟัน เส้นผมและหนังศรีษะ และอวัยวะสืบพันธุ
      - 5. การประเมินผลการพยาบาล (Evaluation)
        
        ประเมินผลลัพธ์การพยาบาล
        
        ประเมินผลคุณภาพการบริการ
- - - - ไม่ให้ร่างกายออกแรงในกิจกรรมใด ที่ทำให้ร่างกายเหนื่อย
      - การทำกิจกรรมการพยาบาล พยาบาลจะต้องเป็นผู้จัดกิจกรรมให้
    - - สามารถทำกิจกรรมประจำวันได้ตามความสามารถของผู้ป่วย
  - - - เกิดอาการเปลี่ยนแปลงต่าง เช่น อาการเมื่อยล้าคลื่นไส้ อาเจียน ท้องผูก
        ปวดศีรษะ วิงเวียนเหมือนบ้านหมุน ความทนต่อความเจ็บปวดลดลง
        กล้ามเนื้อคออ่อนแรง ความคิดและการรับรู้บกพร่อง เป็นต้น
      - ทำให้อุณหภูมิและภูมิต้านทานของร่างกายต่ำกว่าปกติ
    - - อาจมีอาการเซื่องซึมและหงุดหงิด โมโหง่าย
        เกิดความสับสนและความสามารถในการควบคุมตนเองจากสิ่งเร้า
      - ไม่สามารถยับยั้งพฤติกรรมความ ก้าวร้าวของตนเองได้
    - - การปฏิบัติกิจกรรมในช่วงกลางวันลดลง สมาธิไม่ดี และแก้ไขปัญหาได้ช้า
    - - ปฏิสัมพันธ์ในครอบครัวและสังคมลดลง ความมั่นใจในการทำงานลดลง
        และมีการใช้ระบบบริการทางด้านสุขภาพเพิ่มขึ้น
  - - - ระยะที่ 1 (เริ่มมีความง่วง)
        เป็นช่วงเริ่มหลับที่เปลี่ยนจากการตื่นไปสู่การนอน ในคนทั่วไปใช้เวลาตั้งแต่ 30 วินาที - 7 นาทีเป็นสภาพที่แม้จะได้รับการกระตุ้นเพียงเล็กน้อยก็จะตื่น
      - ระยะที่ 2 (หลับตื้น) การหลับในช่วงต้น เป็นสภาพที่ไม่ได้ยินเสียงรบกวนจากภายนอก เป็นระยะแรกที่มีการหลับอย่างแท้จริง แต่ยังไม่มีการฝัน ระยะนี้จะถูกปลุกให้ตื่นได้โดยง่าย
      - ระยะที่ 3 (หลับปานกลาง) ทั้งคลื่นสมองและชีพจรจะเต้นช้าลง ความมีสติ รู้ตัวจะหายไป การเคลื่อนไหวของตาจะหยุดลง แม้ได้รับสิ่งเร้าจากภายนอกก็จะไม่ตื่นโดยง่าย
        ขั้นนี้จะใช้เวลาประมาณ 20 - 30 นาที
      - ระยะที่ 4 (หลับลึก) หลับสนิทของการนอนใช้เวลา 30 - 50 นาที หากว่าร่างกายนอนหลับโดยปราศจากระยะที่ 4 นี้ อาจมีการนอนละเมอหรือฝันร้ายได้
    - - กล้ามเนื้อต่างๆ ของร่างกายแทบจะหยุดการทำงานกันหมด
      - ช่วงเวลาหลับฝันนี้จะกินเวลาประมาณ 30 นาที หลังจากผ่านช่วงหลับฝันไปแล้ว
        ก็จะกลับเริ่มที่ระยะที่ 1 ของ NREM ใหม่ หมุนเวียนอย่างนี้ไปเรื่อย
  - - - 1) ปัจจัยส่วนบุคคล
        
        อายุ ตั้งแต่ทารกถึงวัยผู้สูงอายุการนอนหลับจะลดลงทั้งปริมาณและคุณภาพ
        
        เพศ ชายจะมีการเปลื่ยนแปลงแบบแผน
        การนอนหลับเร็วกว่าเพศหญิง
      - 2) ความไม่สุขสบาย
        
        ความเจ็บปวด
        
        การใส่สายยางและท่อระบายต่าง
        
        ท่านอนที่ไม่เหมาะสม
        
        อาการคลื่นไส้ อาเจียน
        
        ภาวะไข้หลังผ่าตัด
      - 3) ความวิตกกังวล
        
        ความวิตกกังวลมักเกิดจากสิ่งที่คุกคามต่อสวัสดิภาพของร่างกายและจิตใจ
    - - 1) เสียง
        
        เสียงมีความสัมพันธ์ทางลบกับการนอนหลับ ทำให้ระยะเวลาเริ่มต้นการนอนหลับนานขึ้น เวลานอนหลับน้อยลง ตื่นบ่อยขึ้นทำให้คุณภาพการนอนหลับไม่ดี
      - 2) อุณหภูมิ
        
        อุณหภูมิที่ต่ำหรือสูงเกินไป จะทำให้ผู้ป่วยกระสับกระส่ายเพิ่มขึ้นและตื่นบ่อยขึ้น
      - 3) แสง
        
        แสงเป็นปัจจัยที่รบกวนการนอนหลับ โดยส่งผลต่อระยะการ เริ่มต้นของการนอนหลับ
      - 4) ความไม่คุ้นเคยต่อสถานที่สิ่งแวดล้อมของโรงพยาบาล
      - 5) กิจกรรมการรักษาพยาบาล
        
        กิจกรรมการรักษาพยาบาลที่ผู้ป่วยได้รับตามเวลา ได้แก่ การทำหัตถการต่างๆ การพลิกตะแคงตัว การให้ยากินและฉีด การให้อาหาร และการตรวจวัดสัญญาณชีพ
      - 6) อาหาร
        
        รับประทานอาหารที่มีสารทริพโทแฟ็น ซึ่งมีอยู่ในนมจะส่งเสริมการนอนหลับ ส่วนเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของคาเฟอีน จะมีฤทธิ์กระตุ้น
        และคงไว้ในร่างกาย 3-5 ชั่วโมง ซึ่งมีผลต่อการหลับและการตื่น
      - 7) ยา
        
        ยาที่รบกวนการนอนหลับ ได้แก่ ยาบาบิทูเรต (barbiturates) โดยยาจะไปออกฤทธิ์รบกวนการนอนหลับในระยะ REM เกิดฝันร้ายและภาพหลอน เป็นต้น
  - - - 1) การนอนหลับไม่เพียงพอชั่วคราว
      - 2) การนอนหลับไม่เพียงพอระยะสั้น
      - 3) การนอนหลับไม่เพียงพอแบบเรื้อรัง
    - - การนอนหลับมากหรือง่วงนอนมากกว่าปกติ
        ซึ่งจะแสดงออก ในแง่การนอนหลับในที่ไม่ควรหลับ
    - - 1) ความผิดปกติของการตื่น
      - 2) ความผิดปกติที่เกิดขึ้นในช่วงจากหลับมาตื่นหรือจากตื่นมาหลับ
      - 3) กลุ่มอาการที่เกิดขึ้นขณะหลับชนิดที่มีการกรอกตา
  - - - ช่วยให้ผู้ปุวยสุขสบาย พักผ่อนได้ และหายจากโรคเร็วขึ้น
      - สภาพสิ่งแวดล้อมที่ดี
        
        ความสะอาด ความเป็นระเบียบเรียบร้อย สวยงามและน่าอยู่อาศัย
        
        ความพร้อมของอุปกรณ์ เครื่องใช้ และเครื่องอำนวยความสะดวกต่างๆ
        
        อุณหภูมิ เหมาะสมอยู่ที่ 20-25 องศาเซลเซียส
        
        เสียง
        
        กลิ่น
        
        แสงสว่าง สภาพแวดล้อมที่ดีต้องไม่มืดสลัวหรือสว่างจ้าจนเกินไป
        
        ความเป็นส่วนตัว
        
        ความอบอุ่น และความประทับใจในบุคลิกภาพของพยาบาล
    - - Dorsal position
        = เป็นท่านอนหงายราบ ขาชิดติดกัน ใช้ในการตรวจร่างกายทั่วไป เป็นท่านอนที่จัดขึ้นเพื่อความสุขสบาย สำหรับผู้ป่วยที่ไม่รู้สึกตัว ผู้ป่วยเป็นอัมพาต
      - Fowler’s position
        = ท่านอนราบศีรษะสูง 30-90 องศา เป็นท่านอนที่สุขสบายและเพื่อการรักษา ท่านี้ลักษณะคล้ายท่านั่งบนเตียง
        สะดวกสำหรับให้ผู้ป่วยทำกิจกรรมบนเตียง
      - Prone position
        = ท่านอนคว่ำ เป็นท่านอนที่สุขสบาย สำหรับผู้ป่วยที่ไม่รู้สึกตัว แต่มีการหายใจปกติ
      - Lateral position
        = ท่านอนตะแคง จัดเพื่อความสุขสบายของผู้ป่วยที่ช่วยเหลือเคลื่อนไหวด้วยตนเองไม่ได้ ช่วยป้องกันการเกิดแผลกดทับด้านหลัง
      - Sitting position
        = ท่านั่งที่สุขสบายสำหรับผู้ป่วยได้เปลี่ยนอิริยาบถ
    - - ส่งเสริมการพักผ่อนและการนอนหลับให้มีความสุข
        มีคุณภาพการนอนหลับที่ดี