Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
2.1หลักการดำเนินชีวิตและการดูแลสุขภาพตามความเชื่อทางศาสนาพุทธ - Coggle…
2.1หลักการดำเนินชีวิตและการดูแลสุขภาพตามความเชื่อทางศาสนาพุทธ
2.2.1 หลักคำสอนในพุทธศาสนา
ความหมาย
ศาสนา (Religion)
หมายถึง ข้อผู้พันระหว่างชีวิตมนุษย์กับความจริงสูงสุดที่มนุษย์เชื่อเรื่องสำคัญในศาสนา 3 ประการ
2.แก่นหรือสาระสำคัญของคำสอน
3.หลักศีลธรรมที่เป็นแม่แบบของจริยธรรมที่มนุษย์พึงปฏิบัติ
1.ความจริงสูงสุดอันเป็นพื้นฐานหรือที่มาของหลักคำสอน
อริยสัจ 4
คำสอนของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าประการหนึ่ง ว่าด้วย ความจริงอันประเสริฐ 4 ประการ ซึ่งเป็นรากฐานของคำสอนพระองค์ทั้งมวล
หลักปฏิบัติจริยธรรม
ความกตัญญูกตเวที
คือ การรู้จักบุญคุณและตอบแทน อันเป็นหลักธรรมพื้นฐานทั่วไปของมนุษย์ เพื่อการ ดำรงอยู่อย่างปกติสุข ดังนั้นทุกคนจึงมีหน้าที่ต่อกันด้วยการปฏิบัติตามหลักจริยธรรมของพระพุทธเจ้า คือการ ปฏิบัติหน้าที่ต่อกัน
หลักปฏิบัติศีลธรรม
หลักปฏิบัติศีลธรรม เป็นหลักคำสอนสำคัญของศาสนา ได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ คือ การไม่ทำความชั่วทั้ง ปวง การบำเพ็ญแต่ความดี การทำจิตให้สะอาดบริสุทธ
ศีล 5
ศีลข้อ 3
กาเมสุ มิจฉาจารา เวรมณี งดเว้นจากการประพฤติผิดในกาม
ศีลข้อ 4
มุสาวาทา เวรมณี งดเว้นจากการกล่าวเท็จ
ศีลข้อ 2
อทินนาทานา เวรมณี งดเว้นจากการถือเอาของที่เจ้าของมิได้ให้
ศีลข้อ 5
สุราเมรยมัชชปมาทัฏฐานา เวรมณี งดเว้นจากการดื่มสุราและเมรัย อันเป็นที่ตั้งแห่งความ ประมาท
ศีลข้อ 1
ปาณาติปาตา เวรมณี งดเว้นจากการทำชีวิตสัตว์ให้ตกล่วงไป
ศาสนาพุทธ
2.อริยสัจ (The Four Noble Truths)
3.ปฏิจจสมุปบาท (The Law of Cause and Effect)
1.กฏไตรลักษณ์ (The Three Characteristics of Existence)
4.นิพพาน (Nirvana)
พุทธศาสนากับการปฏิบัติการพยาบาล
เกิด แก่ เจ็บ ตาย เป็นทุกข์ของมนุษย์ เมื่อมนุษย์อยู่ในภาวะเจ็บป่วย มนุษย์ประสบความทุกข์ ผู้ให้การ ดูแล/พยาบาล/รักษา เข้าใจผู้ป่วยอยู่ในความทุกข์ ทุกข์จากอาการของโรค ทุกข์จากความวิตกกังวล ทุกข์จากภาวะเศรษฐกิจ
การปฏิบัติหน้าที่ในการดูแล เพื่อการบรรเทา/ดับทุกข์ ตามความสามารถและความเหมาะสม ผู้ป่วยต้อง เข้าใจเรื่อง ความทุกข์ด้วยว่ามนุษย์ไม่สามารถหลีกเลี่ยงการเกิด แก่ เจ็บ ตายได้ ผู้ป่วยเมื่อยามเจ็บป่วย ต้องรู้จัก ทำใจให้สงบ ร่วมมือกับผู้ให้การดูแล/รักษา เพื่อทำให้ทุกข์ บรรเทาเบาบาง/หมดไป
กฏไตรลักษณ์ หมายถึง กฏของธรรมชาติ
2.ทุกขัง
คือ ความทุกข์ ถูกบีบคั้น ไม่สมอยาก ตั้งอยู่ไม่ได้
3.อนัตตา
คือ ความไม่มีตัวตนที่แท้จริง
1.อนิจจัง
คือ ความไม่เที่ยง ไม่คงตัว เสื่อมสลาย
ปฏิจจสมุปบาท
กระบวนธรรมของจิต ในการเกิดขึ้นและดับไปแห่งทุกข์ใช้ในการปฏิบัติเพื่อการดับไป แห่งทุกข์หรือจางคลายจากทุกข์ตามควรแห่งฐานะตน เพื่อความสุขจากการพ้นทุกข์
นิพพาน
อสังขตธรรม เป็นการสิ้นไปแห่ง ราคะ โทสะ โมหะ
ความคลายกำหนัด กำจัดความเมา ความกระหาย ก่อนเสียชื่อ ความอาลัย
ธรรมเป็นที่ระงับสังขารทั้งปวง สิ้นตัณหา
อายตนะ (สิ่ง) สิ่งนั้นมีอยู่ไม่ใช่ดิน น้ำ ลม ไฟ มิใช่โลกนี้-โลกหน้า มิใช่อาทิตย์-ดวงจันทร์ ในอายตนะไม่ มีไป-มา ไม่มีตั้งอยู่ ไม่มีเกิด-ตาย เป็นอสังขตะ คือ ที่สิ้นสุดแห่งทุกข์
เป็นความดับสนิทของตัณหา ปล่อยวาง สลัดทิ้งโดยสิ้นเชิงซึ่งตัณหา
2.2.4 การดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายแบบประคับประคองแนวทางพุทธศาสน์
การพยาบาลผู้ป่วยในวาระสุดท้ายของชีวิต
1.การพยาบาลด้านร่างกาย
เมื่อคนใกล้ตายความอ่อนเพลียเป็นสิ่งที่ต้องยอมรับ แต่ไม่จำเป็นต้องให้ การรักษาใด ๆ ควรให้ผู้ป่วยในระยะนี้พักผ่อนให้เต็มที่
2.การพยาบาลด้านจิตใจและจิตวิญญาณ
“จิตที่แจ่มใสจะอยู่ในร่างกายที่สมบูรณ์” เมื่อคนป่วยหนัก ใกล้ตายยิ่งต้องการประคับประคองใจอย่างมาก สิ่งที่คนใกล้ตายกลัวมากที่สุดคือ การถูกทอดทิ้ง การอยู่อย่างโดด เดี่ยว และสิ่งที่ต้องการ
วัตถุประสงค์การดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย
2.ทำกิจวัตรสำคัญเท่าที่ทำได้
3.เป็นตัวของตัวเอง
1.ลดความทุกข์ทรมาน
4.อยู่อย่างมีคุณค่าในช่วงสุดท้ายของชีวิต
หลักการและแนวคิดในการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย
4.การใส่อุปกรณ์เอาออกเพื่อให้คนไข้เสียชีวิต
5.การทำงานเป็นทีม
3.สิทธิของคนใกล้ตายต้องรับรู้ว่าตนเองเป็นอะไร ทำอะไร ได้แค่ไหน ต้องมีการสื่อสารอย่าง เหมาะสมกับคนไข้แต่ละราย
6.การดำเนินของโรคทำให้เกิดเหตุการณ์ การเตรียมรับมือจะวางแผนจัดการอย่างไร
2.ต้องเริ่มตั่งแต่แรกทั้งผู้ป่วยและครอบครัว
7.การบรรเทาความทุกข์ทรมานในผู้ป่วยระยะสุดท้าย
1.ต้องดูแลผู้ป่วย และครอบครัวทุกๆด้าน
หลัก 7 ประการของการให้ความช่วยเหลือผู้ป่วยระยะท้าย
4.ช่วยให้เขาปลดเปลื้องสิ่งค้างคาใจ
อาจหมายถึง การแบ่งมรดก ความน้อยเนื้อต่ำใจคนใกล้ตัว ความ โกรธแค้น ความรู้สึกถูกผิด ฯลฯ
5.ช่วยปล่อยว่างสิ่งต่างๆ
แม้บางคนอาจไม่มีสิ่งค้างคาใจที่เป็นกุศล แต่ก็ต้องปล่อยวางทุกสิ่งเช่นกัน ทั้ง รูปธรรม นามธรรม แม้แต่ความรักก็ต้องปล่อยวาง
3.ช่วยให้เขาจดจ่อในสิ่งที่ดีงาม
6.สร้างบรรยากาศที่เอื้อให้ใจสงบ
เช่น การนำพระพุทธรูปที่เขานับถือมาให้บูชา หรือบรรยากาศที่ญาติมิตรพร้อมเพรียงกันช่วยกันสวดมนต์ ทำสมาธิ หรือถ้าเขาไม่สนใจธรรมะ อาจเปิดเพลงที่เขาชอบเบา ๆ ก็ได้
2.ช่วยให้เขายอมรับความตาย
ที่จะมาถึงการพูดให้เขายอมรับความตายที่จะมาถึงการพูดจา ให้เขายอมรับ ความตายเป็นศิลปะ
7.กล่าวคำอำลา
หากเขาคิดว่าจะอยู่กับเราได้ไม่นาน ก็ควรกล่าวคำอำลา อาจพูดขอบคุณสิ่งดี ๆ ที่เขาทำ ให้กับทุกคน หรือแนะนำให้เขาปล่อยวาง เตรียมตัวเตรียมใจ ระลึกถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์และขอขมา เจ้ากรรมนายเวร
1.การให้ความรัก ความเข้าใจ
ผู้ป่วยใกล้ตายมักจะมีความกลัวหลายอย่าง เช่น กลัวถูกทอดทิ้ง กลัวเป็น ภาระ กลัวตายคนเดียว
2.2.3 การนำผลการปฏิบัติศีล 5 มาเป็นเครื่องมือในการดูแลสุขภาพ
ศีลข้อ 3 กาเมสุ มิจฉาจารา เวรมณี งดเว้นจากการประพฤติผิดในกาม
สาเหตุของการเกิดโรคทางเพศสัมพันธุ์ที่ยังเป็นปัญหาสุขภาพของทั่วโลก คือ การติดเชื้อเอชไอวี และ กลายเป็นผู้ป่วยเอดส์เสียชีวิตในที่สุด แต่อย่างไรก็ตามปัจจุบันถึงแม้ว่าความเจริญทางด้านการแพทย์จะผลิตยาต้าน เชื้อได้ในราคาถูกและผู้ติดเชื้อเข้าถึงยาได้ง่าย ผลข้างเคียงของยาที่ไม่พึงประสงค์ (side effect) ก็ยังทำให้คุณภาพ ชีวิตไม่ดีเท่าที่ควรจะเป็น ดังนั้นกลยุทธ์ของการรณรงค์ผู้ติดเชื้อรายใหม่ใชวิธีการประชาสัมพันธ์ “รักเดียวใจเดียว ไม่เกี่ยวข้องเอดส์”
ศีลข้อ 1 ปาณาติปาตา เวรมณี งดเว้นจากการทำชีวิตสัตว์ให้ตกล่วงไป
ตามความเชื่อและความศรัทธาของผู้ที่นิยมบริโภคอาหารเจ กล่าวว่า “กินผักกินไม้หยุดทำลายชีวิตสัตว์” เนื่องมาจากจำนวนประชากรที่เพิ่มขึ้นของโลกความต้องการอาหารของคนก็ย่อมเพิ่มมากขึ้น ความ สะดวกสบายในการเข้าถึงแหล่งอาหารก็มีมากขึ้นโดยเฉพาะอาหารโปรตีนที่มาจากสัตว์ การเลี้ยงสัตว์ในสมัย ปัจจุบันจึงต้องทำให้ความสามารถในการผลิตมากขึ้นให้เพียงพอกับผู้บริโภค การใช้ยาปฏิชีวินะในสัตว์ก้มากขึ้น เพื่อรักษาสัตว์ป่วยหรือป้องกันสัตว์ป่วย ดังนั้นการมีสารตกค้างก็ยังพบในสัตว์เนื้อแดงที่ผิดปกติ
ศีลข้อ 2 อทินนาทานา เวรมณี งดเว้นจากการถือเอาของที่เจ้าของมิได้ให้
การเป็นคนดีที่มีศีลธรรม ข้อปฏิบัติ คือ การไม่ต้องการอยากได้ของคนอื่นมาเป็นของตน ส่งผลให้เกิด ความเครียด ความอิจฉาริษยา ความเคียดก่อให้เกิดการเจ็บป่วยทั้งด้านร่างกายและจิตใจ อาจถึงขั้นร้ายแรง คือ ต้องรับโทษทางกฎหมาย หรือเครียดจนเกิดโรคทางจิตเวช โอกาสเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายสำเร็จในที่สุด
ศีลข้อ 5 สุราเมรยมัชชปมาทัฏฐานา เวรมณี งดเว้นจากการดื่มสุราและเมรัย อันเป็นที่ตั้งแห่งความ ประมาท
ศีลข้อนี้เมื่อดื่มสุรา เครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของแอลกอออล์ นอกจากมีผลร้ายต่อสุขภาพของตนเองแล้ว เช่น อาจเกิดโรคมะเร็งตับ มะเร็งของท่อน้ำดี มะเร็งปอด เป็นต้น การเกิดโรคมะเร็งปอดที่มีสาเหตุมาจากการเป็นผู้ สูบบุหรี่มือสอง คือ การได้รับจากผู้สูบมือหนึ่งที่เป็นคนใกล้เคียง และสิ่งแวดล้อมที่เป็นมลภาวะ ( pollution environment) ของระบบทางเดินหายใจ
ศีลข้อ 4 มุสาวาทา เวรมณี งดเว้นจากการกล่าวเท็จ
การโกหก พูดไม่จริง เป็นสิ่งที่ทำให้ไม่ได้รับข้อเท็จจริง ดังตัวอย่าง ตนเป็นผู้ติดเชื้อแล้วไม่แจ้งความจริงกับ ภรรยาของตนเอง ทำให้ภรรยานนั้นไม่ได้ป้องกัน โอกาสที่ทำให้ติดเชื้อมีความเสี่ยงสูงมาก เมื่อติดเชื้อแล้วกว่าจะ ทราบความจริงก็เป็นผู้ป่วยเอดส์เสียแล้ว นอกจากส่งผลด้านร่างกาย ด้ายจิตใจ และส่งผลต่อครอบครัว
2.2.2 พุทธศาสน์กับการดูแลสุขภาพแบบองค์รวม
2.2.2.2 การดูแลรักษาด้านจิตใจ
อีกคราวหนึ่งเมื่อพระพุทธเจ้าประทับอยู่ที่เวฬุวันทรงประชวรไม่สบายเป็นไข้หนัก ขณะนั้นพระมหาจุน ทะได้เข้าไปเฝ้าถวายการอุปัฏฐาก พระองค์ถามท่านมหาจุนทะว่าเธอเข้าใจโพชฌงค์แจ่มแจ้งหรือ ท่าพระมหาจุน ทะตอบว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญโพชฌงค์7 เหล่านี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสเอาไว้ชอบแล้วอันบุคคลเจริญแล้ว ทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไปตามความรู้ยิ่ง เพื่อความตรัสรู้ เพื่อนิพพาน”
2.2.2.3 การดูแลรักษาด้านจิตวิญญาณ
ในพรรษาสุดท้ายของพระผู้มีพระภาคเจ้าจำพรรษาที่เวฬุคามเมืองเวสาลี ในคราวนั้นพระพุทธองค์ทรง ประชวรหนัก เกิดเวทนาอย่างร้ายแรง ถึงใกล้จะปรินิพพาน พระองค์ทรงมีพระสติสัมปชัญญะไม่พรั่นพรึงอดกลั้น ทรงดำริว่า การที่เราไม่ได้บอกภิกษุที่อุปัฏฐากไม่บอกลากพระสงฆ์ยังไม่ควรปรินิพพาน ถ้าอย่างไรเราพึงใช้ความ เพียรขับไล่อาพาธนี้ ดำรงชีวิตสังขารอยู่เถิดทรงดำริเช่นนี้แล้ว ทรงขับไล่อาพาธนั้นทรงดำรงชีวิตสังขารอยู่แล้ว อาพาธของพระองค์สงบลงทรงหายจากประชวร
2.2.2.1 การดูแลรักษาด้านร่างกาย
คราวหนึ่งพระพุทธเจ้าเสด็จไปยังกรุงราชคฤห์ประทับอยู่ที่เวฬุวนารามพระองค์ประชวรด้วยโรคลมที่เกิด ในพระอุทร เมื่อพระอานนท์พุทธอุปัฏฐาก ได้ทราบจึงดำริว่า เมื่อพุทธองค์ประชวรแบบนี้ครั้งก่อนเคยเสวยยาคู ปรุงด้วยของสามอย่าง คือ งา ข้าวสาร และถั่วเขียว จึงได้ปรุงยาคูสูตรนั้นถวายพระพุทธเจ้า เมื่อทรงเสวยไม่นานก็ หายจากอาการประชวรและทรงพระสำราญ
2.2.2.4 การดูแลรักษาด้านสังคม
นอกจากพระองค์จะมีวิธีการดูแลสุขภาพแบบองค์รวมแล้ว พระอัครสาวกของพระองค์ คือ พระสารีบุตร และพระโมกคัลลานะ ก็จะใช้สมุนไพรที่หาได้ในท้องถิ่นมาเพื่อการดูแลสุขภาพ ในคราวนั้น พระสารีบุตรใช้ราก บัวและกระเทียมแก้อาพาธ เมื่อพระสารีบุตรและพระโมกคัลลานะตามเสด็จพระผู้มีพระภาคเจ้าไปยังเชตะวันมหา วิหาร พระสารีบุตรอาพาธเป็นไข้ตัวร้อน พระโมกคัลลานะถามท่านว่า เมื่อก่อนท่านอาพาธตัวร้อนเคยรักษาให้หาย ด้วยเภสัชอะไร พระสารีบุตรตอบว่า “ก็รักษาด้วยรากบัวและเหง้าบัว”